تئوری کوه یخ و فساد بانکی در ایران

آمار و ارقام مرتبط با موسسه‌ی مالی ثامن‌الحجج و گزارش روزنامه‌ی شرق، نشان می‌دهد که گستردگی دامنه‌ی آلودگی و فساد، گذشته از برخی خانواده‌های نظامی و متنفذین حکومتی، حتی دو گوینده ی سوپر استار تلویزیونی را نیز شامل شده است. البته این فقط بخشی از ماجرا و فقط یکی از ده‌ها موسسه‌ی مالی و اعتباری بدون مجوز در ایران است که با اتصال به کانون‌های قدرت، تمام قوانین را دور زده و پس از مدتی خوش‌درخشیدن، دولت مستعجل شده و هزاران میلیارد تومان به اقتصاد ایران و اموال مردم، آسیب زده‌است.

این نکته یادآور تئوری مروبط به کوه یخ است. می دانیم که بر اساس قانون شناوری ارشمیدس، معمولاً یک دهم حجم کوه یخی، بر روی آب، پیدا و هویداست. در سال ۱۹۹۷ میلادی و پس از اکران جهانی فیلم مشهور تایتانیک به کارگردانی جیمز کامرون، در مورد این موضوع بحث شد که احتمالا ناخدای آن کشتی، تصور کرده از کنار یک تپه‌ی یخی کوچک می‌گذرد، غافل از آن‌که آن تپه‌ی کوچک، در واقع کوه بزرگی است که نود درصد آن در زیر آب پنهان است. حالا در مورد اقتصاد ایران و فساد مالی گسترده‌ای که بسیاری از بانک‌ها، موسسات مالی، نهادها، وزارت‌خانه ها و چهره‌های مشهور و غیرمشهور را در بر گرفته، می‌توان همین وصف را به کار برد. با این تفاوت که در مورد فساد مالی در ایران، احتمالا با به کارگیری قوانین ارشمیدسی هم نمی‌توان به تمام ابعاد مستور آن، پی برد.

آن مرد با اسلحه به بانک مرکزی رفت
نخستین بار در بهمن ماه سال ۹۶ بود که حسام‌الدین آشنا در صفحه‌ی توییتر خود اعلام کرد رئیس یکی از صندوق‌ها که به عنوان موسسه‌ی مالی، فعالیت گسترده‌ای انجام داده، با اسلحه به بانک مرکزی رفته و مسئولین را تهدید به همکاری کرده است. اشاره‌ی ظریف آشنا به دست داشتن برخی چهره‌ها و نهادهای نظامی در هدایت و تثبیت موقعیت موسسات مالی غیرقانونی، از آن جهت مهم بود که ده‌ها هزار نفر از مالباختگان این موسسات در شهرهای مختلف ایران برای اعتراض به میدان آمدند و از آن جایی که این معضل، رفته‌رفته به یک چالش امنیتی تبدیل می‌شد، دولت مجبور شد برای مبارزه با بی‌قانونی، بی‌قانونی کند و بدهی برخی از آن صندوق‌ها را از جیب ملت بپردازد.

اسامی دینی و ارزشی
تاسیس صندوق‌ها و موسسات مالی و اعتباری در دولت دوم احمدی‌نژاد باب شد. موسسین این نهادهای کوچک مالی، معمولا اسامی دینی و ارزشی را برای خود انتخاب می‌کردند تا مردم را به سوی خود جلب کنند. به عنوان مثال: قاریان امام حسن عسگری، عسکریه، ثامن الحجج، بسیجیان پایگاه شهید علویان، بانک زائر خراسان، جانباز، امام علی زنجان، مرکز بزرگ اسلامی غرب کشور، محسنین آستانه اشرفیه، امیرالمومنین آستانه اشرفیه، امام سجاد ساوه، امامزاده یونس ساوه، سالار شهیدان حسین بن علی ساوه و … . اما از میان همه‌ی این اسامی، این موسسه‌ی «ثامن الحجج» به مدیرعاملی ابوالفضل میرعلی بود که بیش از بقیه گل کرد. میرعلی، در سال ۱۳۴۳ در سبزوار به دنیا آمده و داماد امام جمعه‌ی سبزوار است. او دارای مدرک دیپلم است و تا چند سال پیش کارمند ساده‌ی دادگاه روحانیت مشهد بود و موسسه‌ی ثامن را با سرمایه ی اولیه ی شش میلیون تومان تاسیس کرد و ظرف ۱۴ سال سرمایه ی این موسسه را به ۱۲ هزار و سیصد میلیارد تومان رسانده و ۴۸۰ شعبه در سراسر ایران، تاسیس کرد! خانم ربابه ابراهیمی دختر امام جمعه‌ی سابق سبزوار و همسر میرعلی نیز به عنوان معاون مدیرعامل در این موسسه فعالیت کرد. (ابراهیمی در سال ۹۵ فو.ت کرده و مقیسه به عنوان امام جمعه ی جدید سبزورا معرفی شده است) انتساب به امام جمعه‌ی سابق و نیز ارتباط با مسئولین داگاه روحانیت و شبکه ی آستان قدس و علم الهدی، به کارگیری کارمندان جوان از خانواده های متنفذ نظامی و دادن سودهای کلان، از مهم‌ترین عوامل رشد سریع موسسه‌ی ثامن الحجج بوده است. البته این موسسه در واردات برنج، لابی‌گری در نقل و انتقال بازیکنان هندبال و حوزه‌های بی‌ربط دیگر نیز فعالیت کرده و تنها در یک قلم، مبلغی معادل یکصد میلیارد تومان به فرزند جوان یکی از سرداران نیروی انتظامی داده و اعلام شده که این پول به عنوان حقوق از پیس‌پرداخت شده‌ی سی سال خدمت، به نامبرده داده شده است!

تعداد صفرهای ۱۲۰ هزار میلیارد تومان
شاید ۱۳ عدد نحسی باشد و شاید هم نباشد اما در هر حال عدد نجومی ۱۲۰ هزار میلیارد تومان، ۱۳ صفر دارد. بر اساس اعلام نظر کارشناسان، چنین رقمی از نقدینگی در دست صاحبان موسسات مالی غیرمجاز است و وقتی که قرار باشد این پول های کلان، سر از بازار طلا، ارز، سکه، مسکن، واردات و کالاهای ضروری درآورند، نتیجه چیزی می شود که اکنون دیده می‌شود. حال اگر روحانی، همچون ناخدای کشتی در نظر آید، باید یک بار دیگر او را در حال عبور از کنار تپه‌های به ظاهر کوچک یخی به خود بیاورند و در مورد قانون شناوری ارشمیدس، نکاتی را به یادش بیاورند.

نام نویسنده نزد زیتون محفوظ است.