در جست‌وجوی «آقازاده‌ها» و «ژن‌های خوب»

زیتون- پریا منظرزاده- این روزها در شبکه‌های اجتماعی جنبشی به راه افتاده که از مسولان می خواهد درباره فرزندانشان اطلاعات بدهند و بگویند در کجا و به چه کاری مشغول هستند.

فساد اداری و رانت‌خواری سیستم ایران به خانواده های مسولان کشیده شده است. فرزندان مقامات از ابتدای انقلاب اسلامی به دلیل تخلفاتی که داشته‌اند، در صدر اخبار قرار گرفته‌اند. اگر فرزندان احمد جنتی و غلامرضا حسنی در سال‌های اولیه انقلاب به اتهام‌های سیاسی اعدام شدند، در سال‌های اخیر اتهام‌ها به رانت‌های اقتصادی تبدیل شده است.

هشتگ «فرزندت کجاست» از آنجا پیدا شد که مردم ایران کشورشان را جایی نامناسب برای زندگی می دانند که حتی مسولان کشور هم حاضر نیستند فرزندانشان در آنجا زندگی کنند. به همین دلیل در جستجوی فرزندان مقامات برآمده اند که در حال از کشور زندگی می کنند.

از سوی دیگر، رویکردی که عمر جمهوری اسلامی را سرآمده می داند، این موضوع را مطرح می کند که مقامات ایران با فرستادن فرزندانشان به خارج از کشور جای پایی برای خود باز می کنند تا در شرایط خطر کشور را ترک کنند.

در نهایت مشخص نشد که فرزندان دری نجف آبادی و مقتدایی و برای گذراندن یک سال و نیم و یکسال حبس خود به زندان رفتند یا باز هم از رانت پدارنه استفاده کردند

در سال های اخیر اخباری مبنی بر فعالیت های اقتصادی فرزندان مقامات و سوءاستفاده از مقام والدینشان منتشر شده است. برخی از آنها محاکمه شده و اتهام بعضی دیگر فراموش شده است. اما از سال ۹۶ که حمیدرضا عارف، پسر بزرگ محمدرضا عارف در برنامهٔ اینترنتی «خیلی محرمانه» خود را «ژن خوب» توصیف کرد، انتقادهای مردمی نسبت به اقدامات فرزندان مسولان جدی تر شده است.

بیشتر اتهام های مالی آقازاده ها بدون مجازات ماند

فرزندان مقامات با عنوان «آقازاده ها» نیز مورد خطاب قرار می گیرند. در سال ۸۰، محمد دری نجف آبادی، فرزند وزیر سابق اطلاعات و مهدی مقتدایی، فرزند دادستان سابق کل کشور متهم دریف سی ام و بیست و هشتم پرونده شهرام جزایری بودند. آنها پس از اعتراف به «تحصیل مال نامشروع» در قالب شرکتی با نام «آروین‌دنیا»، در دادگاه اعلام کردند که تحت تاثیر شکنجه اعتراف کرده بودند و اعترافات خود را رد کردند.

بیشتر بخوانید

سرنوشت متفاوت «ژن خوب» و «ژن بد» در قرارداد ترک‌سل و ایرانسل

در نهایت مشخص نشد که فرزندان دری نجف آبادی و مقتدایی و برای گذراندن یک سال و نیم و یکسال حبس خود به زندان رفتند یا باز هم از رانت پدارنه استفاده کردند.

ناصر واعظ طبسی فرزند متولی سابق آستان قدس رضوی، عباس واعظ طبسی نیز متهم پرونده ای موسوم به «المکاسب» بود که در نهایت اعلام شد که او پول های دریافتی را به بانک ملی پس داده و تبرئه شد.

محمدطاهر (شجاع الدین) حائری شیرازی، فرزند محی الدین حائری شیرازی، امام جمعه سابق شیراز نیز سال ۹۰ به اتهام زمین‌خواری به شش سال حبس و برگرداندن ۳۶۶ میلیون و چهارصد هزارتومان به دولت و ۴۰۲ میلیون و چهارصد هزار تومان جریمه محکوم شد اما دادگاه تجدید نظر این حکم را نقض کرد.

اینها نمونه هایی از فرزندان مقامات هستند که اتهام های مالی بر آنها وارد شد.

فرزندان مقامات از مقطع لیسانس ایران را ترک می کنند

در چند ماه اخیر موضوع آقازاده به شکل های دیگری مطرح شده است. پخش فیلم عروسی امیرمحسن مرادیان، پسر سفیر ایران در دانمارک، و آناشید حسینی، مدل و طراح مد، انتقاد از این وضعیت گسترده بود. از قرار معلوم مراسم عروسی تابستان سال ۹۶ در سالنی در شهرک غرب برگزار شده که یکی از «مجلل‌ترین و زیباترین» سالن‌های تهران است.

هم‌زمان با سفر حسن روحانی به اتریش طنزهایی در شبکه های اجتماعی منتشر می شد که محتوای آنها سفر روحانی به اتریش برای دیدار دخترش بود.

گفته می شود که دخترعموی او، یعنی دختر حسین فریدون نیز دانشجوی مقطع کارشناسی دانشگاه کلمبیای آمریکا بوده و پس از آن با دریافت بورس تحصیلی موسوم به لرد دارندورف Lord Dahrendorf توانسته در کالج مشهور مدرسه اقتصاد لندن London School of Economics مشغول به تحصیل شود.

او از بورسی که دویچه بانک آلمان Deutsche Bank به دانشجویان نیازمند کشورهای در حال توسعه و نوظهور اعطا می‌کند، برخوردار شده است. نشریه بیزینس اینسایدر در سال ۱۳۹۳ ضمن انتشار گزارشی درباره فرزندان مقامات ایران که در غرب تحصیل می کنند، اعطای بورس به مریم فریدون را تعجب برانگیز توصیف کرد. بر اساس این گزارش، مریم فریدون در شعبه لندن دویچه بانک مشغول به کار شده است.

سجاد خوشرو، همسر مریم فریدون، که پسر غلامعلی خوشرو، سفیر سابق ایران در سوئیس است، نیز در مقطع دکترا در دانشگاه آکسفورد تحصیل کرده است.

یکی از نکاتی که در این هشتک قابل توجه بنظر می رسد آن است که بیشتر مسولان اعلام کرده اند دخترانشان خانه دار و مشغول بزرگ کردن فرزندان، یا در نهایت انجام کار علمی پاره وقت هستند

در سال ۱۳۸۹ علیرضا سلیمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس اعلام کرد که سه هزار نفر از ۷۵ هزار دانشجوی شاغل به تحصیل در خارج آقازاده هستند. او گفت که از این تعداد دانشجوی تحصیلکرده در خارج از کشور ۸۰ درصد در دوره کارشناسی تحصیل می‌کنند.

این درحالیست که تحصیل خارج کشور در مقطع لیسانس از سوی وزارت علوم ایران غیرضروری تشخیص داده می شود و دانشجویان این مقطع در خارج از کشور ارز دولتی دریافت نمی کنند.

در سال ۹۱ نیز روزنامه آلمانی روزنامه «دی ولت» در گزارشی به این موضوع پرداخت که نخبگان حکومتی جمهوری اسلامی فرزندان خود را برای ادامه تحصیل به راحتی به کشورهای اروپایی می‌فرستند. این روزنامه در سال ۲۰۱۰ فرزندان حدود ۴۰۰ کارمند عالی‌رتبه‌ ایران در دانشگاه‌های انگلستان در حال تحصیل بوده‌اند و شمار این افراد در سطح کل اروپا حدود چهار برابر است، خواستار تحریم فرزندان مقامات شد.

هشتگ فرزندت کجاست که در شبکه های اجتماعی، بخصوص توئیتر فعال شده، بسیاری از مسولان را به پاسخ واداشته است. هرچند برخی پاسخ ها همچون گفته قاضی پور، نماینده ارومیه، مبنی بر شغل چوپانی فرزندش دستمایه طنز شده است.

در سال ۹۱ نیز روزنامه آلمانی روزنامه «دی ولت» در گزارشی به این موضوع پرداخت که نخبگان حکومتی جمهوری اسلامی فرزندان خود را برای ادامه تحصیل به راحتی به کشورهای اروپایی می‌فرستند

یکی از نکاتی که در این هشتک قابل توجه بنظر می رسد آن است که بیشتر مسولان اعلام کرده اند دخترانشان خانه دار و مشغول بزرگ کردن فرزندان، یا در نهایت انجام کار علمی پاره وقت هستند و پسرانشان مشغول کار یا تحصیل هستند. کاربران شبکه های اجتماعی از این واکنش مقامات، به نگاه ضدزن آنها تعبیر می کنند. به این ترتیب، فعالیت های سیاسی و اجتماعی دختران هاشمی رفسنجانی همچنان از استثناهای مسولان نظام است.

نکته دیگری که حائز اهمیت است، اشاره بیشتر مسولان به بیکاری فرزندانشان است. این موضوع کاربران شبکه های اجتماعی را به این نتیجه رسانده که آمار بیکاری متفاوت از چیزی است که گفته می شود. آنها به طنز می گویند که باید دنبال کار برای فرزندان مسولان بگردیم.

بعضی هم معتقدند که هشتگ فرزندت کجاست آدرس غلط می دهد. چون بسیاری از فرزندان مسولان در ایران از طریق رانت فعالیت اقتصادی می کنند و زندگی بسیار مرفهی دارند.

از سوی دیگر، برخی کاربران شبکه های اجتماعی سعی در ارایه تعریفی صحیح از این هشتگ دارند. آنها می گویند که منظورشان فراتر از مرزهای جغرافیایی است و می خواهند بدانند منبع درآمد فرزندان مقامات چیست؟ آیا در جایگاه های خود انتصاب شده اند یا بر اساس شایستگی به آنجا رسیده اند.

برخی نیز پیشنهاد می کنند که هشتک خاندانت کجاست مطرح شود چرا که بخش عمده ای از فساد مالی مقامات جمهوری اسلامی مربوط به برادران و دیگر نزدیکانشان است.

آقازاده هایی که دیروز سزای تخلفات مالی خود را ندیدند، امروز آنقدر جرات پیدا کرده اند که مثل پسر عارف یا مهدی مظاهری، فرزند طهماسب مظاهری در مقابل دوربین رسانه ها از ژن خوب خود دفاع می کنند و دارایی هایشان را به سبب لیاقتشان می دانند.