زیتون  ـ نیلوفر سعیدی:  ماجرا چنان با سرنوشت انرژی و اقتصاد جهان گره خورده  که نه‌تنها مقامات رسمی و سیاست‌مداران که حتی تحلیل‌گران  و رسانه‌ها هم  در کمترین اظهارنظر پیرامونِ آن دست به‌عصا شده‌اند. هم هنوز در مورد عاملان حمله به کشتی‌های عربستان سعودی٬ امارات متحده عربی و نروژ در بندر فجیره امارات، اطلاع روشنی در دست نیست. اما این رویداد بر بازار نفت در حد افزایش قیمت یک دلار برای هر بشکه نفت( افزایش حدود ۲٪ ) تاثیر گذاشته و در حوزه‌ی خبری و سیاسی نیز توجه بسیاری از کارشناسان را به سوی خود جلب کرده است.

حمله به نفتکش‌های عربستان و امارات در بندر فجیره در حالی روی داده که تلاش ایالات متحده برای به صفر رساندن فروش نفت ایران و همزمان قرار دادن نام سپاه در لیست تروریستی آمریکا توسط دولت ترامپ و فرستادن ناو جنگی آبراهام لینکلن به خلیج فارس، تنش بین دو کشور را به بالاترین حد خود در سال‌های اخیر رسانده است.

از این سو بسیاری از مقامات سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی هم جهان را به بستن تنگه‌ی هرمز تهدید کرده‌اند. تنگه‌ای که گذرگاه ۳۰ درصد از منابع نفتی مورد نیاز بازارهای جهان است و به باور مقامات ابوظبی٬ بندر فجیره می‌تواند جایگزینی برای آن باشد. بندر فجیره بزرگ‌ترین بندر نفتی در خلیج فارس و دومین بندر  بزرگ نفتی در جهان است و علاوه بر این٬ بخش مهمی از رصد و کنترل تحرکات نظامی پیدا و پنهان ایران در خلیج فارس٬ در این بندر توسط آمریکایی‌ها انجام می‌شود.

هر چند هیچ مقام رسمی‌ای تابحال در این‌باره اظهارنظر نکرده است، اما اظهارنظرهای حاکی از نگرانی از افزایش تنش میان ایران و ایالات متحده و متحدان منطقه ای او، حاکی از آن است که ایران را برکنار این اتفاق نمی‌بینند.

در حالی که امروز عصر تیم تحقیقات بین‌المللی برای روشن کردن چند و چون این ماجرا وارد منطقه شده است، گمانه‌زنی‌ها بر سر عاملان احتمالی این حمله بالا گرفته است.  هر چند هیچ مقام رسمی‌ای تابحال در این باره اظهار نظر نکرده است، اما اظهار نظرهای حاکی از نگرانی از افزایش تنش میان ایران و ایالات متحده و متحدان منطقه ای او، حاکی از آن است که ایران را برکنار این اتفاق نمی‌بینند.

در ایران هم حشمت الله فلاحت پیشه رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در اظهارنظری مبهم درباره وضع امنیت در جنوب خلیج فارس گفت: « انفجارهای فجیره نشان داد،امنیت جنوب خلیج فارس شیشه ای است.»

اما چیزی که شاید خارج از کنترل مقامات ایران نام این کشور را در این حادثه بیشتر بر سر زبان‌ها انداخت عکس‌العمل کاربران فضای مجازی اصولگرا درباره این اتفاق بود.

بازتاب رویداد فجیره در رسانه‌های ایران

یکی از مهم‌ترین ابعاد انفجارهای روی داده در بندر فجیره امارات٬ این بود که بعد از اعلام خبر توسط تلویزیون المیادین، رسانه‌های ایران٬ نخستین رسانه‌های منطقه بودند که خبر این رویداد را منتشر کردند و مدتی طول کشید تا سایر رسانه‌ها نیز خب را پوشش دهند.

حامد رحیم‌پور، دبیر بین‌الملل روزنامه خراسان، هم در توییتر خود در این باره نوشت: «همه گزینه‌های ما روی میزند، هم بندر ینبع زده شد، هم بندر فجیره، دو بندری که قراره جایگزین نفت ایران باشند! چنان هم خوردن خودشون نفهمیدن از کجا خوردن!»

اگر چه در ادبیات و لحن خبر رسانه‌های رسمی ایران٬ نشانه‌ای دال بر پیروزی یا «هل‌ من مبارز» طلبیدن مشاهده نشد٬ اما در فضای مجازی و از سوی برخی کاربران توییتری نزدیک به اصولگرایان  تندرو، نشانه‌هایی از شادمانی و رجزخوانی به چشم می‎خورد.

در دقایق نخست انتشار وسیع خبر انفجارهای الفجیره در رسانه‌های ایران٬ امارات وقوع حمله را تکذیب کرد و توییتر پایگاه خبری جماران در این‌باره نوشت: «در پی انتشار این خبر امارات واکنش نشان داده و آن را تکذیب کرد اما هیچ گونه دلیل و مدرکی برای تکذیبیه خود منتشر نکرد».

امین عربشاهی از مدیران خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران  در توییتی حمله به نفتکش‌ها را کار «برو بچه‌های مقاومت اسلامی» خواند که این توییت نیشدار از چشم العربیه دور نماند و بسیاری دیگر از کاربران توییتر نیز به آن واکنش نشان دادند. با بالا گرفتن واکنش‌ها توییت چند ساعت بعد از انتشار حذف شد.

عربشاهی پس از حذف این ادعا٬ در توییت دیگری با اشاره به یکی از سخنان رهبر جمهوری اسلامی نوشت: «جنگ نخواهد شد٬ مذاکره هم نمی‌کنیم. تا حالا که هر چی این سید٬ امام خامنه‌ای گفتن٬ درست از آب درآمده».

حامد رحیم‌پور، دبیر بین‌الملل روزنامه خراسان، هم در توییتر خود در این باره نوشت: «همه گزینه‌های ما روی میزند، هم بندر ینبع زده شد، هم بندر فجیره، دو بندری که قراره جایگزین نفت ایران باشند! چنان هم خوردن خودشون نفهمیدن از کجا خوردن!»

همه گزینه های ما روی میزند،هم بندر #ینبع زده شد،هم بندر #فجیره،دو بندری که قراره جایگزین نفت ایران باشند! چنان هم خوردن خودشون نفهمیدن از کجا خوردن!

— حامد رحیم پور ?? (@hamed_rahimpour) May 12, 2019

«برو بچه‌های مقاومت اسلامی» می‌تواند شامل طیف گسترده‌ای از نیروهای تحت نفوذ ایران در یمن٬ لبنان٬ عراق گرفته تا سوریه٬ افغانستان٬ پاکستان و فلسطین باشند.

البته در این میان٬ برخی از  تحلیل‌گران منطقه نیز به این موضوع اشاره کرده‌اند که تمام گمانه زنی‌ها در این خصوص نباید حول محور ایران٬ حوثی‌های یمن و دیگر نیروهای تحت حمایت ایران باشد و بعید نیست که در این وضعیت ناپایدار منطقه طرف سومی قصد داشته باشد فضا را به سوی تنش بیشتری ببرد. عبدالباری عطوان از تحلیل‌گران عرب که در تحلیل‌های خود تا حدودی تمایل به حفظ منافع ایران دارد٬ در سرمقاله‌ی خود در روزنامه فرامنطقه‌ای رأی الیوم٬ احتمال دست داشتن اسراییل در این رویدادها را مطرح کرد.

ناآرامی در دریای عمان

دریای عمان در حالی ناآرام شده که آمریکا با اعزام ناو جنگلی لینکلن و سامانه موشکی پاتریوت٬ در برابر هرگونه تحرک احتمالی ایران قدرت‌نمایی کرده است. اما حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران در جلسه مجلس شورای اسلامی٬ اعزام ناو را به عنوان جنگ روانی قلمداد کرد.

عبدالباری عطوان از تحلیل‌گران عرب که در تحلیل‌های خود تا حدودی تمایل به حفظ منافع ایران دارد٬ در سرمقاله‌ی خود در روزنامه فرامنطقه‌ای رأی الیوم٬ احتمال دست داشتن اسراییل در این رویدادها را مطرح کرد.

قدرت‌نمایی آمریکا در خلیج فارس و ناآرامی در دریای عمان در حالی است که ایران برای صادرات نفت با مشکل روبرو شده و اتفاقا امارات متحده عربی که در بین ۵ کشور هدف صادرات ایران در رتبه‌ی چهارم قرار داشت٬ حالا در همراهی کامل با عربستان سعودی٬ عملا به تقابل با ایران روی آورده و اماراتی ها نیز همچون عربستانی‌ها قول داده‌اند که در صورت به صفر رساندن صادرات نفت ایران٬ کمبود نفت خام بازار را جبران کنند و اجازه ندهند که قیمت نفت بالا برود.

پیداست کشور کوچک امارات متحده عربی با کمتر از ۱۰ میلیون نفر جمعیت و مساحت ۸۳۶۰۰ کیلومتر مربع (کوچکتر از استان سمنان) در برابر ایران که یک قدرت منطقه‌ای تاثیرگذار به شمار می‌آید٬ یک هماورد سطح بالا نیست. اما فاکتورهای مهمی همچون ثروت کلان نفتی و سرمایه‌گذاری‌های کلان این کشور در آمریکا٬ اروپا و جهان اسلام و همچنین همراهی امارات با آمریکا٬ عربستان سعودی و مصر٬ کاری کرده که موازنات سیاسی خاورمیانه٬ تحت تاثیر سناریوهای جدید قرار بگیرد.

امارات در کنار عربستان و تا حدودی مصر٬ در چندین حوزه از جمله شورای همکاری خلیج فارس، ایران را با چالش‌های مهمی روبرو کرده است. حال اگر ناآرامی در دریای عمان و اعمال فشار بر امارات ادامه پیدا کند٬ چنین چیزی به معنی آن است که عربستان سعودی و آمریکا نیز در این بازی واکنش نشان خواهند داد و اگر اسراییل هم به آنها بپیوندد٬ امنیت انتقال انرژی و امنیت انسانی منطقه٬ دستخوش تحولاتی خواهد شد که نمی‌توان در مورد فرجام آن٬ پیش‌بینی روشن و البته خوش‌بینانه ای به دست داد، اما می‌توان مطمئن بود که با کاهش تنش میان ایران و ایالات متحده، متحدان منطقه‌ای آمریکا نیز چندان بر دشمنی خود پای نخواهند فشرد.