زیتون- سحرنصیری: مهدی خاموشی، ریاست سازمان تبلیغات اسلامی را پس از ۱۷ سال به محمد قمی واگذار کرد. روحانی ۳۹ ساله و نسبتا جوانی که پیش از انتصاب به این سمت در فضای سیاسی شناخته شده نبود و سوابق اجرایی چندانی نیز ندارد.

 مدیرکل حوزه های دانشجویی استان تهران بالاترین سمت او بوده و پیش از این سمت بیشتر سمت هایی در نهادهای پژوهشی وابسته به حوزه علمیه داشته است.

رئیس جدید سازمان تبلیغات اسلامی پیش از این طرح هایی تهیه کرده که مطلوب نگاه های رهبر جمهوری اسلامی درباره دانشگاه و حوزه و اسلامی کردن علوم است

مسئول مرکز مطالعات و پژوهش های اسلامی شریف و قائم مقام مدیریت مؤسسه فرهنگ و تمدن توحیدی و معاونت پژوهشی مدرسه معصومیه (بخش فارغ التحصیلان دانشگاهی) از جمله سمت های او بوده است.

قمی پیش از این طرح هایی تهیه کرده که مطلوب نگاه های رهبر جمهوری اسلامی درباره دانشگاه و حوزه و اسلامی کردن علوم است از جمله «منطق، سنجه ها و گونه های تقسیم بندی علوم»، «سیاستگزاری دینی آموزش عالی و مقوله دانشگاه اسلامی»، ، «سبک زندگی دانشجوی تراز انقلاب اسلامی» و «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت».

انتصاب قمی در زمره دیگر انتصاب های آیت الله خامنه ای در ۱۵ سال گذشته است که افراد فاقد سابقه سیاسی را بیشتر می پسندد،شاید به این دلیل که تصور می کند آنها به دلیل نداشتن پشتوانه سیاسی فرمانبردار ترند. این چهره ها همچنین به دلیل نداشتن سوابق مدیریتی شاید کمتر درگیر فسادهای اقتصادی بوده اند و برای جوانان حامی آیت الله خامنه ای نیز جذاب ترند. هر چند که ممکن است درنهایت روش احمدی نژاد را درپیش بگیرند.

سیدمهدی خاموشی از سال ۱۳۸۰ تاکنون عهده دار ریاست سازمان تبلیغات اسلامی بود ‌. او همچنین در عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و هیأت امنای دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم عضویت دارد و پیش از این نیز سالها به عنوان مدیر مدرسه عالی شهید مطهری مشغول به کار بوده است.

گمانه زنی ها برای کناره گیری وی از منصب ریاست سازمان تبلیغات اسلامی، از سال ۹۰ بارها از سوی رسانه های داخلی مطرح شده بوده و برخی نیز در ماه های اخیر اعلام کرده بودند خاموشی ۵۶ ساله، پس از پایان مسئولیت در سازمان تبلیغات اسلامی به سازمان اوقاف و امور خیریه خواهد رفت تا جایگزین علی محمدی‌سیرت، روحانی ۵۸ ساله‌ای شود که از سال ۸۸ در این سازمان مسئولیت داشته و در سوابقش، مسئول نمایندگی ولی فقیه در ستاد مشترک سپاه، مسئول نمایندگی ولی فقیه در سازمان حفاظت اطلاعات سپاه، مسئول نمایندگی ولی فقیه در نیروی زمینی سپاه و مسئول نمایندگی ولی فقیه در نیروی مقاومت بسیج سپاه به چشم می‌خورد.

روابط و خاندان خاموشی

مهدی خاموشی همچنین منتسب به خاندان خاموشی، از خانواده های سیاسی شناخته شده پس از انقلاب، است. پدر وی، تقی خاموشی از فعالان سیاسی و بنیانگذاران حزب موتلفه اسلامی نماینده اولین دوره مجلس شورای اسلامی بود. وی را به عنوان مبدع موسسات قرض الحسنه اسلامی در مساجد می دانند. همچنین عموهای وی به نام‌های ابوالحسن خاموشی، معاون وزیر نیرو و سرپرست وزارت راه و ترابری، علینقی خاموشی مهندسی نساجی از انگلیس و معاون وزیر بازرگانی دولت اول میرحسین موسوی و مرتضی و محسن خاموشی از اعضای مجاهدین خلق بودند و در درگیری های این حزب کشته شدند.

مهدی خاموشی را یار غار محمدباقر قالیباف نیز می دانند. او در سال ۹۲ نیز دبیر ستاد ائتلاف سه گانه اصولگرایان متشکل از قالیباف، حداد عادل و ولایتی بود

سید علینقی خاموشی، عضو پرنفوذ این خانواده، سال ها به عنوان عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران فعالیت می کرد، نام او به عنوان ششمین میلیاردر ایران از سوی سازمان امور مالیاتی معرفی شده و بسیاری او را به عنوان یکی از مفسدین اقتصادی یاد می کنند.

مهدی خاموشی را یار غار محمدباقر قالیباف نیز می دانند. خاموشی در انتخابات ۸۴ و ۹۲ به عنوان یکی از حامیان محمدباقر قالیباف شناخته شده بود. او در سال ۹۲ نیز دبیر ستاد ائتلاف سه گانه اصولگرایان متشکل از قالیباف، حداد عادل و ولایتی بود.

سازمانی با ۱۱ نهاد و دعوی کمبود بودجه

سازمان تبلیغات اسلامی، از جمله سازمان های مذهبی در ایران است که مستقیما زیر نظر رهبر ایران اداره می‌شود و بر اساس اساسنامه این سازمان، “تأسیس مراکز اطلاع‌رسانی تخصصی، تبلیغی و دینی” از وظایف آن است.

این سازمان بزرگ که در مقایسه با بعضی نهادهای مذهبی بودجه نسبتا زیادی دریافت می‌کند، دارای زیر مجموعه‌ای متشکل از ۱۱ نهاد است که از نظر سازمانی به آن وابسته هستند که در این میان می‌توان به شورای سیاستگذاری ائمه جمعه و ستاد اقامه نماز، حوزه هنری، خبرگزاری مهر، دانشگاه سوره، پژوهشکده باقرالعلوم، موسسه انتشاراتی امیرکبیر، انتشاران کتاب شهر، روزنامه تهران تایمز، موسسه اطلاع رسانی تبیان و سازمان دارالقرآن کریم اشاره کرد.

این ۱۱ نهاد در نهایت تحت عنوان سازمان تبلیغات اسلامی بودجه می‌گیرند. بودجه مصوب این سازمان برای سال ۹۷ حدود ۳,۸۵۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال است که در این میان، حوزه هنری بیشترین بودجه را در میان نهادهای زیر شاخه سازمان تبلیغات به خود اختصاص داده است. کمترین ردیف بودجه در میان نهادهای زیرمجموعه این سازمان، به موسسه دایره‌المعارف فقه اسلامی و مرکز الگوی اسلامی مربوط است.

این سازمان بزرگ که در مقایسه با بعضی نهادهای مذهبی بودجه نسبتا زیادی دریافت می‌کند، دارای زیر مجموعه‌ای متشکل از ۱۱ نهاد است که از نظر سازمانی به آن وابسته هستند

سید ناصرالدین نوری‌زاده مدیر کل سازمان تبلیغات اسلامی استان تهران معتقد است که بودجه سازمان تبلیغات اسلامی با ماموریت‌های آن همخوانی ندارد و باید این سازمان توانایی مالی انجام پروژه های فاخر اسلامی را در مواجهه با هجمه دشمن داشته باشد. اما بسیاری از منتقدان به وجود حجم عظیم بودجه اختصاصی به نهادهای غیر شفاف و غیر پاسخگو معترضند.

امیرحسین شریفی تهیه کننده و عضو هسته مرکزی تهیه کنندگان ایرانی با بیان اینکه باید ارگان هایی که دستی در کار دارند و بودجه های بیت المال دستشان است؛ از مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و انجمن سینمای جوانان گرفته تا انجمن دفاع مقدس و سازمان اوج و حوزه هنری، درباره بریز و بپاش هایشان شفاف سازی کنند و بگویند در این سالها به چه افرادی و هر کدام چقدر داده اند.

او دراین باره اظهار داشت: «بخشی از بودجه ها صرف تولید محصولاتی شده که نه اکران شده و نه به شبکه خانگی آمده! حتی در فهرست رسانه های تصویری فیلم های تلویزیونی می بینیم که حق پخش آنها از قوم و خویش روسای چندشغله صنفی خریداری شده است آیا این اتفاقات عجیب نیست؟»

اما مهدی خاموشی، رییس سازمان تبلیغات اسلامی معتقد است: «برخلاف برخی که ادعا می کنند نهادهای زیرمجموعه رهبری پاسخگو نیستند و می خواهند اذهان را منحرف کنند باید اذعان کرد بدون شک تمامی نهادهایی که تحت نظارت دفتر مقام معظم رهبری فعالیت می کنند همواره پاسخگوترین نهادها بوده اند و خواهند بود.»

جنجال های حوزه هنری

حوزه هنری بارها با لغو اجازه نمایش برخی از فیلم ها، اعتراض تهیه کنندگان و کارگردانان را برانگیخته است در سال های گذشته حوزه هنری اجازه اکران فیلم هایی چون «من عصبانی نیستم» و «لانتوری» را در سینماهای تحت مالکیت خود لغو کرده است؛ اقدامی که به نوعی موازی کاری با وظایف و مسئولیت های وزارت ارشاد محسوب می شود.

بخشی از بودجه سازمان تبلیغات اسلامی صرف تولید محصولاتی شده که نه اکران شده و نه به شبکه خانگی آمده است

این اقدامات حتی بیانیه تند شورای عالی تهیه کنندگان علیه مدیران حوزه هنری را نیز در پی داشته است: «اگر سالن‌های آن نهاد انقلابی جایی برای فیلم‌های ارزشمندی چون «لانتوری» ندارد، پس اصولاً حوزه‌ هنری برای چه ادامه‌ فعالیت می‌دهد؟ آیا بهتر نیست که مدیران آن حوزه، مروری دوباره بر دلایل تأسیس آن نهاد محترم کنند؟ از نظر شورای‌عالی تهیه‌کنندگان سینمای ایران، هر فیلمی که مراحل قانونی را در تولید و نمایش طی می‌کند، استحقاق نمایش را در تمامی سالن‌های سینمایی خصوصاً آنها که به نحوی متعلق به بخش عمومی و تبعاً مردم ایران است، دارد.»

در ادامه این بیانیه آمده است: «بنابراین آن تعداد محدود مدیران حوزه‌ی هنری که برخلاف خواست عمومی مردم حرکت می‌کنند، اگر توانایی خاصی در خود احساس می‌کنند، باید به جای سد راه فیلمسازان فکور و متعهد، راهی برای تولید آثار ارزنده پیدا کنند؛ راهی که سالهاست آن را گم کرده‌اند.»

اگرچه رسانه های وابسته به جریان تندروی حکومت، این اقدامات را کافی ندانسته و بارها سازمان تبلیغات اسلامی را به دلیل «عدم توجه کافی» به تولیدات فرهنگی خود در خصوص «فتنه ۸۸» بارها مورد انتقاد قرارداده اند.

جنجال برانگیز ترین نهادِ سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری است که بسیاری آن را وزارتخانه ای در سایه می دانند که در موازات با وزارت ارشاد در جهت اجرایی کردن خواسته‌های فرهنگی رهبری فعالیت می‌کند.

محمدرضا تخت‌کشیان، محسن مخملباف و امیرحسین فردی هر یک در مقطعی ریاست حوزه را در دست داشتند تا آنکه مدیریت حوزه به سازمان تبلیغات اسلامی واگذار شد و نام آن از «حوزه هنر و اندیشه اسلامی» به «حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی» تغییر کرد.

محمدرضا تخت‌کشیان، محسن مخملباف و امیرحسین فردی هر یک در مقطعی ریاست حوزه را در دست داشتند تا آنکه مدیریت حوزه به سازمان تبلیغات اسلامی واگذار شد

آنگاه احمد جنتی، محمد علی زم را که قائم‌مقامش بود به ریاست حوزه هنری گماشت. اما پرحاشیه ترین ترین دوره، مربوط به حضور محمدعلی زم به عنوان رییس حوزه هنری بوده است. فعالیت های جنجال برانگیز حوزه هنری در سال های ریاست او، در زمینه تجارت سیگار و نفت بارها مورد هجمه منتقدان قرار گرفته است.

مجید مجیدی کارگردان سینما در این زمینه می گوید: «یک روز تصمیم گرفتم، دیگر کارمند حوزه هنری نباشم و همان روز حوزه را بعد از ۱۳ سال کار و حضور مستمر ترک کردم. روزی روزگاری حوزه هنری می‌توانست بار بخش عمده‌ای از فرهنگ این مملکت را از زمین بردارد، در زمانی که باید این کار را می‌کرد، نکرد و به عوض به امور اقتصادی و مال‌اندوزی روی آورد! … چرا نگویم؟! استعدادهایی بودند که به نظرم آقای زم با شیوه مدیریتی‌اش به سادگی از کنارشان گذشت و … مأموریت آقای زم در آن مجموعه تولید آثار فرهنگی و هنری بود، نه خرید و فروش سیگار و اتومبیل و…».

حاشیه های پیرامونِ محمدعلی زم تنها محدود به دوره تصدی گری اش در حوزه هنری نیست. فرزندش روح الله زم که از منتقدین محمود احمدی‌نژاد محسوب می‌شد پس از اعتراضات سال ۸۸ توسط وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران دستگیر شد. وی طی سال های گذشته با تاسسیس کانال تلگرامی«آمدنیوز» به افشای فساد درون حکومت و تحریک مردم بر علیه نظام جمهوری اسلامی می پردازد. وی همچنین در سال ۹۰ با ارسال نامه ای سر گشاده به آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی ایران از شکنجه و آزار جسمی در زندان‌های کشور سخن گفت و او را با محمد رضا شاه پهلوی مقایسه کرد.

آنچه درمیان گزینه های مطرح شده برای جایگزینی رییس فعلی سازمان تبلیغات اسلامی مشخص است آن است که به نظر نمی رسد با تغییر مدیر فعلی تغییر چشمگیری در فضای حاکم بر مشاهده شود و بودجه این سازمان جهت بهبود فضای و فضای مستقل هنری صرف شود.