زیتون-سینا پاکزاد: معاون اول دادستان کل کشور روز سه شنبه خبر داد که فیلترینگ اینستاگرام در دستور کار این نهاد قرار گرفته است.

محمد مصدق، معاون دادستان کل کشور، که کمتر در رسانه ها ظاهر می شود اعلام کرد که فیلترینگ اینستاگرام «در دستور کار قرار گرفته » و عبدالصمد خرم‌آبادی، معاون دادستان در امور فضای مجازی، «به صورت جدی پیگیر این موضوع »است.

معاون اول دادستان کل کشور یکی از دلایل برنامه دادستانی برای فیلترینگ اینستاگرام را نقش این شبکه اجتماعی در گردآوری کمک از سوی سلبرتی‌ها به زلزله‌زدگان اعلام کرده و گفته که «فعالیت برخی از افراد تحت عنوان سلبریتی در فضای مجازی و جمع آوری پول به بهانه کمک به افراد بی‌بضاعت که منجر به کلاهبرداری‌های متعددی شده است»،

محمد مصدق، معاون دادستان کل کشور که کمتر دررسانه ها ظاهر می شود، اعلام کرد که فیلترینگ اینستاگرام «در دستور کار قرار گرفته » و عبدالصمد خرم‌آبادی، معاون دادستان در امور فضای مجازی، «به صورت جدی پیگیر این موضوع »است.

موضوعی که قاعدتا نمی تواند دلیل اصلی قصد دادستانی برای فیلتر شدن این شبکه باشد.

فیلترینگ اینستاگرام مانند فیلترینگ تلگرام از ابتدا در دستور کار دادستانی بود اما مقامات دولت فیلترینگ «هوشمند» این شبکه را پیشنهاد کردند و وزارت ارتباطات ایران سال ۹۳ فیلترینگ «هوشمند» شبکه اینستاگرام را آغاز کرد.

کمال هادیان فر، رییس پلیس فتا نیروی انتظامی، نیز سال ۹۵ خبر داده بود که در کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه «چندین بار تصمیم بر این بود» که اینستاگرام فیلتر بشود اما دولت با فیلتر شدن آن مخالف کرده و وزارت ارتباطات درباره فیلترینگ هوشمند این شبکه اقداماتی را انجام داده است.

موضوع پیگیری برخی برای "فیلتر" سرویسهای مختلف اینترنتی تازگی ندارد. "رفع فیلتر" توئیتر در صف انتظار جلسه کارگروه تعیین مصادیق قرار دارد. آنچه تازگی دارد طرح یک موضوع قدیمی توسط برخی رسانه‌ها برای انحراف افکار عمومی از مطالبه‌گری #شفاف_سازی سوءاستفاده کنندگان ارزی اخیر است

— MJ Azari Jahromi (@azarijahromi) July 4, 2018

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات پیش از این گفته بود که فیلترینگ اینستاگرام ۸۳ درصد موفق بوده‌است و این وزارتخانه قصد دارد نرم‌افزارهای به کار برده شده برای فیلتر کردن این شبکه را به سایر شبکه‌های اجتماعی گسترش دهد.

در فیلترینگ «هوشمند» دسترسی به وب‌سایت‌ها به طور کامل محدود نمی‌شود، بلکه بخشی از محتوای سایت که توسط این نرم‌افزار مشخص شده است از دسترسی کاربران ایرانی خارج خواهد شد.

در همین حال پیش از این رسانه‌های ایران خبر داده بودند که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از نظر فنی شرایطی را فراهم آورده که «در مواقع خاص که نیاز به مسدود کردن پروتکل اس‌اس‌ال (سل) است، سایت‌های مجاز که از این پروتکل استفاده می‌کنند باز خواهند بود و سایت‌های فیلتر شده که از پروتکل اس‌اس‌ال استفاده می‌کنند همچنان مسدود خواهند شد».

بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد در سال ۹۶ بیشتر از ۷.۵ میلیون نفر از جمعیت ۱۶ تا ۳۵ ساله‌ی مردم کشور ایران در شبکه اجتماعی اینستاگرام عضو هستند.

با این حال کمپین حقوق بشر در ایران سال ۹۲ در گزارشی اعلام کرده بود که اگر وب‌سایت‌های «مجاز» در ایران از اس‌اس‌ال استفاده نکنند، اطلاعاتی مانند نام و رمز عبور کاربران به‌راحتی می‌تواند در دسترس کسانی مانند هکرها قرار ‌گیرد.

دی‌ماه سال گذشته و در روزهای آغازین اعتراض‌های سراسری در ایران، شبکه‌های تلگرام و اینستاگرام در ایران مسدود شدند با این حال با پایان گرفتن ناآرامی‌ها این دو شبکه رفع فیلتر شدند.

در نهایت قوه قضائیه در سال جدید تلگرام را فیلتر کرد. بررسی تجربه های گذشته و زمینه‌سازی‌های انجام شده درباره فیلتر شدن تلگرام نیز این احتمال را قوت می‌بخشد که سخنان معاون دادستان کل کشور نیز به نوعی زمینه‌سازی برای فیلتر شدن اینستاگرام است.

تعداد کاربران اینستاگرام البته به اندازه کاربران تلگرام نیست و این شبکه اجتماعی مانند تلگرام قابلیت شبکه‌سازی و گروه‌سازی را ندارد.

اما وزیر ارتباطات در آخرین توییت خود طرح موضوع فیلترینگ اینستاگرام را به «انحراف افکار عمومی از مطالبه‌گری  شفاف‌سفاری سوء استفاده‌کنندگان ارزی اخیر» مرتبط دانسته است.

بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد درسال ۹۶ بیشتر از ۷.۵ میلیون نفر از جمعیت ۱۶ تا ۳۵ ساله‌ی مردم کشور ایران در شبکه اجتماعی اینستاگرام عضو هستند.

هرچند کارکرد این شبکه بیشتر انتشار عکس و فیلم است اما برخی چهره های سیاسی از آن عملا به مانند فضایی برای انتشار نظراتشان استفاده می کنند.

برخی از کاربران توئیتر نیز بارها درباره تفاوت های فضای توئیتر و اینستاگرام سخن گفته اند.

 براساس یک نظر سنجی قبل از فیلتر شدن تلگرام و در اواسط فروردین امسال ۱۷.۷ درصد از افراد بالای ۱۸ سال ایران از اینستاگرام استفاده می­‌کردند که این آمار در خردادماه و پس از فیلتر تلگرام به ۳۲.۲ درصد افزایش یافته است.

یکی از اولین دلایل حساسیت قوه قضائیه بر اینستاگرام نیز فعالیت‌های مدلینگ دراین شبکه بود. درهمین حال دادستان‌های ایران در سال های اخیر از بازداشت صدها نفر به اتهام فعالیت در زمینه مدلینگ دراینستاگرام خبر داده‌اند.

دورخیز دادستانی برای فیلتر کردن اینستاگرام درحالی است که هنوز بحث‌ها و حواشی مربوط به فیلترینگ تلگرام ادامه دارد.

درحالی که مقامات قوه قضائیه اصرار دارند فیلترینگ باعث کاهش قابل توجه کاربران تلگرام شده مقامات دولت فیلتر شدن را در فعالیت این پیام‌رسان بی‌تاثیر می‌بینند.

پس از گذشت یک ماه از فیلتر شدن تلگرام در ایران، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده بود که تنها یک میلیون نفر از تلگرام خارج شده‌اند و تنها هفت میلیون نفر پیام‌رسان‌های داخلی را نصب کرده‌اند.

از سوی دیگر نظرسنجی مرکز افکار سنجی ایسپا ایسپا در خردادماه حکایت از آن دارد که  ۷۹ درصد از استفاده‌کنندگان پیام‌رسان تلگرام، پس از فیلتر در تلگرام مانده‌­اند.

نتایج نظرسنجی ایسپا همچنین نشان می­‌دهد که استفاده از سایر شبکه‌های اجتماعی نظیر اینستاگرام و واتس‌اپ نیز بعد از مسدودسازی تلگرام افزایش چشمگیری یافته است.

در اواسط فروردین امسال ۱۷.۷ درصد از افراد بالای ۱۸ سال ایران از اینستاگرام استفاده می­‌کردند که این آمار در خردادماه و پس از فیلتر تلگرام به ۳۲.۲ درصد افزایش یافته است.

از بخش‌های قابل توجه این نظرسنجی، آمار حاکی از حضور ۵۴ درصدی جوانان ۱۸ تا ۲۹ سال ایران در اینستاگرام است.

با این حال اگر قوه قضائیه تصمیم به فیلترینگ اینستاگرام گرفته باشد این آمارها تاثیری در تصمیم آن نخواهد داشت.