زیتون ـ آرش فروغی: ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ در کویت بود که فوتبالیست‌های ایرانی بعد از تساوی دو ـ دو با چین به هتل برگشته اند. اعضای تیم هنوز به اتاق‌هایشان نرفته بودند که محمد پنجعلی مدافع آن سالهای تیم ملی فوتبال ایران خبر حمله عراق به ایران را داد. تماس با ایران ممکن نبود. تلویزیون هتل به جای پخش شبکه‌های کویت، کانال‌های عراقی را پوشش می داد. عده ای از اعضای تیم قصد ترک مسابقات و بازگشت به ایران را داشتند که با مخالفت مقامات در ایران رو به رو شدند.
تیم ایران در دو بازی بعدی هم پیروز شد. هفت بر صفر بنگلادش و سه بر صفر کره شمالی را شکست داد. یک روز قبل از بازی با کویت خبر کشته شدن «حسین روشن» برادر حسن روشن بازیکن برجسته آن روزهای تیم ملی در جبهه شاکله تیم را از هم پاشید. ایران بازی را با نتیجه ۲ بر یک به کویت واگذار کرد . در پایان مسابقات ایران قهرمان سه دوره قبل قهرمانی فوتبال آسیا به جایگاه سوم اکتفا کرد.
پس از پایان بازی‌ها هیچ هواپیمایی حاضر به بازگرداندن تیم ایران به تهران نشد. ناچار تیم ملی فوتبال ایران از طریق سوریه به ترکیه رفت و با اتوبوس از طریق مرز بازرگان به ایران بازگشت.
با پیروزی انقلاب ۵۷ و آغاز به کار جمهوری اسلامی، ایدئولوژی حکومت تازه بنیان روی همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی ایرانیان اثر گذاشت. ورزش نیز از این قاعده مستثنی نشد.
بلافاصله بعد از استقرار حکومت اسلامی ورزش زنان و مردان به طور کامل از هم تفکیک شد و رشته‌های ورزشی شطرنج ، بوکس و کونگ فو ممنوع شدند.
محدودیت‌ها درباره زنان خود را بیشتر نشان می‌داد، به طوری که نه تنها ورزشکاران که تماشاچیان را هم در برگرفت. طبق قانونی نانوشته ورود زنان به تمامی استادیوم‌ها و اماکن ورزشی مردانه جهت تماشای مسابقات ممنوع شد. بسیاری از روحانیون سنتی حتی با پخش مسابقات ورزشی مردان در رشته‌هایی مانند کشتی از تلویزیون مخالف بودند و آنرا خلاف شرع میدانستند.
درگیری بر سر این مسئله میان روحانیون تا حدی بالاگرفت که محمد هاشمی، رییس وقت صدا و سیما مجبور شد از آیت‌الله خمینی درباره « پخش برنامه‌های ورزشی نظیر کُشتی و فوتبال که در آن قسمتی از بدن مردان ورزشکار پوشیده نیست و نگاه کردن به برنامه‌های فوق الذکر که از تلویزیون پخش می‌شود » استفتا کند.
رهبر وقت جمهوری اسلامی پاسخ داد «نظر نمودن به این قبیل فیلم‌ها و نمایشنامه‌ها هیچ یک اشکال شرعی ندارد و بسیاری از آنها آموزنده است و پخش آنها نیز اشکالی ندارد. و همین طور فیلمهای ورزشی و آهنگها اکثراً بی‌اشکال است. گاهی خلافْ به طور نادر دیده می‌شود، که باید بیشتر مواظبت کرد. لکن دو نکته باید مراعات شود: اول آنکه کسانی که گریم می‌کنند باید محرم باشند و اجنبی حرام است چنین کاری را انجام دهد. دوم آنکه بینندگان از روی شهوت نظر نکنند.»(جلد ۲۰ صحیفه امام خمینی (ره)، از صفحه ۴۴۵ تا صفحه ۴۴۶)
با وجود این پاسخ عملا محدودیت‌ها اعمال شده و گسترش یافت.
پاکسازی عناصر ضد انقلاب
در سال ۱۳۵۹ با حکم محمدعلی رجایی، مصطفی داوودی به عنوان رییس سازمان تربیت بدنی منصوب شد. وی کار خود را با پاکسازی سازمان تربیت بدنی از عناصر به اصطلاح غیرانقلابی آغاز کرد. این پاکسازی به حدی گسترده بود که با پایان آن ۹۷% کارمندان باقی مانده در سازمان، تحصیلات زیر دیپلم داشتند. او همچنین تمام کرسی‌های ایران در کنفدراسیونهای آسیایی و جهانی را زمانی که ریاست کنفدراسیونهای فوتبال، کشتی ، تنیس و شمشیربازی در اختیار ایران بود، لغو کرد.
حذف ورزش زنان از تمامی عرصه‌ها در زمان ریاست داوودی بر سازمان تربیت بدنی آغاز شد.
ورود سیاست و ایدئولوژی به ورزش مانع حضور ورزشکاران ایرانی در دو المپیک مسکو ۱۹۸۰ و لس‌آنجلس ۱۹۸۴ شد.
سال ۱۹۸۳ درمسابقات قهرمانی کشتی جهان در کی‌یف شوروری، بیژن سیف‌خانی فرنگی کار ایرانی با نتیجه ۷ بر ۴ مقابل رابینسون کوناشویلى رقیب اسرائیلی خود به پیروزی دست یافت. بلافاصله بعد از ارسال خبر این مسابقه به ایران، علی اکبر ولایتی وزیر امورخارجه وقت تمامی تیم کشتی فرنگی و آزاد را به کشور فراخواند. این اولین و آخرین مسابقه ایران و اسراییل بعد از برپایی حکومت جمهوری اسلامی در ایران شد. از آن پس سیاست رسمی ایران عدم رویارویی با حریفان اسراییلی در تمامی مسابقات ورزشی است. تصمیمی که هنوز هم ادامه دارد.
ملاقات آیت الله خمینی با فوتبالیست‌های منتخب تهران ۱۶ اسفند ۱۳۶۰
در ۱۶ اسفند ۱۳۶۰ آیت الله خمینی در ملاقات با فوتبالیست‌های منتخب تهران به تبیین اهداف و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی درباره ورزش پرداخت:« شما نمونه باشید در کشورهای دیگر که شماها از جمهوری اسلامی هستید. ما امروز احتیاج به این داریم که اسلام را در هر جا تقویت کنیم و در هر جا پیاده کنیم و از مملکت خودمان اسلام را به جاهای دیگر به آن معنایی که در مملکت الآن حاصل شده است صادر کنیم و یکی از وجه صدورش همین شما جوانها هستید که در سایر کشورها می‌روید … در اعمالتان، در رفتارتان، در کردارتان طوری باشید که نمونه باشد برای جمهوری اسلامی و جمهوری اسلامی با شما به جاهای دیگر هم ان شاء الله برود.» (صحیفه امام، ج۱۶، ص ۸۲-۸۰)
در همین جلسه بود که آیت‌الله خمینی جمله معروف خود درباره ورزش را بیان کرد: «من خودم ورزشکار نیستم اما ورزشکارها را دوست دارم».
درهم تنیدگی سیاست و ورزش در طول سال های جنگ ایران و عراق ادامه داشت. در خردادماه ۱۳۶۱ تیمهای فوتبال ، والیبال ، هندبال و پینگ پونگ از طرف جنبش امل لبنان برای چند بازی دوستانه وارد تهران شدند. سرپرست تیمهای اعزامی جوانی ۲۲ ساله، معمم و لاغر بود که سالیان بعد نقشی اساسی در حوادث منطقه و ارتباط با ایران بازی کرد. شیخ حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان.
هفدهم مهر ماه سال ۱۳۶۳ مسابقه پرسپولیس و پاس که قرار بود در ورزشگاه امجدیه برگزار شود به علت جمعیت زیاد تماشاگران که حتی دور زمین فوتبال و پیست دو میدانی را فرا گرفته بودند لغو و به زمان دیگری در ورزشگاه آزادی موکول شد. این امر باعث شورش تماشاگران عصبانی شد. به طوری که پرتاب سنگ با مسوولین ورزشگاه درگیر شدند و تاسیسات و امکانات ورزشی را به آتش کشیدند.
شلوغی به خیابانهای اطراف هم سرایت کرد. فردای آن روز، محمد جانفدا، رئیس هیات فوتبال تهران، دستگیر و زندانی شده است و جام باشگاه‌های تهران در هفته ششم به طور کامل متوقف شد و حق بازی در ورزشگاه امجدیه از تیم پرسپولیس سلب شد.
در کنار جنگ و با افزایش تعداد معلولان جنگی ایران، فدراسیون جانبازان و معلولین به مرور جای خود را میان جامعه ورزشی باز کرد.
خرداد ۱۳۶۴ تیم ملی والیبال نشسته ایران در اولین حضور بین‌المللی خود در مسابقات قهرمانی جهان در نروژ با پیروزی مقابل تمام حریفان به مقام اول این مسابقات رسید.
در سال ۱۳۶۵ در جبهه‌های جنگ وضعیت ایران رو به وخامت رفت. با کاهش قیمت نفت و ماجرای مک فارلین تعداد نیروهای داوطلب برای شرکت در جنگ رو به کاهش گذاشت. در بحبوحه همان سال‌ها شعار جنگ جنگ تا پیروزی سران جمهوری اسلامی به جنگ جنگ تا یک پیروزی تغییر کرد.
در این راستا ستاد تبلیغات جنگ برای اعزام بیشتر نیروها و تشویق آنها به حضور در جنگ تصمیم به برگزاری مراسمی در ورزشگاه آزادی و بسیج نیروها در آن شد. در روز۱۲ آذر ۱۳۶۵ ورزشگاه آزادی شاهد حضور لشگر محمد رسول الله و سخنرانی رییس جمهور وقت خامنه ای و رییس مجلس هاشمی رفسنجانی بود.کاری که امسال و در چهلمین سال انقلاب و مجددا با حضور آیت‌الله خامنه ای تکرار شد.
۱۹ شهریور ۱۳۶۷ آیت الله خمینی در جواب استفتایی که از وی درباره شطرنج شد آن را بازی فکری و حلال اعلام کرد .
بعد از مرگ آیت الله خمینی در خرداد ۱۳۶۸ و در طی سالهای دهه هفتاد به مرور تغییراتی در جهت گشایش بیشتر فضا آغاز شد.
در همان سال ۶۸ در مسابقات قهرمانی جهان در سوسیس «علیرضا سلیمانی» در دسته فوق سنگین اولین مدال طلای ایران در این وزن و اولین طلای جهانی ایران را بعد از انقلاب بدست آورد. این آغازی بر تحولات وسیع ورزشی در ایران، البته فقط برای مردان است.
جمعه ۲۷ بهمن ۱۳۶۸ هفته آخر لیگ تهران، بازی استقلال و پاس در ورزشگاه آزادی یک ساعت پیش از شروع مسابقه لغو شد. اینبار جمعیت بی‌آنکه صدمه‌ای به ورزشگاه بزنند، با شعارهای بر علیه جمهوری اسلامی از ورزشگاه خارج شدند.
این اتفاق که فقط پنج روز بعد از راهپیمایی ۲۲ بهمن روی داد و بر مسوولان نظام بسیار سنگین آمد. به طوری که عبدالله نوری وزیر کشور وقت درباره این واقعه به مطبوعات گفت «شکست خورده‌هایی که بعد از راهپیمایی بزرگ ۲۲ بهمن هیچ دستاویزی نداشتند، با تبلیغات بسیار گسترده عنوان کردند مردم در حال جدایی از نظام جمهوری اسلامی هستند. بعضی از رسانه‌های خارجی هنوز هم این داستان را با تحلیل‌های ذهنی و خیالی ادامه می‌دهند.»
بعد از این وقایع بود که مدیریت فوتبال ایران رنگ و بوی امنیتی به خود گرفت. علی آقا محمدی نماینده مجلس سرپرست تیم استقلال و عباس انصاری فرد از اعضای سپاه پاسداران سرپرست تیم پرسپولیس شدند.
خامنه ای به رهبری جمهوری اسلامی رسید و هاشمی رفسنجانی رییس‌جمهور شد. این ریاست جموری به طور غیرمستقیم سال ۱۳۶۹ را به سالی سرنوشت ساز برای ورزش زنان در ایران مبدل کرد.
در این سال با پیشنهاد فائزه هاشمی، نایب رئیس وقت کمیته ملی المپیک و با موافقت ریاست کمیته بین‌المللی المپیک، آنتونیو سامارانش، شورای همبستگی ورزش بانوان (فدراسیون اسلامی ورزش زنان) تشکیل می شود و ایران در بازیهای آسیایی ۱۹۹۰ پکن با ۱۲۶ ورزشکار مرد و یک ورزشکار زن شرکت می‌کند. «لیدا فریمان» ورزشکار تیرانداز، اولین زن ورزشکار ایرانی بود که بعد از انقلاب ۵۷ ایران در عرصه مسابقات بین المللی شرکت کرد. وی پرچمدار تیم ایران در مسابقات المپیک ۱۹۹۶ آتلانتا نیز بود. فریمان بعدها در گفتگویی که با ورزش بانوان انجام داد گفت:« اصلا حضورم برای هیچ‌کس اهمیتی نداشت و فقط شرکت من در این المپیک یک مانور تبلیغاتی در راستای حضور بانوان محجبه بود.»
در بهمن ۱۳۷۱ اولین دوره مسابقات ورزشی زنان کشورهای اسلامی در تهران برگزار شد. در این مسابقات زنان درهفت رشته بدمینتون ، شنا، والیبال، تیراندازی، هندبال، جودو و دومیدانی حضور یافتند. در پایان مسابقات هم ایران با کسب ۲۰ مدال طلا ۱۴ نقره و ۲۳ برنز بعد از تیم قرقیزستان به مقام دوم رسید.
در بازیهای آسیایی هیروشیما ۱۹۹۴ هم ایران با ۲۳۶ ورزشکار شرکت کرد. اما باز هم سهم زنان فقط محدود به دو نفر در رشته تیراندازی بود. تفاوت بزرگ این بازی‌ها حضور تیم ملی بوکس ایران در آن بود. بوکس برای اولین بار پس از ممنوعیت بعد از انقلاب به مسابقات بین‌المللی اعزام شد. حاصل تلاش ورزشکاران ایرانی ۹مدال طلا ، ۹ نقره و ۸ برنز بود.
هشتم آذر ۱۳۷۶ – استرالیا
«کریم باقری، دایی، یک فرصت خوب، حالا پشت مدافعان، خداد عزیزی، توی دروازه توی دروازه، گل گل برای ایران باز هم خداداد، باز هم روی زمین، این غزال تیزپای فوتبال ایران» جواد خیابانی از ذوق فریاد می‌زند. والدیر ویرا مربی برزیلی تیم ایران سیگاری را که از هیجان روی چمنهای ورزشگاه پرتاب کرده، دوباره برمی‌دارد . ایران با نتیجه دو بر دو مقابل استرالیا برای اولین بار بعد از انقلاب به جام جهانی صعود می‌کند.
در ایران مردم به خیابان‌ها آمدند و شروع به پایکوبی کردند. اولین جشن خیابانی ایرانیان بعد از انقلاب ۵۷ رقم می‌خورد. این امکان پایکوبی جمعی به فضای سیاسی جامعه در آن زمان هم بی‌ارتباط نیست، چرا که تازه ۶ ماه از یک انتخابات نسبتا رقابتی در چارچوب جمهوری اسلامی گذشته و «اصلاح‌طلبان» قدرت را در ایران در دست گرفتند.
ورزش ایران همزمان با دولت جدید وارد مرحله تاره‌ای از زندگی خود شد. بعد از بازگشت تیم ملی و در جشن استقبال از فوتبالیست‌ها برای اولین بار بعد از انقلاب ۵۷ زنان در کنار مردان وارد ورزشگاه آزادی شدند.
تیم فوتبال ایران، سال بعد در مسابقات جام جهانی فوتبال در فرانسه حاضر شد. در بازی اول مقابل تیم فوتبال کرواسی بازی را با نتیجه یک بر صفر واگذار کرد.
اما بازی مهم برای جمهوری اسلامی بازی دوم بود که حواشی آن از متن مهم‍تر شد. ایران روز ۳۱ خرداد ۱۳۷۷ مقابل آمریکا قرار گرفت. دو تیم فوتبال بعد از ۱۹ سال خصومت علنی سیاسی دو کشور رو در روی هم قرار گرفته بودند.
هر چند دولت جدید ایران با شعار گفت‌وگوی تمدنها در سیاست خارجی بر سرکار آمده بود، اما تیرگی روابط بین سیاست‌مداران دو کشور شرایط را پیچیده کرده بود.
مهرداد مسعودی مسئول ایرانی‌تبار فیفا در مصاحبه با نشریه فورفورتو می‌گوید: «…ایران تیم B بود و آمریکا تیم A و براساس مقررات فیفا بازیکنان تیم B باید راه رفته و با بازیکنان تیم A دست بدهند، ولی از تهران به آنها دستور داده بودند آنها نباید راه رفته و با آمریکایی‌ها دست بدهند. فیفا سرانجام آمریکایی‌ها را مجاب کرد تا آنها راه افتاده و با ایرانی‌ها دست بدهند.»
دردسر دیگر فیفا در این دیدار خرید حدود ۷ هزار بلیط توسط سازمان مجاهدین خلق ایران بود که در ورزشگاهی با حدود چهل هزار نفر گنجایش معضل بزرگی به حساب می‌آمد.
با اهدا گل‌های رز سفید توسط تیم ایران به تیم ایالات متحده، بازی‌ای که رییس فدراسیون فوتبال امریکا آنرا «مادر همه بازی‌ها» خوانده بود، شروع شد. نیویورک تایمز هم تیتر «فوتبال سیاسی» را برای این بازی انتخاب کرد . ایران با دو گل حمید استیلی و مهدی مهدوی کیا ، دو بر یک آمریکا را شکست داد و اولین پیروزی تیم ملی ایران را در جام‌های جهانی رقم خورد و ایران سراسر جشن و پایکوبی شد. در بازی سوم ایران دو بر صفر مغلوب آلمان شده و از رقابتهای جام جهانی فرانسه حذف شد.
در سال ۱۳۷۷ تیم کوهنوردی ایران برای اولین بار موفق به صعود به قله اورست شد. محمد اوراز فقید ،حمید اولنج، جلال چشمه قصابانی، محمد حسن نجاریان چهار نفری بودند که بر فراز قله قرار گرفته و برچم ایران را به اهتزاز درآوردند.این اتفاق مقدمه ای بود برای رشد بیشتر و همه گیر شدن ورزش حرفه‌ای کوهنوردی در سالهای بعد.
در سال ۱۹۹۹ تیم فوتسال ایران در اولین مسابقات قهرمانی آسیا در کوالالامپور مالزی قهرمان شد و این عنوان را تا سال ۲۰۱۸ دوازده بار دیگر تکرار کرد. و به عنوان پرافتخارترین تیم آسیا و یکی از قوی‌ترین تیمهای جهان در این رشته شناخته شد.
۱۵ آذر ۱۳۷۷ بازیهای اسیایی در بانکوک افتتاح شد ایران با ۱۹۹ ورزشکار در ۲۲ رشته ورزشی شرکت کرد و باز هم به زنان فقط تیراندازی رسید.
قرار بر این بود که آرش میراسماعیلی، جودوکار، پرچم ایران را حمل کند، اما شب قبل از افتتاحیه تهران تصمیم می‌گیرد که پرچم را به زهرا محروقی بسپارد.
مهین فرهادی زاده، سرپرست وقت تیم تیراندازی بانوان ایران در این باره می گوید که با پیگیری های او، طاهره طاهریان و فائزه هاشمی و حمایتهای هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی رییس جمهور وقت این شرایط ممکن شد. فرهادی زاده در جای دیگر می افزاید : « از سال ۹۰(۱۹) که بانوان برای نخستین بار در بازیهای آسیایی شرکت کردند، تا امروز شرایط خیلی فرق کرده. به خوبی یادم هست که در نخستین دوره حتی اجازه ندادند که بانوان ایرانی در دهکده بازی‌ها مستقر شوند و برای بانوان تیرانداز، هتل گرفتند. بعد از شش روز و همزمان با مراسم افتتاحیه و با پیگیری‌هایی که انجام دادیم و حمایت آقای رفسنجانی، رییس جمهوری وقت، اجازه دادند که بانوان به دهکده بازی‌ها منتقل شوند. عکسی که در آن بانوان با چادر در مراسم رژه حضور دارند، مربوط به همین دوره بازی‌هاست. بعد از مراسم رژه، بازخوردهای خیلی خوبی از حضور بانوان با حجاب اسلامی گرفتیم.»
در این مسابقات ایران ده مدال طلا، یازده نقره و سیزده برنزه به دست آورد و هفتم شد.
برای بازی های آسیاسی بوسان در مهرماه ۱۳۸۱ ایران با ۱۵۰ ورزشکار به کره جنوبی رفت. تفاوت بزرگ این بار این بود که زنان فقط تیرانداز نبودند. پروانه محمد تقی پور با کسب مدال برنز در مسابقات تکواندو اولین مدال‌آور زن ایرانی بعد از انقلاب ۵۷ شد، تیم تیراندازی زنان هم در مسابقات تیراندازی ماده ده متر با کسب مدال نقره پیروزی زنان ایرانی را تکمیل کردند.
ایران در این مسابقات با کسب ۸ طلا، ۱۴ نقره و ۱۴ برنز به مقام دهم مسابقات آسیایی بوسان رسید.
با رشد و پیشرفت فنی ورزشکاران ایرانی بعد از سالهای رکود اول انقلاب و شرکت بیشتر آنان در مسابقات جهانی مشکلات جدیدی سر برآورد.
در قرعه کشی مسابقات جودو المپیک ۲۰۰۴ آتن، آرش میراسماعیلی با حریفی از اسراییل هم‌گروه شد. میراسماعیلی برای اینکه رویاروی حرف اسراییلی قرار نگیرد، به بهانه کمر درد از وزن‌کشی انصراف داد و از مسابقات حذف شد.
در سال ۱۳۸۴ با انتخاب محمود احمدی نژاد به ریاست جمهوری، و قدرت گرفتن مجدد تندروها آزادی‌های اجتماعی دچار محدودیت‌های جدیدی شد و ورزش هم از تاثیر بی‌نصیب نماند.
احمدی نژاد با انتخاب محمد علی آبادی در دولت اول و علی سعید لو در دولت دوم خود به عنوان رییس سازمان تربیت بدنی، ورزش را بیش از پیش به سیاست پیوند زد، باعث به حاشیه راندن اعضای باسابقه فدراسیون‌ها و درگیری ورزش ایران با فدارسیونهای جهانی به علت دخالت دولت و سیاست در ورزش شد، هر چند در سالهای بعد تلاش کرد برای جلب افکار عمومی از بعضی از محدودیت‌ها بکاهد.
فشار برای عدم ورود زنان به استادیوم ها برای تماشای مسابقات مردان افزایش یافت، مردان هم که از اساسا امکان تماشای ورزش زنان را نداشتند.
چهارشنبه ۱۰ اسفند ۱۳۸۴ پس از آنکه مسئولان استادیوم از ورود زنانی که قصد تماشای مسابقه فوتبال ایران در برابر کاستاریکا را داشتند جلوگیری کردند، حدود سی نفر از این زنان با برگزاری تجمعی، اعتراض خود را نسبت به این تصمیم اعلام کردند.
چندی بعد از انتشار خبر این تجمع رییس جمهور وقت محمود احمدی نژاد در نامه ای به رییس سازمان تربیت بدنی نوشت: «.. مسابقات فوتبال جاذبه های فراوانی دارد و به خصوص در موارد حساس ملی و برجسته باشگاهی میلیون ها نفر به تماشا می نشینند … برخلاف تصور و تبلیغ عده ای تجربه نشان داده است که حضور انبوه خانواده ها و بانوان در محیط های عمومی، سلامت و اخلاق و عفاف را در آن محیط ها حاکم کرده است: از این رو ضرورت دارد…بخشی از مرغوب ترین مکان های تماشاگران در مسابقات فوتبال ملی و مهم به طور ویژه به بانوان و خانواده ها اختصاص یابد.»
دو روز بعد از نامه احمدی نژاد خبرگزاری فارس با تهیه گزارشی از نظر سه تن از مراجع درباره حضور زنان در استادیوم در صدد پاسخ به احمدی نژاد برآمد. برآیند نظارت مراجع این بود که «شرکت بانوان در مکانهای عمومی ورزشی که همراه با اختلاط است به هیچ وجه جایز نیست و در این امکنه ولو مکانهای خاصی برای زنان اختصاص یابد اما مفاسد اختلاط بر آن مترتب است.»
در میان دعوای احمدی نژاد و مراجع سنت‌گرا واقعه ای به ظاهر کوچک اما جریان ساز در گوشه ای از تهران به وقوع پیوست. در هشتم اردیبهشت ۱۳۸۵ تیم فوتبال نوجوانان برلین آلمان در دیداری دوستانه در ورزشگاه آرارات مقابل تیم دختران نوجوانان ایران به زمین رفت. این اولین بازی فوتبال رسمی زنان ایران در فضای باز و با تیم حرفه ای بعد از انقلاب ۵۷ بود. با اینکه ورود مردان به ورزشگاه ممنوع بود و حتی نیروی انتظامی داخل ورزشگاه زن بودند با اینحال دو تیم تمام ۹۰ دقیقه را با حجاب و پوشش کامل فوتبال بازی کردند و در پایان با نتیجه دوـ دو به بازی خاتمه دادند.
در جریان المپیک ۲۰۰۸ پکن به سنت سالهای پیش از آن یک زن، هما حسینی، ورزشکار شرکت کننده در رشته قایقرانی پرچمدار تیم ایران بود. بعد از مراسم افتتاحیه علم الهدی امام جمعه مشهد با انتقاد از انتخاب این ورزشکار برای پرچمداری گفت : «اینکه در رقابت های المپیک در چین تیم ورزشی ما وقتی می خواهد حرکتی بین المللی انجام دهد، نباید پرچمدار آن یک خانم ورزشکار باشد، چرا که این موضوع جنگ با ارزش ها و آماده سازی مردم برای فرج امام زمان(عج) است، آیا می فهمید چه می کنید؟ »
خرداد ۸۸ فرا می‌رسد و ایران بعد از یک انتخابات ریاست جمهوری پرحاشیه درگیر بحران داخلی شد.
۲۷ خرداد ۱۳۸۸ یعنی ۵ روز بعد از انتخابات و در میانه اعتراضات، تیم ملی ایران برای مسابقات مقدماتی جام جهانی به مصاف کره جنوبی رفت. وقتی تیم ایران وارد زمین شد علی کریمی، مهدی مهدوی کیا، حسین کعبی، وحید هاشمیان، جواد نکونام و مسعود شجاعی، به نشانه همبستگی با مردم معترض دستبندهای سبز به دست داشتند.این حرکت از سوی مردم معترض به نتیجه انتخابات با استقبالعظیمی مواجه شد. با این وجود این ورزشکاران بین دو نیمه با فشار کادر فنی مجبور بازکردن دست بندها شدند.
ایران در بازیهای آسیایی ۲۰۱۰ گوانجو چین با ۲۸۴ ورزشکار مرد و ۸۶ ورزشکار زن در ۳۱ رشته ورزشی شرکت کرد. حالا دیگر تعدد رشته‌هایی که زنان در آن شرکت می‌کردند افزایش یافته بود.ایران در این مسابقات با ۲۰ طلا ، ۱۵ نقره ، ۲۴ برنز به مقام چهارم دست یافت. نکته قابل توجه این دوره کسب ۱۴ مدال توسط ورزشکاران زن بود.
با این حال بعد از بازگشت ورزشکاران از چین، روحانیون سنتی بار دیگر شروع به حمله به ورزشکاران زن کردند. خبرگزاری ایسنا درباره «اعزام بانوان ورزشکار به رقابتهای ورزشی برون‌مرزی» از مراجع استفتا کرد. باز هم نتیجه منفی بود و مراجع گفتند که تشویق و اعزام «زنان مسلمان به میادین مسابقات خارجی با وضع لباس و پوشش ورزشکاران و حضور نامحرمان و اختلاط زن و مرد در مراحل مختلف، بر خلاف موازین شرعی و حرام است.»
در سال ۱۳۹۲ با ریاست جمهوری حسن روحانی، دولت با وعده آزادی‌های اجتماعی بر سرکار آمد. اما مخالفت‌ها به مرکزیت قم همچنان ادامه داشت و حتی شدت گرفت .
تیم فوتبال زنان ایران در سال ۲۰۱۰ در مسابقات انتخابی المپیک لندن که در اردن برگزار می‌شد، اعزام شد. در بازی اول با نتیجه ۴ بر صفر بر فلسطین پیروز شد. در بازی بعدی در مقابل میزبان با نتیجه یک بر یک به تساوی رسید. در بازی سوم با دو گل بحرین را پشت سر گذاشت . در مرحله نیمه نهایی اما داور بحرینی مسابقه لباس تیم ایران را نامناسب تشخیص داد و حکم به کنار گذاشتن حجاب یا ترک بازی داد. تیم ایران ناگزیر بازی را واگذار کرد و از رفتن به المپیک بازماند.
سال ۱۳۹۲ برای ورزش ایران سالی خوش یمن بود. تیم تکواندو زنان و مردان ایران به مقام سوم جهان دست می‌یابند. ایران در مسابقات کشتی قهرمانی جهان در بوداپست مجارستان به مقام اول می‌رسد. تیمهای والیبال و بسکتبال ایران قهرمال بلامنازع آسیا می‌شوند و فوتبال بعد از یک سری بازی نفس گیر راهی جام جهانی برزیل می‌شود. در وزنه برداری هم ایران بعد از روسیه و چین به مقام سوم جهان دست می‌یابد.
تحلیلگران افزایش امید اجتماعی تحت تاثیر وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی و موفقیت کاندیدای وعده دهنده را در این اتفاقات بی‌تاثیر نمی‌دانند.
در کنار این موفقیت‌ها اما اتفاقات دیگری هم در جریان بود تا وجود تندروها از یاد نرود. در ۳۰ خرداد ۱۳۹۳ تعدادی از زنان که برای تماشای والیبال ایران و ایتالیا به ورزشگاه آزادی رفتند، بازداشت و همان شب آزاد شدند. یکی از بازداشت شدگان با نام غنچه قوامی ۱۰ روز بعد مجددا بازداشت شد. عکس‌العمل‌های داخلی و بین المللی به این اتفاق گسترده بود، قوامی دو آذر با تعیین وثیقه ۱۰۰میلیون تومانی آزاد شد. اما بعد از این اتفاق خواست ورود زنان به ورزشگاهها تبدیل به یکی از خواست‌های بحث‌برانگیر و پردامنه در ورزش و حقوق زنان ایران شد.
چهارم مهر ۱۳۹۴ در مالزی دو تیم فوتسال زنان ایران و ژاپن برای کسب عنوان قهرمانی اولین دوره مسابقات فوتسال قهرمانی آسیا رو در روی هم قرار گرفته اند. تیم ایران نیلوفر اردلان کاپیتان خود را به همراه ندارد. همسر نیلوفر به خاطر مسایل خانوادگی وی را ممنوع الخروج کرده و وی اجبارا در ایران مانده است. فرشته کریمی تک گل بازی را در دقیقه ۱۸ وارد دروازه ژاپن می‌کند تا بانوان ایران جشن اولین قهرمانی خویش را بدون کاپیتان خود تجربه کنند.
در المپیک ۲۰۱۶ ریودوژانیرو برزیل کیمیا علیزاده تکواندو کار نخستین زن ایرانی شد که در تاریخ حضور ایران در بازیهای المپیک برنده مدال شد، علیزاده برنز گرفت.
«باید ببازی!» جمله ای بود که تبدیل به خلاصه‌ای از تاریخ ۴۰ ساله ورزشکاران ایرانی شد که از اختلاط سیاست و ورزش بعد از انقلاب ایران در رنجند. این جمله ای بود که مربی علیرضا کریمی، کشتی‌گیر در مسابقات جهانی کشتی آزاد زیر ٢٣ سال جهان در میانه مسابقه با فریاد به او گفت. چرا که در صورت برد در دور بعد حریف علیرضا یک ورزشکار اسراییلی بود. کریمی باخت و گره کور مدل مواجهه ورزشکاران ایرانی با حریف‌های اسرائیلی کورتر شد. چرا که دیگر فدراسیون‌ها بهانه کمردرد و بیماری را هم از تیم ایران نمی‌پذیرند.
به نظر می‌رسد با گذشت ۴۰ سال از انقلاب ایران مشکلات «نظام» با «ورزش» برای هر دو فرسایشی شده است. حفظ برخی اصول اسلامی و ایدئولوژیک نظام حاکم در ایران با اصول ورزشی سازگار نیست. در تازه‌ترین مورد کار به رویارویی مستقیم هم رسیده و انتقاد وریا غفوری و علی کریمی به سخنان محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، پیرامون فلسطین، واکنش تلویحی رهبر جمهوری اسلامی را هم به‌دنبال داشت و این دو فوتبالیست نیز به دادگاه احضار شدند. نگاهی به روند این ۴۰ سال نشان می‌دهد که با وجود مقاومت جانانه هسته سخت نظام، بعضی تغییرات و پبشرفت‌ها ناگزیر به آن تحمیل شد و در بعضی از نقاط بالاخص در حوزه زنان هنوز در حال مقاومت هستند. اسرائیل هم هنوز سنگر دور از دسترس ورزشکاران ایران است و جمهوری اسلامی همچنان به شیوه ای متناقض و «برای فلسطین» بر به رسمیت نشناختن این کشور پای می‌فشارد در حالی که فلسطینیان در میادین ورزشی به مصاف اسرائیل می‌روند.
۱۳ آبان در تاریخ جمهوری اسلامی روز مهمی است؛ نه از آن جهت که سفارت…
در تحلیل سیاسی و روانشناختی دیکتاتوری، مسئله مقصر دانستن پذیرفتگان دیکتاتوری به عنوان افرادی که…
امروز یکم نوامبر، روز جهانی وگن است؛ این روز، یادبودِ تمام دردمندی‌ها و خودآگاهی‌هایی است…
درآمد در این نوشتار به دو مطلب خواهم پرداخت. نخست، تحلیلی از عنوان مقاله و…