حرکت دولت روی ریل سپاه

زیتون-‌سینا پاکزاد: تحریم سپاه پاسداران از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا به زودی وارد فاز عملیاتی خواهد شد و انتظار می‌رود که مجموعه‌ وسیعی از شرکت‌های مرتبط با این نهاد هم تحت تحریم‌ قرار گیرند.

وزارت خزانه‌داری آمریکا بلافاصله پس از سخنرانی دونالد ترامپ که استراتژی جدید کشورش در قبال جمهوری اسلامی را مشخص می‌کرد با انتشار بیانیه‌ای تایید کرد که نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست دستور اجرایی مقابله با تروریسم جهانی قرار گرفته است.

تحریم‌های تازه علاوه بر آن که آینده‌ توافق اتمی را غبارآلودتر می‌کند باعث تشدید زمینه‌های درگیری‌ تهران و واشنگتن در منطقه‌ و قوت گرفتن گمانه‌ها درباره بروز جنگ نیز خواهد شد.

بهره‌برداری تبلیغاتی به نفع سپاه

مقام‌های سپاه پاسداران پیشتر هشدار داده بودند که اجرای تحریم سپاه که به قانون کاستا معروف شده است با تبعات منطقه‌ای همراه خواهد بود. محمدعلی جعفری فرمانده کل سپاه پاسداران گفته بود:«در صورتی که قانون تحریم‌های جدید آمریکا اجرا شود این کشور باید پایگاه‌های منطقه‌ای خود تا شعاع ۲ هزار کیلومتری برد موشک‌های ایران را منتقل کند.»

دوقطبی شدن فضا به سپاه این امکان را داده است که پشت واژه‌هایی چون دفاع از وطن و تمامیت ارضی و ایستادگی مقابل دشمن سنگر بگیرد و تمام اقدام‌های برون مرزی خود را موجه جلوه دهد

در همین حال مقام‌های دولت هم خود را هم‌پیمان سپاه معرفی کرده و به شدت نسبت تصمیم ایالات متحده در تحریم این نهاد تاخته‌اند. امیر حاتمی، وزیر دفاع گفته :«تحریم و تروریست خواندن سپاه، یک اقدام تروریستی است.» اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور نیز با اشاره به اینکه ملت ایران به‌لطف «سپاه پاسداران» در امنیت کامل قرار دارد، گفته:«مردم ایران ۸ سال دفاع مقدس را فراموش نمی‌کنند که سپاه پاسداران چه رشادت‌هایی در آن دوران انجام داد.»

مهم‌ترین و بحث‌برانگیز‌ترین موضع‌گیری اما مربوط به محمدجواد ظریف بود که در مقام وزیر امورخارجه با انتشار یک توییت به زبان انگلیسی نوشت:«امروز ایرانیان از زن و مرد و پیر و جوان همگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند و با صلابت در کنار کسانی که از ما و منطقه در برابر تجاوز و ترور دفاع می کنند، ایستاده‌اند.»

توییت ظریف با واکنش تعداد قابل توجهی از کاربران ایرانی همراه بود که ادعای وی درباره قرابت فکری همه ایرانیان به سپاه را رد می‌کردند.

ماهیت متفاوت تحریم‌های تازه

تحریم‌ها علیه سپاه پاسداران اگرچه به طور رسمی این سازمان را در لیست گروه‌های تروریستی قرار نخواهد داد اما عملا همان تحریم‌هایی را متوجه آن می‌کند که شامل همه‌ گروه‌های تروریستی می‌شود.

در بیانیه وزارت‌ خزانه‌داری آمریکا برای اعمال فشار علیه سپاه نیز به به بند ۱۰۵ قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم ها اشاره شده و ایران را به اتهام فعالیت‌های تروریستی از جمله حمایت از حزب الله لبنان و گروه حماس تحت تحریم قرار داده است. سپاه پاسداران البته نخستین بار در سال ۱۳۸۶ به عنوان نهادی در خدمت برنامه هسته‌ای و توسعه برنامه موشکی ایران توسط آمریکا تحریم شد.

در پیامد انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸ هم دولت اوباما تصمیم گرفت که سپاه را به دلیل سرکوب‌ معترضان در لیست تحریم‌های حقوق بشری قرار دهد. تحریم‌های جدید سپاه از این جهت با تحریم‌های قبلی تفاوت ماهوی دارد که تحت عنوان مبارزه با گروه‌های تروریستی صورت می‌گیرد و در نتیجه شدت آن و پیامدهایش به مراتب بیش از تحریم‌های پیشین خواهد بود.

دولتی در خدمت سپاه

رییس‌جمهوری آمریکا در بیان دلیل تصمیم خود جهت اجرای تحریم‌های تازه علیه سپاه پاسداران گفت که این نهاد بازوی اجرایی ایران در منطقه برای بی‌ثبات سازی است. اشاره او به نقش و تاثیری است که سپاه قدس یعنی شاخه برون‌مرزی سپاه پاسداران طی سالهای اخیر در عراق و سوریه و یمن و بحرین داشته است.

مقام‌های سپاه همواره کوشیده‌اند که نفوذ منطقه‌ای خود را با این ادعا در افکار عمومی داخل ایران جا بیندازند که اگر در جنگ‌های نیابتی منطقه شرکت نکنند آتش جنگ به داخل مرزها کشیده خواهد شد.

منتقدان نفوذ منطقه‌ای سپاه اما نمی‌توانند صدای خود را در ایران بلند کنند به این دلیل که انتقادهایشان ممکن است به راحتی از سوی نهادهای قضایی و امنیتی با اتهام‌هایی مانند وطن‌فروشی و اقدام علیه امنیت ملی تفسیر شود.

دوقطبی شدن فضا نیز به سپاه این امکان را داده است که پشت واژه‌هایی چون دفاع از وطن و تمامیت ارضی و ایستادگی مقابل دشمن سنگر بگیرد و تمام اقدام‌های برون مرزی خود را موجه جلوه دهد.

وضعیت کنونی عملا دولت روحانی را که تصور می‌شد در پی کوتاه کردن دست سپاه از برخی شریان‌های اقتصاد است در موقعیتی نامناسب قرار می‌دهد. حمایت‌ تمام قد مقام‌های ارشد دولت از سپاه و اعلام پشتیبانی کامل و همه جانبه از این نهاد به معنای آن خواهد بود که پیامدهای تحریم سپاه به صورت مستقیم متوجه دولت هم خواهد بود. در این وضعیت دولت ناگزیر است هر روز در حرف و عمل به سپاه اعتبار دهد و این وضعیتی است که دولت را به نوعی کارگزار سپاه تبدیل خواهد کرد.