سیل اخیر و واکنش مرجعیت شیعه

حادثه سیل اخیر بار دیگر مسئولیت سنگین مراجع در مقابل مردم را در محک آزمایش قرار داد. به‌قول مطهری امامان شیعه دو خصوصیت بارز استغراق در عبادت و‪ کمک به فقرا و دستگیری از آنان در حد وسع و امکانات را دارا بودند، آنگاه که نمی‌توانستند به همه نیازمندان کمک کنند، سعی می‌کردند در سطح فقرا زندگی کنند که حداقل هم سطح زیستی، مایه تسلی خاطر آنان گردد‪.

 طبق باور شیعه یکی از سیره‌های نیک امامان این بود که شخصاً شب‌ها به یاری فقرا می‌شتافتند، چه داستان‌هایی از امام علی، امام سجاد، امام کاظم و دیگر امامان در متون تاریخی شیعه هست که خود شخصاً از فقرا تفقد می‌کردند، هر چند این کمک رسانی‌ها خالصانه و بی ریا بوده است، ولی اثر اجتماعی فراوانی داشته و مصدر عشق و محبت مردم به امامان بوده است. قرآن به این اثر اجتماعی و محبت‌آفرینی یادآوری کرده است که: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا (کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده‏ اند به زودى [خداى] رحمان براى آنان محبتى [در دلها] قرار مى‏ دهد – سوره مریم –۹۶).

‪ 

بنا بر نظر مرتضی مطهری، امام کاظم شهید محبت بود. یعنی حاکمان جور طاقت محبت مردم به او را نداشتند. در خبر هست محبت‌ورزی مردم نسبت به امامان به‌دلیل مردم‌دوستی خدمت به خلق و دستگیری از نیازمندان بوده است. در متون شیعه آمده است که امام زین العابدین هنگام غسل میت آثار کبودی بر پشت او نمایان بوده است و پس استفسار از امام باقر گفته شده این بر اثر حمل مواد غذائی به خانه‌های فقرا بوده است.

هم‌چنین بلاها و مصیبت‌ها در بستر فرصت‌ها برای کارهای نیک است. کمک‌رسانی آنگاه وجود دارد که احتیاج به کمک موجود باشد. به‌قول فلاسفه بسیاری از فضیلتًها مانند صبر، شجاعت و احسان به فقرا فقط در دامن شرها و مصیبت‌ها امکان وجود و بروز  پیدا می‌کنند. امامان شیعه از این فرصت‌ها کمال استفاده را می‌کردند‪.

اینک این سوال موجه بنظر میرسد، آیا مراجع در پیروی از سیره امامان موفق بوده‌اند؟

در حادثه سیل اخیر کدام مرجع شخصاً به خانه‌های سیل‌زدگان مراجعه کرده و به آنها اظهار همدردی کرده و مایحتاج آنها را در حد امکان فراهم ساخته است؟ در روایتی هست وقتی امام محموله کمک را شخصاً بسوی خانه فقیری می‌برد، مریدی پیشنهاد کرد که زحمت اینکار را از دوش امام برداشته خود انجام دهد، ولی امام قبول نکرد.

مراجع در ایام حج، بعثه در مکه و مدینه برپا می‌دارند تا بدینوسیله ارتباط خود را با مقلدین خود که از کشورهای مختلف می‌آیند حفظ کرده و وجوهات شرعیه را از آنان دریافت کنند. آیا مراجع حاضرند اکنون بعثه در اماکن سیل‌زده برپا کنند؟ و وجوهاتی را که نمایندگانشان با شوق و شبق در ایام حج از مردم گرفته‌اند به گرفتاران و سیل زدگان تحویل دهند؟

اینکه مبالغ هنگفتی صرف تجمل مراقد امامان با موافقت یا سکوت مراجع می‌شود ناشی از عدم رشد اجتماعی است.

 قرآن در مورد ابراهیم پیامبر می‌گوید: وَلَقَدْ آتَیْنَا إِبْرَاهِیمَ رُشْدَهُ (قدرت تصمیم گیری صحیح)، خصوصاً در مورد مصالح اجتماعی را داشت، همچنین در اثبات رشد اجتماعی ‪‫ابراهیم همان بس که او هزاران سال پیش اذان و دعوت به حج سرزمین بدون سکنه مکه را ندا کرد و هزاران سال متوالی بعد از او میلیون‌ها مردم به اذان ابراهیم لبیک گفته به حج میروند، اما مراجع ما به‌قول مطهری بعد از مرگشان از یاد مردم فراموش می‌شوند.

آیا صرف طلاکاری گنبدهای امامان با وجود این همه فقر مردم نشانه عدم رشد اجتماعی رهبران دینی نیست؟

بدون شک اگر امام حسین زنده می‌شد این طلاهایی که صرف گنبد و بارگاهش شده است را صرف سیل‌زدگان بیچاره می‌کرد. این وظیفه مراجع است که رشد به‌خرج داده، جلو اسراف و تبذیر در تجمل مراقد امامان را  بگیرند و صرف این اموال را در جهت مصارف مهم توجیه کنند. باید این فریاد رسای قرآن به گوش مراجع رسانید که: أَلَیْسَ مِنْکُمْ رَجُلٌ رَشِیدٌ (آیا در میان شما یک مرد فهمیده، عقل ‏رس و آگاه وجود ندارد؟!)، واگر گوش ندادند بقول مرحوم بهشتی باید در گوش آنان فرو کرد‪.

نصیحت اخیر به مرجعیت اینکه صرف خمس برای حادثه دیدگان سیل این فایده را برای نهاد مرجعیت دارد که وقتی مردم مصرف صحیح  خمس را ببینند، آن‌گاه انگیزه پرداخت خمس را نیز پیدا می‌کنند.