آیا ایران راه رفته‎ی کره شمالی را در پیش گرفته

زیتون ـ یلدا امیری: تحرکاتی که نظامیان وابسته به سپاه پاسداران طی ماه‌های اخیر در منطقه انجام داده‌اند را در یک جمله می توان «تحریک آمیز» توصیف کرد. بخش حاکمیتی و انتصابی جمهوری اسلامی که  به نظر می‌رسد مستقل از دولت عمل می‌کنند، در مقابل آمریکا و غرب به راهی می رود که انتهای آن ناپیداست، هر چند این روزها به نظر می‌رسد که تایید تلویحی  یا دستوری ثدولت را هم با خود دارند.

شبکه خبری «سی ان ان» امروز جمعه ۴ مرداد به نقل از یک مقام آمریکایی گزارش داده است که ایران در روز چهارشنبه ۲ مرداد یک موشک بالستیک میان برد را آزمایش کرده است.

این آزمایش موشکی در حالی انجام شد که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا یکی از دلایل خروج از توافق هسته‌ای با ایران را برنامه موشکی این کشور دانسته بود. حتی دولت باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا نیز آزمایش های موشکی ایران را مغایر روح (محتوای) توافق بین ایران و قدرت‌های جهانی و قطعنامه شماره ٢٢٣١ مصوب ژوئیه سال ٢٠١۵ می‌دانست.

در این قطعنامه از ایران خواسته شده است که از دنبال کردن برنامه موشک بالستیکیِ قادر به حمل کلاهک هسته‌ای خودداری کند، اما به صراحت برنامه موشکی ایران را ممنوع نکرده است. مقامات ایران می گویند که مصوبه شورای امنیت برخلاف برنامه موشکی ایران نیست و از آنجا که ایران به دنبال ساختن تسلیحات اتمی نیست، موشک‌هایی برای حمل کلاهک اتمی نمی‌سازد.

خبرنگار شبکه سی‌ان‌ان پنتاگون، می‌گوید، این موشک ۱۰۰۰ کیلومتر مسافت طی کرده است.

شهاب ۳ در تهران

یک مقام آمریکایی که خواسته نامش فاش نشود به خبرنگار سی‌ان‌ان گفته است، اگرچه این موشک که شهاب ۳ نام دارد تهدیدی برای کشتیرانی و پایگاه‌های آمریکا محسوب نمی‌شود، اما بر اساس ارزیابی‌های اطلاعاتی این آزمایش موشکی تلاشی برای بهبود برد و هدف‌گیری این موشک‌ها است.

براساس گزارش‌ها، در این آزمایش، یک فروند موشک زمین به زمین از مناطق جنوب ایران به سوی اطراف تهران در شمال شلیک شد.

یک مقام آمریکایی: اگرچه شهاب ۳ تهدیدی برای کشتیرانی و پایگاه‌های آمریکا محسوب نمی‌شود، اما بر اساس ارزیابی‌های اطلاعاتی این آزمایش موشکی تلاشی برای بهبود برد و هدف‌گیری این موشک‌ها است.

در شرایطی که طی چند روز گذشته از التهاب فضای میان ایران و آمریکا اندکی کاسته شده بود  و رسانه‌های خبری دنیا درگیر انتخاب بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا و گمانه زنی در مورد چگونگی خروج از برگزیت بودند، این آزمایش موشکی مجددا  نام ایران را به اخبار کشاند.

چنانچه از شواهد برمی‌آید اما ایران بی‌میل نیست که به نحوی با تحرکات متعدد خود را در مرکز تنش‌ها نگاه دارد. اقداماتی مانند؛ شلیک به چهار کشتی تجاری در ۲۲ اردیبهشت در نزدیکی بندر فجیره امارات، هدف قرار گرفتن دو نفتکش بزرگ در ۲۳ خرداد در دریای عمان، هدف قرار دادن پهباد آمریکایی روز ۳۰ خرداد در نزدیکی تنگه هرمز توسط سامانه پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران در حالی که مقامات آمریکایی اعلام کردند که این پهپاد در حال پرواز بر فراز آب‌های بین‌المللی بوده‌است و توقیف یک نفتکش بریتانیایی در ۲۷ تیر ماه در پاسخ به توقیف نفتکش بریتانیایی در تنگه جبل الطارق، همگی باعث شده در چند ماه گذشته تنش‌ها میان ایران و غرب و البته در منطقه به بالاترین سطح خود برسد.

تا جایی که پس از هدف قرار دادن پهباد آمریکایی دونالد ترامپ اعلام کرد قصد حمله محدود به ایران را داشته اما منصرف شده است.

البته ایران هرگز مسئولیت حمله به کشتی های تجاری و نفتکش‌ها را نپذیرفت. اما آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج فارس اعلام کردند شواهدی در اختیار دارند که این حملات کار نیروهای ایرانی بوده است.

از اراک تا خلیج فارس

اقدامات گسترده ایران اما فقط به اقدامات نظامی و عملیات‌های ایذایی محدود نمی‌شود. روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت همزمان با سالگرد خروج آمریکا از برجام شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی با انتشار بیانیه‌ای خطاب به کشورهای مشارکت کننده در مذاکرات هسته‌ای، از تعلیق اجرای برخی از تعهدات پیش‌بینی شده در توافق هسته‌ای خبر داد. از ۱۶ تیرماه نیز گام دوم این تعلیق آغاز شد و محدودیت‌های مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم، و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک نیز متوقف شد.

علی‌اکبر صالحی، معاون رئیس سازمان انرژی اتمی روز جمعه ۴ مرداد درباره اقدامات انجام شده برای بازسازی راکتور اراک، گفت که بازسازی راکتور اراک با همکاری کشورهای چین و انگلیس خوب پیش می‌رود.

اقدامات ایران در تعلیق اجرای برجام تا کنون با اعتراض تمامی اعضای گروه ۴+۱ و همچنین آمریکا روبرو شده است.

کنار هم نهادن تمامی این اقدامات به اضافه آزمایش موشکی روز چهارشنبه این گمان را تقویت می کند که نیروهایی در جمهوری اسلامی ترجیح می‌دهند و در این مسیر تلاش می‌کنند که به نوعی ایران را در صدر اخبار و شاید در میانه تنش‌ها نگه دارند.

علی‌اکبر صالحی، معاون رئیس سازمان انرژی اتمی روز جمعه ۴ مرداد درباره اقدامات انجام شده برای بازسازی راکتور اراک، گفت که بازسازی راکتور اراک با همکاری کشورهای چین و انگلیس خوب پیش می‌رود.

نهادهای حکومتی جمهوری اسلامی و مشخصا سپاه پاسداران می‌دانند که ادامه تنش‌ها یا به جنگ و یا لااقل به ادامه و تشدید تحریم‌ها و ضعیف شدن بیش از پیش آنها منجر خواهد شد، این هدفی است که دونالد ترامپ نیز به دنبال آن است.

اما به نظر می‌رسد این نیروها قصد دارند از سویی با قدرت‌نمایی پی در پی نشان دهند که توانایی ناامن کردن منطقه را دارند و از سوی دیگر از این توانایی به عنوان امتیازاتی در مذاکره احتمالی استفاده کنند و این همان مسیری است کره شمالی نیز در آخرین ماه‌های منتهی به مذاکره با آمریکا پیمود.

کره شمالی چند ماه پیش از آنکه مذاکرات خود را با آمریکا و متحدانش در منطقه آغاز کند، چندین آزمایش موشکی پی در پی انجام داد حتی آمریکا را تهدید کرد که نقاطی در ساحل غربی آمریکا را هدف قرار خواهد داد. کار به دعوای لفظی دو طرف کشید، ترامپ کیم جونگ اون رهبر کره شمالی را دیوانه‌ای که سلاح اتمی دارد خطاب کرد. نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل کیم جونگ اون را دچار پارانویا توصیف کرد. رئیس جمهور آمریکا در جریان سخنرانی خود در سازمان ملل، کره شمالی را تهدید به نابودی کامل کرد و رهبر کره شمالی نیز در واکنش، رئیس جمهوری آمریکا را فردی روانی خواند و گفت که ترامپ بهای گزافی برای این سخنان خواهد پرداخت.

سپاه قصد دارد از سویی با قدرت‌نمایی پی‎درپی نشان دهد که توانایی ناامن کردن منطقه را دارد و از سوی دیگر از این توانایی به عنوان امتیازاتی در مذاکره احتمالی استفاده کند و این همان مسیری است کره شمالی نیز در آخرین ماه‌های منتهی به مذاکره با آمریکا پیمود.

تمامی این تهدیدها اما در زمانی کوتاه به مذاکره رودرروی رهبران دو طرف انجامید، مذاکراتی که تا به امروز هیچ نتیجه قطعی‌ای به دنبال نداشت اما  لااقل سطح تنش را به میزان خوبی کاهش داد.

انتهای مسیری که جمهوری اسلامی در قبال آمریکا در پیش گرفته روشن نیست، یک اشتباه کوچک می‌تواند به جنگی بزرگ در منطقه خلیج فارس یا اجماع جهانی علیه ایران منجر شود. از سوی دیگر تجربه کره شمالی نشان می‌دهد قدرت نمایی برای گرفتن امتیازات بیشتر، در مذاکره لزوما به مذاکراتی موفق لااقل در کوتاه مدت منجر نخواهد شد.