خوب شد مراکزی را در سوریه زدند؛ نه برای این‌که اسد یا نفوذ ایران تضعیف شوند، بلکه به این دلیل که ثابت شد ایران نیز مانند سوریه پدافند هوایی ندارد و روس‌ها هنوز دارند سر ایران و دیگر متحدان خود کلاه بتونی می‌گذارند.

هجوم دیشب موشک‌های آمریکا، فرانسه و انگلیس به سوریه، آزمایشگاهی شد برای این‌که بتوان فهمید کشورهایی که به دفاع هوایی روسی مجهزند قابلیت دفاع از آسمان خود را دارند یا این‌که سیستم دفاعی آن‌ها فقط دکوراسیون نظامی است. اهمیت موضوع از این لحاظ است که ایران نیز به همان سیستم دفاع موشکی مجهز است که از پایگاه‌های سوریه دفاع می‌کند.

اساسا سیستم دفاع هوایی کشورها از این نظر اهمیت دارند که نشان می‌دهد آیا آسمان آن کشور به روی حملات هوایی کشورهای متجاوز باز است یا این‌که در اصطلاح به روی هر پرنده متجاوزی قفل است.

ایران و سوریه هر دو به سیستم دفاع هوایی S300 و بعضا S400 مجهز هستند. ماجرای فروش موشک‌های پدافند هوایی S300 به ایران از موضوعات دردناک تاریخ خریدهای نظامی ایران است. ایران ۱۵ سال پیش مبلغ مورد توافق برای خرید پدافند هوایی S300 رابه روس‌ها پرداخت کرد٬‌اما مسکو پیرو تحریم تسلیحاتی ایران عملا تا وقتی معادله‌های جهانی در اطراف ایران تغییر نکرد موشک‌های S300 را به ایران تحویل نداد. البته برخی گزارش‌ها حاکی است آن موشک‌هایی که ایران تحویل گرفته ممکن است موشک مدرن‌تر یا S400 بوده باشد، اما در هر حال شایعاتی که پیرامون موشک S300 وجود دارد عملکرد این سیستم دفاع هوایی را با سوال مواجه می‌کند.

در تاریخ ساخت و فروش موشک S300 این سابقه وجود دارد که از دوران جنگ سرد تا کنون این سیستم دفاع هوایی در هر منطقه‌ای مستقر شد، هواپیماهای ناتو عملا پرواز در آن منطقه را متوقف کردند. اما ظاهرا چند سالی است که حداقل اسراییل از طریق روسیه سفید یا اکراین به کدهای عملیاتی یا حتی به کدهای رادار این موشک دست یافته‌اند و برخلاف سابق دیگر این سیستم هوایی خطری برای هواپیماهای اسراییلی یا دیگر هواپیماهای مهاجم به حساب نمی‌آید. از سوی روس ها برای دفاع از مراکز نظامی خود در سوریه آنها را تحت پوشش موشک های مدرن S400 درآورده‌اند، اما در هر حال حمله دیشب موشک‌های کروز به سوریه با هیچ مانعی از سوی موشک‌های S400مواجه نشد. یعنی روس‌ها:

یا سیستم دفاع موشکی خود را فعال نکردند٬
یا نخواستند سیستم دفاع موشکی خود را درگیر دفاع از سوریه کند٬
و شاید هم روسیه با آمریکا بر سر یک حمله کوتاه و کنترل شده به توافق رسیده است٬

هر اتفاقی افتاده باشد می‌توان با صراحت گفت که سپردن دفاع هوایی یا دفاع از مراکز استراتژیک کشورها به پدافندهای روسی اقدامی غیرعقلانی است و ریسک بزرگی به حساب می‌آید. گفته می‌شود که ایران دفاع از همه مراکز استراتژیک مهم از جمله نطنز یا فردو را به سیستم دفاع هوایی S300 واگذار کرده است. اما آنچه ایران و دیگر کشورهایی که چنین سیستم‌هایی را خریداری می‌کنند باید به آن توجه داشته باشند این است که روس‌ها آلوده به معامله‌هایی هستند که بر اساس قیمت مورد توافق و بر اساس تهدیدی که خودشان با آن مواجه هستند متحدان خود را می‌فروشند یا این‌که اجازه بهره‌برداری کامل از تجهیزات خود را نمی‌دهند. این همان اتفاقی است که طی دو سال گذشته در سوریه افتاده است.

از حدود دو سال پیش موشک‌های S300 روسیه در سوریه فعال بوده‌اند اما هم‌زمان اسراییل همواره به آسمان سوریه وارد شده و مراکزی را در سوریه بمباران کرده‌اند. این در حالی است که در کاتالوگ موشک‌های S300 گفته شده که این موشک‌ها قابلیت رهگیری تقریبا همه جنگنده‌ها و نیز موشک‌های کروز در هر ارتفاعی را دارد. اما آن‌چه دیروز در سوریه رخ داده و حدود صد موشک کروز به مراکز نظامی سوریه اصابت کرده‌اند، حاکی از این است که این موشک‌ها دیگر قابلیت تدافعی قانع کننده‌ای ندارند. شاید هم روس‌ها دیشب اصلا سیستم‌های پدافندی خود را به حالت عملیاتی کامل در نیاوردند.

به عبارت دیگر اکنون می‌توان به این قضاوت خطرناک رسید که آسمان ایران نیز مانند سوریه در مقابل تهاجم‌های هوایی بی‌دفاع است.

——————————
روسها کلاه بتونی سر ایران می‌گذارند/ فرزانه روستایی / روزنامه اعتماد
شرط‌بندی با وزارت خارجه بر سر روسیه/ فرزانه روستایی / روزنامه اعتماد