جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام (جلد دوم)

زیتون– جلد دوم کتاب «جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام» نوشته حسن یوسفی اشکوری منتشر شد. مقدمه این کتاب برای انتشار در اختیار زیتون قرار گرفته است که در ادامه می‌آید.

دیباچه
ای نام تو بهترین سرآغاز
این کتاب جلد دوم کتاب «جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام» است. جلد نخست آن در تابستان سال ۱۳۹۶ انتشار یافته و اینک جلد دوم آن تقدیم خوانندگان و علاقه مندان می شود.

چنان که در دیباچه جلد اول گفته شد، انتشار این سلسله مقالات تحت همین عنوان از اواخر سال ۹۴ در وب سایت «زیتون» منتشر شد و هنوز هم ادامه دارد. در آغاز گمان نمی رفت که موضوعات این جستارها بدین اندازه طولانی شود. زمانی که قرار شد این مقالات به صورت کتاب منتشر شوند، برای احتراز از حجیم شدن مجموعه در یک مجلد، مفید دانسته شد که بیست مقاله منتشر شده نخست، در یک مجموعه عرضه شود و چنین شد. این امکان با لطف و همکاری ناشر محترم یعنی دوستان مسئول در «اچ اند اس» فراهم آمد.

از آنجا که ادامه انتشار این مقالات در زیتون با کندی بیشتری و در فواصل زیادتری تداوم یافته و هنوز هم ادامه دارد، اکنون بیست مقاله دوم یک جا منتشر می شود و البته پس از این، تتمه آن تا پایان جستارها، در زیتون نیز بازنشر خواهند شد.

این نیز گفتنی است که، به رغم تلاش فراوان برای انتشار این جلد به وسیله ناشر قبلی، به هر تقدیر در عمل ممکن نشد. از این رو، این مجلد به وسیله «انتشارات سهروردی» در کانادا انتشار می یابد. از لطف و همکاری مسئولان آن نیز سپاسگزارم.

مفید می دانم در همین جا بگویم که این سلسله مقالات گزیده هایی است از طرح مفصل تاریخ «ایران و اسلام» که در مقطع زمانی قرن نخست هجری در حال تحقیق و نگارش است. این مجموعه، که قاعدتا در حال حاضر نمی توان حد و حدودی برای آن تعیین کرد، در چند مجلد تنظیم و منتشر خواهد شد. اما در طرح این جستارها، فرازها و موضوعاتی از تاریخ قرن نخست که مهم تر و چالشی تر به نظر می رسیدند، عرضه شده ولی اهمیت بیشتر این موضوعات و نیز این مقالات، زمانی روشن تر خواهد شد که در متن طرح کلی آن و در پیوند مفهومی و تاریخی پیش و پس رخدادها و عناوین کلی و عام قرن نخست خوانده و فهم و تحلیل شوند.

از باب نمونه، داستان سقیفه و یا خلافت ابوبکر و یا ماجرای ردّه در سال نخست خلافت وی، در صورتی ایضاح بیشتری پیدا می کنند که در دنباله زندگی نامه نبی اسلام و در پیوند با تحولات بعدی (خلافت عمر و عثمان و علی) فهم و تفسیر شود. همین طور مقطع خلافت معاویه و یزید در پیوند با تحولات فکری و عقیدتی و سیاسی پیش و پس از او روشنایی بیشتر خواهد یافت. چرا که رخدادهای تاریخی، مانند زنجیری به هم بسته و پیوسته اند و هر حلقه اش در پیوند با حلقات قبل و بعد وضوح بیشتری پیدا می کند. در وضعیت کنونی، این مقالات مانند برگ ها و یا فصل هایی جدا شده از یک کتاب مفصل با چهارچوب و فضای مشخص و تعریف شده اند و طبعا «هرچیز به جای خود نیکوست». به ویژه که برخی از این نوشتارها، به ضرورت تلخیص شده و یا در مواردی توضیحات ضروری ولی کوتاهی برای خوانندگان داده شده که ممکن است برای عموم مخاطبان چندان که باید روشن نباشد.

در هرحال این مقالات چهل گانه، در فرمت کنونی آن، طلیعه کار بزرگ تر و مفصل تری است و شاید این تعبیر مناسب باشد که گفته شود این مقالات از باب دست گرمی و گرم شدن اندیشه و قلم برای کار اصلی و انجام طرح کلان و نهایی است. البته گفتن ندارد که تحقق این ایده و آرزوی بزرگ، بیش و پیش از هر چیز وابسته است به عنایت ویژه حضرت حق و بقای عمر و شرط سلامتی و توانایی در تحقیق و تحریر و تأمین حداقل امنیت و آرامش و امکانات که فعلا در حد ضرورت حاصل شد. خدای را سپاس. در ادب دینی ما نومیدی از لطف و رحمت الهی، گناهی بزرگ است و چنین مباد.

نیز به طور ویژه از همکار عزیزم سرکار خانم معصومه شاپوری سپاس فراوان دارم که زحمت ویرایش این کتاب را بر عهده داشته است. دقت نظر و تأملات ایشان در ویرایش و بالاتر پیرایش این نوشتارها، موجب رفع کاستی ها و در نهایت سبب بهبود کیفی کار شده است. همکاری صمیمانه ایشان، برای من بسیار مغتنم بوده و هست.
در پایان لازم به یادآوری است که در نسخه های کاغذی جلد نخست «جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام» کاستی هایی وجود داشت و امیدوارم این کتاب از آن کاستی ها بری باشد. از جمله در موارد زیادی نیم فاصله ها به هم چسبیده و یا اعداد و ارقام به هم ریخته و عملا غیر قابل استفاده شده اند. ظاهرا این تغییرات در دستگاه الکترونیکی ناشر رخ داده است. با پوزش از خوانندگان.

تیرماه ۱۳۹۷ (جولای ۲۰۱۸)
بن – آلمان
حسن یوسفی اشکوری

لینک خرید کتاب در آمازون