تعویض کاغذ دیواری تایتانیک

زیتون-سینا پاکزاد: «تغییر اعضای تیم اقتصادی دولت چیزی شبیه به تعویض کاغذ دیواری سالن غذاخوری کشتی تایتانیک است، درست زمانی که کشتی تا کمر در عمق دریاست، لابد سالن تایتانیک زیباتر می شود، اگر غرق نشود». این توصیف آرش حسن نیا، روزنامه نگار اقتصادی از تغییر رئیس کل بانک مرکزی است تا یادآوری کند که «معجزه‌ای در کار نیست».

او و دیگر فعالان اقتصادی سوابق ناصر همتی را یادآوری می کنند تا بگویند نه همتی از سیف بانک‌دارتر است و نه رئیس کل جدید، معجونی یا عصایی معجزه‌گر دارد که بتواند این اقتصاد رو به احتضار را نجات دهد.

تغییر اعضای تیم اقتصادی دولت چیزی شبیه به تعویض کاغذ دیواری سالن غذاخوری کشتی تایتانیک است، درست زمانی که کشتی تا کمر در عمق دریاست

اما به هر حال حسن روحانی پس از فشارهای فراوان رئیس کل بانک مرکزی را تغییر داد. تغییری که شاید تنها پیام سیاسی دارد و حربه حسن روحانی برای آرام کردن فضا است.

ناصر همتی درحالی که کمتر از یک ماه پیش به عنوان سفیر ایران در چین منصوب شده بود، به سمت رئیس کل بانک مرکزی انتخاب شده است.

او عضو حزب کارگزاران سازندگی است و از این جهت قاعدتا از میان دو قطب جهانگیری و نوبخت، به هم حزبی خود نزدیک تر است. با این حال دیگر وضعیت اقتصاد ایران و بحران بازار ارز وخیم تر از آن شده که این دو قطبی‌ها تاثیری داشته باشد.

بیشتر بخوانید

در اصلاح کابینه قرعه فال به نام کدام وزرا می‌افتد؟

از مدیر عاملی بیمه مرکزی در دولت های اکبر هاشمی و محمد خاتمی به عنوان موفق‌ترین بخش فعالیت ناصر همتی نام برده می شود.

او سابقه مدیرعاملی بانک ملی را هم دارد. اما هر چه سابقه و توانایی داشته باشد، بعید است که بتواند تغییر خاصی در وضعیت اقتصادی کشور ایجاد کند چرا که مشکل فعلی بحران ارزی، ناشی از شرایط برجام است و حداقل تا به نتیجه رسیدن مذاکرات ایران و اروپا نمی توان امید به اتفاق خاصی داشت.

برخی از نمایندگان اصول‌گرای مجلس اما از انتصاب همتی استقبال کرده اند. محمدرضا پور ابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس از «مشاهده علامت‌های مثبت در بازار ارز و پول» پس از انتخاب او خبر داده است.

این تغییر را رسانه ها نیز گزارش کرده اند. از جمله قیمت سکه آتی دی با حدود ۳۰۰ هزار تومان کاهش به ۳۶۲۷ رسید و دلار نیز صد تومان کاهش یافت.

نوبخت اظهارات حسن روحانی درباره خود را «نشان از محبت عمیق» رئیس جمهور به خود دانسته است. این محبت عمیق به نوبخت اما هزینه سنگینی برای حسن روحانی دارد

اما بعید است که برکناری سیف به تنهایی منتقدان را راضی کند. محمد باقر نوبخت، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی نیز در نوک پیکان حملات به تیم اقتصادی دولت بوده است.

ساعاتی پس از برکناری رئیس کل بانک مرکزی، نوبخت هم گفت که استعفای خود را تقدیم حسن روحانی رئیس جمهور کرده است اما او با این استعفا موافقت نکرده است.

نوبخت اظهارات حسن روحانی درباره خود را «نشان از محبت عمیق» رئیس جمهور به خود دانسته است. این محبت عمیق به نوبخت اما هزینه سنگینی برای حسن روحانی دارد و برخی از فعالان سیاسی و تحلیل گران نوشتند که اگر روحانی اندکی از این تلاش برای حمایت از دوستانش را صرف تلاش در جهت وعده های خود می کرد، امروز وضعیت چنین نبود.

علی حق روزنامه نگار اقتصادی نیز در توئیتر خود نوشت: «دو گانه سیف  و نوبخت شبیه دو گانه عادلی و روغنی زنجانی است، هر چند آنها هم زیر بار فشار انتقادها و بروز شواهد اولیه عملکردشان بالاخره کنار رفتند ولی اثر ماندگارشان در تاریخ اقتصاد ایران یعنی تورم ۴۹.۵ درصدی کمی بعدتر و در سال ۷۴ رونمایی شد».

منتقدان تیم اقتصادی دولت نه تنها خود را برای تغییر نوبخت و وزرای اقتصاد و صنعت آماده کرده بودند، بلکه از تغییر وزرایی چون ربیعی نیز سخن می گفتند. با این وصف اگر تغییرات در کابینه تنها به برکناری سیف محدود شود، نمی تواند خواسته آنان را تامین کند.

عملکرد محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در ماه های گذشته چالش برانگیز بوده است. با این حال عبدالله رمضان زاده، سخنگوی دولت خاتمی در توئیتر خود خطاب به حسن روحانی نوشت که «حواستان باشد محمد شریعتمداری قربانی گزارش های افشاگرانه ارسالیش برای شما در مورد تخلفات گسترده در واردات خودرو نشود».

چنین تغییرات محدودی در تیم اقتصادی در دولت دوم محمد خاتمی نیز رخ داد. آن زمان، رئیس جمهور، وزیر اقتصاد و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی که با یکدیگر اختلاف داشتند را برکنار کرد. طهماسب مظاهری که هویت سیاسی خاصی نداشت و محمد ستاری فر که به حزب مشارکت نزدیک بود برکنار شدند. با این حال این برکناری ها چندان تغییر خاصی در وضعیت اقتصادی ایجاد نکرد.

اینک حسن روحانی درحالی رئیس بانک مرکزی را تغییر داده که هنوز تکلیف مذاکرات ایران و اروپا مشخص نیست.

در این میان، فشارهای آمریکا نیز همچنان ادامه دارد و دونالد ترامپ گفته که «خواهیم دید چه می‌شود، اما ما آماده‌ایم که به یک توافق واقعی برسیم. نه آنچه در دولت قبلی شکل گرفت و یک فاجعه بود».