زیتون- آرش بهمنی: ۱۱ میلیون سند درباره افرادی از ۲۰۲ کشور جهان شامل لیستی از مقام‌های بلندپایه سیاسی و نزدیکان آن‌ها تا ستاره‌های ورزش فوتبال و قاچاق‌چیان انسان و مواد مخدر؛ متهم به تلاش برای فرار از مالیات، پول‌شویی، تجارت‌های غیرقانونی. اسنادی که نخستین بار در اختیار روزنامه زود دویچه تسایتونگ قرار گرفت و بیش از یک سال است که روزنامه‌نگارانی از ۱۰۷رسانه مختلف، روی آن‌ها کار می‌کنند.

انتظار برای افشاگری‌های بیشتر

این اسناد برخلاف شیوه ویکی‌لیکس در انتشار سندهایی که در اختیار دارد، به تدریج منتشر خواهند شد. با این حال انتشار گزارش‌های اولیه، واکنش‌هایی را در نقاط مختلف جهان ایجاد کرده: روسیه انتشار اسناد را کار سیا دانسته، چین اشاره به این اسناد در شبکه‌های اجتماعی را حذف می‌کند، نخست‌وزیر ایسلند به دلیل فرار مالیاتی زیر فشار است تا از سمت خود کناره‌گیری کند و فرانسه و سوئد گفته‌اند که مسایل مطرح شده در این اسناد را بررسی خواهند کرد.

روزنامه «زود دویچه تسایتونگ» نوشت که براساس اسناد پاناما، شرکت موساک فونسکا با حکومت ایران برای تجارت نفت همکاری می‌کرده و اجازه می‌داده که مسئولان حکومتی «اموال خود را مخفی ساخته یا به تجارت‌های غیرقانونی بپردازند». معامله با جمهوری‌اسلامی و دور زدن تحریم‌ها – به خصوص در حوزه نفت – بخش عمده اسناد مربوط به ایران است. همچنین زود دویچه تسایتونگ نوشت که یکی از کارمندان شرکت موساک فونسکا در لندن به روسای خود گفته بود که شرکت‌های ایرانی طرف قرارداد با موساک فونسکا، متعلق به محمود احمدی‌نژاد هستند.

وب‌سایت کنسرسیوم روزنامه‌نگاران تحقیقی نام رسانه‌ها و نهادهایی که با این موسسه برای بررسی اسناد همکاری می‌کنند را منتشر کرده. در این لیست هیچ نامی از رسانه‌های ایرانی یا فارسی زبان نیامده است. گرچه سرویس جهانی بی‌بی‌سی یکی از رسانه‌هایی است که در بررسی و انتشار این اسناد دخیل است.

سکوت در ایران

در ایران هنوز واکنش رسمی به این اسناد وجود نداشته و در میان رسانه‌های نزدیک به حکومت نیز کمتر واکنش منفی وجود داشته.شاید بخشی از این مساله به نام‌هایی منتشر شده بازگردد که برخی از آن‌ها – از جمله پادشاه عربستان – روابط حسنه‌ای با ایران ندارند. با این حال نباید فراموش کرد که پیش از این و در زمان انتشار اسناد توسط ویکی‌لیکس نیز سکوت و حتی تایید نسبی نسبت به این حرکت درسطح حکومتی ایران وجود داشت، اما پس از مطرح شدن نام برخی مسئولان جمهوری‌‌اسلامی در بخشی از اسناد، انتشار آن‌ها را به نهادهای امنیتی غرب نسبت دادند.

رسانه‌های نزدیک به اصول‌گرایان (نظیر خبرگزاری‌های فارس و تسنیم و روزنامه کیهان) نیز خبر را بدون موضع‌گیری خاصی منتشر کرده‌اند. روزنامه جهان صنعت نیز برای شماره روز سه‌شنبه، عکس نخست خود را به همین موضوع اختصاص داده. این روزنامه طرحی از سیاست‌مدارانی را منتشر کرده که نام‌شان در این اسناد وجود داشته و محمود احمدی‌نژاد نیز در میان آن‌هاست. اما روزنامه تعادل چهره ولادیمیر پوتین – رئیس‌جمهور روسیه – و بشار اسد – رئیس‌جمهور سوریه – را (که هر دو از شرکای سیاسی جمهوری‌اسلامی هستند) حذف کرده است. روزنامه اعتماد نیز بخش عمده صفحه اول خود را به اسناد پاناما اختصاص داده و آن را «واترگیت عصر ما» توصیف کرده. روزنامه شرق نیز تیتر نخست خود را به همین موضوع اختصاص داده و به نقل از روزنامه آلمانی نوشته است که نام محمود احمدی‌‌نژاد نیز در این فهرست قرار دارد.

تنها چند روز پیش وب‌سایت انتخاب نوشته بود که احمدی‌نژاد قصد دارد با وعده یارانه ۲۵۰ هزار تومانی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۶ شرکت کند. پیش از این نیز برخی رسانه‌‌ها نوشته بودند که محمود احمدی‌نژاد قصد دارد با تاکید بر شکاف طبقاتی وارد صحنه انتخابات شود.

کانال تلگرام هما (هوادارن محمود احمدی‌نژاد) در واکنش به انتشار این اسناد نوشت که «ادعای» مالکیت چند شرکت بازرگانی از سوی احمدی‌نژاد «کذب و مضحک بخشی از عملیات روانی جدید علیه دکتر احمدی‌نژاد باشد که در چند روز اخیر شدت بیشتری یافته است».