از حسن ابطحی تا دراویش گنابادی

زیتون- پریا منظر زاده:مرگ محمد راجی یکی از دراویش گنابادی بازداشت شده و گفته‌های مقامات نیروی انتظامی و قوه قضائیه درباره احتمال اعدام سریع یکی از دروایشی که به گفته آنان سه مامور نیروی انتظامی را زیر گرفته و به قتل رسانده، حکایت از آن دارد که موضوع دراویش گنابادی هم‌چنان ادامه‌دار خواهد بود.

عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران، نیز روز یک‌شنبه از محاکمه «علنی و سریع» دراویش گنابادی بازداشت شده در خیابان پاسداران سخن گفته است.

۸۷ فعال سیاسی و مدنی نیز در بیانیه‌ای تأکید کرده‌اند که اخبارمنتشر شده «در باره محاکمه فوری و خارج از نوبت» دراویش بازداشت شده «پیشاپیش اصل استقلال و بی‌طرفی محکمه را زیر سوال برده است».

برخورد با دراویش، رفتارهای جمهوری اسلامی با همه گروه‌های عرفانی را یادآوری می کند. حکومت جمهوری اسلامی ایران که داعیه حمایت از مسلمانان جهان را دارد، تنها به مسلک و نیت مسلمانان نمی‌اندیشد، بلکه  سلوک آنان را نیز زیر نظر دارد تا برای رسیدن به خدا از مسیر اسلام حکومتی خارج نشوند.

یکی از چهره‌های شاخص «عرفان شیعه» پس از ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد بازداشت شد، حسن ابطحی، از روحانیون شاخص مشهد و پدر محمد علی ابطحی، معاون محمد خاتمی بود.

جدای از دراویش که مسیر سلوک خود را با راهنمایی یک پیر و مرشد طی می‌کنند و بر عنصر مهدویت تاکید چندانی ندارند، گروهی دیگر از سالکان، طریقت زاهدانه‌ای را برمی‌گزینند که با توسل به امامان شیعه و تحت نظارت استاد صورت می‌گیرد. این گروه از شیعیان، گاه در طی طریق خود از مشاهده امام زمان سخن می‌گویند.

تاریخ ۳۹ ساله جمهوری اسلامی نشان داده که هر دوی این گروه‌ها می‌توانند برای حکومت خطرساز تلقی شوند. اختلافاتی که حکومت ایران با رهبران گروه‌های عرفانی مختلف، از حسن ابطحی تا محمدعلی طاهری داشته، حاکی از این احساس خطر است.

به این ترتیب، تنها دراویش نیستند که مورد غضب حکومت ایران واقع شده اند. سایر گروه‌های فعال در حوزه عرفان نیز شرایط مشابهی را در ایران تجربه می‌کنند.

 

هر چند برخورد با گروه‌های عرفانی از ابتدای پیروزی انقلاب ۵۷ در ایران آغاز شد اما پس از ریاست‌جمهوری محمود احمدی نژاد برخورد با گروه‌های عرفانی شدت گرفت.

یکی از چهره‌های شاخص «عرفان شیعه» که پس از ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد بازداشت شد، حسن ابطحی، از روحانیون شاخص مشهد و پدر محمد علی ابطحی، معاون محمد خاتمی بود.

فعالان طبیعت، دراویش و زنان؛ ابتذال قضا

از قم تا گلستان هفتم

او از جمله کسانی بود که مدعی دیدار امام زمان شده بود و پیش از آنکه جریان نزدیک به احمدی‌نژاد به جریان «مهدویت» مشهور باشند، او شهرت خاصی داشت.

حسن ابطحی می‌گفت که چند بار امام زمان را دیده است و شرح این مشاهدات را در کتاب‌های خود نوشته است؛ کتاب‌هایی که بسیار پرفروش بود.

برخی فعالان سیاسی، این اختلافات حکومت ایران با فعالان حوزه عرفان را به جدال‌هایی در حوزه ماورای طبیعی و باورهای مقامات جمهوری اسلامی دراین‌باره نسبت می‌دهند.

پس از ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، حسن ابطحی و پسرش بازداشت و مجبور به اعترافات تلویزیونی شدند. او سپس به استان مازندران تبعید و سال ۹۴ در تبعید فوت شد.

اعدام اخیر کریم زرگر هم از جمله اتفاقات در برخورد با گروه‌های عرفانی است. او که زمانی مدیر کل سیمای برون‌مرزی، مدیر پخش شبکه اول سیما، رئیس دانشکده صدا و سیما، صاحب امتیاز و مدیر مسئول ماهنامه گزارش فیلم بوده است، مهرماه ۱۳۹۴ بازداشت شد. زرگر به اتهام ترویج جنبش نوظهور عرفانی «اکنکار» به فساد فی‌الارض محکوم شده و در زندان رجایی شهر کرج اعدام شد.

هر چند برخی اعلام کرده‌اند که او اتهامات دیگری مانند اتهامات «اخلاقی» در پرونده خود داشته است.

 

محمدعلی طاهری یکی دیگر از افرادی است که حکومت ایران با او مشکل دارد. او از سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۸۰ با فعالیت‌هایی که در قالب موسسه فرهنگی هنری «عرفاق حلقه» انجام می‌داد به اقداماتی از جمله طب مکمل «فرادرمانی» می‌پرداخت.

او نظریه پیوند شعوری را ارایه داده است. طاهری در سال ۱۳۸۰ موسسه خود را ثبت کرد و بدون هیچ مشکل قانونی به فعالیت می‌پرداخت. اما در سال ۱۳۸۹ با طرح اتهام‌های عقیدتی بازداشت شد و ناچار شد کلاس‌هایش را تعطیل کند.

رسانه‌هایی از جمله خبرگزاری فارس، با انتشار گفت‌وگوهای طولانی با افراد عادی که در کلاس‌های طاهری شرکت می‌کردند، ایده «انحرافی‌بودن» عقیده او را تبلیغ کردند.

عباس عبدی فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز روز ۵ اسفند در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت که احمدی‌نژاد با یک فال‌گیر مشهور هندی مرتبط است و کارهایی که اخیراً انجام می‌دهد با این ارتباط او مرتبط است.

در نهایت، طاهری در سال ۱۳۹۰ دستگیر شد و تا کنون آزاد نشده است. محمود علیزاده طباطبایی، وکیل مدافع محمد علی طاهری درآذر ماه خبر داده بود که حکم اعدام موکلش در دیوان عالی کشور نقض شده است پرونده به شعبه هم عرض یعنی شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب ارجاع شده است.

دادگاه به استناد «طلسم»هایی که ادعا می‌کند در منزل او پیدا شده، این رهبر عرفانی را به اعدام محکوم کرده بود. او بارها در زندان اعتصاب غذا کرده است.

کنش‌گران مدنی و هواداران محمد علی طاهری برای آزادی این او کمپینی با عنوان «الف مثل استاد»  در فضای مجازی به راه انداختند اما هنوز هیچ نتیجه‌ای حاصل نشده است.

 

گفته می‌شود که برای تفرقه افکنی میان طرفداران محمدعلی طاهری، یک عرفان حلقه دیگر ساخته شده که به «عرفان حلقه حکومتی» معروف است. در این میان، پیروان طاهری تاکید دارند که او همواره بر اجتناب از سیاست تاکید داشت و با همین معیار، این گروه جعلی را تشخیص می‌دهند.

خبرگزاری حلقه‌نیوز هم که در این زمینه فعالیت می‌کند، اطلاعاتی درباره شورای سردبیری خود در اختیار مخاطبان قرار نداده و معلوم نیست به چه کسی تعلق دارد. این سایت فعالیت‌های علیزاده طباطبایی، وکیل طاهری را مخرب خوانده و ادعا می‌کند که محمدعلی طاهری حدود سه سال پیش در زندان به دلیل شکنجه و اعتصاب غذا فوت کرده است. این خبرگزاری از سپتامبر ۲۰۱۷ تا کنون به روز نشده است.

محمد مهاجری، روزنامه‌نگار اصول‌گرا، به نقل از یکی از نزدیک‌ترین افراد به احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان نوشته بود که «تا وقتی وسایل سحر و جادو از احمدی‌نژاد و باندش کشف نشد، آیت‌الله انحراف او را باور نمی‌کرد.»

برخی فعالان سیاسی، این اختلافات حکومت ایران با فعالان حوزه عرفان را به جدال‌هایی در حوزه ماورای طبیعی و باورهای مقامات جمهوری اسلامی در این‌باره نسبت می‌دهند.

عباس عبدی فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز روز ۵ اسفند در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت که احمدی‌نژاد با یک فالگیر مشهور هندی مرتبط است و کارهایی که اخیراً انجام می‌دهد با این ارتباط او مرتبط است.

در همین حال محمد مهاجری، روزنامه‌نگار اصول‌گرا، در توئیتر خود نوشت: «یکی از نزدیک‌ترین افراد به آیت‌الله جنتی می‌گفت تا وقتی وسایل سحر و جادو از احمدی‌نژاد و باندش کشف نشد، آیت‌الله انحراف او را باور نمی‌کرد.»

با این همه، حکومت ایران به خوبی می‌داند که عرفان و تصوف حرکتی نیست که بتوان به‌سادگی مسیرش را سد کرد، چرا که در خفا به مسیرش ادامه می‌دهد و هر روز افراد بیشتری را جذب می‌کند. دشواری‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی امروز جامعه ایران نیز تمایل به این گروه‌های عرفانی را فزونی بخشیده است.