یک بام و دو هوای نهادهای امنیتی

زیتون-مهدی تاجیک: پس از نزدیک به هفت سال از آغاز حصر خانگی رهبران جنبش سبز٬ حالا نخستین طلیعه از کاهش محدودیت‌ها پدید آمده و در هفته گذشته یکی از اعضای حزب اعتماد ملی موفق به دیدار با مهدی کروبی شد. هنوز امکان مشابهی برای میرحسین موسوی و زهرا رهنورد در نظر گرفته نشده است ولی حسین کروبی فرزند مهدی کروبی در مصاحبه‌ای اعلام کرده که کاهش محدودیت‌ها با مصوبه شورای عالی امنیت ملی بوده است.

نشانه‌های رفع حصر تدریجی

دیدار اسماعیل دوستی با مهدی کروبی روز چهارشنبه هفته گذشته اتفاق افتاد و وی روایت کرده که کروبی در این دیدار «شاداب و از لحاظ روحی و جسمی در شرایط مطلوبی» بوده‌‌ است. حسین کروبی همچنین اعلام کرده که دوستی در گفتگو با مهدی کروبی تنها بوده ولی حامل پیام خاصی برای وی نبوده و دیدار آنها در چارچوب مصوبه تازه شورای عالی امنیت ملی انجام شده است.

به گفته وی «مدتی قبل علی شمخانی، دبیر شورای امنیت، این موضوع را به اطلاع نمایندگان مجلس که عضو کمیته رفع حصر هستند رسانیده بود و آن‌جا، گفته بود که می‌خواهیم بعضی از دوستان را نزد آقای کروبی و موسوی ببریم.»

ملاقات اسماعیل دوستی و مهدی کروبی حالا این فرضیه را پررنگ کرده که ممکن است روند رفع حصر به صورت تدریجی آغاز شده باشد و دیدار دوستان و نزدیکان رهبران جنبش سبز با آنها در کنار ملاقات افراد خانواده‌هایشان در هر زمان ممکن به عنوان فاز نخست رفع حصر باشد. البته سویه بدبیانه این فرضیه هم به تاخیر انداختن رفع حصر با این توجیه است که حالا کمی از محدودیت‌ها کاسته شده و رهبران در حصر از امکان گاه به گاه دیدار برخی نزدیکانشان برخوردارند.

تنگناهای پابرجا

وضعیت میرحسین موسوی و زهرا رهنورد در حصر هنوز هیچ تغییر خاصی نکرده است و فرزندان آنها چاره‌ای ندیدند تا در تازه‌ترین تلاش خود برای تظلم‌خواهی به مراجع نامه بنویسند و خواهان واکنش آنان به شرایط شوند.

در نامه انها تاکید شده بود که محصوران «هزینه سنگین بیان حرف حق» را «با علم و آمادگی و با باور قلبی پرداخته‌اند» اما این موضوع «نافی مسئولیت و تعهد سایرین نیست». در این نامه با انتقاد از بی‌توجهی‌ها به مطالبه رفع حصر آمده که مسوولان «یا راضی و ادامه‌دهنده ظلم هستند یا با انواع دلایل و بهانه‌های جمعی و شخصی بر آن چنان چشم می‌پوشند و سکوت می‌کنند گویا هرگز از آن با خبر نبوده‌اند».

نامه فرزندان میرحسین موسوی و زهرا رهنورد حاوی تاکید بر عدم تغییر شرایط حصر و تداوم سخت‌گیری‌های قبلی است و آنها گفته‌اند به جز ملاقات‌های هفته‌ای یکبار، از والدین خود اطلاعی ندارند و «حتی امکان تماس تلفنی به صورت عادی و بدون درخواست وجود ندارد. بلکه باید در یک پروسه بر اساس پروتکلی نامشخص و افرادی نامشخص، درخواست دریافت و امکان آن بررسی» شود.

حسین کروبی فرزند مهدی کروبی در مصاحبه اخیر خود ابراز امیدواری کرده است که عادی شدن دیدار فرزندان با اقای موسوی و خانم رهنورد طبق مصوبه اخیر شورای عالی امنیت ملی اجرایی شود. مصوبه‌ای که حسین کروبی به آن اشاره کرده است البته هنوز از طریق مراجع رسمی مورد تایید قرار نگرفته و تنها اظهار نظر در این زمینه مربوط به کیوان خسروی، سخنگوی شورای عالی امنیت ملی است که روز چهاردهم شهریور گفته بود:«موضوع حصر در دستور جلسه اخیر این شورا نبوده و تنها گزارشی درباره «گشایش‌های ایجاد شده در وضعیت محصورین» مطرح شده و «هیچ‌گونه تصمیم جدیدی در خصوص اصل موضوع حصر اتخاذ نشده است».

یک گام به پس

اعمال برخی محدودیت‌های تازه علیه سید محمدخاتمی رییس‌جمهور اسبق ایران درست در شرایطی اتفاق افتاده است که زمزمه‌های رفع حصر تدریجی شکل گرفته است. تحلیل دلایل و چرایی محدودیت‌های تازه برای خاتمی از این جهت دشوار است که در حال حاضر شرایط سیاسی کشور نسبتا آرام است و خاتمی هم در موضع‌گیری‌های اخیر خود با همدلی درباره نقش برخی نهادها از جمله سپاه پاسداران سخن گفته است. مقام‌های امنیتی البته اعمال محدودیت‌های تازه را تکذیب می‌کنند و مدعی‌اند که محدودیت‌ها درباره محمد خاتمی همان‌هایی است که در سال ۱۳۸۸ تصویب شده است.

حسین نجات جانشین رییس سازمان اطلاعات سپاه گفته است:« محدودیت برای این آقا که در سال ۸۸ یکی از محور های فتنه بود در همان ایام تصویب شد و چیز جدیدی نیست.» پیشتر غلامحسین محسنی اژه‌ای نیز در کنفرانس مطبوعاتی خود گفته بود که «اقدام جدیدی صورت نگرفته و همان محدودیت های قبلی بوده که هر چند قت یکبار نامه ای به ضابطان داده می شد و همین دستور گذشته باز هم صادر و تمدید شده است.»

موضع‌گیری آنها پس از انتشار خبری از سوی وکیل محمد خاتمی صورت گرفت که در آن آمده بود رییس‌جمهور اسبق ایران به واسطه «برگه‌هایی منتسب به یک مرجع قضایی» ، به مدت سه ماه از حضور «در مراسم عمومی سیاسی، فرهنگی و تبلیغی» منع شده‌ است و حق رفتن به رفتن به سینما و تئاتر و هر گردهمایی غیر خانوادگی را ندارد.

خاتمی روز چهارشنبه ۲۸ مهر زمانی که قصد شرکت در جلسه‌ای با حضور برخی از وزیران دوره اصلاحات را داشت نیز با حضور یک ون در جلوی منزل‌اش از رفتن به این جلسه منع شد و این اتفاق به گمانه‌ها درباره محدودیت‌های تازه وی قوت بخشید.

اعمال این سخت‌گیری‌ها شاید ناشی از این تفسیر مراجع امنیتی و اطلاعاتی باشد که رفع حصر تدریجی رهبران جنبش سبز نباید به اصلاح‌طلبان اعتماد به نفس بدهد. محدودیت‌های تازه خاتمی از این جهت حاوی پیامی مبنی بر تداوم تصلب سیاسی است و به اصلاح‌طلبان این تصور را نمی‌دهد که در صورت رفع حصر کروبی٬ موسوی و رهنورد از قدرت مانور بالایی برخوردار خواهند شد.