زمان اصلاحات در اصلاحات فرا رسیده است

ابتکار-امید عبدالوهابی: اصلاحات مورد نقد است و این اتفاق بعد از وقایع دی ماه سال گذشته ابعاد تازه ای به خود گرفته تا جایی که از بزرگان این جریان تا دانشجویان حامی، راجع به این مسئله بحث می کنند و تحلیل ارائه می دهند تا گذشته برای ایران تکرار نشود. مخالفان غالبا با بغض خطاب به جریان اصلاحات می گویند که شما مارا گول زده اید و هدفتان نزدیکی به قدرت بود و هیچ تغییری در وضعیت کشور ایجاد نشد. آن سوی ماجرا هم بعضا با حب به اشخاص و افراد بدون پایه استدلالی از این جریان دفاع می کنند و بد دفاع کردن که بدتر از خوب حمله کردن است، آب به آسیاب مخالفین می ریزند تا محقانه تر از قبل بگویند: «دیگه تمومه ماجرا»!
مصطفی تاجزاده نیازی به معرفی ندارد. او به واسطه فعالیت های دانشجویی قبل از انقلاب، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، سمت هایش در دوران اصلاحات و رنج زندان و سایر سوابق برای همگان چهره ای شاخص و اثر گذار محسوب می شود. او به بهانه نشست سراسری اطلاع رسانی مناطق حزب اتحاد ملت در شهر اصفهان به برخی از این پرسش ها پاسخ داد و به مسائلی پرداخت که می تواند صورت مسئله استراتژی های فعلی و آینده این جریان را رقم بزند و امید را به بهتر شدن وضعیت هدیه کند.
مصطفی تاجزاده جایگاه اثرگذار صندوق های رای در نظام جمهوری اسلامی را مانعی اساسی در شکل گیری گسست در جامعه ایران و فروپاشی نظام اعلام کرد و گفت: علت اینکه هنوز به رغم سیر تحول درستی که در طول جنبش اصلاحی بوده، جامعه ما دستخوش آشوب و ناآرامی نشده عمدتا برمی گردد به همین فضای نیمه باز یا نیمه بسته ما که باعث شده تا حدودی خود را با نظام هماهنگ کنیم و نگذاریم گسستی اتفاق بیفتد. اگر جامعه ما کاملا بسته بود، نبود این ابزارها باعث ایجاد انفجار و انقلاب می شد و همین انتخابات نیمه باز و استصوابی که ما داریم باعث می شود که جامعه انرژی های خود را تخلیه می کند و این در مواقعی که مردم از صندوق های رای ناامید می شوند هم صادق است. من امروز هرجا می روم یکی از مهمترین سوالات این است که در انتخابات های پیش رو چه کنیم؟
تاجزاده نبود حداقلی از ضروریات انتخابات را مشابه حرکت جامعه در عربستان عنوان می کند و می گوید: در آنجا برای تحولات به دربار نگاه کنند و مخالفین وضع موجود که دم از تحریم می زنند باز درباره انتخابات و نحوه برخورد با آن حرف می زنند. متمرکز کردن امیدها و امکان بروز و ظهور جامعه در مقطعی خاص و پیرامون نظمی خاص به نام انتخابات خود مانع حرکت های انتحاری در کشور می شود.
او درباره وضعیت اصلاح طلبان آن را اسف بار خواند و گفت: این روزها اصلاحات بسیار مورد هجوم است. در فضای مجازی پس از اعتراضات دی ماه مسئله براندازی نظام مطرح شد که جامعه هنوز در مورد آن تصمیم مشخصی نگرفته است و راجع به آن باید صبر کرد اما باید توجه داشت که در آن وقایع اصل اصلاحات بی معنی شد نه صرفا اشخاص.
وی در پاسخ به این سوال که پیوست اصلاحات مورد نقد است یا گسست آن اضافه کرد: باید بگوییم که آیا اگر جامعه می توانست اصلاحات را ادامه دهد، امیرکبیر به جای سه سال سی سال صدارت می کرد یا درباره مصدق و مدرس و حتی بعد از انقلاب چه دوره بازرگان و توازن قوایی که برقرار شد و چه دوره اصلاحات یا اینکه هیچگاه اصلاحات نباید پا به عرصه می گذاشت چرا که هرگاه جلو آمده دو قدم جامعه به عقب برگشته است. نتیجه منطقی این فکر این است که اگر حکومت را به خود اصولگرایان و نظامی ها بدهیم جامعه به دموکراسی نزدیک تر می شود برای اینکه آن ها می آیند، مسئولیت می پذیرند و مجبور می شوند به جامعه پاسخگو باشند و همین باعث می شود که مناسبات جامعه را بپذیرند، سیاست خارجی شان و به تبع آن سیاست داخلی، فرهنگ و اقتصاد عاقلانه می شود.
او تصریح کرد: ما اکنون عقب افتادیم در حالی که در دوران اصلاحات در دو عرصه دانشگاه و مطبوعات تاقبل از سرکوب آنها پیشتاز بودیم. قبل از انتخابات ۹۶ ما چند کانال اصلاح طلب داشتیم که تقریبا بالای صد هزار عضو داشتند و کار می کردند. اطلاعات از آن سو پس از تعطیلی کانال های قوی اصلاح طلب آمد نیوز به بیش از یک میلیون عضو رسید. ما در عرصه مجازی فعالیم ولی حرف اول را نمی زنیم. آنها ابزار ما را گرفتند و امروز با امکانات دیگری غیر از حزب و مطبوعات در حال پیگیری اهداف خود هستند هرکجا هم رقیب قوی باشد رد صلاحیت می کنند.
تاجزاده درباره فیلتر تلگرام از یک استراتژی توسط عناصر تندروی حاکمیت خبر می دهد و می گوید اینها قصد دارند تا یک دو قطبی دسترسی به اطلاعات ایجاد کنند . اصلا به گزینه ای که در آن امنیت شهروندان به حداکثر برسد فکر نمی کنند. ما با این روش ماکیاولی که چون سلاطین یکسری کارها را می کردند پس همه شان درست است مخالفیم. اینها اصرار دارند که مردم یا باید تلویزیون جمهوری اسلامی را دنبال کنند یا صدای آمریکا و بی بی سی. انتخاب سومی وجود ندارد و نباید داشته باشد. حتی مبارزین را تشویق می کنند که از کشور خارج شوند تا بگویند که ما یکسری طرفدار نظام در داخل داریم و یکسری معاند در خارج. آن سو هم همین طور که یا بی بی سی یا اظهارات و تفکرات مصباح را در برابر هم قرار می دهند چراکه اگر این دوگانه پیش آید و تقویت شود قطعا بی بی سی طرفدار می یابد. اصلاحات دراین باره چه می گوید؟ و پاسخ تاجزاده این است: شکستن این دوگانه، چون با هرگونه انحصار مخالفیم.
تاجزاده شرایط اعتراضات دی ماه را تحلیل می کند و معتقد است که در میان آنها هم صدای انحصار طلبی شنیده می شود. وی گفت: در اعتراضات دی ماه براندازان تا احساس کردند که سرنگونی جمهوری اسلامی در دسترس است برای اولین بار در چهل سال گذشته تمام توانشان را معطوف و مصروف زدن اصلاحات کردند که یا باید به اصلاح طلبان فشار بیاوریم تا با ما در براندازی همراه شوند یا چنان می زنیمشان که از صحنه حذف شوند تا همان دوگانه های انحصاری باقی بماند.
شعار «اصلاح طلب اصولگرا دیگه تمومه ماجرا» یک پیام عام داشت: عبور از این دو جریان و جایگزینی انقلاب به جای اصلاح. واکنش تاجزاده به این شعار اینگونه بود: به این شعار به دو صورت می شود نگاه کرد: فاشیستی و دموکراتیک. نگاه اول یعنی ما هستیم و بقیه حق ندارند باشند و اصلاح طلب و اصولگرا بروند خانه های‌شان و ما فقط عرصه را دنبال می کنیم؛ وجود من مساوی نفی و حذف تو. دومی اما نشان از یک واقعیت اجتماعی دارد؛ اینکه قشری از مردم می خواهند دیده بشوند، حزب و دیدگاه و رسانه های خودشان را داشته باشند و حتی اگر لازم باشد وزرا و نمایندگان خود را وارد قدرت کنند و این حق آنها است و هر جناحی آن را نفی کند می شود نگاه فاشیستی. ما باید قاطعانه از این حق آنها دفاع کنیم. تنها راه تداوم جمهوری اسلامی تحقق این مسئله است.
از او سوال شد که بخشی از جامعه فکر می کند که اصلاح طلبان آنها را گول زده اند، حمایت مردم را جمع کردند و کرسی قدرت به آنها مزه کرد تا مطالبات مردم یادشان برود. نمایندگان مجلس غالبا کاری در جهت اصلاح انجام نمی دهند و این باعث افزایش ناامیدی و نارضایتی مردم شد. تاجزاده به فکر فرو رفت و کمی بعد قاطعانه پاسخ داد: استراتژی ما بعد از وقایع سال ۸۸ تا قبل از دی ماه ۹۶ یعنی اکتفا کردن به حداقل ها کار درستی بود و جواب هم می داد چراکه شکستن فضای امنیتی تدریجی است اما اکنون بنده هم معتقدم که نمی توان به حداقل ها اکتفا کرد. ما زیاده خواه یا آرمانگرا نشدیم بلکه اکتفای به حداقل ها پاسخگوی نیازهای جامعه ما نیست. جواب نمی دهد چون هم مشکلات فراوان و عمیق شده، هم زمان تصمیم گیری رسیده و نمی توانیم آن را عقب بیندازیم. فقط مشکلات خارجی نیست. قبل از بیخ پیدا کردن ماجرا باید با مشارکت مردم و جلب اعتماد آنها و تصمیمی درست به این وضعیت خاتمه دهیم. اما این یک شرط دارد: اینکه بتوانیم کاری برای مردم انجام دهیم. من شخصا وقتی در انتخابات شرکت می کنم که انتخابات و روند آن تفاوت معنا داری در جامعه ایجاد کند. اگر نشود رای نمی دهم.
او پیشنهاد اصلاح در اصلاحات را مورد استقبال قرار داد و گفت: اکنون زمان انجام اصلاحات اساسی است؛ اصلاحات در اصلاحات انجام دهیم و چند برنامه مشخص به مردم بدهیم و بگوییم اگر می خواهیم به تغییرات اساسی تر برسیم باید این پنج مورد را فی المثل رعایت کنیم و انجام دهیم.
او هشدار می دهد که نگذاریم کشتی جمهوری اسلامی سوراخ شود: اگر اصل بازی منتفی شود وضع دیگر فرق می کند. چه خوشمان بیاید چه بدمان بیاید آسیب به جمهوری اسلامی به آسیب ایران گره خورده و آسیب به آن سوراخ کردن کشتی ایران است.
تاجزاده از عقلانیتی دفاع می کند که مسئولان بلند پایه نظام آن را جایگزین سرکوب کردند درحالی که می دانند مشکلات جامعه ریشه ای تر از این است که به راحتی بتوان آن را با سرکوب خاتمه داد. او اذعان می کند: جامعه ما نیاز به عقلانیت و تدبیر دارد. اراده حکومت سرکوب نیست چون اگر الان چنین کند چند ماه دیگر چطور فشار های اقتصادی را جمع کند؟ ایران قرار بود بعد از خروج ترامپ برجام را آتش بزند و ایران از آن خارج شود و موج افراطیون راه بیفتد که راه جلیلی و احمدی نژاد خوب بود و ظریف را مورد حمله قرار دهند. چرا نکرده؟ چون عقلانیت محاسبه گری حاکم شده بر جریان نظام.
می گویند رهبری تصمیم گیرنده اول و آخر است. بله ایشان حرف آخر را می زند اما تصمیم او بسته به مقدماتش دارد و آن را ما تعیین می کنیم.
این فعال سیاسی اصلاح طلب و مورد وثوق درباره اختلافات اخیر اصلاح طلبان نیز گفت: اصلاح طلبان اختلافاتشان هیچ گاه حل نمی شود اما مهم چگونگی برخورد ما با آن ها است و اینکه به جامعه کشیده نشود و شخصی نگردد. ما نباید دروغ بگوییم، خلاف اخلاق برخورد کنیم، اختلافات را به صورت دیدگاه مطرح کنیم نه شخصی! جامعه باید بداند که ما می توانیم اختلاف سلیقه داشته باشیم اما باهم رفاقت داشته باشیم و کار مشترک کنیم.
من اگر نقدها را به جریان اصلاحات مطرح کنم طوری نمی گویم که بخواهد از آن سوءاستفاده شود. دغدغه ما باید آینده باشد. اگر گذشته باشد ما شکست می خوریم. من به خاتمی انتقاد کردم که چرا بعد از توقیف فله ای مطبوعات نهاد ریاست جمهوری را ترک نکرد. اکنون نیز همین انتقاد را به روحانی دارم که اگر نمی توانی حکم را بشکن. مهم این است که ما بدانیم در آن انتخابات خطایی کردیم و نباید تکرارش کنیم.
و مسئولیت اصلاح طلبان را چنین عنوان کرد: وظیفه ما حفظ سه گانه است. ما در دوره جدید با تمام فشارهای وارد بر فضای مجازی امکان اینکه صدای خودمان را نه فقط در بین مردم بلکه از طرق دیگر برسانیم خیلی بیشتر از زمان توقیفات فله ای مطبوعات است، بی توجهی به آن به ضعف ما برمی گردد نه به عوامل دیگر.
تاجزاده خروج ترامپ از برجام را فرصتی مناسب دانست تا جریان اصلاحی بار دیگر بر شعارهایش تاکید کند: ما از دی ماه به این طرف با هزینه های کلان که صرف زدن اصلاحات و تقویت براندازی می شد مواجه بودیم. اکنون یک فرصتی پیدا شده تا از شدت و حدت آن کاسته شود و شکست بخورد. با ورود مستقیم ترامپ به این داستان جامعه احساس خطری کرده که می تواند پشتوانه ای باشد برای اقدامات نظام؛ ما باید از این فضا حداکثر استفاده را بکنیم.
تاجزاده در پایان سه راهکار را درباره خروج از شرایط فعلی بر می شمارد و امیدوارانه دست به تحلیل می زند: یکی مسیر عبور دیپلماتیک و تعامل با پنج کشور دیگر است. در گذشته منهای افکار عمومی دنیا، جامعه جهانی و اوباما بود که دائم تبلیغات می کرد که این ما هستیم که می خواهیم با ایران گفت و گو کنیم و امروز برعکس است. ترامپ نمی تواند دیگر حرفی از جامعه جهانی بزند چرا که همه با او مخالفند به ویژه در داخل آمریکا؛ مردم، احزاب رقیب و بخشی از جمهوری خواهان. این جامعه جهانی این بار طرف ما است و روحانی می تواند از این علیه آمریکا استفاده کند. راهکار دیگر مدیریت اقتصادی است چون هر اتفاقی بیفتد به لحاظ بین المللی وضع ما بهتر نخواهد شد و سوم که مهم تر از بقیه موارد است اینکه ما می توانیم با یک اصلاحات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بنیادین که اکنون احتمال پذیرش آن بالاتراست فضا را به نفع جامعه برگردانیم. یا باید عمل جراحی کنیم یا می میریم. دوره تصمیمات بسیار سخت جمهوری اسلامی فرا رسیده و امروز باید خیلی فوری این تصمیمات سخت گرفته شود.