اعتقاد به «کلام‌الله مجید» بودن قرآن و انتساب الفاظ آن به وحی، باور همیشگی مسلمانان در طول ۱۴ قرن گذشته بوده است. در دو سه دهه اخیر است که برخی متفکرین مسلمان سنی و شیعه در کشورهای اروپایی و ایران نظریات متفاوتی ابراز کرده و نقش پیامبر را در شکل‌گیری الفاظ و مفاهیم قرآنی عمده کرده‌اند. علی‌الاصول طرح چنین نظریاتی، هرچند مخالف اجماع اُمت، نباید موجب برآشفتن و طرد و تکفیر باشد، بلکه آزاد فکری بنیادین اسلام ایجاب میکند از فکر مخالف در تبادل آراء و تضارب افکار استقبال شود. نقش پیامبران به تعبیر امام علی (در خطبه اول نهج البلاغه)، شخم زدن زمین ذهن و برآوردن دفینه‌های عقلانیت بوده است (…و یُثِیروا لَهُم دَفائِنَ العُقُولِ). به گفته مولوی:
کشت جان را کش جواهر مضمر است/ آب رحمت پر ز آب کوثر است.
سخنان اخیر جناب دکتر سروش در برنامه ۳:۵۹ دقیقه‌ای بی‌بی‌سی فارسی، در راستای همان نظریات جدید و بیانی دیگر از سخنان سابق ایشان است که چون در رسانه‌ای با مستمعین میلیونی پخش شده، مخاطبین میلیونی هم یافته و این قلم، همچون دیگران، به خود حق میدهد به چند نکته از تعارضاتی که چنین سخنانی با متن قرآن پیدا میکند در بندهای زیراشاره نماید:
۱- ثنویت درمنبع وحی!
اگر قرآن محصول و معلول شخصیت پیامبر و او نیز پرورده تاریخ و جغرافیای خویش و مؤلف آن کتاب کریم بوده باشد، در این صورت قرآن دو منبع پیدا میکند؛ الهامات غیبی و «نفس» تأثیر پذیرفته پیامبر از منابع متعدد زمان و مکان خود، یعنی دوران جاهلیت! و آنچه به زبان پیامبر و اهل بیت و اجماع عالمان امت «کلام الله» شمرده شده، در واقع ترکیبی تلقی خواهد شد مشمول تغییر و ابطال، همچون آثار و الهامات بشری از منشآت عارفان و عالمان اخلاق، حال آنکه به نصّ قرآن:
«بی‌تردید این کتابی است برتر (باطل نشدنی) که هیچ باطلی از پیش و پس (حال و آینده و گذشته) بدان راه ندارد، تنزیل یافته‌ای است از سوی (خداوند) حکیم و ستوده شده مطلق.»(۱)
تشکیک در اصل «کلام‌الله» بودن قرآن، از تصوّر ارتباط آن با «نفسِ» تأثیر گرفته پیامبر از محیط خود ناشی میشود، حال آنکه قرآن به کرّات پیامبر را «اُمّی»، یعنی درس‌نخوانده و بی‌خبر از آنچه «کسب علم و تجربه» نامیده میشود می‌شمارد و مخصوصاً اصرار دارد و تأکید میکند که او پیش از نبوّت ابداً در این وادی‌ها نبوده است. در قرآن آمده است:
«تو پیش از این نه هرگز کتابی خوانده و نه خطی نوشته بودی، که اگر چنین بود، «ابطال‌گران» حتما تردید میکردند. بلکه قرآن آیات روشنگری است در سینه کسانی که دانش داده شده‌اند»(۲)
دوران تولد، طفولیت، کودکی و جوانی آن یتیم قریش برای معاصرانش همچون کف دست صاف بود و می‌توانستند به راحتی این یادآوری قرآنی را بپذیرند که:
«بدین‌گونه ما قرآن را به فرمان خویش بر تو وحی کردیم و پیش از آن نه می‌دانستی «کتاب» چیست و نه «ایمان» کدامست!؟ بلکه ما آن (قرآن) را نوری قرار دادیم تا بندگان شایسته‌ای را که بخواهیم بدان هدایت کنیم…»(۳)
۲- تفکیک قرآن میان نفس پیامبر و منبع وحی
منکرانی که به «تلقی» مستقیم حقایقی از خدا باور نداشتند، از پیامبر می‌خواستند قرآن دیگری برای آنها بیاورد یا تغییرش دهد، به او وحی میشود به آنها بگوید:
«من از سوی نفس خویش (تلْقَاءِ نَفْسِی) نمی‌توانم آن را تبدیل کنم، من فقط از آنچه به من وحی میشود تبعیت میکنم…. من پیش از این عمری را میان شما به سر بردم (سابقه چنین سخنانی نداشتم) چرا عقلتان را به کار نمی‌برید؟»(۴)
صریح‌تر از این نمیشود تلقی و دریافت کلام الهی را از نفس پیامبر تفکیک کرد؛ تلقی همان دریافت و فهم مطلب است همانگونه که آدم به تلقی کلماتی از پروردگارش رسید،(۵) عیسی کلمه القاء شده خداوند برمریم بود،(۶)
قرآن تاکید میکند:
«بی تردید تو قرآن را از جانب خداوند حکیم علیم تلقی و دریافت می‌کنی»(۷)
تبعیت انحصاری پیامبر از وحی حداقل در سه آیه دیگر آمده است.(۸). اهمیت این سخن آن‌چنان است که برای، به اصطلاح چهار میخه کردن آن، خداوند به هرآنچه دیده میشود و دیده نمیشود سوگند خورده که:
«این قرآن گفتار فرستاده‌ای (جبرئیل) کریم است، نه گفتار یک شاعر و کاهن، ولی اندکی باور میکنند و پند می‌پذیرند که این نازل شده‌ای از سوی ربّ عالمیان است، اگر او (محمد) سخنانی به دروغ بر ما بسته بود، قطعاً او را به چنگ قدرت می‌گرفتیم و شاهرگش را می‌بریدیم!»(۹)
۳- ترکیب وحی با نفس پیامبر و معضل رسالت
نتیجه فوری تئوری روایت یا رؤیای پیامبر از عالم غیب، نفی ناگزیر و ناخواسته رکن «رسالت» است که مشتقات این کلمه ۵۱۳ بار در قرآن تکرار شده است. در این تئوری، محور اصلی پیامبری است که همچون بقیه ابناء بشر سخنانش «مقبول و نامقبول، نیک و بد و پستی و بلندی داشته است»! حال آنکه قرآن به وضوح در ده‌ها آیه پیامبر را واسطه ابلاغ وحی برای «مردم» و بشیر و نذیر برای «آنها» شمرده است.
اگر قرار بر هدایت مردم باشد، نامعقول و خلاف حکمت می‌نماید که خدا بندگان را به ترکیبی دعوت کند که آمیخته با تأثیرات تاریخ و جغرافیا، آن هم دوران جاهلیت است. با این تئوری چاره‌ای نمی‌ماند جز آن که گفته شود رسالت نقشی نفسانی و خودجوش بوده که پیامبر برای خویش فرض کرده و بقیه پیامبرانِ پیشین نیز بر این قاعده بوده‌اند! اگر گفته شود روح و روان پیامبر صددرصد خدایی شده بود، در این صورت جایی برای «خودِ» او نمی‌ماند و تأثیر پذیری‌اش از منابعی دیگر و مقبول و نامقبول بودن کلامش موردی نمی‌یابد.
مسلمانان در ماه رمضان سوره‌های قدر و (۸ آیه ابتدای) دخان را می‌خوانند که به روشنی نزول قرآن را به مدد ملائکه و روح در امتداد جریان تاریخی رسالت و رحمت ربوبی و جزئی از ربوبیّت جهانشول آفریدگار شمرده است، ربوبیّتی که همه آسمانها و زمین و فضای میان آنها را در بر گرفته است.
۴- آئین محمدی
اگر «تمام دیانت محصول و معلول شخصیت پیامبر باشد»، بدیهی است به این نتیجه خواهیم رسید که «دیانت اسلام آیین محمدی» است، با «همه پستی بلندی‌هایش در بلاغت و کلام».
هرچند نقش پیامبر و پاکی و پیراسته‌گی نفس او در پذیرش وحی بدیهی است و بیشترین مخاطب و هدف تربیتی نازل‌کننده وحی نیز در نخستین سال‌های رسالت همو بوده است، با این حال قرآن در حداقل ممکن نام پیامبر را آورده و به ذکر نقش او (رسوله و نبیه) اکتفا کرده است و این از نظر آماری به‌راستی شگفت‌آور است که با ۱۳۶ بار تکرار نام موسى، ۶۹ بار ابراهیم، ۴۳ بار نوح، ۳۶ بار عیسی و مسیح، فقط ۴ بار نام پاک محمد در قرآن تکرار شده و گویی خداوند به عمد خواسته است در آیین تسلیم توحیدی شخصیت‌محوری حاکم نگردد.
ما پیروان عیسی مسیح را مسیحی و پیروان موسی را کلیمی (منتسب به موسی کلیم‌الله) می‌نامیم، آنها نیز تا قرن‌ها مسلمانان را محمدی می‌نامیدند، اما قرآن مسیحیان را به دلیل نصرت حوارین از عیسی مسیح «نصاری»،(۱۰) و کلیمیان را به دلیل بازگشت از گوساله پرستی به خدای یکتا «یهودی»،(۱۱) و پیروان پیامبر اسلام را به دلیل پیروی از آیینِ سِلم و تسلیم ابراهیم «مسلمان» نامیده است (حج۷۸).
۵- پیامبر شخصیتی فعّال یا منفعل؟
پیامبر اسلام به گواهی تاریخ، از فعال‌ترین شخصیت‌ها، و به گواهی برخی اندیشمندان غربی، تأثیرگزارترین شخصیت تاریخ بوده است، با این‌حال در ارتباط با وحی مطابق نصّ قرآن، صددرصد حالت انفعالی داشته و جز ابلاغ آنچه بر او وحی شده، ذرّه‌ای از تشخیص و تمایلات خود را در آن کتاب دخالت نداده است.
البته دور از ذهن نیست که بعضاً عارفان و عالمان هم در مواردی الهاماتی دریافت کرده باشند، اما آنها وظیفه و رسالتی الهی برای خود در انتقال دریافت‌شان به مردم نمی‌دیدند، حال آنکه موضوع «ابلاغِ» آیات وحی شده به مردم، از کلیدی‌ترین مباحث قرآنی است که در ۲۴ آیه قرآن صریحاً از آن سخن گفته شده است. اگر خداوند پیامی به رسول خود داده تا به مردم ابلاغ کند، چگونه میتوان این پیام را مقبول و نامقبول و آمیخته با تأثیرات نیک و بد پیامبر از محیط خود دانست؟ کدام پیک پادشاهان در طول تاریخ فرمان را به ذوق و سلیقه و تأثیرات شخصیتی خود رسانده است که پیک خدا چنین باشد؟ آیات زیر صریحاً حالت انفعالی پیامبر را در تلاوت وحی نشان میدهد:
«زبانت را به آن (تلاوت وحی) حرکت مده تا در (ابلاغ به مردم) شتاب کرده باشی، مسلماً گردآوردنش (در ذهن تو) و خواندنش با ماست، پس هرگاه ما خواندیم تو از خواندنش تبعیت کن، بیان بعدی‌اش نیز برماست.»(۱۲)
«…و در خواندن قرآن پیش از آنکه وحی آن تمام شود شتاب مکن، و بگو پروردگارا مرا علم بیفزای.»(۱۳)
«…پس مسلماً خداوند رصدی (نیروی مراقبی) از مقابل پیامبران (مسیر دریافت وحی) و از پشت آنها (در انتقال پیامشان به مردم) می‌گمارد تا بداند (مطمئن شود) رسولانش پیام او را ابلاغ کرده‌اند، او بدآنچه نزد آنان است (عقل و نفس آنها) احاطه دارد و بر عدد همه چیز آگاه است.(۱۴)
«جز این نیست که ما (تلاوت) آن را به زبان تو میسرکردیم تا مردم آگاه شوند.(۱۵)
۶-تفاوت سطح مطالب قرآن
چنین انتظار میرود که اگر قرآن از عالم غیب سرچشمه گرفته باشد، لاجرم باید از مسائل ماوراء‌الطبیعه برای ما خبر بیاورد و اُفت کلام از پرده غیب به صحنه اختلافات زناشویی و راه‌حل‌های آن دلیل بشری و نازل بودن کلام گرفته میشود، حال آنکه قـرآن تنها کتاب فلسفه و کلام و علم و ادب و عرفان نیست، کتاب راهنمای زندگی و هدایت همه‌جانبه بشر نیز هست؛ هم توده‌های مردم را راهبر است (هدی للناس)، هم حاوی درجات پیشرفته‌تری از هدایت است (وبینات من‌الهدی) و هم تشخیص درست و شخصیت قرآنی یافتن را تعلیم میدهد (والفرقان).
قرآن با همان مسائل مورد انتظار، از پشت پرده غیب، با خبر قیامت آغاز شده و تا دو سال اول ۴۹/۶٪ آیات به غریبه‌ترین موضوع برای معاصرین نزول اختصاص یافته است. پس از آن نیز تاریخ تجربه طولانی بشر از آدم و نوح و انبیاء سلف، یعنی سرگذشت انبیاء و اُمت‌ها، را از پشت پرده غیب برای ما به نمایش گذاشته است، در سال‌های میانی بعثت اصول توحید و اخلاقیات را در اولویت و تمرکز آموزش قرار داده و سرانجام در یکی دو سال آخر بعثت به جنبه‌های روبنایی مورد نیاز جامعه شکل گرفته اسلامی، یعنی احکام که فقط ۴٪ قرآن را تشکیل میدهد پرداخته است.
در خود قرآن آمده است این کتاب از دو بخش محکمات (سرراست و ساده) و «متشابهات» ( به زبان تشبیه و مجاز) تقسیم شده است. سخن گفتن از عالم غیب، چه قیامت چه مسائل علمی و امور پیچیده، برای مردمانی که سواد خواندن و نوشتن نیز نداشتند و زبان بدوی و کلامشان کِشش و ظرفیت حمل و انتقال چنان معانی عمیق را نداشت، آیا جز به زبان تشبیه و تمثیل و مجاز ممکن بوده است؟
اموری را که حتی به پیامبر مکرّم۱۳بار گفته شده تو چگونه توانی فهمید؟: وما ادریک ما یوم الدین/ مایوم الفصل/ ما لیله القدر/ ماالقارعه/ ماالحاقه/ ماالطارق/ ماعلیون/ ماالعقبه/ ماالحطمه/ ماسجین/ ماعلیون… چگونه میتوان انتظار داشت به زبان غیر مجازبرای مردم بیان کرد؟
علاوه بر آن، هرچند قرآن کتاب علمی نیست و برای آموزش علوم نازل نشده است، اما وجود صدها آیه در زمینه‌های مختلف که امروز در پرتو پیشرفت علم و کشفیات جدید بهتر شناخته شده و ده‌ها کتاب که بعضاً توسط غیر مسلمانان غربی نوشته شده است، نشان میدهد گوینده چنین سخنانی نمیتواند جز پروردگار عالم هستی باشد و پیامبری اُمّی نمیتواند آگاه بر چنین اموری بوده باشد.
در خاتمه، چگونه گفته میشود این امور با تئوری رؤیای رسولانه قرآن بهتر تفسیر میشود، حال آنکه با نادیده گرفتن آیاتی صریح در اصالت و الهی بودن کلام وحی، بزرگترین سرمایه مسلمانان مورد شک و تردید قرار میگیرد؟ امانت و صداقت پیامبر زبانزد معاصرانش بوده است، چگونه ممکن است مؤمن به اخلاق عظیم پیامبر (قلم ۴) بود و مقام او را در عالی‌ترین منزلت قرار داد، با این‌حال سخن صریح او در انتساب آنچه ابلاغ کرده به آفریدگاررا مورد عنایت قرار نداد؟
عبدالعلی بازرگان
۲۱ جون ۲۰۱۸ برابر با ۱ تیر ۱۳۹۷
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱- فصلت ۴۲- …وَإِنَّهُ لَکِتَابٌ عَزِیزٌلَا یَأْتِیهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَلا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ.
۲- عنکبوت ۴۸- وَمَا کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کِتَابٍ وَلا تَخُطُّهُ بِیَمِینِکَ إِذًا لَارْتَابَ الْمُبْطِلُونَ بَلْ هُوَ آیَاتٌ بَیِّنَاتٌ فِی صُدُورِ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمم.
۳- شوری ۵۲- کَذَٰلِکَ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا مَا کُنْتَ تَدْرِی مَا الْکِتَابُ وَلَا الْإِیمَانُ وَلَٰکِنْ جَعَلْنَاهُ نُورًا نَهْدِی بِهِ مَنْ نَشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا وَإِنَّکَ لَتَهْدِی إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ.
۴- یونس ۱۵- وَإِذَا تُتْلَىٰ عَلَیْهِمْ آیَاتُنَا بَیِّنَاتٍ قَالَ الَّذِینَ لا یَرْجُونَ لِقَاءَنَا ائْتِ بِقُرْآنٍ غَیْرِ هَٰذَا أَوْ بَدِّلْهُ قُلْ مَا یَکُونُ لِی أَنْ أُبَدِّلَهُ مِنْ تِلْقَاءِ نَفْسِی إِنْ أَتَّبِعُ إِلاَّ مَا یُوحَىٰ إِلَیَّ إِنِّی أَخَافُ إِنْ عَصَیْتُ رَبِّی عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ، قُلْ لَوْ شَاءَ اللهُ مَا تَلَوْتُهُ عَلَیْکُمْ وَلا أَدْرَاکُمْ بِهِ فَقَدْ لَبِثْتُ فِیکُمْ عُمُرًا مِنْ قَبْلِهِ أَفَلا تَعْقِلُونَ.
۵- بقره ۳۷
۶- نساء ۱۷۱
۷- نمل۶- وَإِنَّکَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِنْ لَدُنْ حَکِیمٍ عَلِیم.
۸- انعام ۵۶ و اعراف۲۰۳.
۹- حاقه ۳۸ تا ۴۶- فَلا فلأُقْسِمُ بِمَا تُبْصِرُونَ، وَمَا لا تُبْصِرُونَ، إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ، وَمَا هُوَ بِقَوْلِ شَاعِرٍ قَلِیلاً مَا تُؤْمِنُونَ، وَلا بِقَوْلِ کَاهِنٍ قَلِیلاً مَا تَذَکَّرُونَ، تَنْزِیلٌ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِینَ، وَلَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنَا بَعْضَ الْأَقَاوِیلِ، لَأَخَذْنَا مِنْهُ بِالْیَمِینِ، ثُمَّ لَقَطَعْنَا مِنْهُ الْوَتِینَ.
۱۰- آل‌عمران۱۵۲
۱۱- اعرف۱۵۶
۱۲- قیامه ۱۶تا ۱۹- لا تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ إِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ، فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا بَیَانَهُ
۱۳- طه ۱۱۴- …وَلا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُقْضَىٰ إِلَیْکَ وَحْیُهُ وَقُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْمًا
۱۴- جن ۲۷ و ۲۸- …فَإِنَّهُ یَسْلُکُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا لِیَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسَالَاتِ رَبِّهِمْ وَأَحَاطَ بِمَا لَدَیْهِمْ وَأَحْصَىٰ کُلَّ شَیْءٍ عَدَدًا.
۱۵- مریم ۱۹ و دخان ۵۸- …فَإِنَّمَا یَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِکَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ.
29 پاسخ
میخواستم بر رد استدلالات متکی بر مفروض که مورد پرسش است ( از سوی آقای بازرگان) که با خواندن مطالب درست و ایرادات بجا و منطقی بر مغالطه جناب بازرگان ، نیاز رفع شد و میماند یک گفتن یک احسنت برشما و یک تذکر مشفقانه به جناب عبدالعلی بازرگان؛ که پدر گرامی شما که عمری با شرافت و اخلاق زیست و کوشید که حقانیت قران را با اتکا به علم ترمودینامیک اثبات کند ،چه طرفی بست و کی و کجا بر ایمان ها افزود و آثارش بر زندگی مردم و اخلاق اجتماعیشان رخ داد طوری که در پایان عمر پاک ومنزه اش فرمود که دین و قران کارکردشان برای آخرت است نه این دنیا!!که خود این نگاه پرسشی ایجاد میکند که ؛ ۱۲۴۰۰۰پیامبر مبعوث شدند که ابناء بشر را به بهشت رهنمود کنند!این پیامبران بر زمین نازل شدند اما پیامشان برای آن جهان بوده است!! این چه مغلطه ای است که دینمان عاجز از حل مشکلات زمینی ما، وعده آن جهان دهد.این را که عیسی مسیح دوهزارواندی سال پیش بشارتش را داد که” خوشا به محرومین و ستم دیدگان که بهشت اعلا ازآنِ آنان است”یعنی اینکه این جهان را به مفسدان و زورگویان وانهید و امید به آخرت را در خود زنده نگه دارید تا بلکه اینهمه بدبختی و ادبار را تاب آورید که مفسدان را از این بیشتر بر خود نشورانده باشید!
درآخربیاد سهراب سپهری میگویم:چشم ها را باید شست، جور دیگر باید دید.
لنگر جمود فکریِ هزاران ساله را برکنیم و بر دریای بیکران خرد و اندیشه برانیم که دلیل وجود این جهان هستیست ؛ ودر این سیروسفر بی پایان از هیچ توفانی نهراسیم حتی از توفان کفر!که کفر نه خصیصه عوام الناس بلکه از محصولات متفکرین است و جویندگانِ نترسِ وادیِ حقیقت.
پیامبر قران ننوشت ،چون امی بودوپس از عبور از دوران حاکمیت بوبکر وعمرتا زمان عثمان قران مدونی تهیه نگردید؛چون هنوز اعوان وانثار پیامبرمجبور به صدق کلام ورعایت بسیاری از مسائل ونیز ،مشغول فتح سرزمینهای جدید وکشور گشائی بودندوبه یکباره در عهد عثمان یاد کتاب پیامبر اسلامبربر خاطر مبارکشان ورود کرد وتهیه نمودند؛آنچه که باید تهیه میشد وبنابراین چشمان مبارک پیامبر بر جمال قران در زمان حیاتش منور نگشت%
سوره حمد از زبان خداست یا از زبان پیامبر؟ وقتی میگه ایاک نعبدو ایاک نستعین…. این رو خدامیگه در مورد خدای دیگه یا پیامبر میگه یا چی؟
مهم‌ترین دلیل بر اینکه قرآن کلام پیامبر نیست، بی‌سواد بودن پیامبر است. یک انسان امی با هر درجه‌ی هوشی هرگز قادر به صادر کردن چنین آیاتی نیست. حتی برای اعراب عجیب بوده که پیامبر بتواند شعر بگوید و بر غیر بشری بودن قرآن اذعان داشته‌اند.
اگر خدای امروز همان خدای قدیم است، این خدا با انسان سخن نمی‌گوید. خدا را نه میتوان دید (لن ترانی) نه کلامی از او میتوان شنید.
انسان میتواند از زبان خدا سخن میگوید، درست همان گونه که انسان در داستانهای پندآموز قدیمی از زبان کوه و درخت و روباه و کلاغ هم سخن گفته است. توضیحات بیشتر در
http://neeloofar.org/abolfazle-arjomand/1442-190695.html
با عرض سلام. آیا راحت تر نیست که اعتقاد به وجود یک تک خدا (نه خدایان ) داشته باشیم که تمام گیتی را افرید و بشر را. با بشر دو پا، رابطه مخلوق و معبود ایجاد کرد. بعد آخرین رسول خود را با آخرین کتاب خود فرستاد تو عربستان. اینکه که برخی از گفته‌های این کتاب نه با تاریخ میخواند و نه با علم دیگر مهم نیست. مهم این است که ما اعتقاد داریم که صحیح است. چون خود قران میگوید که صحیح است.
در پاسخ جناب آذران (ادامه)
۴. بله ایات قران بسیاری شان نزول دارند و ان کمک میکند برای فهم اولیه ی ایه۰ اما منحصر در ان نمیشود۰ چون قران تا ابد است۰ فایده ان هم تا ابد است۰ البته درک از هر ایه بایستی مطابق با ضوابط باشد تا منجر به تفسیر به رای نشود۰
۵ نوشته اید این همه تفسیر برای چه۰ پاسخ اینست که قران، کلام خدا و معجزه جاودانه است۰ و ابدی است و تمام نمیشود۰ پس میتوان از ایات معانی متعدد و فراوان استخراج کرد و در زندگی بکار کرفت۰یک ایه میتواند هم تاریخ باشد و هم اخلاق و هم احکام و هم ۰۰۰۰
مثلا ایات سوره یوسف تاریخ میگوید اما از عفت و پاکدامنی هم میگوید۰ از استعفار در درگاه خدا میگوید۰ از شفادادن پیراهن یوسف چشم پدر را میگوید و جواب وهابیون را میدهد۰ از طرح های خداوند برای زنده نگاه داشتن کودکی در ته چاه و رساندن او به مقام عزیز مصر میگوید۰ از تعبیر خواب میگوید۰ و۰۰۰۰
البته قران بنا به سخن اهلش ( مام علی ع در نهج البلاغ) عام و خاص دارد و محکم و متشابه دارد و ناسخ و منسوخ دارد و میگوید راسخ در علم تاویل انرا میداند و نه هر کسی لذا در نهج البلاغه هست که: این الذین زعموا انهم الراسخون فی العلم دوننا؟
کجایند کسانی که گمان کرده اند که راسخ در علم اند؟ غیر از ما؟
پس برای درک کامل از ان باید به راسخین در علم و اهل البیت مراجعه کرد۰
از طرفی می فرمایید:
“البته درک از هر ایه بایستی مطابق با ضوابط باشد تا منجر به تفسیر به رای نشود۰”
از طرف دیگربر مبنای نهج البلاغه :
“پس برای درک کامل از ان باید به راسخین در علم و اهل البیت مراجعه کرد۰”
قرآن میزان است برای سنجش مفاد نهج البلاغه یا نهج البلاغه میزان است برای درک قرآن ؟
باید روش و میزانی برای برداشت از قرآن داشته باشیم که مورد تایید خود قرآن باشد…
تنها با مجهز شدن به چنین روشی است که قرآن را میتوان درک نمود و بر اساس آن سره و ناسره را از نهج البلاغه و یا دیگر مطالب تشخیص داد…
پیامبر شهر علم است و علی دروازه ی آن۰ در قران است که پیامبر معلم کتاب است و نیز امر به اطاعت از پیامبر شده است۰
پس دستور قران در پیروی از پیامبر و جانشین او علی ع است و فرمایشات علی ع در نهج البلاغه مبین و مفسر قران است۰ دوست و دشمن علی را اعلم و اتقی بعد پیامبر میدانند و عقل حکم میکند که رفع ابهامان و متشابهات قران را از پیامبر و شاگرد اول مکتب او علی ع فراگیریم۰ در هر علمی به اهلش رجوع میکنند و اهلبیت پیامبر اهل علوم قرانند۰
حدیث معروف و منواتر پیامبر اکرم ص هم به پیوند ابدی قران و عترت برای پرهیز از انحراف دلالت دارد۰
انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهلبیتی ، ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی ابدا۰
اینکه میفرمایید: “در قران است که پیامبر معلم کتاب ” بسیار خوب اما اینکه
میفرمایید:”پیامبر شهر علم است و علی دروازه ی آن” در کجای قرآن آمده است؟ …حدیث پیامبر نیز در این مورد باید مورد تایید قرآن باشد…
مرجع بودن کسانی برای فهم قرآن مانند تعداد رکعات نماز و آداب و مناسک نیست که از پیامبر تقلید کنیم…مسئله مرجع بودن در حد شریک القرآن تراشیدن است…شرک است…حتما باید از طریق وحی و دستور مستقیم الهی باشد…احادیث برای این مرجع تراشی کافی نیستند…
ان جمله معروف از پیامبر نقل شده که فرمودند: انا مدینه العلم و علی بابها من شهر علم هستم و علی در ان است۰
اگر کسی قران را قبول دارد، در قران امر به اطاعت پیامبر شده و او را معلم قران دانسته پس باید به سخنان پیامبر گوش کرد و عمل کرد۰
از نشانه صحت این حدیث هم انکه تنها بخشی از کلام علی ع که در نهج البلاغه امده گواه علم و دانش علی ع است۰
و ان حدیث را شیعه و سنی از پیامبر نقل کرده اند به تواتر!
سوء تفاهم و جسارت نشود… منکر درجات علمی برای هیچ عالمی نیستیم همه تجارب عقلی و نقلی ما با ارزش هستند و در فهم امروزین ما از قرآن …در هر عصری هم چنین است…کمک خواهند بود…همه در پرونده تجارب ما و درس عبرت هستند…مصداق آیه ذیل هستند و باید باشیم:
الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولَئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِکَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ ﴿۱۸﴾الزمر
که منتهی میشوند به:
اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ کِتَابًا مُتَشَابِهًا مَثَانِیَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِینُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إِلَى ذِکْرِ اللَّهِ ذَلِکَ هُدَى اللَّهِ یَهْدِی بِهِ مَنْ یَشَاءُ وَمَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ ﴿۲۳﴾الزمر
آقای سروش از طرح این موضوع چه هدفی را دنبال می کند؟آیا او می خواهد متن مقدس را از جایگاه قدسی آن خارج کند؟یامی خواهدپاسخی برای شبهاتی که نسبت به بعضی از آیات قرآن وجود دارد بیابد؟ویا صرفا نظریه پردازی کرده باشد؟ایشان در مورد دکتر شریعتی نیز همین خطا را مرتکب شد به گونه ای که هم اکنون آثارشوم آن را در میان جوانان می توان به خوبی مشاهده کرد.من مطمیابزودی آثار مخرب این نظریه پردازی ظاهر خواهد شد
۳ ایا میتوان ایراد گرفت که چرا قران سخن از مشرق و مغرب میگوید؟! اگر بروید در بالای اسمان استراتوسفیر و بالاتر، مشرق و مغرب اهل زمین، و ۰۰۰ بی معنا میشود۰اما خداوند قران را برای اهل زمین”نازل” کرده است۰ و با کلمات و اصطلاحات مفهوم بشر سخن را آغاز میکند۰ اما البته قران منحصر در معنای اولیه نیست۰ معناهای عمیق انرا اهل ان میدانند و باید انان را شناخت واز انها سوال کرد
ایات بینات فی صدور الذین اوتوا العلم
آیات قران روشن است در سینه کسانی که به انها علم عطا شده است۰ و نیز باید از اهل قران، اهل الذکر سوال کرد۰
فاسئلوا اهل الذکر
۲ در مورد زمین و اسمان و فضای بین انها۰ قران ادعایش جاودانگیست۰ لذا مخاطبش از ۱۴۰۰ سال پیش تا اخر دنیا خواهد بود۰ برای هدایت بشر امده۰ اما وقتی سخن میگوید در قالب الفاظ و کلماتی که مفهوم مخاطب است می اید۰ برای بشر روی زمین الان و نیز آن موقع زمین و اسمان و فضای بین انها معنا و مفهوم دارد۰ بله همه ی عالم خلق خداست۰ اما بشر روی زمین است۰ بالای سرش آسمان می بیند و بین زمین تا اسمان و اسمانها چیزهایی مثلا هوا و قمر و اقمار و ستاره ها و کواکب وجود دارد۰
البته در حد اشاره است۰ و قران ظاهر و باطن و تاویل و تفسیر دارد۰ محکم و متشابه و ۰۰۰۰ دارد۰ خودش گفته و باید هر کتابی را مطابق خودش پذیرفت و انتظار داشت۰ البته اگر معلمش که پیامبر باشد و اوصیای بر حق او، میتوان سوالات را پاسخ گرفت۰
اما اجمالا از ایه زیر چه می فهمیم؟
والسماء بنیناها و انا لموسعون
و اسمان را بنا کردیم و انرا توسعه میدهیم۰
این ایه با نظریه ایساک اسیموف، “جهان انبساط یابنده” فیزیکدان، قرابت دارد۰ البته قران نیامده که علوم امروزی را یاد دهد۰ اما بعنوان ایه و نشانه از کتابی در ۱۴۰۰ سال پیش، میتواند تلنگری برای انسان معاصر علمگرا باشد۰
مشکل استاد سروش و امثال ایشان این است که در خواندن قرآن و برداشت از این کتاب عظیم روش مورد تایید خود قرآن را نیافته اند…
استاد محترم بجای آنکه با روشی متقن و مورد تایید خود قرآن ابتدا به نقد برداشت های سابقین از جمله مولوی بپردازند میخواهند نظریات ایشان را ملاک صحت برداشت مورد نظر و علاقه خود از قرآن بگیرند…
بنظر میرسد که روش مورد تایید قرآن خواندن آن با الگوی “اتصال قول” است:
وَلَقَدْ وَصَّلْنَا لَهُمُ الْقَوْلَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ ﴿۵۱﴾ قصص
اتصال آیات هر سوره در ذیل این “اتصال قول” می باشد که خود این “اتصال قول” در ذیل رعایت اتصال در آنچه که باید در فهم اقوال دیگران و آیات طبیعت بعنوان کلمات کتاب الهی رعایت نمود قرار میگیرد…کلمات “تدبر” و رعایت “مواضع کلمات” و “سوره” همه و همه گویای صدق این روش است…
شک و تردید در جمع آوری قرآن و بغی بینهم مانع از رعایت و توجه کامل مسلمین به این روش بوده و می باشد…این در حالی است که اعجاز قرآن با رعایت اتصال آیات هر سوره بیشتر و بیشتر آشکار میگردد…
نمونه نظر ایشان (در راستای توجیه نظرات مولوی) باور به داشتن نور در قلوب بعضی مومنین است چندانکه گفته ها و سروده های آنان را وحی میدانند…
الهامات الهی و افکار و گفته ها و سروده های نیک افراد مومن با وحی برای هدایت بشر برای قرون و اعصار فرق دارد…
اگر آیات ذیل از سوره الزمر را پیوسته بگیریم نشان میدهد که شرح صدر و سخت نشدن قلوب و هدایت الهی با شنیدن آیات قرآن بعنوان بهترین سخنان (شنیده شده) حاصل میگردد:
أَفَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ فَهُوَ عَلَى نُورٍ مِنْ رَبِّهِ فَوَیْلٌ لِلْقَاسِیَهِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِکْرِ اللَّهِ أُولَئِکَ فِی ضَلَالٍ مُبِینٍ ﴿۲۲﴾الزمر
اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ کِتَابًا مُتَشَابِهًا مَثَانِیَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِینُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إِلَى ذِکْرِ اللَّهِ ذَلِکَ هُدَى اللَّهِ یَهْدِی بِهِ مَنْ یَشَاءُ وَمَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ ﴿۲۳﴾الزمر
۱ قران سند پیامبری محمد ص است۰ ادعای قران کتاب هدایت بودن است۰ هدی للمتقین۰ اگر کسی چند خط از قران را بخواند، حتی ترجمه اش را بخواند، حتی اگر همه ی آیات و جملاتش را متوجه نشود، اما این هدایت بودن را برای بشر خواهد یافت۰
اگر نیافت میتواند منکر الهی بودن قران و نبوت پیامبر شود۰
البته ممکن است کسی همه ی ایات را نفهمد و یا سوالاتی داشته باشد۰ اما اکر کسی پنجاه ایه ی قران را بخواند، مشت نمونه خروار است و میتواند اثرو معنای هدایتی قران را تا حدی درک کند و به ان عمل کند۰
اشکال اینست که بعضی فقط میروند دنبال مواردی که ابهام و اجمال داردو چه بسا سوال یا اشکال دارند۰
اگر هر کتابی را بخوانید و عمده ی کتاب را در موضوع ببینید و فقط قسمت هایی مشکل باشد، ایا میتوان منکر اصالت کل کتاب شد؟
با عرض سلام. پاسخ بنده این است که: بله باید منکر اصیل بودن قران شد چون این کتاب قرار است کامل‌ترین کتاب باشد که خدا برای آخرین بار به بشر داده است. مگر اینکه قبول کنیم که قران هم مثل هزاران کتاب دیگر است، و اشتباهت زیادی دارد. با ارادت
یک پاسخ هم اینست که چون میدانیم پیامبر صادق و امین ی انرا از طرف خدا آورده است، هر جایش را که نفهمیدیم و یا بنظر ما اشتباه بود توقف کنیم تا از اهلش و عالمش یعنی از پیامبر و نائب پیامبر(امام) بپرسیم۰ اگر دسترسی نداشتیم، توقف کنیم
خود قران گفته محکم و متشابه دارد و ۰۰۰
از بقیه مطالبی که فهمیده ایم استفاده کنیم۰
با عرض سلام. قران به صورت کتاب در زمان پیامبر نبوده و ما نمیدأیم که اصلش چه بوده است. تا زمانی که کسی نخواهد ما را مجبور به خوندان و یا اجرا دستورات این کتاب کند هیچ مشکلی نیست. مشکل در تحمیل این کتاب بر دیگران است
سلام
ببخشید که آنچه می نویسم شما را خوش نخواهد آمد، برخی خوانندگام محترم را نیز.
فرمودید خود قرآن گفته که این وحی و سخن خدا است. بحث و سخنتان درون دینی است (کاش سروش میتوانست این موضوع را علمی و برون دینی بیان کند. کی بتواند یا صلاح بداند که برای همگان بگوید نمی دانم. امیدوارم به عمر ما قد دهد).
چه بسیارند قسمت هایی که نمیشود سخن آفریدگار جهان دانست.
شما مهندس هستید و با عددها و نسبت ها سروکار دارید، « همه آسمانها و زمین و فضای میان آنها» یا «زمین و آسمانها …» چه معنایی دارد؟ زمین چه نسبت و تناسبی با «همه» آسمانها و «فضای میان آنها» دارد که در مقام راهنمایی بشر چنین سخنی گفته شود؟ مگر اینکه دانش گوینده در سطح مردم روزگار خودش بوده باشد.
این نه تنها برای شناخت جهان راهنمایی نیست، گمراه کننده نیز است. یعنی جهان را گونه ای نشان میدهد که واقعیت ندارد.
مگر اینجایی که زمین هست خارج از آسمان است؟ زمین چگونه جایی است که میان آن و آسمانها فضایی باشد؟ معنی فضای میان زمین و آسمانها چیست؟ یا فضای میان آسمانها یعنی چه ؟
اگر درست بیادم مانده باشد زنده یاد مهندس بازرگان گفتند که کیهان از دید قرآن همان نظام بتلمیوسی است، موافق پندارهای مردم همان روزگار.
بسیاری از آیه ها شأن نزول دارد برای رخدادهای زمان پیامبر. بنابراین برای این روزگار نیست. برای مثال ماههای حرام یعنی چه؟ چرا نباید به اندازه شراب نوشید؟ آخوندها ناچار شدند آیه ها را به ناسخ و منسوخ دسته بندی کنند. ولی در این هم مانده اند.
آن چه را که فرمودید « به زبان تشبیه و تمثیل و مجاز» گفته شده یا « صدها آیه در زمینه‌های مختلف که امروز در پرتو پیشرفت علم و کشفیات جدید بهتر شناخته شده» را در این حدود ۱۴۰۰ کی فهمیده ؟ چه موضوع هایی در این اندازه ها بروشنی در قرآن هست که « در پرتو پیشرفت علم و کشفیات جدید بهتر شناخته شده»؟
قرآن خود را مبین، هم روشن و هم روشنگر خوانده، بنابراین تفسیرهای پیچیده و عجیب و غریب برای چیست؟!
با مختصر شباهت میان چند واژه که نباید آیه هایی را به پیشرفت های علمی امروزی پیوند داد. مگر در نوشته های دانشمندان روزگار باستان تا به امروز کم مطلب روشن علمی هست؟ آیا میشود آن نوشته ها را از خدا دانست؟
با این ادعاهایی که میشود چرا جامعه اسلامی عقب مانده است؟ اگر میفرمایید با این دلیل که مسلمانان به قرآن توجه ندارند تا از آن بهره مند شوند، مگر دانشمندان سده های ۳ و ۴ هجری (که بنوشته ابن خلدون در مقدمه، نزدیک به همه آنها ایرانی یا شاگردانشان بوده اند) شناخت علمیشان را از قرآن گرفته بودند؟ اگر اسلام تا این اندازه اثر داشت می بایست نخست مردم خود حجاز پیشرفت علمی میکردند.
اگر دلیل عقب ماندگی مسلمانان بی توجهی به قرآن باشد، پس خدا در فرستادن آیین اسلام ناکام مانده ! فایده اش چه بوده که در خود خاستگاهش ناکام ماند؟
کسانی در خارج از جوامع اسلامی کارهای علمی میکنند و چیزهایی می فهمند، بعد اینجا ادعا میشود که این در قرآن آمده یا امام جعفر صادق این را گفته ! چرا پیش از آن نفهمیدند و نمی فهمند ؟
عده ای کارشان این است که این پیشرفت ها و یافته را با توجیه و تفسیر و بزور به اسلام نسبت دهند ! همین ها که از مخالفان سرسخت علم و تکنولوژی بوده اند و هستند.
گستاخی نباشد, باید خود را آزاد کرد. دوره این حرفها گذشته. در این چهل سال کم مصیبت برای مردم ایران درست شد که باز میخواهید ما را به همین گونه راه بکشانید؟ میفرمایید این اسلام نیست. بخدا اگر حریف مصباح یزدی بشوید ! ثابت میکند که این حکومت و بدتر از این حکومت همان اسلام است.
اخلاق پیامبر درست، ولی ایشان هدفهایی داشتند. صداقت کسی دلیل بر این نیست که هرچه میگوید درست است. شما را من آدم راستگویی میدانم ولی با اینگونه نظرهای شما مخالفم. ابوالحکمه دلیل می خواست ولی پیامبر دلیلی نداشت جز اینکه من تا کنون دروغ نگفته ام. او هم نمی پذیرفت. از این رو وی را ابوجهل خواندند ! آیا این شد اخلاق ؟
در این جهان بی اندازه پهناور مطلب و موضوع کم بود که آفریدگار گیتی به ابوالحکمه یا ابو لهب خشم بگیرد و به آنها بد بگوید ؟!
تاریخ مغول را بخوانید ! امام زمان شما کجا بود؟ پس کی میخواهد بداد مردم برسد؟
ذهن که به جایی گیر کند و آزاد نباشد نمیتواند واقعیت های هستی را بدرستی دریابد. مگر اینکه به محدوده هایی بسنده کند تا جبر جامعه و زمان واقعیت های دیگری را تحمیل کند.
آخوند که نیستید تا ازاین راه زندگی کنید. برخی از آنها که زمانی آخوند بودند خود را رهاندند و از راه درست زندگی کردند یا می کنند. تعصب شما برای چیست ؟! ذهن را آزاد کنید و به جهان و تاریخ بنگرید, آنچه بود و هست را بدرستی دریابید. آفریدگار جهان که در این چارچوبها نمی گنجد.
قرآن محمدی گنجی و نوشته های حجت اله نیکویی را هم ببینید بد نیست، شاید دیدید، ولی این برا با ذهنی آزاد.
ببخشید، آزرده نشده باشید. کاش میشد دیدار کنیم. یا شما ما را براه میبردید و یا ما شما را از راه بدر میبردیم !
فرصت های زیادی از دست رفت.
جناب آذران
اگر یادداشت قبلی بنده را خوانده باشید، از نظر علمی نمیتوان در باره وحی حرفی زد۰ چون پیامبری، به باور معتقدان به ان با حضرت محمد ص تمام شده است و دیگر نمیتوان خود “وحی” را بررسی علمی کرد۰
اما انواع سوالات و ابهاماتی را که مطرح کرده اید، پاسخ دارد۰ بنده، بعنوان یک خواننده، بقدر وسعم و به ترتیب نکاتی را عرض میکنم:
آوردن آیات از خود قرآن یعنی گفتن اینکه یا محمد دروغ می گوید و می گفته است (اینکه این آیات از جانب خداست و من نمی توانم تغییر دهم و امثال آن …با توصیف صحنه ها کاری نداریم…) یا آقای دکتر سروش اشتباه میکند…
جناب عبدالعلی بازرگان لطف بفرمایید بگویید اگر داعش و دیگر آرزومندان بازگشت به اسلام و شریعت ناب چه سنی و چه شیعه از چکیده ی نظریات شما مخصوصا آنجا که همه ی قرآن را راهنما ی زندگی مردم میدانید و لابد قوانین اجتماعی تبعیض آلودش در باب زن و مرد و مسلم و غیر مسلم و قوانین جزایی و مجازات های قرون وسطایی و ….. را جاودانه می پندارید ، از نظریات شما در ایجاد شر و قتل نفس و شکنجه و ارهاب استفاده کنند ، آیا بر منطق آنان حرجی هست ؟؟؟!!!! شما که فرزند پاکمردی چون مهندس بازرگان هستید که آخرین رهیافت های ایشان در باب دین این بود که دین تنها برای آخرت کارساز است چرا در دام شریعت پناهی فقه متصلب گرفتار آمده اید ؟!!!! حیف است ! لطفا به تبعات و نتایج عملی و پراگماتیستی نظرات خود را بیشتر توجه کنید
ما بعد از ۱۴۰۰ سال با یک کتاب طرفیم۰ برای یک “مسلمان” محمد ص پیام آور خداست بر او “وحی” شده است۰
اما اینکه وحی چیست، را باید از انکه بر او وحی میشود پرسید و توضیح خواست۰
و یا انکه مدعی، به شیوه ی علمی، خود وحی را یا مدعی وحی (پیامبر) را مورد مشاهده و ازمایش در حین وحی قرار دهد و با دادن تئوری و ازمایشات مکرر در مورد چند پیامبر، انرا به اثبات رساند۰
در حالیکه پیامبری ختم شده و آخرینش هم ۱۴۰۰ سال پیش بوده، دیگر امکان بررسی علمی-تجربی پدیده ی “وحی” نیست۰
میماند ما و انچه که خود پیامبر از “وحی” توصیف میکند و شرح می دهد۰
و باقیش خیال بافی و ادعا و تئوری پردازی و توهمات است۰ تئوری ها و توهماتی که هیچ راهی به اثبات و نفی ان ها به شیوه ی علمی نیست۰
عقل میگوید وقتی چیزی را نمیدانی، بگو نمیدانم! ما، بشر عادی، که پیامبر و پیامبری را مشاهده و تجربه نکرده ایم، بهتر است در مورد ان خاموش باشیم۰
اگر سخنی هست در باره کتاب حاضر(قران) بگوییم۰ چیزی که الان موجود است و نزد ماست۰ الان دیگر دسترسی به خود “پیامبر” و “پیامبری” نداریم!
سلام مشکل استدلال با لاپیش فرض تفکیک حضرت احدیت و نفس پیامبر و محتوای وحی در مقام استدلال کننده است به بیان دیگر استدلال کننده هنوز وحدانیت را پیش فرض باور نکرده است. کمال
نقد جدی به سخن آقای بازرگان وارد است و آن استفاده از قران برای اثبات خود قرآن میباشد. ایشان از دایره درون دینی سعی در اثبات مرجع آن دین دارند که فقط برای پیروان همان دین قابل فهم و اقبال است اینکه شما از قرآن آیه ای بیاورید که ارتباط این کتاب با خداوند را اثبات کند مثل آنست که از نظر فیزیکی یک ناظر خود را ساکن و همه اجسام دیگر را در حرکت حول خود بداند َ نسبیت به ما میفهماند برای فهم پدیده ها باید مرجع خارج و محیط بر چارچوب فعلی انتخاب کرد. در مورد استدلال ایشان ترجمه این حرف اینست که باید ادله ای بیاورید فرای قرآن که ارتباط پیامبر با آن را مشخص کند. برای کسانی که از قران فراتر نمیابند فهم این سخن غیرممکن هست چون ایشان از پیش مرجعیت قرآن را به عنوان پیش فرض پذیرفته اند.
بنا به استدلال شما باید هر قوم و فرقه ای برای اثبات آسمانی بودن و الهی بودن سخن خود از متن مقدس خود آیتی جستجو کند تا این ارتباط را روشن کند و اگر چنین کرد پس حتما آن هم اسمانی هست گو اینکه شخصی با اعمال نیرو به لباس خود بتواند خود را از روی زمین بلند کند. مثال دیگر فرض کنیم همانگونه که تاکنون در تاریخ دیده ایم شخصی ادعای پیامبری کند و از قضا در متن مقدس خود هم قید کند که این سخن حق است که میرود و و … اگر اینبار بخت با وی یار باشد و قدرت حکومتی بدست گیرد و این دین را برای نسل ها دین مسلط کند آیا امثال آقای بازرگان ها در تاریخ میتوانند باز با استناد به همان متن این کتاب را الهی بدانند ؟
اگر به هدف اصلی یعنی کمال روحی و اخلاقی نوع بشر بپردازیم میتوان پرسید اصرار شما برای اینکه قرآن را اینگونه بر طارق آسمان بشریت بکوبید و در هر سخن تازه ای بعد از آن را تا ابد ببندید چیست ؟ گو اینکه در همه این ۱۴ قرن بعد ازآن توانسته ایم با نام امت اسلام بر خود نهادن از غرب آفریقا تا شرق آسیا همه را به حسن فی الدنیا برسانیم و راه حسن فی آلاخره را هم برایشان سهل کنیم َ نه خیر !یا خودش اشتباه هست یا فهم ما اشتباه بوده که هست حتی مفسران سنتی در طی قرون برسر فهم ایات به فرم قران کلام خدا و نه رویای نبی به نتیجه ای جز سکوت در مقابل تعارضات قران یا ملحد خوانده شدن از جانب سنتی ها نرسیدند. ما با همین درخودپیچیدن های فلسفی و عدم پذیرش حرف های نو و جسورانه اندیشمندان برای قرن ها به قهقرای صفات اخلاقی و معیارهای توسعه یافتگی رسیده ایم. آیا فکر نمیکنید همین بت ساختن از قرآن جمود فکری به شما داده که از ترس از دست دادن آرامش فکری حاصل از چیزی که نسل های قبلی شما به آن مشغول بودند – وجدنا آباینا علی هذا – باعث جهالت و عقب ماندگی مان شده ؟
عالی بود دکتر . موارد دیگری هم است که باید اضافه شود که قرآن کلام حق و از طرف خداست . انکار نزول قرآن از طرف خدا توسط وی حرف عجیبی از یک مسلمان با سواد است . ایشان لابد رسول الله (ص) را برگزیده و مبعوث شده خدا هم در نظر نگرفته . باید به مردم عوام آگاهی داد بخصوص نسل جوان که کمتر مطالعه و تفکر میکند و بیشتر از این و آن میشنود و هیجانی میشود .
منافاتی ندارد که پیامبر پیام وحی را در قالب آیات قران ریخته باشد ، بعید است که مفاهیم والای آیات قران از ذهن و ضمیر انسانی که در ۱۴ قرن پیش در شبه جزیره میزیسته است نشات گرفته باشد .
دیدگاه‌ها بسته‌اند.