بودجه مؤسسه «نشر آثار امام» چه می‌شود؟

بودجه پیشنهادی دولت به مجموعه‌های «آستان امام خمینی»، «پژوهشکده امام خمینی» و «مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام» در سال ۹۷، ۷۱ میلیارد تومان است. عددی که اعلام جزئیات آن در بودجه پیشنهادی سال ۹۷ در فضای مجازی با بازخوردهایی متنوع و گاه انتقادی مواجه شد. به‌طور مشخص یکی از کاربران توییتر که با عنوان سیدامیر سیاح شناخته می‌شود و متعلق به پایگاه اصولگرایی است، پیشنهاد کرده بود آمادگی دارد سایت مؤسسه را با پنج درصد رقم تعیین‌شده در بودجه اداره کند، به شرط آنکه مابقی رقم اختصاصی به بیت‌المال بازگردانده شود. سیدحسن خمینی روز گذشته در واکنش به نقدهای فضای مجازی و در پاسخ به این کاربر در صفحه اینستاگرام خود توضیحاتی را منتشر کرد. او در این توضیحات نوشته است: «من و اعضای بیت امام تاکنون از مؤسسه و حرم امام حقوق نگرفته‌ایم». در متن سیدحسن خمینی آمده است: «از روزی که رئیس‌جمهور محترم بودجه را به مجلس تقدیم داشت نقدهایی از این امر در فضای مجازی منتشر شد و بخشی از آن هم متوجه بودجه‌ای بود که به چند مؤسسه که به‌نوعی زیر نظر من اداره می‌شوند، اختصاص داشت…
این چند سطر را می‌خواستم همان موقع بنویسم، ولی به ذهنم رسید پس از آنکه فضا اندکی آرامش یافت، این مطلب را با شما در میان بگذارم. نخست اینکه آنچه به مجموعه ما تعلق می‌گیرد در منظر همه شماست، یک گام بلند به جلوست هرچه بیشتر شفافیت صورت پذیرد سلامت بیشتر می‌شود و اینکه نقدها و تخطئه‌های دوستان امکان بازگویی می‌یابد، پدیده‌ای مبارک است. ممکن است چند نفری مرا بنوازند، ولی شک نداشته باشیم که این مسیر به سلامت سیستم می‌انجامد و امثال من را نیز از خطا و خطر مصون می‌دارد. مسئولیت محتاج نظارت یکایک مردم است و به همین جهت حتی اگر تلخی هم کردید، امیدوارم نرنجم و دیگران هم نرنجند. دوم اینکه هفته آینده دوستان دست‌اندرکار در مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام به‌صورت جزئی بخش‌های مختلف مربوطه را توضیح می‌دهند. یقین دارم مردم که دلسوزانه و خیرخواهانه موضوع را تعقیب می‌کنند به‌راحتی می‌فهمند که توضیحات مذکور صحیح است یا از صحت برخوردار نیست. دوستی به من پیشنهاد کرده بود که با پنج درصد بودجه سایت مؤسسه را مدیریت کند. از ایشان می‌خواهم حتما پس از اطلاع از جزئیات آنچه در مجموع پرتال در حال انجام است، نظر خود را به من بدهند، مطمئن باشید اگر در بخشی زیاده‌روی شده باشد جلوی آن را خواهیم گرفت و بخش آخر که از گفتنش لذت نمی‌برم آنکه لازم است دوستان عزیز بدانید من و اعضای بیت امام تاکنون از مؤسسه و حرم امام حقوق نگرفته‌ایم و ریالی از این بودجه جز در مسیر اهداف عمومی خرج نمی‌شود و ذره‌ای از آن به مصرف شخصی نمی‌رسد و دولت‌های مختلف و نهادهای نظارتی با سلایق متفاوت همواره بر مصرف این بودجه‌ها نظارت داشته‌اند. ممکن است کسی با اختصاص بودجه به یکی از حوزه‌های مختلف موافق نباشد، ولی مطمئن باشید هزینه شخصی در این میان وجود ندارد».
آنچه در لایحه پیشنهادی بودجه ۹۷ ارائه شده، تخصیص ۷۱میلیاردو ۳۴۲میلیون‌و ۲۰۰ هزار تومان برای مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام است که جزئیات آن برابر است با پرتال امام خمینی، پنج‌‌میلیاردو ۷۰۰ میلیون‌تومان، آستان امام خمینی، ۱۸ میلیارد‌تومان، برنامه حمایت از فعالیت‌های تجلیل از امام خمینی، ۱۸ میلیارد‌تومان، اداره امور حرم و ارائه خدمات به زائران، ۹ میلیارد‌تومان و مراسم سالگرد ارتحال، ۹ میلیارد‌تومان. پس از اعلام این جزئیات، برخی از کابران فضای مجازی خواستار اعلام جزئیات عملکرد بودجه‌ای تولیت آستان امام شدند. برخی از کاربران هم پیشنهاد هزینه‌کرد بودجه پیشنهادی را با اعداد خیلی نازل‌تر ارائه دادند؛ اما روز گذشته سردبیر سایت جماران به این انتقادها پاسخ داد و با ارائه برخی پیوست‌ها سعی کرد نحوه تخصیص بودجه و نیز هزینه‌کرد آن را توضیح دهد، با این‌حال ارجاعات سردبیر سایت جماران بیشتر ناظر به نحوه اختصاص بودجه به مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام است و گزارش عملکرد بودجه‌ای ناظر به برخی مسائل کلی است. همچنین ارجاعاتی که در متن اشاره شده مصاحبه‌هایی است که معاونت مالی – اداری مؤسسه سال گذشته در همین فصل بودجه انجام داده است. در بخشی از این یاددشت آمده است: «دستِ دوستان را از هر جناحی که خود را در چارچوب نظام تعریف کرده و ان‌شاءالله با نیت خداپسندانه گفته‌‌اند با بودجه کم حاضرند برای امام و سایت جماران کار کنند به گرمی می‌فشاریم و از ایشان دعوت می‌کنیم حتی یک روز هم درنگ نکنند؛ درِ جماران به روی همه باز است. ما این شجاعت را داریم که بودجه و هزینه‌های جماران را به ایشان اعلام کنیم به شرط اینکه آنان نیز شرافت اعلام هم‌زمان بودجه سایت جماران و بودجه ده‌ها سایت و کانال و صفحات متعدد فعالشان در شبکه‌های اجتماعی را داشته باشند. مثل همیشه و از امروز بیشتر منتظریم تا تشریف بیاورند و ببینند دخل و خرج این سایت چقدر است و با دو برابر درصد از بودجه واقعی سایت، کارشان را شروع کنند».
توضیح تخصیص بودجه
براساس ارجاعات این یادداشت، اولا آنچه به‌عنوان بودجه مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام از آن یاد می‌شود، در حقیقت بودجه‌ای است که به مجموعه‌های «آستان امام خمینی»، «پژوهشکده امام خمینی» و «مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام» تعلق می‌گیرد، اما در لایحه با عنوان مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام ذکر می‌شود. «علی‌اکبر حبیب محمدمرادی»، معاون
مالی ـ اداری مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، سال گذشته در مصاحبه‌ای با سایت جماران، بودجه‌های مؤسسه را با تفکیکی که در بالا به آن اشاره شد، از سال ۹۲ تا پیشنهاد دولت برای بودجه ۹۶ را عنوان کرده بود. طبق سخنان مرادی، بودجه مؤسسه در سال ۹۲ با درنظرگرفتن اعتبارات هزینه‌ای و اعتبارات عمرانی در مجموع ۱۳.۲ میلیارد تومان اعلام شده بود. او اعتبارات عمرانی را «تعمیر، تجهیز، مرمت و بازسازی اماکن منتسب به امام شامل مجموعه‌های فرهنگی بیت حضرت امام در خمین، قم، جماران، نجف اشرف دانسته و در تشریح پروژه‌های فرهنگی- عمرانی پنج سال گذشته هم گفته بود: «طرح احیا و توسعه «بیت حضرت امام در شهرستان خمین» که به بهره‌برداری از ۱۵ هزار متر‌مربع مجموعه فرهنگی در زادگاه امام انجامید و همچنین «مجموعه فرهنگی نجف اشرف»، شامل «بیت و دفتر حضرت امام، نگارستان، موزه، مدرسه و کتابخانه تخصصی حضرت امام» که بارِ هزینه‌ای نگهداری و بهره‌برداری از هر دوی این مجموعه‌های بزرگ فرهنگی و راه‌اندازی سایت‌های پرتال امام خمینی به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسه و اردو به‌طور طبیعی به هزینه‌های مؤسسه اضافه شده است». مرادی همچنین سرجمع اعتبارات هزینه‌ای و جاری و اعتبارات عمرانی مؤسسه در هریک از سال‌های ۹۲ تا ۹۶ را این‌چنین اعلام کرده بود: «در سال ۹۲ بودجه ۱۳.۲ میلیارد و در سال‌های بعد تا سال ۹۶ به ترتیب ۱۵.۲، ۱۸.۹، ۲۰ و نهایتا ۲۷ میلیارد در لایحه بودجه پیشنهادی سال ۹۶». او توضیح داده بود این اعداد فقط مربوط به بودجه مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام است و بودجه کلی در سال ۹۲ یعنی آخرین سال دولت دهم، ۴۷.۷ میلیاردتومان بوده است. به گفته او، این عدد در سال ۹۳، یعنی سال آغازبه‌کار دولت آقای روحانی ۴۱.۷ میلیاردتومان شده است که حدود «۱۷ درصد کاهش» را نشان می‌دهد.
به گفته مرادی، در پنج سال این عدد از ۴۷.۷ در سال ۹۲، به ۷۶.۹ در سال ۹۶ می‌رسد؛ یعنی در پنج سال، این بودجه فقط حدود ۶۱ درصد افزایش یافته و حتی به دو برابر هم نرسیده و به‌طور متوسط سالانه حدود ۱۲ درصد افزایش داشته است. طبق جدولی که در ارجاعات یادداشت آمده، بودجه سال ۹۲، ۴۷ میلیاردتومان، سال ۹۳، ۴۱ میلیاردتومان، سال ۹۴، ۵۵ میلیاردتومان، سال ۹۵، ۶۲ میلیاردتومان و پیشنهاد ۹۶، ۷۶ میلیاردتومان بوده است.
تخصیص پرداخت وام و اقساط بازسازی حرم در بودجه
همچنین به گفته مرادی، «۲۴ میلیاردتومان از اعتبار پیش‌بینی‌شده در ردیف آستان مقدس امام خمینی(س) در سال ۹۶ بابت پرداخت اقساط وام دریافتی سال ۹۳ (که دولت برای تکمیل پروژه حرم مطهر در سال‌های قبل از طریق بانک‌ها متعهد به آن بوده است)، کسر می‌شود یعنی در واقع هرگز در اختیار مجموعه فرهنگی آستان قرار نمی‌گیرد، بلکه بازپرداخت دیون دولت به بانک است». او در توضیح بیشتر گفته بود: «دولت تصمیم گرفته است که پروژه فرهنگی حرم را در سال ۹۴ به پایان برساند. برای دستیابی به این هدف در سال آینده،(۹۶) مقرر شده به روند اجرای پروژه در سال جاری سرعت بخشیده شود. این اقدام نیازمند تأمین اعتبار ویژه‌ای در سال جاری از سوی دولت بود. به همین دلیل، در قالب ماده ۵۶ قانون «الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت» مقرر شد مبلغ ۴۰ میلیارد تومان از منابع بانکی دریافت شود و بازپرداخت این تسهیلات در ردیف بودجه مؤسسه در سال ۹۴ گنجانده شود. به‌این‌ترتیب ۲۰ میلیارد تومان از اعتباراتی که در بودجه ۹۴ مؤسسه آمده است، مربوط به بازپرداخت وام آستان مقدس امام به بانک است، نه مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
عملکرد بودجه مؤسسه تنظیم و نشر
گرچه در برخی از ارجاعات به برخی از فعالیت‌های مؤسسه در پوشش نشست‌های خبری برخی از مسئولان این مؤسسه اشاره شده است اما کاش به‌طور مشخص اعلام می‌شد مبلغ ایکس برای پروژه ایگرگ هزینه شده است. برای نمونه، در یکی از این ارجاعات به نقل از علی داستانی، معاون پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، آمده است: در معاونت پژوهشی مؤسسه دفتری به عنوان دفتر ارزشیابی متون در آن تاکنون بیش از دوهزارو ۵۰۰ عنوان کتاب بررسی شده که با سخنان و بیانات حضرت امام تطبیق داده می‌شود تا صدور مجوز انجام شود و سالانه بیش از ۷۰ تا صد عنوان کتاب در این دفتر بررسی ارزشیابی و صدور مجوز می‌شود. حمید غفاری، مدیرعامل مؤسسه چاپ و نشر عروج، بهمن ۹۵، تعداد آثار تولیدی چاپی را ۶۵۰ تا ۷۰۰ عنوان اعلام کرده و گفته بود علاوه بر این تعداد، ۲۵۰ عنوان به ۲۳ زبان خارجی ترجمه و چاپ شده است. ظاهرا بخشی از عملکرد نیز مربوط به سامان‌دادن اوضاع گردشگرانی است که از حرم امام و اماکن مربوط به امام بازدید می‌کنند. در همین زمینه، حجت‌الاسلام مرودشتی، نماینده مؤسسه در شهر خمین، گفته بود: «در سه‌ماهه دوم سال ۹۶، حدود ۱۷۰هزار گردشگر داخلی در قالب کاروان‌های مردمی و نهادهای دولتی و غیردولتی و بیش از صد توریست از کشورهای مختلف ازجمله کانادا، چین، آمریکا، روسیه، عراق، سوئیس و… از بیت و زادگاه امام خمینی(س) بازدید کرده‌اند». به گفته او، همچنین برگزاری مسابقات بین‌المللی شطرنج جام آفتاب ۹۶، موجب حضور و آشنایی ورزشکاران، داوران و هئیت‌های ورزشی خارجی از مجموعه بیت تاریخی حضرت امام‌خمینی(س) شد.
این مؤسسه همچنین ۲۶ عنوان کتاب چاپ اول را راهی سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال ۹۶ کرد که احتمالا ارجاع به این مطلب اشاره به هزینه‌کرد بخشی از بودجه ۹۶ بوده است. به گفته حجت‌الاسلام کمساری، چاپ مجدد ۲۲ عنوان کتاب از اقدامات دیگر مؤسسه در حوزه نشر است و علاوه بر عناوین اعلام‌شده، ۳۳ عنوان کتاب در حوزه زبان‌های خارجی از دیگر منشورات مؤسسه است که از این تعداد ۱۱ عنوان کتاب به عنوان چاپ اول ترجمه و منتشر شده است. این کتب به زبان‌های اردو، انگلیسی، فرانسه، عربی، آلمانی و ترکی استانبولی است. همچنین به گفته حجت‌الاسلام حسن پویا، معاون پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام(ره) در قم، هر سال بین ۲۵ تا ۳۵ عنوان کتاب با رویکرد و محوریت سخنان و اندیشه‌های امام(ره) در زمینه فقه، اصول و مذهب که جنبه اخلاقی و عرفانی دارند، منتشر می‌شود. برگزاری سالانه جشنواره شعر یاد و یادگار، انتشار رمان با موضوع امام و مباحث مربوط به انقلاب اسلامی، انتشار آلبوم «شکوه» با صدای محمد اصفهانی، ساخت سمفونی روح‌الله، بازسازی خانه پدری امام در خمین و ایجاد مجتمعی فرهنگی که ظرفیت سالانه ۵۰۰ هزار گردشگر ایرانی و خارجی را دارد، پروسه تملک ساختمانی که امام در نجف در آن مستقر بود و بازسازی آن، مجموعه شهر آفتاب که خدمات مختلف ازجمله بیمارستان و هتل و موزه دارد، انتشار آلبوم عکس امام (دهه فجر امسال رونمایی خواهد شد)، برگزاری بیش از ۴۰ عنوان همایش ملی و بین‌المللی در سال‌های گذشته، تولید مجموعه ۵۰جلدی تبیان در حوزه‌های مختلف، مجموعه ۲۲جلدی صحیفه امام، دوره ۲۲جلدی اسناد مبارزاتی امام، دوره ۵۰جلدی موسوعه امام خمینی (مجموعه آثار حوزوی امام) و مجموعه یادها (خاطرات یاران امام)، چاپ ۴۳ عنوان از مجموعه یادها، صدور بیش از دوهزارو ۵۰۰ عنوان مجوز برای کتاب‌هایی که به امام ارجاع می‌شود و تدوین دانش‌نامه امام از سال ۷۹ تاکنون که امسال به پایان خواهد رسید، مجموعه مواردی است که در ارجاعات یادداشت مزبور به عنوان برخی از عملکرد بودجه‌ای مؤسسه اشاره شده است.

منبع: روزنامه شرق