زندانیان فوت شده «از احساس گناه دق کرده‌اند»

زیتون-مازیار بهرامی: افشاگری دو روز پیش محمود صادقی نماینده تهران در مجلس درباره خوراندن اجباری«قرص» به بازداشت‌شدگان اعتراضات سراسری اخیر، پرده‌ای دیگر از راز مرگ چند تن از معترضان در زندان‌ها را کنار زد.

پس از این افشاگری، سخن‌گوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در گفت‌وگو با «زیتون» با «بی‌اساس» خواندن ادعای همکار خود، حال زندانیان را «خوب» توصیف کرده و مرگ شماری از آنان در بازداشت را ناشی از «دق کردن به دلیل احساس گناه» دانست.

محمود صادقی در پیام توئیتری خود نوشته بود: «طبق اعلام بستگان یکی از بازداشت‌‌شدگان که در زندان فوت کرد، او طی تماس با خانواده‌اش اظهار داشته مسئولان او و دیگر بازداشتی‌ها را مجبور به خوردن قرص‌هایی می‌کردند که حالشان را بد می‌کرده.»

هر چند محمود صادقی نام این فرد را مطرح نکرده امّا بسیاری این ماجرا را به مرگ سینا قنبری جوان ۲۲ ساله‌ای که پس از ۵ روز بازداشت جان خود را در زندان اوین از دست داد نسبت داده‌اند.

در حالی که نمایندگان مجلس مجوز بازدید از  اوین و دیگر بازداشت‌گاه‌ها را نگرفته‌اند، حسن نوروزی، نماینده اصول‌گرا، از بازدید خود و تعدادی از همکاران از این زندان و «حال خوب» بازداشت‌شدگان نا‌آرامی‌های اخیر خبر می‌دهد.

هم‌زمان نسرین ستوده وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «ایران اینترنشنال» از «فرستادن زندانیان اعتراضات سراسری به اتاقی در زندان اوین و فشار بر آنها برای درخواست متادون» از مسئولان خبر داد.

متادون دارویی است که افراد مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر برای ترک این مواد استفاده می‌کنند. خانم ستوده در این سخنان، از قول یکی از زندانیان آزاده شده نقل کرده که زندان‌بانان، شرط آزادی بازداشتی‌ها را درخواست قرص متادون اعلام می‌کردند. فیلم‌برداری از زندانیان هنگام مصرف این دارو ، حالا پرده از چرایی طرح اتهام «اعتیاد» کشته شدگان در زندان برمی دارد.

متادون؛ نقل و نبات اوین!

پیش از این نیز، نشریه اینترنتی «کیهان لندن» در گفت‌وگو با یکی از بازداشت‌شدگان اعتراضات سراسری، از توزیع گسترده «داروی خطرناک متادون» در قرنطینه زندان اوین خبر داده بود.

این فرد، پس از تشریح بدرفتاری های شدید مأموران از جمله کتک زدن زندانیان تا سر حد مرگ، توضیح می‌دهد که تنها چاره برای رهایی از درد شکنجه مصرف همین دارو بود:« ما می‌دانستیم که متادون، داروی مخدر خطرناکی است امّا برخی هم از بس درد داشتند می‌خوردند. جالب اینجاست که بهداری اوین حاضر نبود به کسانی که تب و لرز داشتند یک داروی آنتی بیوتیک ساده بدهد امّا خیلی راحت متادون میان بازداشتی ها توزیع می شد.»

مقامات قوه قضائیه دلیل مرگ سینا قنبری را خودکشی اعلام کرده و مدعی شده‌اند که فیلم آن موجود است. هر چند فیلمی منتشر نشده و این ابهام هم مطرح شده که اگر دست‌شویی زندان با دوربین مدار بسته کنترل می‌شده چرا ماموران تلاشی برای جلوگیری از خودکشی او نکرده‌اند.

ادعای نیروی انتظامی اراک نیز درباره مرگ وحید حیدری از سوی محمد نجفی وکیل دادگستری در اراک، تکذیب شد. محمد نجفی پس از آن که در صفحه اینستاگرام خود، بر مرگ این جوان دستفروش بر اثر برخورد باتوم به سر او تاکید کرد از سوی مأموران امنیتی بازداشت شد.

تا امروز شاید بتوان «سارو قهرمانی» جوان سنندجی را که پس از ۱۱ روز بازداشت، جسد بی‌جانش به والدین تحویل داده شده تنها معترضی دانست که مقامات مسئولیت قتل او را پذیرفته اند. این‌بار هم مقامات امنیتی البته با رد شرکت آقای قهرمانی در اعتراضات سنندج، مرگ او را به درگیری مسلحانه با مأموران و عضویت او در «حزب کومله» نسبت دادند. البته این ادعای مقامات هم با استناد به آثار متعدد ضربات باتوم بر روی جسد او از سوی منتقدان مورد تردید قرار گرفت.

در این میان باز سریال مرگ بازداشت‌شدگان اعتراضات اخیر، با تایید مرگ «شهاب ابطحی» جوان بیست ساله اراکی ادامه یافت.

جسد این معترض، در حالی که آثار ضربات متعدد باتوم بر آن نقش بسته بود، در اقدامی کم‌سابقه، روبه‌روی در خانه پدری او رها شده بود.

با این حال قاسم عبداللهی، رئیس کل دادگستری استان مرکزی، اعلام کرده که مرگ این فرد «ارتباطی با ناآرامی‌های اخیر ندارد و این فرد به دلیل تزریق مواد مخدر جان باخته‌است».

یک روز پس از توئیت محمود صادقی درباره خوراندن قرص به زندانیان، سازمان زندان‌های کشور در بیانیه‌ای تند، با تکذیب این موضوع، نماینده تهران را به «تعقیب قضائی» تهدید کرد.

صادقی نیز در واکنش به این تهدید در توئیتی از سازمان زندان‌ها خواست که «به جای تهدید به داغ و درفش، در پاسخ به درخواست‌های مکرر نمایندگان مردم اجازه بازدید از زندان‌ها را بدهد».

در حالی که سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی کشور در این اطلاعیه از مراقبت‌های بهداشتی بازداشتگ‌گاه از زندانیان خبر داده، منتقدان می‌گویند مسئولیت جان هر زندانی با هر شرایطی با این نهاد است و ادعای خودکشی بازداشت‌شدگان چیزی از این مسئولیت نمی‌کاهد.

در این میان، ادعای حسن نوروزی عضو اصول‌گرای کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس از همه شگفت‌انگیزتر است. در حالی‌که تا امروز بر اساس اخبار رسمی نمایندگان مجلس مجوز بازدید از زندان اوین و دیگر بازداشت‌گاه های سراسر کشور را نگرفته‌اند، این نماینده پارلمان از بازدید خود و تعدادی از همکاران از این زندان و «حال خوب» بازداشت‌شدگان نا‌آرامی‌های اخیر می‌دهد.

از مرگ بر اثر «خودکشی» تا «دِق» از احساس گناه

نوروزی در گفتگو با «زیتون» با «متشرع» خواندن مسئولان زندان، افشاگری محمود صادقی درباره خوراندن «قرص» به بازداشت‌شدگان را ادعایی «آمریکایی_اسرائیلی» و «کذب محض»خواند.

نسرین ستوده وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر در گفت‌وگوهایی از «فرستادن زندانیان اعتراضات سراسری به اتاقی در زندان اوین و فشار بر آنها برای درخواست متادون» از مسئولان خبر داده است.

سخن‌گوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، با بیان این‌که: «حرف آقای صادقی صد در صد غلط است، چون ما خودمان قاضی و سخن گوی کمیسیون هستیم»، ادامه داد: «آقای صادقی با طرح این توهمات چه چیزی را می‌خواهند ثابت کنند. خوراندن داروی غیر مجاز چه نفعی برای مسئولان دارد؟ این‌جا آمریکا، اسرائیل و انگلیس نیست که با زندانی چنین رفتاری کنند. آقای صادقی حرف بی‌مطالعه زیاد می زند. این حرف‌ها مبنای حقوقی ندارد و تنها بر اساس توهمات است. او تنها یک درس‌خوانده حقوق است که هیچ اطلاعی از قوه قضائیه و زندان‌های ما ندارد.»

این نماینده مجلس هم‌چنین در پاسخ به پرسشی درباره عدم تکذیب توزیع قرص متادون در میان زندانیان از سوی وزیر دادگستری به گفتن این جمله بسنده کرد که «به هر حال آقای آوایی با این که سابقه طولانی در دستگاه قضائی دارد، شاید بر اساس حزبی‌گری ترجیح داده این موضوع را تکذیب نکند.»

نماینده رباط کریم در مجلس، با طرح ادعای بازدید از زندان اوین، درباره کیفیت نگهداری زندانیان نیز گفت: «حال زندانیان بسیار خوب بوده و هیچ مشکلی نداشتند. حتی آنها برخی درخواست‌ها از ما داشتند که ما در حال پی‌گیری هستیم.»

نوروزی همچنین مرگ مشکوک بسیاری از زندانیان در اوین و سایر زندان‌های کشور را به «دق» کردن آن‌ها به خاطر «احساس گناه» از جرایم مرتکب شده نسبت می‌دهد و می‌گوید: «ممکن است مرگ بسیاری از این افراد در زندان به دق کردن آن‌ها از غصه به خاطر کارهایی که انجام داده‌اند مربوط باشد. این‌ها در زندان به زشتی کار خود فکر کرده و شاید همین منجر به خودکشی آن‌ها شده است. بسیاری از این زندانیان کارمند بانک بوده و حتی مشکل گرانی و بیکاری نیز نداشتند. »

علی رضا رجایی؛ قربانی خاموش قرص‌های گمنام!

همزمان با انتشار توئیت محمود صادقی نماینده تهران درباره اجبار زندانیان به مصرف متادون، لیلا لیاقت همسر علی‌رضا رجایی، روزنامه نگار و فعال ملی-مذهبی نیز برای نخستین بار از دادن داروهای «آلوده» به آقای رجایی در زندان خبر داد؛ این  افشاگری، ماجرا را از سرنوشت زندانیان اعتراضات اخیر به سال‌های دورتر و برخورد مقامات با بسیاری دیگر از فعالان سیاسی در بازداشت‌گاه های «اوین» و «رجایی شهر» ‌می‌برد.

خانم لیاقت در این مورد نوشت: «در زندان به علی‌رضا رجایی داروهای آلوده‌ای می‌دادند که عوارضی مانند جاری شدن مستمر خون از بینی و گیجی و خواب‌آلودگی» در پی داشته است.

علی‌رضا رجایی، در بند ۳۵۰ زندان اوین به سرطان سینوس مبتلا شد ولی تلاش‌ها برای آزادی او بی‌نتیجه ماند تا در نهایت پیشرفت بیماری به تخلیه چشم راست و بخشی از عضلات صورت و فک او  پس از پایان حکم زندان او انجامید. هم‌بندی‌های آقای رجایی بارها شهادت دادند که مسئولان زندان برای درمان دردهای او اقدام مناسبی انجام ندادند.

غلام‌حسین محسنی اژه‌ای ابتلای آقای رجایی به سرطان را مسئله‌ای بی‌ارتباط به زندان و امری «طبیعی» دانست که گریبان‌گیر بسیاری از افراد می‌شود.