پنج روز تجمع؛ ۲۵ کشته

زیتون-فائزه مهرابی: با گذشت یک هفته از تجمع‌های اخیر، تازه ابعاد برخی از اتفاقات رخ داده در برخورد با معترضان افشا می‌شود. هر چند این اعتراض‌ها رهبران و سازمان مشخصی نداشته تا بتوانند وضعیت بازداشت شدگان و کشته‌شدگان را پی‌گیری کنند اما شبکه‌های مجازی و پیام‌رسان‌ها باعث‌شده، کمیته پی‌گیری حقوق بازداشت شدگان تجمع‌های سال ۹۶ وضعیت کشته‌شدگان را دنبال کنند.

پربیراه نبود که محمود صادقی، نماینده تهران، و ناهید خیرآبادی، عضو شورای شهر، درباره تکرار کهریزک ۲ هشدار داده بودند، که گویا دیگر زندان‌های ایران نیز مدلی از بازداشت‌گاه کهریزک شده است.

مقام‌های قوه قضائیه دلیل مرگ سینا قنبری در زندان اوین و وحید حیدری در بازداشت‌گاه نیروی انتظامی در اراک را خودکشی اعلام کرده اند. وب‌سایت‌های نزدیک به اصول‌گرایان نیز در واکنشی شتاب‌زده دلیل بازداشت سینا قنبری را جرائم مرتبط با مواد مخدر اعلام کردند تا ارتباط او با تجمعات اخیر را منتفی کنند.

پس از آن اما تعدادی از زندانیان سابق سیاسی که تحصیلات حقوقی هم دارند، از جمله حسن اسد‌ی زیدآبادی نوشتند که زندان اوین مخصوص زندانیان سیاسی و مالی است و زندانیان مرتبط با جرائم مواد مخدر یا جرائم مشابه در  قزل حصار و یا زندان‌های دیگر تهران نگهداری می شوند. هم‌چنین زندانیان سابق سیاسی نوشتند که دستشویی قرنطینه و محل‌های دیگر این بند جایی برای حلق‌آویز کردن ندارند.

قرنطینه زندان اوین که سینا قنبری درآن کشته شده، بندی است که زندانیان پیش از ورود به بند عمومی چند روزی را در آن سپری می‌کنند. در اعتراض‌های سال ۸۸ اما تعدادی از بازداشت‌شدگان تجمع‌ها در بندهای قرنطینه نگهداری میشدند.

مقامات نیروی انتظامی اراک نیز دلیل کشته شدن وحید حیدری را خودکشی اعلام کرده و گفته‌اند او به دلیل جرائم مرتبط با مواد مخدر بازداشت شده بود. محمد جعفری، وکیل دادگستری، اما این اتهام‌های مقام‌های امنیتی را رد کرده و گفته که او دستفروش بوده است.

به گفته آقای جعفری، خانواده وحید حیدری«به شدت تحت فشارهای امنیتی هستند و مجبور شده‌اند او را در قبر و مکانی دفن کنند که ماموران امنیتی تعیین کرده‌اند».

برخی از زندانیان سابق نیز تکرار وضعیت ستار بهشتی را برای دو کشته شده روزهای اخیر محتمل دانسته و این‌گونه تحلیل کرده‌اند که ممکن است آنان در اثر ضربات باتوم و یا عوارض ناشی از شکنجه در بازجویی، در بازداشت‌گاه جان سپرده باشند.

وضعیت محسن عادلی، دیگر بازداشت شده تجمع‌های اخیر هم هم‌چنان مبهم است. براساس گزارش کمیته پی‌گیری بازداشت‌های دی ماه ۹۶، محسن عادلی، فرزند علی قاسم عادلی بزرگ طایفه «دربالایی»، بر اثر اصابت مستقیم گلوله کشته شده است، نام برادر دیگر محسن عادلی نیز در بین مجروحین دیده می‌شود.

با این حال عباس حسینی پویا، دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان خوزستان، مدعی شده که وی «دور از محل تجمع بوده و بر اثر اصابت تیر غیرمستقیم زخمی شده و به بیمارستان منتقل می‌شود و در بیمارستان فوت می‌کند».

تا این جای کار که جمهوری اسلامی مسئولیت کشته شدن هیچ یک از معترضان را نپذیرفته است. در سال ۸۸ اما نهادهای امنیتی و قضایی مسئولیت کشته شدن محسن روح‌الامینی، امیر جوادی‌فر، محمد کامرانی و رامین آقازاده قهرمانی در بازداشتگاه کهریزک را پذیرفتند و در گزارش‌های رسمی از جمله گزارش مجلس اعلام شد که آنان به دلیل شکنجه جان باخته‌اند.

کشته‌شدن محسن روح‌الامینی شاید دلیلی بود که رهبر جمهوری اسلامی برای جلوگیری از شکاف شدید در بین اصول‌گرایان اصل واقعه کهریزک را پذیرفت؛ هر چند عاملان این اتفاق در نهایت مجازات نشدند.

اینک اما جمهوری اسلامی گویا فشاری احساس نمی‌کند که مسئولیت کشته‌های تجمع‌های اخیر را بپذیرد.حسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح گفته که «موارد کشته‌هایی که اتفاق افتاده عمدتا مشکوک است؛ چرا که تیراندازی‌های صورت گرفته از پشت سر و یا مناطق نامشخص اجرا شده که در دست بررسی است».

بستگان محسن عادلی، وحید حیدری و نعمت‌الله شفیعی سه تن از کشته‌شدگان اعلام کرده‌اند که جسد آنان را در زمان خاکسپاری ندیده‌اند و جسد با حضور ماموران امنیتی به خاک سپرده شده است. شاید از بیم این‌که با انتشار فیلم‌های جنازه‌های آنان کیفیت کشته شدنشان نیز مشخص شود.

در مقابل بستگان محسن عادلی، وحید حیدری و نعمت‌الله شفیعی سه تن از کشته شدگان اعلام کرده‌اند که جسد آنان را در زمان خاک‌سپاری ندیده‌اند و جسد با حضور ماموران امنیتی به خاک سپرده شده است. شاید از بیم اینکه با انتشار فیلم‌های جنازه‌های آنان کیفیت کشته شدن‌شان نیز مشخص شود.

هم‌چنین مقامات سپاه پاسداران اذعان کرده اند که نیروهای این نهاد در سرکوب معترضان در استان‌های اصفهان، همدان و لرستان نقش داشته‌اند؛ استانه‌هایی که بیشترین کشته‌ها را داشته‌اند.

به جز سه نفری که نحوه مرگشان مبهم است،۱۳ نفر در استان اصفهان کشته شده اند. شش نفر در قهدریجان، سه نفر در شاهین شهر و چهار نفر در خمینی شهر.

کشته شدن دانش‌آموزان در تجمع‌ها یکی از تفاوت‌های تجمع‌های سال ۹۶ با تجمع‌های اعتراضی گذشته است و حداقل سه دانش آموز در این اتفاقات کشته شده اند. احمد حیدری دانش آموز ۱۳ ساله در قهدریجان و آرمین صادقی، ۱۵ ساله در خمینی شهر از جمله جان‌باختگان هستند.

در درگیری‌های درود در استان لرستان نیز یک جوان ۱۲ ساله بر اثر تصادف با خودروی آتش نشانی کشته شد.درحالی‌که مقامات دولتی و امنیتی اعلام کرده‌اند که معترضان این خودرو را به بالای پل برده و رها کرده‌اند، تعدادی از معترضان در مصاحبه با رادیو فردا و دیگر رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که راننده این خودرو پس از مواجهه با معترضان خودروی خود را رها کرده و این اتفاق باعث تصادف دو خودرو شده است.

کمیته بازداشت‌شدگان اعتراضات ۹۶، به جز نام این دانش‌آموز ۱۳ ساله نام چهار تن از دیگر کشته‌شدگان در قهدریجان را اعلام کرده است. براساس این گزارش، غلام‌حسین شهاب (فروشنده کفش در پاساژ پارسیان قهدریجان)، حسین‌شفیع‌زاده، نعمت‌الله‌شفیعی(کشاورز، با فرزندی ۵ ساله) و محمد ابراهیمی چهار کشته شده دیگر این درگیری‌ها هستند.

درباره افراد کشته‌شده در خمینی‌شهر نیز نام‌هایی در شبکه‌های مجازی منتشر شده اما هیچ مرجعی این گزارش‌ها را تائید نکرده است. نعمت‌الله صالحی، اصغر هارون رشیدی و شهاب امان‌اللهی نام سه فرد کشته شده در درگیری‌های خمینی‌شهر براساس این گزارش‌ها است.

درباره نام کشته‌شدگان درود نیز گزارشی منتشر نشده اما در شبکه‌های اجتماعی از حمزه لشنی، محسن ویراییسی، محمدچوباک، احسان خیری و حسین رشنوا به عنوان کشته‌شدگان این شهر نام برده می شود؛ هر چند در آمار رسمی تنها کشته‌شدن دو نفر در تجمع‌ها و دو نفر بر اثر تصادف خودروی آتش نشانی با یک خودرو تائید شده است.

کشته‌شدن محسن روح الامینی شاید دلیلی بود که رهبر جمهوری اسلامی اصل واقعه کهریزک را پذیرفت. اینک اما جمهوری اسلامی گویا فشاری احساس نمی‌کند که مسئولیت کشته های تجمع‌های اخیر را بپذیرد.

به جز آمار رسمی گزارش‌هایی درباره کشته‌شدن برخی از افراد دیگر در شهرهای ایران منتشر شده است. از جمله فیلم‌هایی از خاک‌سپاری آرش خدری و امین رمضانی در مسجد سلیمان و هم‌چنین فیلمی از تیر خوردن آرش خدری منتشر شده است. فرماندار این شهر اما این گزارش‌ها را تکذیب کرده است.

با محاسبه آمار اعلام شده از شهرهای ایران و گفته‌های نمایندگان مجلس حداقل ۲۵ نفر در تجمع های اخیر کشته شده‌اند و مرگ حداقل پنج نفر نیز در هاله‌ای از ابهام است.

به جز آمار اعلام شده درباره استان اصفهان و درود، براساس اعلام تلویزیون ایران شش نفر در تویسرکان، و به گفته نماینده ایذه در مجلس دو نفر در این شهرستان کشته شده‌اند.

به جز پنج نفری که مرگشان مبهم است، ۲۵ نفر دیگر ظرف مدت حدود پنج روز کشته شده‌اند که این موضوع نشان از حجم بالای درگیریه‌خا در این شهرها داشته است. این کشته‌شدگان هم‌چنین به فهرست دیگر کشته‌شدگانی اضافه شده‌اند که جمهوری اسلامی حاضر نشده مسئولیت کشته‌شدن آنان را بپذیرد.