زیتون ـ مهسا محمدی: گزارش روز یکشنبه ۴ شهریور روزنامه شهروند در مطلبی با عنوان «بحران حیثیتی در صنعت گردشگری پس از افزایش حضور مسافران کشور همسایه؛ مردان عراقی و حاشیه‌های تجرد» و تیتر جنجالی  توئیتر روزنامه شرق بر آن موجی از تایید و تکذیب و سرزنش‌ها به راه انداخت.

روزنامه شرق روز بعد از انتشار این گزارش در توئیتر خود این مطلب را با تیتر «تایید ادعای استفاده جنسی مردان عراقی از زنان ایران» منتشر کرد.

 حضور عراقی‌ها در آبادان و خرمشهر با رونق اقتصادی این شهرها همراه بود که البته حاشیه‌هایی مانند افزایش قیمت‌ها و زمزمه‌های گسترش سکس-توریسم در این شهرها را هم در پی داشت

تاییدی که شرق بر آن تاکید داشت سخنان محمد قانعی، رییس اتحادیه هتلداران استان خراسان رضوی بود که گفته بود: «در مورد ازدواج موقت عراقی‌ها با زنان ایرانی باید بیشتر مراقب باشیم.» او همچنین از وجود ۶ هزار خانه مسافرغیرمجاز در مشهد سخن گفته بود که در آنان به زائران خدمات جنسی ارائه داده می‌شود.

محمد قانعی اما بعد این خبر را تکذیب کرده و انتشار آن به این شکل را نتیجه برداشت اشتباه از حرف‌هایش دانست و گفت: «من کاملا تکذیب می‌کنم. چرا که منظور تعداد خانه‌هایی بوده است که در مشهد بدون مجوز خدمات اقامتی ارائه می‌دهند.»

از سوی دیگر وزارت کشور هم به سرعت سفر گروهی از زائران عراقی به مشهد و خوزستان با هدف دریافت خدمات جنسی و را تکذیب کرد و خواهان «برخورد قاطع قضایی» با منتشرکنندگان این گزارش‌ها شد.

با این وجود قانعی در مصاحبه پیشین خود گفته بود که «نام ایران میان عراقی‌ها بد مطرح می‌شود، مثل همان نگاهی که خیلی از ایرانی‌ها به تایلند دارند. این موضوع اگرچه بارها تکذیب شده و سخت از آن صحبت می‌شد؛ اما حالا معتقدیم که باید نسبت به آن حساسیت ایجاد شود و درباره‌اش صحبت کرد. این مسأله را در جلسات رسمی هم مطرح کرده‌ایم.»

این فعال خصوصی بخش گردشگری اما می‌گوید که «نمی‌شود آشکارا با این موضوع برخورد کرد، چون ایران مجبور است سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری را فعال نگه دارد.»

زائران به چه قصدی به ایران می‌آیند؟
در طی سالیان اخیر در یک فاز در زمان انعقاد برجام و توسعه کلی گردشگری ایران و در فاز بعد، پس از لغو این قرارداد از سوی ایالات متحده و کاهش ارزش پول ایران رسانه‌های ایران خبر از افزایش تعداد گردشگران کشورهای عربی بالاخص عراق دادند. روزنامه شهروند از افزایش ۹۰ درصدی سفر عراقی‌ها به ایران از دی ماه سال گذشته خبر داده و آن را مستقیما با کاهش ارزش ریال مرتبط دانست. به همین دلیل سفر آذربایجانی‌ها به ایران ۷۰ درصد بیشتر شده و افغان‌ها هم ۴۰ درصد بیشتر به ایران سفر کردند.

وزارت کشور سفر گروهی از زائران عراقی به مشهد و خوزستان با هدف دریافت خدمات جنسی و را تکذیب کرد و خواهان «برخورد قاطع قضایی» با منتشرکنندگان این گزارش‌ها شد

شهرهای مذهبی ایران، مانند قم و مشهد مقصد گردشگری مذهبی شیعیان این کشورها است. شهرهای شمالی هم به دلیل سرسبزی هدف گردشگران طبیعت. متولیان سازمان گردشگری و همچنین بخش خصوصی از این گردشگران استقبال کردند و در صدد تکمیل زیرساخت‎ها برای پذیرایی از آنان برآمدند.

هر چند به نظر می‌رسد بحث انگیزه‌های اقتصادی ایران برای میزبانی گردشگران مذهبی لااقل در مقیاس کوچک آن چندان پر رنگ نیست، چرا که اغلب این گردشگران به لحاظ اقتصادی از طبقات متوسط یا فقیر این کشورها هستند. با این وجود برای حاکمیت ایران انگیزه‌های ایدئولوژیک و سیاسی برای پذیرایی از این زائران تعریف شده است و نهادهایی مانند آستان قدس رضوی سالانه مبالغ زیادی برای پذیرایی از آنان هزینه می‌کنند. از این رو گزارش جنجالی روزنامه شهروند درباره مسئله بهره‌وری جنسی این زائران از زنان شهرهای مقصد واکنش‌های گسترده‌ای در پی داشت.

ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان درباره شهرهای هدف این نوع گردشگری که با عنوان سکس-توریسم شناخته می‌شود، می‌گوید:« … حالا نام آبادان هم به میان آمده » با این وجود به عقیده او همه گردشگران این کشورها را نمی‌توان با یک چوب راند و آنها اغلب با انگیزه‌های دیگری می‌آیند.

به نظر می‌رسد که در وضعیت رکود اقتصادی که گریبانگیر ایران شده است، حضور عراقی‌ها در آبادان و خرمشهر با رونق اقتصادی این شهرها همراه بود که البته حاشیه‌هایی مانند افزایش قیمت‌ها و زمزمه‌های گسترش سکس-توریسم در این شهرها را هم در پی داشت.

آیا «صیغه» اشاعه فحشاست؟
علم الهدی، امام جمعه مشهد، در واکنش به این اخبار، با وجود آنکه آن را «توطئه‌»ای برای از بین بردن روابط خوب ایران و عراق از یک سو و قداست شهر مشهد از سوی دیگر دانست، خطاب به مسئولان امنیتی و انتظامی اظهار داشت: «به مسئولان امنیتی و انتظامی شهر و استان توصیه می‌کنم با یک بیداری و هوشیاری همه امکانات امنیتی را بسیج کنید تا هر گونه فحشایی که در این شهر صورت می‌گیرد را با کمال قدرت مقابله و براندازی کنند.»

با این وجود این ابهام وجود دارد که آیا آنچه به نظر این امام جمعه «فحشا» تلقی می‌شود همان چیزی است که منظور گزارش شهروند هم بوده یا نه. از آنجایی که اکثر این زوار شیعه هستند، به نظر می‌رسد که این روابط با برقراری «صیغه موقت» یا همان «متعه» شکل می‌گیرد، بنابر این از مصادیق فحشا به حساب نیامده و منطبق با شرع است. اظهار نظری از همین امام جمعه مبنی بر ثواب بردن زنان مسلمان از دادن خدمات جنسی به این زوار هم وجود دارد که موید همین دیدگاه است.

در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۴ وب‌سایت روزنامه «گاردین» گزارشی در مورد حضور زوار عراقی در مشهد با عنوان «زیارت، غذا، سکس و پارک آبی در شهر مقدس مشهد» منتشر کرد

محمدرضازائری، روحانی اصلاح‌طلب، هم تفسیری شبیه به علم‌الهدی از هدف خبرها و گزارش‍‌های هفته اخیر ارائه می‌دهد با این تفاوت که در یادداشت خود در روزنامه خراسان می‌نویسد: «قصد این نوشتار تکذیب اصل مشکل نیست و طبعا دشمن هم قطعا جایی سرمایه گذاری می‌کند که زمینه‌ای برای بهره برداری اش وجود داشته باشد.»
در شبکه‌های مجازی اما واکنش نسبت به این موضوع بسیار شدید بوده و هست. در روزهای آغازین انتشار این گزارش در توئیتر هشتگی با عنوان «مشهد_تایلند_تشیع» داغ شد که در آن کاربران با ارجاع به اتفاقات مختلف از سوزاندن کارگران جنسی ساکن در شهر نو بعد از انقلاب ۵۷ ایران تا جنگ ایران و عراق، حاکمیت ایران را بابت این رویدادها نقد کردند.

خبر گردشگری جنسی زائران در شهرهای مذهبی ایران اما داستان جدیدی نیست. در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۴ وب‌سایت روزنامه «گاردین» گزارشی در مورد حضور زوار عراقی در مشهد با عنوان «زیارت، غذا، سکس و پارک آبی در شهر مقدس مشهد» منتشر کرد و از «افزایش چند برابری توریست‌های عراقی مشهد پس از ظهور داعش» خبر داد. در این گزارش ادعا شده است که «ده‌ها هتل پنج ستاره و مسافرخانه از میدان برق (بسیج) تا حرم وجود دارد. بسیاری از مدیران این مراکز اقامتی تأیید می‌کنند که درخواست مشترک گردشگران عراقی عبارت است از جایی که زنان فاسد را بیابند».

با این وجود آمار و ارقام، مشکل همیشگی گزارش‌های مخابره شده از ایران است. هیچ‌وقت با استناد به آمار نمی‌توان درباره افزایش یا کاهش معنادار در یک رویداد اجتماعی اظهارنظر کرد. در نهایت می‌توان با ارجاع به شاخص‌های «قابل بیان» که مرتبط با موضع مورد نظر ماست به نتایج نامطمئنی رسید.

بحران اقتصادی و کاهش ارزش پول ایران، افزایش سفرهای عراقی‌ها به این کشور و خبرهای تایید نشده مبنی بر افزایش آمار ایدز و هپاتیت در جاهایی مانند منطقه آزاد اروند در کنار عدم تکذیب سفت و سخت این ماجرا توسط مسئولان همه و همه می‌تواند تایید تلویحی برای این خبر باشد؛ خبری که در نهایت برای حاکمیت ایران نه شکل یک بحران اجتماعی که صورتی سیاسی دارد.« توطئه»‌ای که در اربعین می‌خواهد به آن پاسخ دهد.