بازی تحریم و تهدید

 

زیتون ـ  مهسا محمدی: ۱۴ آبان یا همان ۵ نوامبر معهود فرا رسید. موج دوم تحریم‌های پسابرجامی آمریکا علیه ایران درآستانه رسیدن است. دونالد ترامپ رییس‌جمهور برآمده از رسانه و شوهای تلویزیونی آمریکا به روال قدیم خود و به شیوه‌ای متفاوت آمدن آن را خبر داده است، در پوستری دستکاری شده از سریال محبوب «بازی تاج و تخت».

ترامپ در این پوستر که آن را در توئیترش منتشر کرد، ایران را تهدید کرده که « تحریم‌‌ها می‌آیند»، با گرته برداری از جمله معروف و تکرارشونده در سریال که می‌گوید «زمستان می‌آید».

به نظر می‌رسد رییس‌جمهور آمریکا با فرض اینکه دولتمردان ایران این سریال را دیده‌اند تلاش دارد بزرگی و مهابت دوران سختی که در انتظارشان است را پیشاپیش نشان دهد تا شاید به گفته ترامپ با اِعمال «شدیدترین تحریم‌ها» مقامات جمهوری اسلامی بالاخره «هوش به خرج دهند » و برای مذاکره درباره توافق جدید اتمی بازگردند.

 

۱۳ آبان برای جمهوری اسلامی هم روز نمادینی‌ست. روزی که «دانشجویان خط امام» در سال ۵۸ به سفارت امریکا حمله کردند، کارکنان سفارت را به گروگان گرفتند و ۴۴۴ روز بحران و سال‌ها تحریم را برای ایران خریدند. این آغاز رویارویی و دشمنی‌ای شد که در همه ۴۰ سال اخیر لااقل در روابط آشکار و رسمی دو کشور ادامه یافت. بجز مدت زمان کوتاهی بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ از انعقاد برجام و به قدرت رسیدن دونالد ترامپ و خروج او از این قرارداد.

حال به نظر می‌رسد که ترامپ همین روز را برای مقابله به مثل و گروکشی انتخاب کرده است. می‌گوید که خواهان «شکوفایی» ایران است از این رو علیه «رژیم بیرحم» شدیدترین تحریم را اعمال خواهد کرد.

وزارت امور خارجه ایران، اما پیش از این  آمریکا را به جنگ روانی گسترده علیه این کشور متهم کرده و گفته که آمریکا می‌خواهد در دل مردم ایران هراس و دلهره ایجاد کند در حالی که  ایران «برای مقابله با تحریم‌ها تمهیدات لازم اندیشیده شده است.» هر چند هیچگاه درباره چند و چون این تمهیدات توضیحی داده نشده است.

آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران از این هم فراتر رفته و امروز در سخنرانی خود در جمع دانش‌آموزان به مناسبت ۱۳ آبان گفت که « آمریکا رو به افول است؛ این را همه بدانند. آن کسانی که گرایش به سازش دارند، نقشه بی‌پایه می‌کشند… اینها محکوم هستند به اینکه ساقط شوند و افول کنند.»

وزارت امور خارجه هم  در آستانه دور جدید تحریم‌های بیانیه ای صادر کرد، « رژیم ترامپ» را «فاقد استقلال سیاسی» خواند و گفت که تحت تاثیر «رژیم های خارجی» است که احتمالا اشاره به اسرائیل دارد.

 

در این بیانیه سیاستمداران امریکایی به خاطر درس نگرفتن از تجربه اسلاف خود سرزنش شدند و در بخشی از آن آمده است « گویی هر رییس جمهور این کشور خود بایستی تمام سیاست های غلط قبلی را دوباره تکرار کند تا به همان نتایج نامطلوب برسد و ناکارآمدی رویکردهای غلط را به چشم خود تجربه کند.»

این  بیانیه سخنان وزیر امور خارجه آمریکا را « غیرحرفه ای و کودکانه» خواند و تاکید کرد که سیاست حداکثر فشار به «مردم صبور و مقاوم ایران» پیش از این هم آزموده شده است.

موج جدید تحریم‌ها چه را با خود می‌برد؟

عرصه هایی که از فردا مشمول تحریم‌های آمریکا خواهند شد عبارتند از:

ـ فعالیت‌های مربوط به بنادر ایران، بخش‌های مرتبط با حمل و نقل دریایی و کشتی‌سازی

ـ داد و ستدهای وابسته به نفت از جمله خرید نفت، فرآورده‌های نفتی و فرآورده‌های پتروشیمی از ایران

ـ مبادلات مالی با بانک مرکزی ایران و دیگر نهادهای مالی ایرانی از طریق مؤسسات مالی خارجی

ـ بخش انرژی ایران

ـ اعطای خدمات بیمه‌ای و بیمه اتکایی برای مبادلات با ایران

موج اول تحریم‌ها و آثار عینی و روانی آن اقتصاد ایران را تا آستانه فروپاشی برد، ارزش پول ایران به سرعت افول کرد و تعادل کج دار و مریز بازار بر هم خورد.

ترامپ تهدید کرد که با اعمال دور دوم تحریم ها صادرات نفت ایران به صفر خواهد رسید و به این ترتیب اقتصاد ایران به فلج کامل رسیده و حاکمیت مجبور به مذاکره خواهد شد.

با این وجود اخباری که از آمریکا و طرف‌های معاملات نفتی ایران به گوش می‌رسد چندان موید این مطلب نیست.

در روز ۱۱ آبان یعنی دور روز مانده به اعمال نهایی تحریم‌ها خبر رسید که ایالات متحده احتمالا هشت کشور را از تحریم خرید نفت ایران معاف می‌کند.

نام این هشت کشور به طور کامل اعلام نشد اما به گزارش بلومبرگ کره جنوبی، هند و ژاپن که خریدار عمده نفت ایران بوده و از متحدان نزدیک آمریکا به شمار می‌روند، جزو معاف‌شدگان هستند. اسوشیتدپرس هم از معافیت ایتالیا خبر می‌دهد. از این رو به نظر می‌رسد که زمستانی که ترامپ وعده آن را به ایران داد آنچنان هم سرد نخواهد بود.

دوستان برجامی ایران ، اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان و بریتانیا هم امروز در بیانیه‌ای مشترک، «تاسف عمیق» خود را از بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، ابراز کردند. به نظر می‌رسد که هنوز هم ایران، هر چند نه چندان امیدوارانه، بر روی قدرت چانه‌زنی این دوستان برای کندتر شدن چاقوی تحریم آمریکا حساب می‌کند.

به کارگیری بخش خصوصی و نیمه دولتی برای به دور زدن تحریم‌ها، احتمالا یکی دیگر از روزنه‌های مد نظر جمهوری اسلامی برای فروختن نفت و سرپا نگاه داشتن اقتصادش است. هر چند کارشناسان آن را عملی نمی‌دانند و می‌گویند که هیچ بخشی از اقتصاد ایران از این تحریم معاف نخواهد شد.

به نظر می‌رسد ایران همچنین برای کاهش فشار از سوی دونالد ترامپ و مجلس سنای  جمهوریخواه آمریکا، به انتخابات میان‌دوره ای ایالات متحده چشم دوخته است.  این انتخابات روز ششم نوامبر برگزار خواهد شد و اهمیت آن از این جهت است که اگر دموکرات‌ها کنترل مجلس سنا یا نمایندگان را در دست بگیرند، می‌توانند تاثیرات مستقیمی بر تصمیمات ترامپ در دو سال باقیمانده از دوران ریاست جمهوری وی بگذارند .

در کنار این راه‌حل‌های حقیقتی‌تر اما در دنیای «بازی تاج و تخت» هم جمهوری اسلامی تلاش کرده که لااقل در فضای مجازی از رییس‌جمهور توئیترباز آمریکا عقب نیافتد و سربازان جنگ نرم رهبر جمهوری اسلامی به طراحی پوسترهایی از او و قاسم سلیمانی در استقبال از تحریم‌ها و تهدید متقابل امریکا دست زدند.