تشخیص مصلحت با تعلیق و تکذیب

زیتون- آرش بهمنی: حواشی توییتی در حساب کاربری منسوب به هاشمی‌رفسنجانی، پایان ندارد: پس از واکنش آیت‌الله خامنه‌ای و اصول‌گرایان، خبرگزاری صدا و سیما به نقل از «مشاور رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام» نوشت که تمام «فعالیت‌های مجازی» هاشمی‌رفسنجانی تا زمان «تعیین مسئول جدید» به حالت تعلیق درآمده است. خبری که در اطلاعیه دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام تکذیب شد.

خبرگزاری‌ها روز چهارشنبه اطلاعیه‌ای با امضای مسئول دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام (محمد هاشمی، برادر اکبر هاشمی‌رفسنجانی) منتشر کردند. نویسنده به انتقاد از مطالب و اخبار «غیرواقع» پرداخته که به نقل از مشاور هاشمی‌رفسنجانی منتشر شده؛ مشاوری که این اطلاعیه بر «مجهول الهویه» بودن او تاکید کرده است.

اشاره – و احتمالا بهانه اصلی انتشار – این اطلاعیه، به اخباری است که چند روز رسانه‌ها درباره بسته شدن حساب‌های کاربری اکبر هاشمی‌رفسنجانی منتشر کرده بودند. این خبر به نقل از مشاور رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام – بدون ذکر نام – حکایت از آن داشت که «حساب‌های توییتر، اینستاگرام و تلگرام» با نام هاشمی‌رفسنجانی در اختیار «دبیر سایت» بوده و او «بدون هماهنگی اقدام به انتشار مطالب کرده» و در حال حاضر نیز تا زمان «تعیین مسئول جدید» تمام فعالیت‌های مجازی حساب‌های متعلق به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام «به حالت تعلیق» درآمده است.با وجود تکذیب تعلیق فعالیت‌های هاشمی‌رفسنجانی در فضای مجازی، چند روزی است که امکان دسترسی به سایت رسمی او وجود ندارد. برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی نوشتند که دلیل این مساله ممکن است تغییرات احتمالی در این سایت یا حمله به آن باشد.

رویارویی در فضای مجازی
چند سالی هست که برخی سیاست‌مداران ایرانی از شبکه‌های اجتماعی برای ابراز عقیده‌ خود در زمینه‌های مختلف استفاده می‌کنند. انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۲ شاید نقطه عطف توجه به شبکه‌های اجتماعی بود. بخش عمده کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری در شبکه‌های اجتماعی (به خصوص اینستاگرام و توییتر) فعال بودند. پس از پیروزی دولت روحانی، برخی از اعضای کابینه او (و از همه مشهورتر، محمدجواد ظریف) شروع به استفاده از شبکه‌های اجتماعی کردند. در حال حاضر تعداد نه چندان کمی از نیروهای سیاسی از شبکه‌های اجتماعی (فیس‌بوک، توییتر، اینستاگرام و تلگرام) استفاده می‌کنند. مساله‌ای که البته چندین بار با واکنش اصول‌گرایان نیز مواجه شد. آن‌ها حضور مسئولان دولتی در فیس‌بوک – که در ایران فیلتر شده است – را بی‌‌توجهی به قوانین کشور توصیف کرده بودند.

در این بازه زمانی، نخستین بار است که اظهارنظری در فضای مجازی باعث منازعه‌ای در این سطح سیاسی می‌شود. درگیر شدن تمام سطوح قدرت در فضای سیاسی ایران (رهبر، فرماندهان سپاه، ائمه جمعه، نیروهای سیاسی و …) می‌‌تواند نشانی از همه‌گیر شدن استفاده از شبکه‌های اجتماعی و میزان اهمیت آن‌ها در این سطح باشد. فراموش نباید کرد که در جریان منازعه اخیر پیرامون توییت هاشمی‌رفسنجانی و اظهارنظرها نسبت به آن، حساب کاربری منتسب به آیت‌الله خامنه‌ای، عکسی از آیت‌الله خمینی و ابوالحسن بنی‌صدر با عنوان «بنی‌صدر خودش را محبوب‌تر از امام می‌دانست» منتشر کرد. تصویری که از سوی برخی کنایه به هاشمی‌رفسنجانی تعبیر شد. به خصوص از این جهت که حامیان جمهوری‌اسلامی بنی‌صدر را به «خیانت» متهم می‌کنند، عبارتی که از سوی آیت‌الله خامنه‌ای به شکلی تلویحی برای هاشمی‌رفسنجانی (در کنار ناآگاه) استفاده شد.

برخی اصول‌گرایان سخنان هاشمی‌رفسنجانی پس از انتخابات مجلس دهم و خبرگان پنجم را (که با پیروزی لیست‌های مورد حمایت هاشمی، روحانی و اصلاح‌طلبان در تهران همراه بود) یکی از دلایل کنایه رهبر جمهوری‌اسلامی به او دانسته بودند. به خصوص آن‌که تاکنون بسیاری از مقام‌های رسمی جمهوری‌اسلامی – از جمله آیت‌الله خامنه‌ای – از امکان انتخاب رهبر آینده جمهوری‌‌اسلامی در مجلس خبرگان بعدی سخن گفته‌اند.

این البته نخستین بار نیست که هاشمی‌رفسنجانی با محدودیت در فضای مجازی مواجه می‌شود. سال ۹۰ نیز وب‌سایت هاشمی‌رفسنجانی به دلیل آن‌چه که از سوی محسنی‌اژه‌ای – سخن‌گوی قوه‌قضائیه – وجود «موارد مجرمانه» عنوان شده بود، فیلتر شد. بعدها محمد هاشمی، رئیس دفتر هاشمی‌رفسنجانی، گفته بود که «گروه نظارت تارنما درخواست «غیرقانونی و تعجب‌ور» داشته: حذف خطبه‌های آخرین نماز جمعه هاشمی‌رفسنجانی. اشاره محمد هاشمی به نمازجمعه ۲۶ تیرماه سال ۸۸ است که حدود یک ماه پس از آغاز اعتراض‌ها به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ و با حضور میرحسین موسوی و مهدی کروبی برگزار شد. سخنان هاشمی‌رفسنجانی در این خطبه‌ها با انتقادهای اصول‌گراین مواجه شد. پس از آن وی دیگر اجازه نیافت در نمازجمعه شرکت کند.

گفتمان یا موشک، ناآگاه یا خائن

آیت‌الله خامنه‌ای روز گذشته در دیدار با «جمعی از مسئولان» کشورخواستار آن شد که مسئولان علاوه بر وحدت ملی، به «اتحاد، هم‌زبانی و هم‌دلی» هم توجه داشته باشند، مساله‌ای که به عقیده رهبر جمهوری‌اسلامی «منافات هم ندارد با اختلاف سلیقه‌ها، با اختلاف دیدگاه‌ها». به گفته او برای رسیدن به «اهداف اساسی» مسئولان کشور لازم است که «در یک جهت هم‌نظر باشند» و در حال حاضر «مسئولین قوا و مسئولان اساسی کشور، در اهداف کلان نظام با یکدیگر همفکرند، همدلند، هم‌نظرند».

این سخنان رهبر جمهوری‌اسلامی از آن جهت قابل توجه است که یکی از آخرین موارد اختلاف میان مسئولان عالی‌رتبه حکومت و کشیده شدن آن به عرصه عمومی، از سوی ایت‌الله خامنه‌ای کلید خورد. داستانی که از یک توییت منسوب به هاشمی‌رفسنجانی آغاز، با اعتراض‌های اصول‌گرایان مواجه و با سخنان رهبر جمهوری‌اسلامی شدت گرفت.
در تعطیلات سال جدید بود که انتشار توییتی در یک حساب کاربری منسوب به اکبر هاشمی‌رفسنجانی، خبرساز شد. هم‌زمان با آزمایش‌های موشکی سپاه پاسداران و واکنش‌های بین‌المللی نسبت به آن، توییتر منسوب به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام به نقل از وی نوشت: «دنیای فردا دنیای گفتمان‌هاست، نه موشک‌ها». این توییت خیلی زود و پس از سخن‌رانی آیت‌الله خامنه‌ای، خبرساز شد . او با انتقاد از کسانی که دنیای فردا را «دنیای مذاکره» می دانند و نه «موشک»، گفته بود: «اگر این حرف از روی ناآگاهی گفته شده باشد یک مساله است اما اگر از روی آگاهی باشد خیانت است».

این سخنان آیت‌الله خامنه‌ای، باعث شدت گرفتن انتقادها از هاشمی‌رفسنجانی شد. نزدیکان هاشمی‌رفسنجانی ابتدا انتساب حساب کاربری در توییتر به دفتر او را تکذیب کردند، اما به فاصله چند ساعت بعد این حساب ضمن حذف توییت قبلی، توضیحی منتشر کرد و نوشت که توییت قبلی، تقطیع شده بود. اگرچه هیچ‌کدام از این موارد باعث کاهش انتقادها نشد. در نهایت نیز هاشمی‌رفسنجانی در یک دیدار عمومی گفت جمله‌ای که در توییتر از او نقل شده مربوط به هفت سال پیش و گفت‌وگویی  «با یک گروه فیلم‌ساز هلندی با موضوع تاریخچه کاربرد سلاح‌های شیمیایی علیه ایران» بوده؛ جمله‌ای که برای رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز «تازگی» داشته است. او همچنین از «تحریف و تقطیع خودسرانه این جمله و سوبرداشت از آن» و «تعجیل بعضی از جریان‌ها و گروه‌ها برای سواستفاده از این جمله» انتقاد کرد.