تکرار یک تراژدی

زیتون-‌نازنین نامدار: شبی که چون کابوسی تمام عیار بر ساکنان کرمانشاه و مناطق اطراف آن گذشت تاکنون بیش از ۴۱۳ کشته و ۷۱۵۱ مجروح برجای گذاشته است. کابوس همچنان در پس زمینه‌ صدای ضجه و شیون آنها که عزیزانشان را در چشم به هم زدنی از دست دادند ادامه دارد. در چشم‌انداز هم شب‌های سرد و تاریک پاییز و شروع یک آوارگی درازمدت برای بازماندگان.

تقسیم‌ کار برای امداد

حالا همه نگاه‌ها به سوی نیروهای امدادی است. ارتش٬ سپاه٬ هلال احمر و نیروهای داوطلب مردمی در مناطق زلزله زده حضور یافته‌اند. برخی شاهدان عینی می‌گویند که امکانات ارائه شده توسط نیروهای امدادگر به هیچ وجه با عمق فاجعه تناسب ندارد.

ویدیویی‌هایی که از صحنه‌های آواربرداری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است به خوبی ضعف امکانات را نشان می‌دهد. گزارش منابع رسمی حاکی از آن است که تقسیم وظیفه‌ای میان نیروهای ارتش و سپاه پاسداران برای سرعت بخشیدن به عملیات امداد و نجات در مناطق زلزله زده انجام شده است.

نیروهای هلال احمر هم تیم‌های متخصص خود را به منطقه اعزام کرده‌اند اما سرعت پایین امدادرسانی توسط این نهاد باعث انتقاد بوده است. انتقادها نه فقط از سوی زلزله‌زدگان بلکه حتی از سوی وزیر بهداشت و وزیر کشور نسبت به عملکرد هلال احمر صورت گرفته است. 

در همین حال وزیران کشور و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رییس جمعیت هلال احمر به دستور رییس‌جمهور عازم مناطق زلزله زده در استان کرمانشاه شدند تا اوضاع را از نزدیک رصد کنند.

رییس‌جمهور همچنین در گفت‌وگو با وزیر نیرو به او درباره اولویت بخشیدن به تامین سریع نیاز برق و آب این مناطق دستور داده است. روحانی قرار است صبح روز سه‌شنبه(۲۳ آبان) ماه به کرمانشاه سفر کند تا از نزدیک در جریان میزان خسارات و نیازهای بازماندگان قرار بگیرد.

مهم‌ترین کمبودها در مناطق زلزله زده مربوط به محدودیت تخت‌های بیمارستانی٬ تجهیزات فنی برای ادامه روند آواربرداری و چادر برای بازماندگان است.

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نماینده اسلام آباد غرب و دالاهو درباره مشکلات تجهیز بیمارستانی گفته «الان وضعیت به‌گونه‌ای است که تخت‌های بیمارستانی در حیات بیمارستان مستقر کرده و به شدت با کمبود نیرو و امکانات مواجه‌اند. بخشی از بیمارستان جدیدالتاسیس اسلام‌آباد غرب نیز به دلیل زلزله تخریب شده است.»

کمبود امکانات پزشکی در مناطق زلزله‌زده باعث شده که بخشی از مصدومان این حادثه از مسیر هوایی به تهران منتقل شوند. معاون درمان وزارت بهداشت دوشنبه شب(۲۲ آبان) گفت که آخرین آمار مصدومان زلزله کرمانشاه حدود ۷۰۰۰ نفر است و ۱۲۰ نفر از آنان به تهران منتقل خواهند شد.

به گفته وی مهم‌ترین نگرانی‌ درباره بیماریی‌های عفونی است و بعضی‌ از مصدومان ممکن است به دو ماه بستری بودن در بیمارستان نیاز داشته باشند.
فرماندار قصر شیرین نیز با بیان این که «عمده‌ترین مشکل شهروندان قصر شیرین مشکل اسکان است» از بابت کمبود امکانات در این زمینه انتقاد کرده است.

او گفته «متاسفانه شرایط هوا نیز مساعد نیست و شهروندان به خاطر پس لرزه‌ها باید در چادر و اردوگاه سیار اسکان پیدا کنند اما نمی‌دانم چرا هلال احمر در این زمینه آنطور که باید و شاید در صحنه حاضر نمی‌شود.»

مرگ در مسکن مهر

تصاویری که از مناطق زلزله‌زده به ویژه منطقه سرپل ذهاب منتشر شده است به خوبی نشان می‌دهد که ساختمان‌های موسوم به مسکن مهر به طور جدی تخریب شده و قربانیان زیادی گرفته است.

اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور ایران هم تأیید کرده است که بسیاری از خانه‌های تخریب شده در زلزله متعلق به ساختمان‌های مسکن مهر بوده است.

او خواهان بررسی وزیر مسکن درباره این موضوع شده که چرا خانه‌های نوساز تا این حد آسیب‌پذیر بوده‌اند.

علی بیت اللهی دبیر کارگروه ملی زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز گفته که «هیچ دقتی در کار نظارت بر ساخت» ساختمانهای مسکن مهر صورت نگرفته و «اغلب مقررات ساختمانی در آنها رعایت نشده است.» به گفته وی «مقاوم سازی پروژه های مسکن مهر اکنون به چالشی برای وزارت مسکن تبدیل شده است.»
مسکن مهر از جمله برنامه‌های دولت محمود احمدی‌نژاد بود که با تبلیغات وسیع جهت خانه‌دار کردن اقشار محروم انجام شد اما از همان زمان انتقادها نسبت به پایین بودن کیفیت مصالح این ساختمان‌ها و عدم دسترسی آنها به امکانات اولیه‌ای نظیر آب و برق بالا بود.

عباس آخوندی وزیر مسکن دولت روحانی نیز بارها نسبت به نادرست بودن ایده و اجرای طرح مسکن مهر موضع گرفته و عبارت‌هایی مانند «‌طرح مزخرف»٬ «‌فاجعه» و «‌پوپولیستی» را درباره آن به کار برده است.

آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی اما از جمله مدافعان طرح مسکن مهر است و خواهان تداوم آن در دولت حسن روحانی شده است. او در سال ۱۳۹۳ خطاب به مقام‌های دولت گفته بود که «اگر احتمالاً با اصل مسکن مهر مخالفتی وجود دارد، اما اکنون چند میلیون نفر چشم انتظار تکمیل مسکن مهر هستند و باید این کار به طور جدی پیگری شود..» زلزله غرب کشور حالا بار دیگر انگشت اتهام را متوجه این بانیان و حامیان این طرح کرده است.

دردهای آشنا

ضعف‌های زیرساختی مانند مقاوم نبودن ساختمان‌ها در برابر زلزله و فقر امکانات پزشکی در مناطق زلزله‌خیر از جمله مواردی است که بعد از هر حادثه غیرمترقبه‌ای در ایران به آن اشاره می‌شود.

موج همدردی‌ها و وعده و قول‌های مساعد برای رسیدگی سریع به حال بازماندگان و تخصیص بودجه برای بازسازی سریع محل‌های حادثه نیز یک روند تکراری است که پس از هر بلای طبیعی اتفاق می‌افتد اما تجربه نشان داده که اغلب این وعده‌ها محقق نمی‌شوند.

بم پس از گذشت ۱۴ سال از زلزله‌ ویرانگر سال ۱۳۸۲ هنوز سربلند نکرده و شهروندان شهرهای محنت‌ دیده دیگر چون بوشهر و ورزقان هم همچنان با پیامدهای زلزله‌های گذشته دست و پنجه نرم می‌کنند.

همین تجربه‌های تلخ است که امیدها به برآورده شدن وعده‌های کنونی مسوولان برای رسیدگی به حال مصدومان و بازماندگان را کم‌رنگ می‌کند و بسیاری را به این نتیجه رسانده که بعد از گذشت چند روز این موج می‌خوابد و مصیبت برای مصیب‌ت دیدکان تا همیشه باقی می‌ماند.