زیتون ـ یلدا امیری: دور جدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا از آب‌های منطقه آغاز شد، اگر بخواهیم فهرستی از اتفاقات چند ماه اخیر در آب‌های خلیج فارس تا سواحل جبل الطارق تهیه کنیم سیاهه بلند بالایی می‌شود؛ از اعزام ناو آمریکایی آبراهام لینکن به خلیج فارس در اردیبشهت ماه و حمله خرابکارانه علیه نفتکش‌های امارات و عربستان و حتی ژاپن گرفته تا توقیف کشتی حامل نفت ایران در تنگه جبل‌الطارق.

روز پنجشنبه ۱۳ تیر نفتکشی توسط نیروی دریایی بریتانیا در تنگه جبل الطارق توقیف شد که محموله ای نفتی را از ایران به سوریه می‌برد. دولت محلی جبل الطارق در بیانیه ای اعلام کرد که شواهد کافی داریم که گریس ۱ محموله نفت خام را به مقصد پالایشگاه بانیاس در سوریه می‌برد. سخنگوی ترزا می از اقدام قاطع مقامات جبل الطارق استقبال کرد و گفت که توقیف این نفتکش به این معناست که نقض تحریم های اتحادیه اروپا غیر قابل قبول است.

امروز اما بریتانیا از موضع سفت و سخت خود کمی کوتاه آمد. جرمی هانت، وزیر خارجه این کشور در گفتگویی تلفنی با محمد جواد ظریف گفت که مقصد این نفتکش برای آنان مهم بوده و نه مبدا آن و تاکید کرد که «انگلیس در صورتی که ضمانت‌هایی در این باره بدست بیاورد که نفتکش به سوریه نرود، آزادی آن را تسهیل می‌کند و این کار پس از روند دادگاه‌های جبل‌الطارق صورت می‌گیرد.»

در این میانه اما اتفاقات دیگری هم افتاد، یک هفته بعد از توقیف نفتکش ایرانی، بامداد پنج‌شنبه ۲۰ خرداد، مقام‌های آمریکایی اعلام کردند که قایق های تندروی سپاه پاسداران تلاش کرده اند تا یک نفتکش بریتانیایی را توقیف کنند، اما با دخالت ناو انگلیسی اچ.ام.اس مونتروز موفق نشده‌اند. اگر چه این خبر از سوی ایران تکذیب شد. اما سخنگوی ترزا می‌، نخست‌وزیر بریتانیا ضمن ابراز نگرانی از اقدام ایران از مقام‌های ایرانی خواست که تنش را در منطقه کاهش دهند.

رسانه‌ها هم از حرکت دومین ناو جنگی بریتانیا به سوی خلیج فارس خبر داده اند، در حال حاضر ناو اچ.ام.اس مونت روز و چهار کشتی مین روب بریتانیایی در خلیج فارس حضور دارند و ظاهرا ناو جنگی اچ.ام.اس دانکن نیز عازم خلیج فارس شده است و تا چند روز دیگر به این منطقه خواهد رسید.

اما شاید بتوان گفت که اقدام اخیر بریتانیا، یعنی توقیف کشتی روسی حامل نفت ایران در تنگه جبل‌الطارق پیام روشنی داشت، بریتانیا رفته رفته به متحد آمریکا در مقابل ایران تبدیل می‌شود و به نظر می‌رسد این همان هدفی است که دونالد ترامپ از زمان خروج از برجام به دنبال آن است؛ یافتن متحدی در میان امضا کنندگان برجام که با تحریم های آمریکا همسو باشد.

رسانه‌های اسرائیلی در روزهای اخیر از تمرینات نظامی مشترک هواپیماهای بمب افکن آمریکا، بریتانیا و اسرائیل خبر داده‌اند، به نوشته روزنامه «نزاویسیمایا گازتا» این تمرینات برای ایجاد هماهنگی در عملیات در شرایط جنگی است.

پیش از آن نیز در جریان حمله به دو نفتکش ژاپنی و نروژی در اواخر خرداد ماه امسال وزارت خارجه بریتانیا با انتشار بیانیه ای اعلام کرد، که بنا بر برآوردهای خود تقریبا مطمئن است سپاه پاسداران در این حمله نقش داشته است.

البته بریتانیا و ایالات متحده آمریکا دو کشور دوست و متحد قدیمی که دهه‌ها است با پشتیبانی و حمایت بین‌المللی از همدیگر شناخته می‌شوند و همسویی این دو کشور در مورد ایران موضوع تازه ای نیست. اما بریتانیا تا پیش این و در طول یک سال گذشته که آمریکا از برجام خارج شده بود، تقریبا مواضع مستقلی داشت.

این در حالی است که رسانه های اسرائیلی در روزهای اخیر از تمرینات نظامی مشترک هواپیماهای بمب افکن آمریکا، بریتانیا و اسرائیل خبر داده اند، به نوشته روزنامه «نزاویسیمایا گازتا» این تمرینات برای ایجاد هماهنگی در عملیات در شرایط جنگی است. این منابع از انجام پروازهای مشترک هواپیماهای «اف ـ ۳۵» آمریکائی، انگلیسی و اسرائیلی بر فراز سوریه و عراق خبر داده اند. در همین حال، تعدادی از مقامات اسرائیلی با اشاره به تهدیدات برخی مسئولان جمهوری اسلامی، انجام عملیات نظامی پیشگیرانه علیه ایران را ضروری دانسته اند.

اتحاد نزدیک‌تر با خروج از اتحادیه

دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا که ضدیت خود را با نهادهای بین المللی بارها نشان داده است، علاقه زیادی دارد که بریتانیا از اتحادیه اروپا خارج شود و برگزیت را به اجرا بگذارد. قطعا بریتانیا پس از خروج از اتحادیه اروپا می تواند با دست باز تصمیماتی همراستا با ایالات متحده در قبال ایران اتخاذ کند.

ترامپ در ۱۴ خرداد ۱۳۹۸ در دیدار رسمی خود از بریتانیا، در میزگردی با ترزا می و در حضور تجار و بازرگانان سرشناس از هر دو کشور ابراز امیدواری کرد که آمریکا و بریتانیا پس از برگزیت قرارداد های تجاری قابل توجهی به امضا برسانند.

پس از استعفای ترزا می، نخست وزیر بریتانیا، ترامپ از بوریس جانسون، وزیر خارجه پیشین بریتانیا به عنوان بهترین گزینه برای رهبری حزب محافظه کار و نخست وزیری آینده نام برده است.

بوریس جانسون ۵۴ ساله چهره رسمی و شناخته شده در زمینه خروج انگلیس از اتحادیه اروپا است که در ماه ژوئیه سال گذشته در پی انتقاد از مواضع ترزا می‌ در مذاکرات برگزیت، از سمت وزیر خارجه استعفا کرد. او محبوبیت زیادی در میان هواداران حزب محافظه‌کار دارد.

جانسون از همین حالا اعلام کرده که در صورتی که پیروز انتخابات شود، ممکن است تحریم‌های تازه‌ای علیه ایران اعمال کند. او چند روز پیش در مصاحبه با روزنامه اسرائیلی «جوییش نیوز»، خود را عاشق اسرائیل توصیف کرد و درباره ایران گفت بر متعهد ماندن به توافق هسته‌ای مصر است اما وقتی ناظران بین‌المللی تأیید کنند که ایران از مفاد برجام تخطی کرده است، تحریم‌هایی را علیه تهران وضع خواهد کرد.

با توجه به نشانه هایی مانند توقیف نفتکش ایرانی و همسویی بیشتر بریتانیا با آمریکا، این احتمال وجود دارد که دولت آینده انگلیس همانند ایالات متحده تحریم هایی را علیه ایران اعمال کند.

او با بیان اینکه پیش از اعمال تحریم علیه ایران، باید منتظر تایید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود، گفت: «نمی‌خواهم کسی فکر کند که من به هر شکلی در قبال ایران ساده رفتار می‌کنم. ما با وضعیت بسیار دشواری روبرو هستیم و من قطعا آماده‌ام که اگر آن‌ها از توافق هسته‌ای تخطی کردند، این مسیر را دنبال کنم. پیشنهاد بسیار بسیار جدی من به ایرانی‌ها این است که از این جنون دست بردارند و گام‌های بیشتری که بندهای آن توافق را نقض می‌کند برندارند و سلاح هسته‌ای نسازند.»

او گفت: «من اطمینان می‌دهم هرکاری که بتوانیم برای توقف رفتارهای مخرب ایران در منطقه را ادامه دهیم».

شورای عالی امنیت ملی ایران ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ در واکنش به خروج آمریکا از برجام و تنگ کردن حلقه تحریم‌ها علیه ایران در بیانیه‌ای خطاب به کشورهای عضو برجام، اعلام کرد: «جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران و در اعمال حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می‌کند.»

کشورهای اروپایی عضو برجام بارها نسبت به توقف تعهدات برجامی توسط جمهوری اسلامی هشدار داده اند. اما با توجه به نشانه هایی مانند توقیف نفتکش ایرانی و همسویی بیشتر بریتانیا با آمریکا، این احتمال وجود دارد که دولت آینده انگلیس همانند ایالات متحده تحریم هایی را علیه ایران اعمال کند و یا با فعال کردن «مکانیسم ماشه» که در بندهای ۳۶ و ۳۷ در توافق هسته‌ای برجام گنجانده شده است، تحریم های بین المللی علیه ایران را بازگرداند.