شورش و اعتصاب پس از ۴۰ سال حمایت

زیتون:حسام فریدنی:امروز بازار پس از ۴۰ سال بسته شد؛ این سخنان احمد کریمی از اعضای حزب موتلفه اسلامی است. بازار ایران پس از انقلاب ۵۷ همواره به حمایت از حکومت مشهور بوده و تجمع‌های اعتراضی به این شکل و شعارهای ضد حکومتی سابقه نداشته است.

هر چند در دولت محمود احمدی نژاد بازاریان چندین بار در اعتراض به مالیات برارزش افزوده اعتصاب کردند اما سمت شعارها و اعتراض‌ها تنها اقتصادی بود و به شعارهای ضد حکومت کشیده نشد.

شعارهای تجمع روز دوشنبه بازار تهران اما شبیه به شعارهایی بود که از اعتراض‌های دی‌ماه ۹۶ بیشتر رایج شده است از جمله «رضا شاه،روحت شاد»، «سوریه را رها کن، فکری به حال ما کن».

بازار ایران پس از انقلاب ۵۷ همواره به حمایت از حکومت مشهور بوده و تجمع‌های اعتراضی به این شکل و شعارهای ضد حکومتی سابقه نداشته است.

سطح درگیری‌ها اما مانند اعتراض‌های دی‌ماه نبود. نیروی انتظامی به سمت معترضانی که در مقابل مجلس تجمع کرده بودند گاز اشک‌آور شلیک کرد و فیلم‌هایی نیز از درگیری ماموران با مردم و آتش زدن یک موتور ماموران منتشر شده است.

با این حال محسن همدانی، معاون سیاسی و امنیتی استاندار تهران، ظهر روز دوشنبه مدعی شد که در این تجمع‌ها فردی «بازداشت نشده» است.

روند شکل‌گیری اعتراض‌ها هم شبیه به اعتراض‌های دی‌ماه بود؛ اعتراضی اقتصادی که به شعارهای سیاسی کشیده شد. شاید از همین رو مقامات و حامیان دولت تصور می‌کردند که گروه مخالف این تجمع را سازمان داده است.

از همین رو حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهور، نوشت که «صدای خیابان و پاساژ و بازار را باید شنید. اولی صدای مردم است اما باید در تشخیص صدای دوم و سوم بیشتر تأمل کرد تا صدای کاسبکاران دلال با صدای تهی‌دستان نگران اشتباه گرفته نشود».

برخی نیز سخنان رحیم صفوی، مشاور نظامی آیت‌الله خامنه‌ای، را یادآوری کردند که گفته بود:« گاهی به نظر می‌رسد که اگر دولت نباشد، کشور بهتر اداره خواهد شد».

در مقابل اظهارات گروه‌های اصول‌گرا نیز در ابتدای کار شبیه به اعتراض‌های دی‌ماه بود و به دولت حمله می‌کردند.

برخی از اصول‌گرایان حملات به دولت را شدت بخشیدند و از استیضاح وزرا و سئوال و حتی استیضاح رئیس‌جمهور سخن گفتند.

احمد کریمی اصفهانی، عضو حزب موتلفه اسلامی و دبیر کل جامعه انجمن‌های اسلامی اصناف گفته است:«دولت باید بداند که چنین آتش زیر خاکستری وجود دارد که دلیل آن عدم ثبات اقتصادی و وضعیت امروز اقتصادی ما است. دولت و رئیس دولت و تیم اقتصادی او نهایت بی‌توجهی و بی‌تدبیری را در این کار بوجود آوردند و در عین حال بی‌صداقتی آنها هم وجود داشت و با عدم صداقت با مردم صحبت کردند و اینها بستری شد برای این کار شد».

روند شکل گرفتن اعتراض بازاریان شبیه به اعتراض‌های دی‌ماه بود و به همین دلیل حامیان دولت تصور می‌کردند که گروه مخالف این تجمع را سازمان داده است.

ساعاتی پس از شدت گرفتن اعتراض‌ها اما اصول‌گرایان به این سمت رفتند که مانند روال معمول آغازکنندگان تجمع را افراد ناشناس و وابسته به گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی و آمریکا و اسرائیل بخوانند.

حسین شریعتمداری در روزنامه کیهان نوشت که آغاز کنندگان تجمع از بین بازاریان نبودند.

مدیر مسئول کیهان تاکید کرد که «ماجرای دیروز پیش از وقوع نیز قابل پیش‌بینی بود و از مدت‌ها قبل در فضای مجازی و حتی در اظهارات مقامات بلند‌پایه آمریکایی و صهیونیستی به آن ‌اشاره شده بود».

او هم‌چنین با اشاره به حضور «نامحسوس» نیروهای سپاه در روستاهای کردستان، نوشت که این موضوع «می‌تواند امروزه برای حفظ امنیت مردم و کسبه به کار آید».به این ترتیب شریعتمداری پیشنهاد افزایش نیروهای لباس شخصی در بازار را مطرح کرده که از تجمع های احتمالی جلوگیری کنند.

روز یک‌شنبه نیز دو مجتمع خرید «علاءالدین» و «چارسو» که عمدتا به خریدوفروش موبایل و وسایل دیجیتالی اختصاص دارند، شاهد تجمعاتی اعتراضی بودند.

«گرانی ارز و نوسانات آن» و «اعتراض به رکود حاکم بر بازار» از جمله دلایل اعتصاب بازاریان اعلام شده است. برخی از بازاریان نیز اعلام کرده‌اند که به دلیل نوسان و نامشخص بودن نرخ ارز عملا هیچ تجارتی انجام نمی‌شود.

ساعاتی پیش از اعتصاب بازاریان رئیس بانک مرکزی از برنامه جدید دولت خبر داده بود که عملا به معنای به رسمیت شناخته شدن سه نرخی شدن قیمت ارز است.

بر اساس این طرح، قیمت ارز سه‌نرخی می‌شود و برای «کالاهای غیرضروری» ارز در توافقی بین صادرکنندگان و وارد کنندگان خرید و فروش خواهد شد.

 حسین شریعتمداری، مدیر مسئول کیهان، پیشنهاد افزایش نیروهای لباس شخصی در بازار را مطرح کرده که از تجمع‌های احتمالی جلوگیری کنند.

محمدرضا مودودی، معاون سازمان توسعه تجارت ایران، گفته است که در طرح جدید دولت برای واردات کالاهای «اساسی و استراتژیک» دلار ۳۸۰۰ تومانی و برای واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات نیز دلار ۴۲۰۰ تومانی تعلق می‌گیرد.

براساس این طرح، برای واردات دیگر کالاها که در اولویت سوم قرار دارند، دلار با نرخ توافقی اختصاص می‌یابد که به زودی فهرست این کالاها اعلام می‌شود.

خبرگزاری ایسنا برآورد کرده است که نرخ ارز سوم می‌تواند بین ۶۰۰۰ تا ۶۵۰۰ تومان باشد.

پذیرش نرخ سوم ارز به معنای پذیرش شکست سیاست‌های قبلی دولت و اصرار بر دلار تک نرخی است.

هرچند این سیاست‌ها ممکن است از افزایش قیمت ارز جلوگیری کند اما بخش عمده‌ای از افزایش قیمت ارز پس از خروج آمریکا از برجام و پس از آن ابهام درباره به نتیجه رسیدن مذاکرات ایران و اروپا رخ داده است.

افزایش قیمت دلار از آغاز سال جاری و پس از گزارش‌ها درباره احتمال خروج آمریکا از برجام و درگیری‌ها بین ایران و اسرائیل  در سوریه ناگهان اوج گرفت.

پس از خروج آمریکا از برجام نیز امیدهای بازار به مذاکرات ایران و اروپا با تعلیق دوماهه بررسی لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم برباد رفت.

سخنان آیت‌الله خامنه ای نیز پایانی بر این امیدها بود و دور جدید افزایش قیمت دلار پس از این سخنان آغاز شد.

اتاق اصناف ایران و دیگر اتحادیه‌های حکومتی اعلام کرده‌اند که فردا بازار باز است. موضوع قیمت دلار اما اتفاقی است که می‌تواند تا مدتی اعتراض‌ها را دامن بزند.