زیتون-مهدی تاجیک: حملات لفظی مقام‌های ارشد تهران و ریاض به یکدیگر همچنان ادامه دارد و به نظر هم نمی‌رسد که آتش تنش‌ها میان دو قدرت منطقه به این زودی‌ها فروکش کند.
محمد بن سلمان ولیعهد عربستان که سودای پادشاهی در سر دارد در تازه‌ترین اظهاراتش پیرامون جمهوری اسلامی از آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان «هیتلر جدید» یاد کرده است. وزارت امور خارجه ایران به این اظهرات واکنش نشان داده و آن را «ناپخته» دانسته است.
حمله کم سابقه
سخنان ولیعهد عربستان درباره رهبر جمهوری اسلامی مربوط به مصاحبه‌ای است که وی با روزنامه نیویورک تایمز داشته است. او در این مصاحبه با تاکید بر مقابله کشورش با ایران گفته:«درسی که از اروپا آموختیم این است که مماشات نتیجه نمی‌دهد. ما نمی‌خواهیم که هیتلر جدید در ایران آنچه را در اروپا رخ داد در خاورمیانه تکرار کند.»
مقایسه کردن آیت‌الله خامنه‌ای با رهبر نازی‌های آلمان در دوره جنگ جهانی دوم را می‌توان تند‌ترین حمله لفظی علیه جمهوری اسلامی از سوی عربستان دانست.
اظهارات بن‌سلمان از این جهت بسیار شبیه به نوع حملاتی است که مقام‌های اسراییلی معمولا علیه تهران می‌کنند و رفتار رهبران جمهوری اسلامی را به دلیل آنچه «یهودی ستیزی» می‌خوانند با رفتار رهبران نازی مورد مقایسه قرار می‌دهند.
در هفته‌های گذشته تحلیل‌های متعدد با مضمونی مشابه درباره همگرایی ریاض و تل‌اویو برای کم کردن نفوذ ایران در منطقه منتشر شده است و حالا نزدیکی ادبیات مقام‌های دو کشور علیه تهران هم می‌تواند نشانه‌ای تازه از اتحاد عربستان و اسراییل باشد.
تهدید به درگیری نظامی
مقام‌های نظامی ایران هم زبان تهدید و هشدار خود علیه عربستان را فراموش نکرده‌اند و از احتمال درگیری‌های نظامی علیه ریاض توسط «جبهه مقاومت» سخن گفته‌اند. عبارت «جبهه مقاومت» در واقع اشاره به گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت جمهوری اسلامی مانند حزب الله لبنان و حوثی‌های یمن است که توسط تهران تجهیز می‌شوند و در نبردهای منطقه‌ای نیز منویات و منافع رهبران تهران را پیش می‌برند.
ایران و عربستان در همان حین که با دشنام‌های سیاسی به تحریک طرف مقابل اقدام می‌کنند از تجهیز نیروهای وفادار به خود نیز غافل نیستند
محمدعلی جعفری فرمانده کل سپاه پاسداران که روز پنجشنبه ( دوم آذرماه) برای رهبران عربستان خط و نشان می‌کشید خطاب به آنها توصیه کرد:«دست از همکاری با استکبار بردارند و با ملت‌های منطقه همراه شوند که در غیر این صورت ترکش‌های جبهه مقاومت آنها را می‌گیرد.»
او فرضیه «همکاری اطلاعاتی و امنیتی» عربستان و اسراییل را نیز برجسته کرد و گفت با توجه به اینکه «عربستان هم این را انکار نمی‌کند، طبیعی است که عربستان در جبهه مقابل انقلاب قرار دارد.» هشدار درباره درگیری نظامی با عربستان اما صرفا امر یک‌طرفه‌ای نیست که سپاه پاسداران آن را پیش بکشد.
پیشتر نیز ولیعهد عربستان تهدید کرده بود:«جنگی که ایران در منطقه راه انداخته را به داخل مرزهای ان کشور می‌کشانیم.» تداوم این گونه تهدیدها در طول ماه‌های اخیر باعث تشدید نگرانی‌‌ها درباره ثبات منطقه‌ای شده و این فرضیه را پررنگ کرده که ممکن است تهران و ریاض در نهایت متوسل به راه حل نظامی برای نشان دادن برتری منطقه‌ای خود شوند.
غلبه راهبرد نظامی بر سیاست‌خارجی منطقه‌ای جمهوری اسلامی باعث شده که نقش وزارت‌امور خارجه به عنوان متولی اصلی دیپلماسی عملا به حاشیه برود و فرماندهان نظامی سکان سیاست‌خارجی را به دست بگیرند.
پروپاگاندایی که در یکی دو هفته گذشته در ارتباط با نقش سپاه برای سرکوب گروه داعش در عراق و سوریه هم ایجاد شده است عملا به معنای وزن بیشتر برای این نهاد و اعتبار دادن به نفوذ برون مرزی نظامیان است.
واکنش وزارت امورخارجه به اظهارات ولیعهد عربستان در ارتباط با رهبر جمهوری اسلامی نیز از همین زاویه قابل ارزیابی است. بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امورخارجه در اظهارات خود تلاش کرده که به مرزهای ادبیات دیپلماتیک وفادار بماند و از همین رو این سخنان ولیعهد عربستان را « ناپخته، ناسنجیده و سخیف» نامید که به توصیف او، «باعث شده است کسی در جهان و عرصه بین الملل اعتباری برای اینگونه سخنانش قائل نشود».
او ولیعهد عربستان‌سعودی را فردی «ماجراجو»خواند که با «اشتباهاتش، هم‌پیمانان سنتی آن کشور را نیز به «زحمت و تکاپو» انداخته است. ادبیات او در مقایسه با ادبیات رهبران سپاه یا حتی شخص آیت‌الله خامنه‌ای به مراتب نرم‌تر است. با این وجود تحولات ماه‌های گذشته به ترتیبی بوده که غلبه ادبیات هیجانی و مبارز‌طلبی در آن پررونق‌تر بوده است.
ایران و عربستان در همان حین که با دشنام‌های سیاسی به تحریک طرف مقابل اقدام می‌کنند از تجهیز نیروهای وفادار به خود نیز غافل نیستند.
دخالت‌های ریاض در روند تحولات سیاسی لبنان از یک سو و اعلام رسمی حمایت‌های مستشاری جمهوری اسلامی از حوثی‌های یمن از سوی دیگر٬ به خوبی نشان می‌دهد که دو قطب نزاع منطقه ای چگونه با کارت‌های خود بازی می‌کنند.
در شرایط فعلی دو طرف هنوز به همین ابزارهای نیابتی برای تضعیف طرف مقابل اکتفا کرده‌اند اما بالا گرفتن تنش‌ها به خطر یک رویارویی مستقیم و بی‌واسطه افزوده است.
