زیتون ـ مهسا محمدی: «توهین به مقدسات اسلامی» یکی از موضوعاتی است که افراد بازداشت شده با این اتهام، در طی ۴۰ سال گذشته به شدیدترین شکل ممکن مجازات شده اند.

این افراد همچنین معمولا نسبت به سایر بازداشت‌شدگان سیاسی و عقیدتی در فضای سیاسی و رسانه‌ای داخلی و حتی خارجی حمایت کمتری دریافت می‌کنند.

از جمله این زندانیان ماهان محمدی بود که به اتهام «توهین به قران» و برخی جرم‌های دیگر به ۱۲ سال زندان محکوم شده بود اما سال‌ها پس از بازداشت گزارشی درباره او منتشر نمی‌شد تا اینکه برخی از خبرنگاران با او هم‌بند شدند و پس از آزادی در شرحش نوشتند.

یکی دیگر از پرسروصداترین پرونده‌های موسوم به «توهین به مقدسات» پرونده یک نشریه دانشجویی به نام «موج » بود که اصولگرایان از فضای به وجود آمده به شدت به محمد خاتمی حمله کردند.

آنچه که جمهوری اسلامی از آن به عنوان «توهین به مقدسات» یاد می کند اما طیف وسیعی از اعمال را شامل می‌شود. از تالیف کتاب آیات شیطانی سلمان رشدی گرفته تا تلاوت متفاوت محسن نامجو از قرآن و شوخی کاربران جوان در شبکه‌های مجازی.

از آخرین محکومیت‌های از این دست حکم ۵ ساله رییس ستاد انتخاباتی حسن روحانی در ایلام در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۴ است.

علی‌محمد محمدی، شاعر ایلامی و رئیس این ستاد، در متنی طنز‌آمیز از امام هشتم شیعیان به خاطر اینکه فقط امام «اصول‌گرایان» است و امام «اصلاح‌طلبان» نیست شکوه کرده بود.

این شعر حمله‌های فراوانی را از سوی رقبا به این فرد و ستاد روحانی در پی داشت به طوری که کمپین انتخاباتی رییس جمهوری از این فرد اعلام برائت کرد و در نهایت این شعر به محکومیت ۵ ساله وی منجر شد.

هفته پیش هم امیرحسین امیراسماعیلی، خبرنگار روزنامه جهان اقتصاد، در پی انتشار توئیتی طنزآمیز درباره امام هشتم شیعیان، با وجود پاک کردن توئیت و معذرت‌خواهی بابت انتشار آن، بازداشت شد.

فتوایی برای آن سوی مرزها

اما این برخوردها در تاریخ ۴۰ ساله جمهوری اسلامی سابقه ای طولانی دارد. فرمان مرگ سلمان رشدی نویسنده کتاب «آیات شیطانی» یکی از حکم‎های قتلی بود که رهبر وقت جمهوری اسلامی بعد از انقلاب ایران برای کسی به اتهام توهین به مقدسات صادر کرد.

«سراحمد سلمان رشدی» نویسنده مشهور هندی ـ بریتانیایی که در دنیای ادبیات فردی شناخته شده بود، با نوشتن چهارمین اثر خود یعنی «آیات شیطانی» در سال ۱۹۸۹ میلادی و صدور حکم مرگ برای این اثر ، به شهرت جهانی رسید.

حسن یوسفی اشکوری، دیگر فردی بود که به اتهام «ارتداد» حکم اعدام برایش صادر شد اما این حکم به هفت سال زندان کاهش پیدا کرد. دلیل صدور این حکم برای اشکوری سخنانش درباره تغییر پذیر بودن احکام اجتماعی اسلام از جمله حجاب بود.

تحریر این کتاب در ابتدا اعتراضاتی را در کشورهای اسلامی برانگیخت و پس از آنکه خبر به آیت‌الله خمینی رسید وی فتوای مرگ این نویسنده را صادر کرد. این حکم موجب شد که سلمان رشدی سالیان درازی را مخفیانه زندگی کند.

فتوا فقط شامل نویسنده این کتاب نمی‌شد و بر اثر متن فتوای آیت الله خمینی « …همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن، محکوم به اعدام» شدند.

او از «مسلمانان غیور» خواست که «در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعاً آن‌ها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرئت نکند به مقدّسات مسلمین توهین نماید» و تاکید کرد که کشته‌شدگان این راه «شهید» هستند.

رهبر جمهوری اسلامی برای اطمینان از اجرای حکم همچنین تاکید کرد که «اگر کسی دسترسی به مؤلف کتاب دارد ولی خود قدرت اعدام او را ندارد، او را به مردم معرّفی نماید تا به جزای اعمالش برسد.»

این فتوا اما اگر چه نه مرگ مولف اما مرگ‎های دیگری را در پی داشت.

پس از صدور فرمان قتل «مصطفی مازح» با پاسپورت فرانسوی وارد هتل محل اقامت سلمان رشدی شد اما با انفجار زودهنگام بمبی که برای کشتن رشدی کار گذاشته بود، خود کشته شد.

پس از صدور این فتوا تعدادی از دانشجویان ایرانی در لندن نیز انتشارات پنگوئن را آتش زدند که از جمله آنها محمد احمدیان بود که در وزارت حبیب الله بی‌طرف معاون وزیر نیرو شد و اینک معاون سازمان انرژی اتمی است.

در سال ۱۹۹۱ مترجم ژاپنی آیات شیطانی، هیتوشی ایگاریشی در توکیو با ضربات چاقو کشته شد. مترجم ایتالیایی کتاب هم در میلان فقط با جراحات فراوان جان سالم به در برد.

به ناشر نروژی هم حمله مسلحانه شد. عزیز نسین مترجم کتاب به ترکی در هتلی در شهر سیواس مورد حمله قرار گرفت. هرچند نسین گریخت اما مهاجمین هتل را به آتش کشیدند و در جریان آن ۳۳ نفر کشته شدند.

مترجمین و منتشرکنندگان کتاب در سراسر جهان تهدید شدند یا مورد حمله قرار گرفتند. این فتوا تا به امروز بر قوت خود باقی است. رهبر فعلی ایران، نیز در سال ۱۳۸۳ حکم آیت‌الله خمینی را غیرقابل تغییر خواند.

از وزیر تا دانشجو

نگاهی به لیست افرادی که در نظام جمهوری اسلامی متهم به «توهین به مقدسات شدند» نشان می‌دهد که در صورت فراهم شدن شرایط، این شتر قابلیت آن را دارد که بر در خانه هر کسی بخوابد.

از مهمترین این افراد «عبدالله نوری» وزیر کشور دولت اول هاشمی رفسنجانی و دولت اول خاتمی بود.

این مناصب نوری اما در نهایت نتوانست از او در مقابل اتهام توهین به مقدسات دفاع کند. این اتهام به واسطهٔ طرح دیدگاه‌هایی متفاوت درباره اسلام در روزنامهٔ خرداد، به او زده شده بود.

نوری در سال ۱۳۷۹ به دادگاه ویژه روحانیت فراخوانده شد و پس از چندین جلسه محاکمه و دفاع و بنابر اتهام‌هایی مانند «توهین به مقدسات»، نشر اکاذیب، اقدام علیه امنیت ملی به ۵ سال زندان محکوم شد.

در سال ۱۳۸۱ هاشم آقاجری استاد دانشگاه اصلاح‌طلب به واسطه زیر سوال بردن اصل تقلید در اسلام در جریان یک سخنرانی، به اعدام محکوم شد و در نهایت با بالا گرفتن اعتراضات از این حکم رهید.

شاهین نجفی در سال ۹۱ به خاطر ترانه «نقی» مرتد اعلام شد. تعدادی از مراجع تقلید شیعه ترانه وی را در حکم «ساب النبی (توهین کننده به ائمه)» دانستند.

حسن یوسفی اشکوری، دیگر فردی بود که به اتهام «ارتداد» حکم اعدام برایش صادر شد اما این حکم به هفت سال زندان کاهش پیدا کرد. دلیل صدور این حکم برای اشکوری سخنانش درباره تغییر پذیر بودن احکام اجتماعی اسلام از جمله حجاب بود.

سید حسین کاظمینی بروجردی روحانی مدافع جدایی دین از دولت و ۱۷ نفر از پیروانش، مرتکبین بعدی به جرم عدول از روایت رسمی حکومت ایران درباره اسلام بودند و به این واسطه به مرگ محکوم شدند که حکم این افراد نیز اجرا نشد و به حبس‌ مبدل شد.

یکی دیگر از پرسروصداترین پرونده‌های موسوم به «توهین به مقدسات» پرونده یک نشریه دانشجویی به نام «موج » بود.

مطلب این نشریه یک داستان خیالی درباره دانش آموزی بود که درحال خواندن دعای ظهور امام دوازدهم است و ناگهان امام زمان براو ظاهر می شود و می‌گوید که روز جمعه که روز کنکور بوده به امتحان نرود و همراه او شود. این دانش اموز اما از این دعوت امتناع می‌کند و سخنانش شکل طنز دارد.

واکنش به این نشریه از سخنان آیت‌الله حسین نوری همدانی، از مراجع تقلید، آغاز شد. این شماره نشریه را دفتر نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه امیرکبیر برای او فرستاده بود.

پس از واکنش او به این مطلب وزارت اطلاعات عباس نعمتی نویسنده مطلب، حامد آهنگری و علی آقایی سردبیران نشریه را بازداشت کرد.

موج محکومیت‌ها بالا گرفت و محمدرضا نقدی فرمانده حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی نیز دست اندرکاران نشریه را تهدید به قتل کرد.

در نهایت عباس نعمتی یک سال و حامد آهنگری و علی آقایی شش ماه زندانی شدند. اما اصولگرایان از فضای به وجود آمده استفاده کرده و به شدت به محمد خاتمی حمله کردند.

چند ماهی نگذشته بود که موضوع «توهین به قرآن» در دانشگاه شهید عباسپور (پردیس دانشگاه شهید بهشتی) مطرح شد. موضوع از این قرار بود که در تابلوی آزاد انجمن اسلامی شعری طنز نصب شده بود که اعضای بسیج آن را توهین به قران خواندند.

در سال ۸۸ محسن نامجو در یک دادگاه غیابی به پنج سال زندان برای« استهزا قرآن» در یک ترانه محکوم شد. این در حالی بود که وی پیش از آن از انتشار این ترانه عذرخواهی و اعلام کرده بود که این ترانه برای نشر عمومی تهیه نشده بود.

این متن طنز، شعری عربی فارسی بر وزن «مرج البحرین یلتقیان» بود که آغاز سوره الرحمن است. بخش‌هایی از این شعر اینگونه بود «مرج الوزارتین یلتقیان بینهما وزیرا بی طرفان هو رفیق العبدی و الحجاریان و لکن مطلقا بی طرفان».این شعر طولانی طنز در توصیف حبیب الله بی طرف وزیر نیرو نوشته شده بود.

در نهایت احسان مهرابی، دبیر انجمن اسلامی دانشگاه، به دلیل نصب این شعر در تابلوی آزاد به دو ترم تعلیق از تحصیل محکوم شد.

انتشار یک نمایش نامه در نشریه دانشگاه شهید رجایی نیز باعث واکنش اصول گرایان و صدور حکم هایی در کمیته انضباطی برای دانشجویان گرداننده این نشریه شد. در این نمایش‌نامه طنز خدا محاکمه و در نهایت محکوم شده بود.

تقدس شکسته شده در آواز

«توهین به مقدسات» اما فقط اتهام نویسندگان و فعالان عرصه سیاسی نبود. شاهین نجفی و محسن نامجو دو خواننده نام‌آشنای ایرانی که شعرها و آوازهای آنان در سال‌های اخیر با اقبال عمومی  روبرو شده است، نیز از حاملین این اتهام شدند.

در سال ۸۸ محسن نامجو در یک دادگاه غیابی به پنج سال زندان برای« استهزا قرآن» در یک ترانه محکوم شد. این در حالی بود که وی پیش از آن از انتشار این ترانه عذرخواهی و اعلام کرده بود که این ترانه برای نشر عمومی تهیه نشده بود.

شاهین نجفی اما با اتهام بزرگتری روبرو شد. وی در سال ۹۱ به خاطر ترانه «نقی» مرتد اعلام شد. تعدادی از مراجع تقلید شیعه ترانه وی را در حکم «ساب النبی (توهین کننده به ائمه)» دانستند.

مسلم ملکوتی از مراجع تقلید شیعه هم فتوای قتل شاهین نجفی را صادر و اعلام کرد: «همانطور که قتل سابّ نبی (ص) واجب است، قتل توهین‌کننده به هر یک از حضرات معصومین و اهل بیت به هر نحو از انحاء توهین بر شنونده مسلمان واجب است.»

در کنار این ها می‌توان لیستی از افراد شناخته شده و ناشناخته متهم به توهین به مقدسات ارائه کرد.

از جمله سینا دهقان، سهیل عربی و افراد گاه ناشناخته‌ای که در زندان‌های مختلف ایران با این اتهام در انتظار محاکمه یا اعدام اند و خبر آنها حتی به رسانه‌های فارسی‌زبان هم راه نیافته است.

اتهامی که به نظر می‌رسد برای نظام اسلامی ایران و بخشی از حاکمیت نه تنها به ابزاری برای دفاع از «تقدس اسلام» که بهانه‌ای برای سرکوب مخالفان سیاسی باشد.