تغییر ژنتیکی در مدیریت دانشگاه امام صادق

زیتون– سولماز ایکدر: رییس دانشگاه امام صادق با حکم صادق لاریجانی٬ تغییر کرد و حسین‌علی سعدی٬ جایگزین محمدسعید مهدوی کنی شد. محمدسعید مهدوی کنی پس از مرگ پدرش٬ محمدرضا مهدوی کنی٬ برای سه سال به صورت موقت به ریاست این دانشگاه انتخاب شده بود.

با این حکم ریاست بیش از سه دهه خانواده مهدوی‌کنی بر این دانشگاه پایان یافت.

صادق لاریجانی٬ رییس قوه قضاییه خرداد ماه سال ۹۴ و پس از درگذشت محمدرضا مهدوی کنی٬ با حکم آیت‌الله خامنه‌ای به ریاست هیئت امنای دانشگاه امام صادق رسیده بود.

حسین‌علی سعدی٬ رییس جدید دانشگاه امام صادق٬ پیش از این رییس دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد این دانشگاه بوده است.

دانشگاه امام صادق نزدیک به سه دهه در تولیت خانواده مهدوی‌کنی بود اما پس از تعیین صادق لاریجانی به ریاست هیئت امنای این دانشگاه انتظار ایجاد تغییرات جدی در این دانشگاه می‌رفت.

خانواده لاریجانی نیز حداقل به انداره خانواده مهدوی کنی٬ می‌دانند چگونه از فرصت‌های پیش آمده استفاده کنند و به همان اندازه نیز «طایفه‌سالار» هستند.

دانشگاه امام صادق٬ یکی از مهمترین پایگاه‌های جمهوری اسلامی و به خصوص اصولگرایان است؛ چرا که وظیفه کادرسازی برای این جناح سیاسی را برعهده دارد.

از آیت‌الله منتظری تا محمدرضا مهدوی کنی

هدف از تأسیس این دانشگاه، که زیر نظر وزارت علوم نیز نیست٬ تربیت دانش‌آموختگانی با توانایی علمی بالا در یکی از رشته‌های نوین دانشگاهی همراه با دانش دینی برای مدیریت کشور در سمت‌های کلیدی و اصلی جمهوری اسلامی است.

نام بسیاری از نمایندگان مجلس٬ دیپلمات‌ها٬ وزرا و مسئولان کشوری را در میان دانش‌آموختگان این دانشگاه می‌توان یافت. از جمله عبدالله رمضان‌زاده، سعید جلیلی٬ کاظم جلالی٬ محمد حسینی٬ علی صالح‌آبادی٬ وحید یامین‌پور و میثم مطیعی.

دانشگاه امام صادق نخستین دانشگاهی است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران و در دوره انقلاب فرهنگی تأسیس شد و در سال ۱۳۶۱ شروع به کار کرد. سیستم آموزشی این دانشگاه ترکیبی از علوم جدید و علوم حوزوی است.

این دانشگاه قبل از انقلاب ۱۳۵۷، شعبه مطالعات مدیریت دانشگاه هاروارد بود؛ از همین روست که پل نزدیک به این دانشگاه بر روی بزرگراه چمران٬ همچنان به نام پل مدیریت خوانده می‌شود.

این بنا پس از انقلاب مصادره و به پیشنهاد محمد بهشتی در اختیار هیئت موسس دانشگاه امام صادق قرار گرفت.

در خاطرات آیت‌الله منتظری آمده است که ایده تشکیل دانشگاهی اسلامی حتی پیش از پیروزی انقلاب از سوی او٬ مرتضی مطهری و چند تن دیگر از «روحانیان انقلابی» مطرح شده بود؛ ایده‌ای که در زمان انقلاب فرهنگی فرصت اجرا پیدا کرد.

هیئت موسس این دانشگاه را آیت‌الله منتظری٬ محمد رضا مهدوی کنی، سید علی خامنه‌ای، محمد امامی کاشانی، ابراهیم امینی، محمدعلی نوید، سید رحیم خانیان، نوری همدانی، معینی، محمد یزدی و اسرافیلیان تشکیل می‌دادند.

در ابتدا مدیریت این دانشگاه بر عهده آیت‌الله حسینعلی منتظری قرار گرفت اما او پس از عزل از نیابت رهبری٬ از ریاست این دانشگاه نیز کنار گذاشته شد تا سه دهه مدیریت و مالکیت خانواده مهدوی کنی بر این دانشگاه آغاز شود.

آیت‌الله منتظری پیش از مرگ در خصوص دانشگاه امام صادق در مصاحبه‌ای با مصطفی ایزدی٬ گفته بود: ««جامعه» دارای اساسنامه‌ای است که از نظر‏ ‏حقوقی به ثبت رسیده و در آن ریاست عالیه جامعه برعهده بنده گذاشته‏ ‏شده است؛ و در حقیقت من هم جزو هیئت موسس و هیئت امنا هستم و هم‏ ‏ریاست عالیه آن را برعهده دارم.»

آیت‌الله منتظری در این گفت‌وگو تاکید دارد که «حتی آقای مهدوی با حکم اینجانب‏ ‏مسئولیت اداره آن را به عهده گرفتند.»

او همچنین این گفته را که «عنوان ریاست‏ ‏عالی برای آیت الله منتظری مبتنی بر این بود که ایشان به سمت قائم مقام‏ ‏رهبری توسط مجلس خبرگان تعیین شده بود» خلاف واقع دانست.

احمد منتظری نیز سال ۹۳ در پاسخ به ادعاهای مطرح شده در خصوص ریاست این دانشگاه٬ گفته بود: «طبق اساسنامه آن دانشگاه که در سال ۱۳۶۰ تصویب شد، ریاست عالیه دانشگاه امام صادق مادام العمر برعهده شخصیت حقیقی آیت‌الله منتظری بوده است؛ با توجه به این که تصویب قائم مقامی آیت‌الله منتظری در سال ۱۳۶۴ صورت گرفته است و آیت‌الله خمینی هم نقشی در انتخاب ایشان به سمت ریاست عالیه آن دانشگاه نداشتند.»

محمدرضا مهدوی‌کنی پیش از مرگ گفته بود: «دانشگاه امام صادق زمانی وابسته به دانشگاه هاروارد آمریکا بود و مسئولیت آن نیز برعهده یک آمریکایی بود اما وعده خدا محقق شد و هم اکنون این دانشگاه به من که یکی از بندگان صالح خدا هستم ارث رسید‌.»

امپراطوری مهدوی کنی در دانشگاه امام صادق

ساختمان اولیه این دانشگاه یک ملک مصادره‌ای است٬ اما محل زندگی رییس اسبق این دانشگاه نیز جز اموال مصادره شده بود.

محمدرضا مهدوی کنی در طی نزدیک به سی سال ریاستش بر این دانشگاه در باغی مصادره‌ای زندگی می‌کرد که پیش از اجرای طرح گسترش این دانشگاه در کنار آن واقع شده بود و پس از گسترش دانشگاه در محوطه آن قرار گرفت.

همسر مهدوی کنی٬‌ قدسی سرخه‌ای٬ نیز از بدو تاسیس واحد خواهران دانشگاه به ریاست آن منصوب شد.

برادر بزرگتر رییس اسبق دانشگاه٬ محمدباقر باقری کنی٬ در طی مدت ریاست برادرش قائم مقام ریس دانشگاه بود.

صدیقه مهدوی‌کنی٬ دختر بزرگ محمدرضا مهدوی‌کنی٬ فارغ التحصیل و استاد علوم قرآنی دانشگاه امام صادق٬ و قائم مقام مادر در واحد خواهران بود.

زهیر انصاریان٬ نوه دختری رییس اسبق دانشگاه که فارغ التحصیل و استاد فلسفه آن نیز هست٬ مدتها مدیر اداره گزینش دانشجویان بود. خواهر او٬ ضحی انصاریان٬ که او نیز فارغ التحصیل دانشگاه امام صادق است٬ در واحد خواهران دانشگاه امام صادق مشغول به کار است.

دختر کوچک محمدرضا مهدوی کنی٬ مهدیه مهدوی کنی که فارغ التحصیل و استاد تاریخ اسلام دانشگاه امام صادق است٬ هم اکنون مدیر گزینش واحد خواهران و نیز مدیر مدارس دخترانه غیرانتفاعی وابسته به دانشگاه است. همسرش مصطفی میرلوحی هم عضو هئیت علمی و مدیر کل روابط عمومی و امور بین الملل دانشگاه امام صادق است.

محمدسعید مهدوی کنی تنها پسر محمدرضا مهدوی کنی نیز فارغ التحصیل و استاد ارتباطات دانشگاه امام صادق. او که سه سال بعد از درگذشت پدر ریاست این دانشگاه را برعهده داشت٬ پیش از آن رییس هسته گزینش دانشگاه بود.

دانشگاه غیر انتقاعی و فساد اقتصادی

دانشگاه امام صادق یک دانشگاه غیرانتفاعی است٬ اما تحصیل در آن برای دانشجویان رایگان است.

این دانشگاه هزینه‌های خود را از سرمایه‌گذاری‌های هلدینگ «جامعه الامام الصادق» و مجموعه کارخانجات نساجی جامعه، کارخانه داروسازی حیان، پاساژ نور و میلاد نور در تهران، کمک‌های دولتی و تعدادی از بازاری‌های تهران تأمین می‌کند.

به ادعای رحیم خانیان٬ یکی از اعضای هیئت امنای این دانشگاه٬ سرمایه اولیه دانشگاه امام صادقی٬ زمینی بود به ارزش ۵۰ میلیون تومان (ارزش اسمی سهام شرکت ایران بیت) در چهارراه ولیعصر که توسط او پیش از انقلاب خریداری شده بود.

رحیم خانیان در مصاحبه‌ای با خبرنامه صادق٬ ارگانی خبری دانشگاه امام صادق٬ در این رابطه توضیح داد که در سال ۱۳۶۰ در جلسه‌ای «در منزل آقای معینی سهام شرکت ایران بیت به ارزش اسمی پنجاه میلیون تومان توسط اینجانب و آقای نوید تسلیم آقای منتظری گردید و عملا ملک مذکور به تملک جامعه درآمد، با این شرط که در طول عمر جامعه به شخص ثالث واگذار نگردد. و در واقع نوعی وقف بود که به جهت جلوگیری از نفوذ قوانین دست و پاگیر وقف و دخالت اوقاف به این صورت عمل گردد.»

به گفته او قرار بود دانشگاه در همین زمین احداث گردید ولی محمد بهشتی که به منظور دیگری جهت ملاقات با آیت‌الله منتظری آمده بود و در این جلسه حضور داشت پس از در جریان قرار گرفتن تاسیس دانشگاه٬ گفت است که این محل جهت احداث دانشگاه با وجودی که ده هزار متر مربع وسعت دارد کوچک است و دانشگاه فضای بیشتری را می‌طلبد. پس از آن بود که ساختمان دانشگاه مدیریت سابق به دانشگاه امام صادق واگذار شد.

در ابتدا برآوردی که برای بودجه سال اول به منظور جذب سیصد دانشجو در نظر گرفته شده بود ماهیانه یک میلیون و پانصد هزار تومان بود. این دانشگاه نه بودجه دولتی داشت و نه از دانشجویان شهریه دریافت می‌کرد؛ بلکه با توجه به تجرد یا تاهل دانشجویان ماهانه مبلغی بعنوان شهریه به آنان پرداخت می‌شد.

آیت‌الله منتظری در ابتدا تقبل کرده بود که ماهیانه پانصد هزار تومان به دانشگاه کمک می‌کند٬ اما بعد از چندماه این پرداخت متوقف شد.

پس از آن بود که با تشکیل گروه اقتصادی به ریاست علی‌النقی خاموشی و نیر نظر هیئت مدیره طرح خود کفایی دانشگاه کلید خورد.

در قدم اول  یک واحد تولیدی نساجی به نام نساجی جامعه٬ در شهر مشهد افتتاح شد. پس از آن  کارخانه داروسازی حیان، پاساژ نور و میلاد نور در تهران نیز توسط این دانشگاه و برای تامین مخارج آن ساخته شدند.

نام شرکت داروسازی حیان٬ پس از انتشار لیست دریافت کنندگان ارز دولتی٬ به عنوان شرکتی که ارز دریافتی‌اش را خرج واردات دستگاه بخار شور کرده بود٬ در رسانه‌ها مطرح شد.