«این بستگی به آیت‌الله خامنه‌ای دارد»

زیتون ـ یلدا امیری: تصمیم حمله محدود به مواضع ایران و انصراف در لحظه آخر؛ ژستی سیاسی یا تصمیمی واقعی؟ پاسخ هر چه باشد زنگ خطری برای مقامات جمهوری اسلامی در تهران است. چون این احتمال وجود دارد که اگر ایالات متحده واقعا قصد حمله به ایران را نداشته است تصمیم دارد واکنش‌های داخلی و بین‌المللی را در مورد حمله به ایران بسنجد و خود را برای حمله احتمالی آماده کند.

دور جدید تنش‌های شدید میان ایران و آمریکا از آنجا آغاز شد که روز پنجشنبه ۳۰ خرداد یک فروند پهپاد متعلق به ایالات متحده آمریکا توسط سپاه پاسداران مورد هدف قرار گرفت و سپاه  اعلام کرد که پهپاد آمریکایی را بر فراز قلمرو ایران ساقط کرده است. در حالی که نیروهای آمریکایی اعلام کردند که این پهپاد در آب‌های بین‌المللی هدف قرار گرفته است.

در اولین واکنش ساعاتی پس از انتشار خبر سرنگونی پهپاد آمریکایی توسط سپاه پاسداران، دونالد ترامپ در توییتر خود نوشت: «ایران اشتباه خیلی بزرگی کرد.»

در اولین واکنش ساعاتی پس از انتشار خبر سرنگونی پهپاد آمریکایی توسط سپاه پاسداران، دونالد ترامپ در توییتر خود نوشت: «ایران اشتباه خیلی بزرگی کرد.»

عصر روز پنجشنبه نشست توجیهی کاخ سفید برای شماری از نمایندگان ارشد کنگره برگزار شد. در این جلسه رهبران دموکرات و جمهوریخواه مجلس سنا و مجلس نمایندگان آمریکا حضور داشتند. یکی از حاضران در این نشست به «سی ابی اس» گفت، دونالد ترامپ با همه نمایندگان حرف زده و نظر تک تک آنها را در این مورد پرسیده است.

روزنامه نیویورک تایمز به فاصله چند ساعت پس از سقوط پهپاد به نقل از مقام‌های آمریکایی گزارش داد که دونالد ترامپ در واکنش به سرنگونی پهپاد آمریکایی، دستور حمله محدود به ایران را صادر کرده است، اما پس از مشورت با دستیاران و مذاکره فشرده با رهبران کنگره، در حالی که این عملیات در مراحل اولیه بود، آن را در آخرین لحظات متوقف کرد.

امروز هم دونالد ترامپ در توییتی علت توقف حمله را اینگونه توضیح داد که «شب گذشته برای حمله متقابل به سه موضع مختلف، دست‌مان روی ماشه بود اما وقتی پرسیدم چند نفر جان می‌بازند یک ژنرال پاسخ داد ۱۵۰ نفر» و به ادعای او این تعداد موجب شد که حمله متوقف شود.

 

بر اساس این گزارش بنا بر این بوده که حملات به صورت محدود در مناطق نظامی و زیر بنایی ایران در بامداد روز جمعه به وقت محلی انجام شود.

روزنامه نیویورک تایمز نوشت که مشاوران و مقامات دولت آمریکا در مورد واکنش نظامی اختلاف نظر داشتند تعدادی از مقامات وزارت خارجه و شورای امنیت ملی با این حمله موافق بودند و برخی از منابع نظامی ابراز نگرانی کردند که ممکن است حمله نظامی در حال حاضر به درگیری گسترده‌ در منطقه منجر شود و آمریکا و متحدانش را به خطر اندازد.

مشخصا سرنگون کردن پهباد آمریکایی توسط ایران به تقویت تندروها و کسانی که طرفدار شدت عمل علیه جمهوری اسلامی هستند منجر شد.

حال ایالات متحده آمریکا  از شورای امنیت سازمان ملل درخواست کرده است تا پشت درهای بسته برای رسیدگی به تحولات اخیر ایران و خلیج فارس نشستی برگزار کند. شنیده‌ها حاکی از آن است که این نشست قرار است دوشنبه ۲۴ ژوئن برگزار شود.

از سوی دیگر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه روز پنجشنبه در واکنش به این اتفاقات گفت توسل آمریکا به زور علیه ایران می‌تواند فاجعه‌بار باشد. او در جلسه پرسش و پاسخ سالانه با خبرنگاران گفت: «آمریکا می‌گوید گزینه استفاده از زور علیه ایران را منتفی نکرده است. این می‌تواند برای منطقه عواقب فاجعه‌باری داشته باشد».

روسیه اما به این اظهارنظر هم بسنده نکرد. به گزارش بی‌بی‌سی به نقل از شبکه خبری روسی اینترفاکس، معاون وزیر خارجه روسیه از آمادگی این کشور برای کمک به ایران در زمینه صادرات نفت خبر داده است. براساس این گزارش معاون وزیر خارجه روسیه همچنین گفته چنانچه سیستم مالی اتحادیه اروپا با ایران آغاز به کار نکند، روسیه حاضر است که در زمینه مبادلات مالی به ایران کمک کند.

این پیشنهاد را شاید بتوان تلاش غیرمستقیم این متحد نه‌چندان مطمئن ایران برای کاهش تنش در منطقه دانست.

توپ در زمین ایران

رئیس جمهوری آمریکا اما پس از اعلام انصراف از حمله نظامی، توپ را به زمین ایران انداخت. روز جمعه ۳۱ خرداد خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی از هشدار دونالد ترامپ به مقامات جمهوری اسلامی در مورد حمله قریب الوقوع خبر داد و به نقل از مقاماتی در ایران که به نام‌شان اشاره نکرد اعلام کرد که پیغام ویژه رئیس جمهور آمریکا از طریق حکومت عمان به تهران رسانده شده است.

ظاهرا ترامپ پنج‌شنبه شب به تهران هم در مورد حمله قریب‌الوقوع هشدار داده و هم بار دیگر پیشنهاد مذاکره را مطرح کرده است. به گفته منابع رویترز ترامپ در پیام خود گفته است که مخالف جنگ با ایران است و مایل است که با ایران درباره مسائل مختلف گفت‌وگو کند. در این گزارش همچنین آمده است که ترامپ مدتی کوتاه برای دریافت پاسخ از ایران وقت داده است.

رویترز به نقل از یک مقام  ایرانی که نامی از او برده نشد، نوشت: «..او [ترامپ] زمانی کوتاه برای پاسخ به ما وقت داد، اما پاسخ فوری ایران این بود که این بستگی به آیت الله خامنه ای دارد که درباره این مسئله تصمیم گیری کند.»

در حالی که یک منبع در شورای عالی امنیت ملی ایران در مصاحبه با خبرگزاری فارس دریافت هرگونه پیام آمریکا از سوی ایران و پذیرش آن از سوی سید علی خامنه‌ای را نادرست خوانده است.

رویترز به نقل از یک مقام  ایرانی که نامی از او برده نشد، نوشت: «..او [ترامپ] زمانی کوتاه برای پاسخ به ما وقت داد، اما پاسخ فوری ایران این بود که این بستگی به آیت الله خامنه ای دارد که درباره این مسئله تصمیم گیری کند.»

گفتنی است خبرگزاری رویترز روز جمعه از دیدار مدیر امور ایران در وزارت خارجه ایالات متحده با معاون وزیر دفاع عربستان سعودی در ریاض خبر داد. موضوع این دیدار حملات اخیر در منطقه به چند نفتکش عنوان شد. برایان هوک پیش از سفرش در کنگره گفته بود که هر آن چه ارتش ایالات متحده در قبال ایران انجام دهد، اقدامی دفاعی خواهد بود. عربستان و آمریکا هر دو جمهوری اسلامی را به حمله به نفتکش‌ها در خلیج فارس متهم می‌کنند. هوک، مسئول مستقیم اجرای سیاست فشار حداکثری بر تهران، در ادامه سفر خود قرار است هفته آینده به اروپا برود و با مقام‌های سیاسی آلمان، فرانسه و بریتانیا گفت‌وگو کند.

ایران بر دوراهی مذاکره و جنگ

اگر چه محتوای پیام دونالد ترامپ به رهبر جمهوری اسلامی به طور کامل منتشر نشده و مشخص نیست که در این پیام دقیقا ترامپ از چه موضوعاتی سخن گفته، اما اینگونه به نظر می رسد که رئیس جمهور آمریکا، مقامات و در صدر آنها رهبر جمهوری اسلامی در مقابل دو گزینه قرار داده است؛ جنگ یا مذاکره.

رهبر جمهوری اسلامی در چند سال گذشته چندین بار از آمریکا پیغام گرفته و به مذاکره در مورد مسائل دو کشور دعوت شده، اما او هر بار دست‌کم در ظاهر پاسخ منفی داده است. او در سخنرانی‌های علنی خود نیز تاکید کرده که «جنگ نخواهد شد و مذاکره هم نمی‌کنیم».

روز پنج‌شنبه، ۲۳ خرداد ماه، سید علی خامنه ای در دیدار با شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن، پیشنهاد مذاکره با دولت دونالد ترامپ را که آبه حامل آن بود رد کرد و اعلام کرد که به صداقت آمریکایی‌ها باور ندارد.

آخرین بار هفته گذشته بود که رهبر جمهوری اسلامی درخواست نخست وزیر ژاپن را به عنوان فرستاده آمریکا رد کرد. روز پنج‌شنبه، ۲۳ خرداد ماه، سید علی خامنه ای در دیدار با شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن، پیشنهاد مذاکره با دولت دونالد ترامپ را که آبه حامل آن بود رد کرد و اعلام کرد که به صداقت آمریکایی‌ها باور ندارد.

رهبر جمهوری اسلامی در مرداد ماه سال گذشته در جمع بخشی از هوادارانش موضع خود را در قبال آمریکا اینگونه بیان کرد: «آمریکایی‌ها اخیرا درباره‌ ما هم بی‌شرمانه حرف می‌زنند. غیر از تحریم دو چیز دیگر را مطرح می‌کنند: یکی مسئله‌ جنگ و یکی مذاکره. شبح جنگ را مطرح می‌کنند تا ترسوها را بترسانند. دو کلمه در این باره به مردم بگویم: جنگ نخواهد شد و مذاکره نخواهیم کرد. این خلاصه‌ حرف بود که همه‌ مردم ایران بدانند.»

آنگونه که رسانه ها نوشته اند پیام اخیر ایالات متحده که از سوی کانال عمان منتقل شده و این بار دونالد ترامپ برای پاسخ رهبر جمهوری اسلامی ضرب الاجلی معین کرده است.  از سوی دیگر دونالد ترامپ در آخرین اظهار نظر خود، روز جمعه در گفتگو با شبکه خبری ان‌بی‌سی، گفت که وی هیچ پیش‌شرطی برای مذاکره با ایران ندارد. و تاکبد کرد که تمایل دارد با «علی خامنه‌ای، رهبر یا حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران» گفتگو کند.

حال سوال اینجاست که رهبر جمهوری اسلامی همچنان تهدیدات اخیر آمریکا را شبح جنگ می‌داند و تصمیم دارد با آمریکا در موقعیت نه جنگ و نه صلح باقی بماند، یا اینکه این بار پیام رئیس جمهور آمریکا را جدی می گیرد و از بروز جنگ احتمالی در ایران و منطقه جلوگیری می کند.