انتظار سرپناه در سرمای کرمانشاه

زیتون-‌مهدی تاجیک: دو روز پس از زلزله‌ای که جان بیش از ۴۳۰ نفر را در کرمانشاه و مناطق اطراف آن گرفت حالا عمده تمرکز بر نحوه امدادرسانی و نیازهای بازماندگان است.

در حال حاضر نیروهای نظامی اعم از ارتش و سپاه پاسداران به همراه سازمان هلال احمر برای رسیدگی به اوضاع در منطقه حضور دارند اما تیم‌های داوطلب نیز با جمع‌آوری کمک‌های مردمی٬ خود را به مناطق زلزله‌زده رسانده‌اند.

فقط ارتش

گزارشهایی که درباره نحوه امداد رسانی به زلزله‌زدگان منتشر می‌شود به هیچ وجه یکدست نیست. بعضی از گزارشها حکایت از حضور پرتعداد نیروهای امدادی دارد و روایت رسانه‌های نزدیک به حکومت هم این است که نیازهای اولیه زلزله‌زدگان اعم از چادر و پتو و اقلام خوراکی در اندازه مورد نیاز تامین شده است.

مشاهدات بعضی از خبرنگاران اعزامی به منطقه و همچنین اظهارات زلزله‌زدگان تا اندازه زیادی متفاوت است و آنها از کمبود شدید امکانات خبر می‌دهند.

تصاویری که از منطقه ارسال شده است نشان می‌دهد که گروه‌های داوطلب مردمی اقدام به ارسال اسباب بازی کرده‌اند تا کودکان برای ساعتی هم که شده شاد باشند.

حسن روحانی رییس‌جمهوری ایران برای آن که خود از نزدیک در جریان اوضاع قرار بگیرد صبح سه‌شنبه(۲۵ خرداد) به کرمانشاه سفر کرد.

او در جریان این سفر برای مردم سخنرانی هم کرد و به آنها وعده کمک‌های بلاعوض و اعطای وام جهت تهیه سرپناه موقت داد. ویدیویی از روحانی منتشر شده است که او را سوار بر خودرویی نشان می‌دهد و برای مردمی که در اطراف وی جمع شده‌اند از تلاش‌های نهادهای دولتی٬ ارتش و سپاه جهت رسیدگی به اوضاع زلزله‌زدگان می‌گوید. مردمی که مخاطب سخنان او هستند پس از آن که روحانی از سپاه نام برد٬ فریاد می‌زنند که فقط ارتش٬ فقط ارتش.

فریاد‌ها به اندازه‌ای رسا و بلند است که روحانی مجبور می‌شود برای ثانیه‌هایی سخنان خود را قطع کند. در دو روز گذشته هم روایت‌های فراوانی از شاهدان عینی وجود داشت که حضور پرتعداد نیروهای ارتش در رسیدگی به وضعیت زلزله‌زدگان را تایید می‌کرد حال آن که اثر چندانی از فعالیت‌های سپاه در منطقه دیده نمی‌شود.

اعتماد از دست رفته
عدم اعتماد عمومی به نهادهایی که متولی رسیدگی به وضعیت‌های غیرمترقبه هستند باعث شده که بسیاری از مردم برای کمک به زلزله‌زدگان از راه‌های جایگزین استفاده کنند.

در همین دو روز گذشته برخی از سازمان‌های مردم نهاد شناخته شده مانند «جمعیت دانشجویی امام علی» موفق شده‌اند که بخشی از کمک‌های نقدی و جنسی را جمع‌اوری و به مناطق زلزله شده ارسال کنند. نهادهای غیردولتی در استان کرمانشاه مانند انجمن «ژیار» هم عهده‌دار بخشی دیگر از فعالیت‌ها جهت رساندن کمک بوده‌اند.

درباره نقش ین سازمان‌ها برای مدیریت بحران و امدادگری پس از زلزله دو برداشت متفاوت وجود دارد. برخی بر این باورند که سازمان‌های مردم نهاد با سهلوت بیشتر و بدون دست‌اندازهای اداری می‌توانند روند امدادگری و رساندن کمک را انجام دهند اما گروهی هم باور دارند که نباید اعتماد عمومی از سازمان‌هایی مانند هلال احمر را سلب کرد و بهتر است که همچنان عمده کمک‌ها بر اساس لیست نیازهایی باشد که این نهاد اعلام می‌کند.

چنین بحث‌هایی به خودی خود نشان می‌دهد که فاصله میان «ما و حکومت» حتی در مواقعی مانند بحران‌های طبیعی هم تا چه اندازه زیاد است و مردم برای کمک به هموطنان خود ترجیح می‌دهند از روش‌هایی استفاده کنند که اعتماد بیشتری به آن دارند.

تجربه‌های قبلی در کمک‌‌رسانی از راه‌های غیررسمی اما نشان می‌دهد که معمولا در این گونه مواقع برخی از افراد و گروه‌های سودجو هم هستند که با سوء استفاده از عواطف عمومی در صدد سودجویی برمی‌آیند. در همین دو روز گذشته هم تعداد زیادی از افراد در شبکه‌های اجتماعی با انتشار شماره‌حساب‌هایی از مردم خواسته‌اند که کمک‌ها خود را به این حساب واریز کنند تا به دست زلزله‌زدگان برسد.

برخی از فعالان مدنی نسبت به این اتفاق‌ها هشدار داده و از مردم می‌خواهند که کمک‌هایشان را یا به مراجع رسمی یا دستکم به سازمان‌های غیردولتی شناخته شده بفرستند و از ارسال پول به شماره حساب افرادی که مشاهده عملکرشان چندان ساده نیست خودداری کنند.

اختلاف بر سر کالاهای مورد نیاز

درباره لیست اقلام مورد نیاز زلزله‌زدگان هم تفاوت‌هایی میان کالاهای اعلام شده توسط مراجع رسمی با کالاهای اعلامی توسط برخی نهادهای غیردولتی دیده می‌شود.

در شبکه‌های اجتماعی عم برخی فعالان مدنی طی دو روز گذشته بارها اطلاع داده‌اند که باید اقلامی نظیر نوار بهداشتی٬ لباس زیر و اسباب‌بازی در بین کالاهای ارسالی قرار بگیرد. تجربه‌های قبلی هم گواه آن است که کمبود این وسایل در روزهای پسا فاجعه تا چه اندازه وضعیت را برای بازماندگان حادثه تلخ‌تر کرده است.

اطلاع‌رسانی‌های وسیعی که این بار به لطف شبکه‌های اجتماعی انجام شده است این امید را ایجاد کرده که کمبود این کالاها در مناطق زلزله‌زده کمتر از گذشته حس شود. تصاویری هم که در روز سه‌شنبه(۲۳ آبان) از منطقه ارسال شده است نشان می‌دهد که گروه‌های داوطلب مردمی اقدام به ارسال اسباب بازی کرده‌اند تا کودکان برای ساعتی هم که شده شاد باشند.

شادی درازمدت و بازگشت آرامش برای بازماندگان زلزله اما در گرو حمایت‌های جدی دولتی و تامین سرپناه‌های دایم است و حالا تقریبا همه امیدوارند که وعده‌های دولتی درباره اعطای کمک بلاعوض و وام‌ مانند دفعه‌های گذشته توخالی نباشد و آوارگان زلزله را به سرعت از این وضع بی‌سرپناهی به دربیاورد.