CFT، رهبر مسئولیت‌ناپذیر و مجلس نابالغ

این روزها در ایران٬ کاهش نسبی نرخ دلار و یورو٬ از التهاب فضای کسب‌وکار کاسته و اگر چه گرانی کالا و دیگر مشکلات اقتصادی هنوز هم پابرجا هستند٬ اما در هر حال زمزمه‌هایی به وجود آمده که نشان از تداوم کاهش قیمت ارز است و شاید همین مساله باعث آن شده که بسیاری از افرادی که دلاراندوزی کرده بودند٬ حالا به فکر تبدیل مجدد آن٬ به ریال بیفتند.

کلیات لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم در جلسه علنی صبح یکشنبه مجلس مطرح شد و نمایندگان با ۱۴۳ رای موافق ۱۲۰ رای مخالف و ۵ رای ممتنع از مجموع ۲۷۰ نماینده حاضر با آن موافقت کردند.

محمد جواد ظریف در جلسه‌ی علنی امروز یکشنبه مجلس در دفاع از لایحه الحاقایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) گفت: لوایحی که در برابرمجلس قرار گرفته و مجلس با درایت آن را تثبیت کرده و ان‌شاءالله امروز هم بر اساس وجدان عمومی جامعه بر اساس مصالح ملی تصمیم خواهد گرفت، لوایحی است که بهانه‌های بعدی را از آمریکا می‌گیرد. لوایحی که تاکنون آمریکا به همین بهانه‌ها مانع معاملات ما شده است.

البته در همان لحظاتی که در مجلس٬ در مورد این موضوع مهم تصمیم گیری می‌شد٬ مخالفین در بیرون از مجلس تجمع کرده و شعار می‌دادند و ظاهرا برای برخی از نمایندگان نیز٬ پیامک‌های تهدیدآمیز فرستادند. به همین خاطر٬ رئیس مجلس شورای‌ اسلامی با اشاره به ارسال پیامک‌های تهدیدآمیز به نمایندگان درباره لایحه CFT گفت: مجلس بالغ تر از این است که با چند پیامک نظرش عوض شود.

امید به تداوم کاهش نرخ دلار در ایران

تصویب CFT لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم ٬ از سوی برخی از آگاهان اقتصادی و حتی شهروندان عادی٬ به عنوان نقطه امیدی توصیف می‌شود که می‌تواند باز هم منجر به پایین آمدن نرخ ارز شود. مهدی پازوکی،اقتصاددان و استاد دانشگاه، در این مورد گفت: اگر لایحه پیوستن ایران به CFT تصویب نمی‌شد اتفاق برعکس رخ می‌داد و قیمت ارز بالا می‌رفت.

تغییر دیدگاه خامنه‌ای

رهبر جمهوری اسلامی ایران٬ قبلا و به ویژه در فضای پس از خروج دونالد ترامپ از برجام٬ با پیوستن ایران به لایحه مبارزه با پولشویی و حمایت مالی از تروریسم٬ مخالفت کرده بود .

آیت‌الله خامنه‌ای ۳۰ خرداد در دیدار رئیس، نمایندگان و جمعی از کارکنان مجلس شورای اسلامی پیرامون نوع مواجهه مجلس با کنوانسیون‌های بین‌المللی گفته بود: «این‌معاهدات ابتدا در اتاق‌های فکر قدرت‌های بزرگ و برای تأمین منافع و مصالح آنها پخت و پز می‌شود و سپس با پیوستن دولت‌های همسو یا دنباله رو یا مرعوب، شکلِ به‌ظاهر بین‌المللی می‌گیرد به ‌گونه‌ای که اگر کشور مستقلی مانند ایران، آنها را قبول نکنداو را مورد هجوم شدید قرار می‌دهند که مثلاً ۱۵۰ کشور پذیرفته‌اند شما چطور آن را ردمی‌کنید؟».

همین مساله موجب آن شد که دولت و مجلس٬ برای مدت زمانی نسبتا طولانی٬ در این مورد سکوت کنند و در مجلس نیز٬ به مدت دو ماه٬ بررسی آن را مسکوت بگذارند.

حشمت‌الله فلاحت پیشه رئیس کمیسوین امنیت ملی مجلس٬ در این مورد گفته بود: چندی پیش، درباره لوایح چهارگانه یکسری ایرادات به مقام معظم رهبری اعلام کردندکه ایشان نیز ملاحظاتی را مطرح نمودند و سپس گردش کاری صورت گرفت. در نهایت ایشان این موضوع را بیان کردند که باید در این باره مجلس و دولت نظر دهند؛ یعنی مجلس و دولت را مأمور کردند که نظرشان را بگویند.

او همچنین گفته بود: باید مجلس و دولت درباره لوایح چهارگانه تصمیم بگیرند و نمایندگان آرای خود را مبنی بر رد یا تأیید اعلام کنند؛ کما اینکه بنده معتقدم تأیید کامل کنوانسیون‌ها به صلاح نیست. در عین حال می‌توان یکسری حق تحفظ و حقشرط را اعمال کرد.

شریعتمداری در بست شهریور در کیهان نوشت:«مدعیان اصلاحات با مغلطه به دنباله هوارسازی تصویب لوایح خسارت بار مرتبط با FATF هستند. این طیف اینگونه القاءمی‌کند که رهبری با پیوستن ایران به FATF مخالفتی نداشته و اختیار را به مجلس و دولت داده‌اند. این در حالی است که نسبت مدیریتی ولی‌فقیه با دستگاه‌های حاکمیتی- که همه، مشروعیت خود را از ولایت دارند- یک مدیریت کلان ارزشی است. به این معنی که هر مسئول و نهاد و دستگاهی در نظام جمهوری اسلامی شرعا و قانونا موظف است سیاست‌های کلی ترسیم شده از سوی ولی‌فقیه را در جهت‌گیری، رفتار، موضع‌گیری و تصمیم‌گیری خود لحاظ کند. »

اما در این مدت٬ بین ایران و سران اتحادیه‌ی اروپا٬ دیدارهایی صورت گرفت و اروپایی‌ها اعلام کردند اگر ایران به کنوانسیون مزبور نبندد٬ حمایت آنها از ایران در برابر سیاست‌های تحریم و تهدید رئیس جمهور آمریکا٬ بسیار دشوار و بلکه ناممکن خواهد بود. بنابراین تداوم همکاری اقتصادی با اروپا٬ آن هم در شرایطی که گرانی و تورم و افزایش بی‌سابقه‌ی نرخ ارز٬ مردم ایران را تحت فشار قرار داده و بقای نظام جمهوری اسلامی با چالش جدی مواجه شده٬ تصویب CFT برای ایران٬ در شرایط فعلی نوعی پیروزی است.

احتیاط لاریجانی

علی لاریجانی با تجربه‌تر از آن است که نداند دست زدن به چنین اقدامی در مجلس٬پیامدهایی دارد و ممکن است نمایندگان تندرو خط ولایت و نزدیک به خامنه‌ای اعلام کنند «نظر حضرت آقا چیز دیگری است» لذا او قبل از این که دست به زدن مهر نهایی بزند٬ از بیت رهبری درخواست کرده است که نظر نهایی خامنه‌ای در این مورد پرسیده شود. پاسخی که به دست او رسیده و در مجلس قرائت شد٬ در نوع خود جالب است. متنی که لاریجانی قرائت کرد٬ دقیقا چنین بود:« در پی استفسار تلفنی جنابعالی نسبت به مخالفت و عدم مخالفت مقام معظم رهبری ( مد ظله العالی) با بررسی لوایح چهارگانه به کنوانسیون‌ها در مجلس شورای اسلامی به دنبال فرمایشات معظم له در دبدار نمایندگان، مقام معظم رهبری فرمودند: آنچه که من در دیدار با نمایندگان راجعبه لوایح چهارگانه و کنوانسیون‌ها گفته‌ام مربوط به اصل کنوانسیون‌ها بود و نه کنوانسیون خاص.»

این متن کوتاه٬ چند پیام را در درون خود مستور کرده است. اول این که رهبر جمهوری اسلامی ایران ترجیح داده نه به شیوه مستقیم٬ بلکه با واسطه چهره قدرتمند بیت٬یعنی حجازی به رئیس مجلس پاسخ دهد. دوم این که او عملا نمایندگان مجلس را در پیامدهای احتمالی این موضوع شریک کرده و می خواهد نشان دهد که برای مجلس٬ اهمیت قائل است.

البته مخالفین پس از خوانده شدن پیام باواسطه‌ی خامنه‌ای٬ باز هم سکوت نکردند و نقوی حسینی در اعتراض به لاریجانی گفت: این چه مدیریتی در مجلس شورای اسلامی است. حضرت آقا در ملاقاتی که نمایندگان خدمت‌شان رسیدند صریح حرف‌شان را گفتند مگر این حرف تفسیر می‌خواهد مگر کنوانسیون دیگری مطرح بود؟صریح و روشن گفتند کنوانسیون‌هایی که در اتاق فکر استکبار پخت و پز می‌شود ومعلوم نیست سرو تهش دست چه کسی است را تصویب نکنید.

هماهنگی لاریجانی و روحانی

علی لاریجانی رئیس مجلس٬ قبلا در جریان تصویب برجام٬ در کنار روحانی و تیم سیاست خارجی دولت ایستاد و بسیاری از منتقدین بر این باورند که او نه تنها مته به خشخاش نگذاشته بلکه در تسریع روند تصویب هم٬ دست داشته است. حالا در جریان تصویب CFT نیز می‌توان گفت یک بار دیگر به داد روحانی رسیده است. حال باید دید این هماهنگی تا کجا ادامه دارد و مابه‌ازای همکاری و همراهی رئیس قوه‌ی مقننه با رئیس قوه‌ی مجریه چه خواهد بود.

*نام نویسنده نزد زیتون محفوظ است