توازن قوای جدید در سوریه

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دیروز در طی تصمیمی که در رسانه ها ناگهانی خوانده شد دستور بازگشت نیروهای نظامی سوریه را در حالی صادر کرد که بیش از پنج ماه از حضور سنگین نیروهای نظامی این کشور در خاک سوریه و آتش باری مداوم جت های جنگنده روسها بر فراز آسمان سوریه در حمله به مواضع مخالفان مسلح دولت سوریه از جمله داعش و دیگر گروههای تکفیری از جمله جبهه نصرت گذشته است. در هنگامه مذاکرات صلح در ژنو با کمکهای روسها دولت بشار اسد جان تازه ای گرفته و درپناه آتش باری جت های جنگده روسیه ارتش سوریه توانسته در نبردهای میدانی شکستهای قابل اعتنایی را بر نیروهای مسلح مخالف دولت وارد کرده و با باز پس گیری برخی از مناطق استراتژیک  ونه تمامی مناطق،دولت سوریه را در موضعی مستحکم تر ازقبل در مواجهه با مخالفان قرار بدهد.در واقع اگرچه مسکو و دیگر حامیان دولت اسد از جمله ایران به تمامی خواسته های خود در سوریه دست پیدا نکرده اند و هم چنان دولت اسد  دولتی به معنای واقعی کلمه نیست و بر بخشهای مهمی از کشور تسلط ندارد اما دست کم ایالات متحده و اروپا  در مذاکرات صلح جانب دولت مستقر در سوریه را به عنوان ستون اصلی در مذاکرات پذیرفته اند شاید اما در مباحثات سیاسی در ژنو دیگر جایی برای شخص بشار اسد در آینده بلند مدت سوریه باقی نماند. اما روسها اطمینان یافته اند که ساختار دولت در سوریه دچار انشقاق جدی که بر منافع استراتژیک روسها لطمه وارد کند نخواهد شد. از سوی دیگر از کنار این مساله نباید به سادگی عبور کرد که هزینه های روزانه عملیات نیروی هوایی ارتش روسیه چهار میلیون دلار است ودر شرایطی که روسیه تحت تحریمهای اروپا و ایالات متحده امریکا قرار گرفته و اخیرا روابط تجاری اشان با ترکیه نیز قطع شده است شرایط سختی را به لحاظ اقتصادی میگذراند و از سوی دیگر با توجه به واقعیتهای میدانی در سوریه وکمکهای عربستان،قطر،ترکیه و ایالات متحده امریکا به بخش مهمی از معارضان سوری چشم انداز اتمام جنگ به نفع دولت سوریه،در نگاه پوتین واقع بینانه تر شده و دریافته است که در نهایت امکان پیروزی نهایی برای دولت اسد در سوریه وجود ندارد و چاره اندیشی برای حل بحران سوریه باید در بده بستانهای سیاسی در پای میز مذاکرات صورت گیرد. در واقع اگرچه پیروزی نسبی برای دولت سوریه و ارتش روسیه در واقعیتهای میدانی به دست آمده اما نگهداری این پیروزیهای نسبی باید با مذاکرات سیاسی تضمین شود.اظهار تسلیت پوتین به اردوغان در پی وقوع حملات تروریستی درآنکارا  در شرایطی که تا چندی پیش به دلیل سرنگونی جت جنگده روسیه توسط ترکیه تا آستانه جنگ نیز پیش رفتند و حالا خروج نیروهای روسیه از سوریه در واقع نشانه هایی از همنوایی با مذاکرات صلحی است که دستور کار آن را بیشتر ایا لات متحده و اتحادیه اروپا می نویسند.واقعیت آن است که واشنگتن از پیش نیز مطلع بود که حضور نیروهای نظامی روسیه در سویه نمی تواند طولانی مدت ادامه داشته باشد چرا که واقعیتهای اقتصادی و توان اقتصاد روسیه برای تحمل هزینه های جنگ در سوریه سرانجام پوتین را وادار به خروج از میدان نظامی و تن دادن به مذاکرات سیاسی در خصوص سرنوشت بشار اسد و دولت او خواهد کرد هر چند برای روسها  شخص اسد اهمیتی نداشته ومنافع استراتژیک آنان در بندر طرطوس و نیز مبادلات اقتصادی با سوریه اهمیت دارد اما برای ایالات متحده و به ویژه اروپا  توقف جنگ،برقراری ثبات در سوریه،بازگشت پناهجویان و حداقل کند شدن روند مهاجرت مهم و حیاتی است. چنانچه این روند مستلزم آن باشد که بشار اسد در آینده سوریه نقشی نداشته باشد از آنجایی که ادامه وضعیت فعلی نه برای ترکیه و نه اروپا خوشایند است وازترکشهای حضور بنیاد گرایی در سوریه ایالات متحده نیز در امان نیست امکان تعین تکلیف اسد در مذاکرات ژنو بیش از هر زمان دیگری فرا رسیده است.حالا که فرجام کار به اینجا رسیده  و روسها بی آنکه جنگ پایان یافته باشد سوریه را ترک می کنند  بیش از پیش می توان دریافت که محاسبات ایالات متحده در عدم مداخله نظامی در سوریه به لحاظ استراتژیک درست بوده اما به غایت انسانی نبوده است،چون بیش از سیصد هزار انسان که بیش از نیمی از آنان زنان و کودکان بوده اند به دلیل ادامه جنگ جانشان را در سوریه از دست داده اند.