Categories: انتخاب سردبیرخبرهاگفتگو

اما و اگرهای بیست و نهمین نمایشگاه کتاب تهران

زیتون– سولماز ایکدر: بیست و نهمین نمایشگاه کتاب تهران ۱۵ اردیبهشت ۹۵ برای اولین بار در «شهر آفتاب» برگزار می‌شود. ناشران و کتابفروشان و حتی مدیران وزارت ارشاد اسلامی نگران بودند که تا افتتاحیه نمایشگاه کتاب تهران، ساخت و ساز در این محل که در تملک شهرداری تهران قرار دارد به پایان نرسد. ظاهراً این نگرانی بی‌مورد نبوده است. علاوه بر این، خط مترویی که قرار بود شهروندان تهرانی را به محل برگزاری نمایشگاه کتاب تهران برساند، آماده بهره‌برداری نیست.

امانگرانی ناشران، تنها ناتمام ماندن «شهر آفتاب» نیست. یکی از ناشران با سابقه در این باره به «زیتون» گفت:«کاربرد نمایشگاه کتاب در ایران با کاربرد آن در تمامی دنیا تفاوت دارد. به عنوان مثال به نمایشگاه کتاب فرانکفورت اشاره می کنم. آن نمایشگاه محل آشنایی ناشران، نویسندگان دست اندرکاران صنعت نشر و …. با هم است. در حالی که نمایشگاه کتاب در ایران بیشتر یک فروشگاه بزرگ است.»این ناشر که مجوز کار او در دوران دولت دوم محمود احمدی نژاد تعلیق شده بود، با رجوع به تجربه هایی که در کشورهای دیگر داشته است می گوید « در نمایشگاه های کتاب کشورهای دیگر عموما به جای فروش، که در بسیاری از نمایشگاه ها اساسا فروش خرد وجود ندارد، ما با ناشران دیگر، تازه های صنعت چاپ و نویسندگان جدید آشنا می شویم و در یک کلام فرصت هایی جدید برای ناشرین ایجاد می شود. در حالی که در ایران از سالهای دور، حتی زمانی که نمایشگاه کتاب در محل دائمی نمایشگاه های تهران برگزار می شد، اتفاقی جزء خرده فروشی رخ نمی داد.»

این ناشر در ادامه گفت:« هرچند در سالهایی که اجازه کار داشتیم، تلاش می کردیم تا در نمایشگاه از کتابهای جدید خود رو نمایی کنیم، اما اگر بخواهم بی پرده بگویم، باید اعتراف کنم که نمایشگاه کتاب محل مناسبی است برای ارائه کتابهای در انبار مانده، حال با درصدی تخفیف.»

عباس صالحی، معاون فرهنگی ارشاد اسلامی، نیز بهمن سال جاری هشدار داده بود: «اقتصاد نشر ما وابسته به نمایشگاه است هم به لحاظ فروش هم نقدی بودن؛ نمایشگاه شوخی نیست، طوفان و سیل است، اگر آماده نباشد شروع بد برای شهر آفتاب خواهد بود.»

نگرانی امروز ناشران از این است که با تغییر محل نمایشگاه کتاب و سخت تر شدن دسترسی مخاطبان به آن، حتی همان خرده فروشی معمول هم کاهش یابد. این ناشر نام آشنا در این خصوص به «زیتون» می گوید:« یک بار بعد از آن که محل برگزاری نمایشگاه کتاب را به مصلی تغییر دادند، ما با چالش مخاطب مواجه شدیم. به رغم اینکه دسترسی به مصلی بسیار سهل تر از دسترسی به محل دائمی نمایشگاه ها بود، اما میزان مراجعه مردم به نمایشگاه کتاب ریزش محسوسی داشت. حال باید دید آیا مردم حاضر هستند که تا «شهر آفتاب» بیایند یا خیر؟»

«شهر آفتاب» در جنوب شهر تهران در مساحتی بالغ بر ۱۳۸ هکتار در مجاورت مقبره رهبر انقلاب، در مسیر اتوبان تهران به قم قرار دارد. بر اساس توافق بین علی جنتی، وزیر ارشاد اسلامی و محمد باقر قالیباف، شهردار تهران قرار شد که بیست و نهمین نمایشگاه کتاب تهران از «مصلی» به «شهر آفتاب» منتقل شود.

اگر نمایشگاه کتاب سال آینده در «شهر آفتاب» برگذار شود، مخاطبان تنها می توانند با استفاده از متروی حرم مطهر به این این نمایشگاه دسترسی پیدا کنند. اما هنوز از برنامه های شهرداری و مدیریت متروی تهران برای دسترسی سهل تر مخاطبان به نمایشگاه خبری منتشر نشده است. علاوه بر این خط مترویی هم که می‌بایست تهران را به «شهر آفتاب» مرتبط کند، هنوز افتتاح نشده و احتمال می‌رود که تا افتتاحیه نمایشگاه کتاب تهران آماده بهره‌برداری نشود و مشکلاتی در زمینه حمل و نقل مراجعه‌کنندگان به وجود آید. در هر حال اوایل بهمن سال جاری علی صالحی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی اعلام کرد که چاره دیگری جز برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در «شهر آفتاب» وجود ندارد.

مشکل دیگر «شهر آفتاب» ناتمام بودن آن است. به گفته حسین صفری، مدیر کمیته اجرایی بیست و نهمین نمایشگاه کتاب تهران هنوز پنج درصد از ساخت و سازها باقی مانده است. با این حال حتی اگر ساخت و ساز در «شهر آفتاب» تا افتتاحیه نمایشگاه کتاب تهران به پایان برسد، مشکلات بزرگی وجود دارد که ممکن است زمینه‌ از اختلافات و تبعیض بین ناشران خودی و غیر خودی را فراهم آورد. به گفته حسین صفری در «شهر آفتاب» برای ناشران در مجموع ۱۲۰ هزار متر مربع فضای مسقف وجود دارد، اما این فضا کفایت نمی‌کند و به همین جهت برای جا دادن همه ناشران می‌بایست در فضای باز هم فضاهای مسقف ایجاد کرد. مدیر کمیته اجرایی بیست و نهمین نمایشگاه کتاب تهران به روزنامه ابتکار گفته است ایجاد این فضاها اما از عهده شرکت‌های داخلی برنمی‌آید و برای احداث این فضاها، شهرداری تهران در حال مذاکره با کشورهای مختلف است. اما آیا شهرداری تهران به راستی موفق می‌شود در این فرصت کم، هم باقی‌مانده ساخت و سازها را انجام دهد و هم فضای مسقف کافی برای ناشران فراهم آورد؟

بر اساس آماری که علی اکبر اشعری، سخنگوی شورای سیاست‌گذاری نمایشگاه کتاب تهران ارائه داده، در نمایشگاه کتاب ۹۵، ۳۰۰۰ ناشر در ۲۴۰۰ غرفه حضور دارند. ۱۶۰۰ ناشر هم از ۶۰ کشور خارجی که در دو گروه لاتین و غربی طبقه‌بندی شده‌اند به نمایشگاه کتاب تهران دعوت شده‌اند. از میان ناشران داخلی، ۲۵۰۰ ناشر در زمینه کودک و نوجوان، علوم اجتماعی، دانشگاهی، آموزشی و کمک درسی و ادبیات جنگ فعالیت می‌کنند.

بر اساس نخستین برآوردها، ناشران داخلی برای عرضه کتاب‌هایشان هفت الی هشت هزار متر مربع فضا کم دارند. از هم‌اکنون این پرسش پیش آمده که کدام ناشران در بیرون نمایشگاه غرفه‌هایشان را دایر کنند و کدام ناشران در درون «شهر آفتاب»؟

مدیر عامل این انتشارات قدیمی در ایران به «زیتون» گفت:«جز چند سالی که به دلیل لغو مجوز اجازه شرکت در نمایشگاه کتاب را نداشتم، تقریبا در تمام ادوار آن شرکت کرده ام، اما هنوز ساز و کار تعیین محل غرفه ها را متوجه نشده ام. حتی اگر بپذیریم قصد برگذاری نمایشگاه کتاب، فروش کتاب است، بازهم احتیاج به محلی مناسب برای عرضه کتاب داریم. اما در عمل گذشته از مساحت غرفه ها، چینش آنها نیز اشکار دارد. درست است که بیشترین مخاطب را ناشران را کتاب های کمک درسی دارند، اما ناشران عمومی نیز در صورت امکان عرضه درست می توانند از فضای نمایشگاه کتاب استفاده کنند.