جنگ جهانی سوم یا حمله نمایشی؟

زیتون ـ مهسا محمدی: «ماموریت انجام شد». دونالد ترامپ رییس‌جمهوری آمریکا حمله موشکی سحرگاه امروز خود و متحدانش به تاسیسات شیمیایی سوریه را ماموریتی خواند که «به بهترین نحو انجام شد» و از فرانسه و بریتانیا بخاطر «درایت و قدرت خوب نظامی شان» قدردانی کرد و گفت که «نتیجه بهتر از این به‌دست نمی‌آمد.»

این «ماموریت» یک هفته بعد ازانتشار اخبار مربوط به حمله شیمیایی در منطقه «دوما»در دمشق سوریه انجام شد، که بنا برگزارش‌های مختلف بین ۳۰ تا ۷۰ کشته بر جای گذاشته بود. آمریکا و متحدانش حمله را کار دولت بشار اسد دانسته و بر ضرورت اقدام عملی برای مقابله با آن تاکید کرده بوند که در نهایت به حمله موشکی امروز صبح منجر شد.

این شاید اولین بار است که هم اسد و هم مخالفان داخلی وی بر سر موضوعی توافق دارند و آن هم بی‌اثر بودن این حملات است.

حال امروز بعد از پایان این حمله و در جلسه فوق‌العاده شورای امنیت که به درخواست روسیه تشکیل شده است روسیه می‌گوید که تحقیقاتش حاکی از آن است که اساسا در «دوما»حمله‌ای شیمیایی صورت نگرفته است و آن نمایشی بود که «دستگاه‌های اطلاعاتی خارجی» بازی کردند.

این در حالی است که نیکی هلی، نماینده امریکا مدعی «فلج کردن» برنامه تسلیحات شیمیایی است و می‌گوید: «حملات آمریکا، بریتانیا و فرانسه نه برای تلافی بوده، نه برای تنبیه و نه برای نمایش قدرت یا فرستادن پیغام، بلکه برای نابودی توانایی نیروهای سوری در استفاده از تسلیحات شیمیایی بوده است.»

او روسیه را «به انتشار اطلاعات غلط و تقلا برای حمایت از بشار اسد» و کارشکنی در مسیر تحقیقات متهم کرد.

در نهایت هم شورای امنیت سازمان ملل  پیش‌نویس قطع‌نامه ارائه شده از سوی روسیه در محکومیت این حملات را رد کرد و از ۱۵ کشور عضو هشت کشور رای مخالف دادند و رای چهار عضو دیگر، ممتنع بود.

ترامپ: حمله به اسد، توافق با روسیه و ایران

بامداد امروز ۲۵ فروردین (۱۴ آپریل) در ساعت ۵و۴۰ دقیقه به وقت تهران ترامپ در کاخ سفید مقابل خبرنگاران بیانیه‌ای خواند و گفت دستور داده به سوریه حمله شود.

رییس‌جمهوری امریکا در این بیانیه روسیه و ایران را خطاب قرار داد که چرا از اسد حمایت می‌کنند و در ادامه تاکید کرد که بعید نیست در آینده با روسیه و حتی با ایران به توافق برسیم.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، نیز ضمن حمایت از این حملات گفته که «اسد باید بداند که تلاش برای دستیابی به سلاح‌های کشتار جمعی و کاربرد آن و همچنین دادن اجازه به ایران و هم‌پیمانانش برای حضور نظامی در سوریه، کشور او را به خطر می‌اندازد».

یک‌‌ربع بعد از صدور این بیانیه ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس هم گفت که «برای کاهش ظرفیت تسلیحات شیمیایی دولت سوریه» دستور حمله هدفمند موشکی به سوریه را صادرکرده است و دقایقی بعد نیز امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه اعلام کرد که دستور حمله به سوریه را داده است.

حمله ای که گروهی آن را مقدمه آغاز جنگ جهانی سوم نامیدند تنها ۵۵ دقیقه به طول انجامید و نتیجه آن پرتاب بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ موشک بود.

شاید بتوان تنها در اظهارات معاون سیاسی سپاه چیزی از جنس مقابله به مثل و تهدیداتی که پیش از این در اظهارات مسئولان ایرانی وجود داشت را دید که گفته است: «آمریکا و متحدانش منتظر عواقب این حمله باشند»

مناطقی که مورد اصابت موشک قرار گرفت به گفته دانفورد، رئیس‌ستاد مشترک ارتش آمریکا، یک مرکز تحقیقات علمی شیمیایی در دمشق، یک انبار تسلیحات شیمیایی در حمص و یک انبار دیگر و یک مقر فرماندهی نظامی بود.

اظهارت متحدان حمله امروز صبح درباره اطلاع یا عدم اطلاع روسیه از این حمله با هم منطبق نیست.

در حالی که دانفورد مدعی است که درباره این حملات را با روسیه هماهنگی نشده، وزیر خارجه فرانسه، در نشست خبری مشترک با وزیردفاع این کشور، مدعی شد که قبل از حمله به روسیه هشدار داده‌اند.

این در حالی است که یک منبع وابسته دولت سوریه به رویترز گفته که از چند روز قبل مراکز مورد حمله موشکی خالی شده بودند.

با این وجود آنچه که همه سران این سه کشور تایید می‌کنند این است که حملات تمام شده و هدف از آن‌ها ساقط کردن دولت اسد نبوده و تنها تسلیحات شیمیایی هدف بوده‌اند.

حمله اطمینان بخش

شاید همین تاکید بر پایان یافتن حملات بود که به بشار اسد و مقامات دولتی سوریه اطمینان لازم را برای از سر گذراندن بحران بامداد ۱۴ آپریل داد.
فیلم قدم زدن مطمئن و با آرامش رییس جمهوری سوریه در کاخ ریاست‌جمهوری در شبکه‌های تلویزیونی این کشور پخش شد و از وضعیت آرام و زندگی به روال مردم در دمشق گزارش دادند.

تلویزیون سوریه خبر داد که ۱۳ موشک در حمص با سیستم ضدموشکی ساقط شده‌اند و تنها سه تن در حمله موشکی به حمص مجروح شده‌اند.

همچنین بنابر ادعای فرمانده ارتش سوریه از مجموع بیش‌از صد موشک شلیک شده‌ تنها چند مورد محدود به هدف‌شان رسیدند و بقیه منهدم یا منحرف شدند.

در اظهارنظرهای رسمی بعدی، منابع دولتی سوریه اعلام کردند که این حمله‌ها اصلا تاثیری نداشته و گفتند که این حمله به مناطق خالی و بی‌مصرف بوده است و آن را «حمله نمایشی» نامیدند.

این شاید اولین بار است که هم اسد و هم مخالفان داخلی وی بر سر موضوعی توافق دارند و آن هم بی‌اثر بودن این حملات است.

محمد علوش، رهبر جیش السلام و از نیروهای مخالف اسد هم حمله را «مضحک» خواند و گفت که این کشورها در حمله مذکور فقط در نهایت وسیله جرم را مورد حمله قرار دادند و مجرم را به حال خود رها کرده‌اند.

روسیه و ایران به عنوان متحدان اصلی دولت سوریه هم واکنش‌هایی به این حملات نشان دادند اما نه واکنشی از جنس تهدیدهایی که پیش از این کرده بودند.

در حالی که آمریکا مدعی است که درباره این حملات را با روسیه هماهنگی نشده، وزیر خارجه فرانسه مدعی شد که قبل از حمله به روسیه هشدار داده‌اند.

آیت‌الله خامنه‌ای در اولین موضع گیری نسبت به حمله سحرگاه امروز به سوریه گفت: «رئیس‌جمهور آمریکا، رئیس‌جمهور فرانسه و نخست‌وزیر انگلیس جنایتکارند».

لحن او البته چندن تند نبود و تنها گفت که ایران همچنان در کنار بشار اسد یا به گفته او،«گروه های مقاومت» باقی خواهد ماند.

حسن روحانی هم گفت:«ایران همواره حامی ملت‌های مظلوم منطقه و جهان بوده و خواهد بود و به درخواست کمک دولت‌های منطقه برای مبارزه با تروریسم، پاسخ مثبت داده و حمایت خود را دنبال می‌کند.» و در تماس تلفنی با بشار اسد هم تاکید کرد که «ایران در کنار سوریه ایستاده است.»

شاید بتوان تنها در اظهارات یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه چیزی از جنس مقابله به مثل و تهدیداتی که پیش از این در اظهارات مسئولان ایرانی وجود داشت را دید که گفته است: «آمریکا و متحدانش منتظر عواقب این حمله باشند چون حالا دست جبهه مقاومت برای هرکاری بازتر شده.»

این اظهار نظر درحالی بود که با انتشار خبری مبنی بر استقرار هواپیماهای استراتژیک روسیه در خاک ایران، خبرگزاری فارس به سرعت این خبر را تکذیب کرد و گفت که هیچ اقدامی عملی صورت نگرفته است.

تنها ترکیه که در چند ماه اخیر به نظر می‌رسید سیاست‌های هماهنگی را با ایران و روسیه درباره سوریه پیش می‌برد موضعی غافلگیرکننده  داشت و رئیس‌جمهوری ترکیه در نشستی در استانبول این حملات را «مناسب» خواند و از رژیم بشار اسد انتقاد کرد.

حال به نظر می‌رسد که انجام این «ماموریت» چندان که انتظار می‌رفت بازیگران فعال عرصه بحران سوریه را راضی نکرده است.

از یک سو روسیه، چین، ایران و هواداران  اسد این اقدام را سواستفاده از زور و «تجاوز علیه یک دولت مستقل» و نقض قوانین بین‌المللی می‌خوانند و از سوی دیگر انجام حمله بدون تایید پارلمان‌های این کشورها مخالفت‌های داخلی را در پی داشت.

«کمتراز حد انتظار» بودن این حملات هم مخالفان داخلی و منطقه ای اسد، که برای سقوط وی چشم به حمایت خارجی داشتند، را ناامید و سرخورده کرده است.

انجام عملیات پیش از به نتیجه رسیدن تحقیقات درباره قطعیت حمله شیمیایی دولت سوریه به دوما باعث می‌شود که به لحاظ حقوقی توجیهی برای آن وجود نداشته باشد و از سوی دیگر حتی اگر قصد گوشمالی دادن به اسد بر سر استفاده از سلاح شیمیایی هم بود مواضع سوریه و متحدانش بعد از حمله نشانی از پشیمانی در خود ندارد و حتی به نظر می‌رسد که ورق را لااقل در بعد تبلیغاتی به نفع بشار اسد برگردانده است.

با توجه به شرایط فعلی و توقف حمله‌ها به نظر می‌رسد که، فارغ از اینکه ایران خواست و توان مداخله گسترده‌تر را دارد یا نه، هنوز زمان تصمیم‌گیری بزرگ ایران برای دخالت مستقیم نظامی و جنگ احتمالی با آمریکا و متحدانش هم فرا نرسیده است.