تهدید از ایران، حمله از اسرائیل

زیتون ـ نیلوفر سعیدی: این روزها حملات پهپادی اسرائیل به انبارهای حشدالشعبی در الانبار عراق٬ لانه پهپادهای ایران در دمشق سوریه و مرکز رسانه‌ای حزب‌الله لبنان در بیروت٬ دور جدیدی از تنش‌های منطقه‌ای اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران را رقم زد.

با آن که اسرائیل تاکنون به شکل رسمی در مورد حمله به مراکز حشدالشعبی اشاره نکرده اما بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر این کشور گفته است: «ایران در هیچ کجا مصون نیست. در هر نقطه‌ای که نیاز باشد، علیه ایران اقدام می‌کنیم و دست ما می‌تواند از این هم درازتر شود.»

«خانه‌ای سست‌تر از لانه‌ی عنکبوت»

در سال ۲۰۰۰ میلادی و پس از ترک جنوب لبنان توسط نظامیان اسرائیلی٬ «سید حسن نصرالله» دبیرکل حزب‌الله در سخنرانی خود در «بیت‌جبیل» اعلام کرد: «اسرائیلی که سلاح اتمی دارد و دارای قوی‌تری نیروی هوایی در منطقه است، سست‌تر از خانه عنکبوت است.» نصرالله بعدها نیز در چندین مراسم و مصاحبه٬ همین گفته را تکرار کرد.

در سال ۱۳۹۴ شمسی هم یکی از گفته‌های آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان جمله سال انتخاب شد. او گفته بود: « اسرائیل ۲۵ سال آینده را نخواهد دید.» البته آیت‌الله خامنه‌ای در سال ۹۵ و در دیدار با  رمضان عبدالله دبیرکل جهاد اسلامی فلسطین٬ شرطی به سخن پیشین خود افزوده و گفت: «رژیم صهیونیستی همچنان که قبلاً گفته‌ایم به شرط مبارزه همگانی و متحد فلسطینی‌ها و مسلمانان با صهیونیستها در ۲۵ سال آینده وجود خارجی نخواهد داشت.»

برخی از ارگان‌های فرهنگی و رسانه‌ای وابسته به سپاه و شهرداری در چندین نقطه تهران و همچنین در برخی استان‌های ایران٬ با نصب تابلوهای دیجیتالی موسوم به تابلوی روزشمار نابودی اسرائیل٬ نشان دادند که آنها نیز همچون رهبر جمهوری اسلامی٬ بی‌صبرانه برای نابودی اسرائیل روزشماری می کنند. البته حالا فقط ۴ سال از تعیین تقویم خامنه‌ای گذشته و هنوز برای تحقق پیشگویی او ۲۱ سال زمان باقی مانده است. اما تحرکات جدید اسرائیل در عراق٬ سوریه٬ لبنان و یمن٬ رو به فزونی نهاده و نشان داده که در حوزه‌های نفوذ جمهوری اسلامی٬ قصد قدرت‌نمایی جدی دارد.

تضعیف حشد الشعبی و به هم‌ریختن موازنات عراق

در موج جدید تنش‌ها تاکنون دست کم ۴ بار٬ پهپادهای اسرائیلی در خاک عراق٬ انبارهای مهمات نیروهای بسیج مردمی یا حشد الشعبی را مورد هدف قرار داده‌اند. در جریان این حملات ۲ نفر کشته شده‌اند اما میلیون‌ها دلار از سلاح و مهمات نظامی از بین رفته و از لحاظ سیاسی و فضای روانی٬ دولت مرکزی بغداد را با چالش‌های نوینی روبرو کرده است.

نیروی حشدالشعبی وابسته به سپاه پاسداران ایران که توسط فرماندهان شیعی سپاه بدر تاسیس شده‌اند همان عراقی‌هایی هستند که در جریان جنگ ۸ ساله ایران و عراق به صدام پشت کرده و در کنار ایران ایستادند. حالا از میان آنها٬ افرادی همچون هادی عامری و مهدی ابومهندس ظهور کرده‌اند که علاوه بر تاسیس یک ارتش شیعی تحت هدایت ایران٬ در پارلمان و کابینه عراق نیز سهم قابل‌توجهی به دست آورده‌اند و طبیعتا ضربه زدن به آنها٬ به شکل غیرمستقیم٬ به معنی تلاش برای تضعیف ایران و کاهش نفوذ ایران در منطقه است.

روز پنجشنبه هفته گذشته٬ برهم صالح رئیس جمهور٬ عادل عبدالمهدی نخست وزیر و محمد حلبوسی رئیس پارلمان عراق به عنوان نمایندگان سه گروه کردها٬ شیعه و اهل سنت که هر کدام یکی از قوای سه‌گانه کشور را در دست دارند٬ گرد هم آمدند تا در مورد  حمله به انبارهای مهمات حشد شعبی٬ تصمیم‌گیری کرده و مواضع رسمی خود را اتخاذ کنند. اما ظاهرا٬ بیانیه‌ی نهایی آنها چندان به مذاق گروه‌های نزدیک به ایران خوش نیامد و در بیانیه٬ پیش از آن که موضع سفت و سختی در برابر اسرائیل اتخاذ شود٬ به این اشاره شد که نیروهای حشد الشعبی و دیگران٬ همگی باید بر اساس فرماندهی مشترک و یکپارچه وزارت دفاع عراق اقدام کنند.

دو سیاست‌مدار شیعی دیگر نزدیک به ایران یعنی نوری‌المالکی نخست وزیر سابق و سید عمار حکیم رهبر جریان حکمت میهنی٬ اما مواضع متفاوتی گرفتند. نوری‌المالکی تهدید کرد که ادامه این روند٬ ایران را به میدان نبرد و مقابله می‌کشاند و سید عمار حکیم نیز در بیانیه‌ای بر این مساله تاکید کرد که موضع دولت در مورد این رویداد٬ یک موضع قاطعانه نیست.

با توجه به وضعیت کنونی می‌توان گفت٬ عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق حالا در شرایط دشواری قرار گرفته است. چرا که او از سویی به عنوان یک نخست وزیر هماهگ با آمریکا٬ نمی‌تواند به شکل سفت و سخت در برابر آمریکا بایستد و از دیگر سو ناچار است در برابر ایران و جریانات شیعی بغداد و نجف نیز پاسخگو باشد و بعید نیست که ادامه این روند او را ناچار به کناره‌گیری کند و یک بار دیگر شانس نوری‌المالکی را برای در اختیار گرفتن پست نخست وزیری٬ تقویت کند. اما قطعا قضیه به همین سادگی نخواهد بود و آمریکا با استفاده از کارت اهل سنت و کردها تلاش می‌کند تا مانع تحقق چنین سناریویی شود.

کشمکش در سوریه

سال گذشته مقامات اسرائیل اعلام کردند که در طول یک سال و نیم٬ بیش از دویست بار به نیروهای نظامی و اطلاعاتی ایران در سوریه ضربه زده‌اند.  در جریان این ضربات٬ یک هواپیمای روسیه هم سقوط کرد اما نتانیاهو توانست دل پوتین را به دست بیاورد و این مساله موجب تضعیف روابط مسکو ـ تل‌اویو نشد و در عین حال٬ با وجود همکاری‌های مداوم تهران و مسکو در چهارچوب مذاکرات آستانه٬ روسیه در کشمکش ایران ـ اسرائیل٬ جانب سکوت و بی‌طرفی را گرفت.

حملات جدیدی که در عقربای سوریه نیز روی داده٬ نشانه‌ای از عزم و اراده اسرائیل برای ادامه دادن به این کشمکش‌ها است.

از هشدار سید حسن نصرالله تا تویت قاسم سلیمانی

گردان‌های حزب‌الله عراق و مرکز فرماندهی حشد الشعبی نسبت به حملات پهپادی اسرائیل واکنش نشان داده‌اند و سید حسن نصرالله رهبر حزب الله لبنان نیز٬ مردم اسرائیل را تهدید کرده و خطاب به آنها گفته است: «من به شهروندان شمال اسرائیل و تمام سکنه فلسطین اشغالی می‌گویم، زندگی عادی نداشته باشید. احساس امنیت نکنید و حتی یک ثانیه شک نکنید که حزب‌الله چنین تجاوزی را تحمل نخواهد کرد.»

قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس نیز در تویت سه زبانه خود به زبان‌های فارسی٬ عربی و انگلیسی نوشته است:« قطعا این عملیات‌های دیوانه‌وار، آخرین دست و ‌پا زدن‌های رژیم صهیونیستی خواهد بود.»

چنین به نظر می‌رسد٬ با وجود آن که سران ایران و حزب‌الله لبنان٬ اسرائیل را به عنوان یک قدرت کوچک و در حال اضمحلال نشان می‌دهند اما برای تصمیم‌گیری در مورد واکنش به حملات پهپادی تل‌آویو٬ جانب احتیاط را گرفته‌اند. قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس نیز در تویت سه زبانه خود به زبان‌های فارسی٬ عربی و انگلیسی نوشته است:« قطعا این عملیات‌های دیوانه‌وار، آخرین دست و ‌پا زدن‌های رژیم صهیونیستی خواهد بود.»

ایران و دشواری‌های واکنش به اسرائیل

حملات اسرائیل نشان داد که ارتش این کشور در حوزه‌های اصلی قلمرو نفوذ ایران٬ یعنی عراق٬ سوریه و لبنان٬ به راحتی توانایی حمله و تحرکات عملیاتی دارد. از دیگر سو٬ اسرائیل در خاک جمهوری آذربایجان و در فاصله ۵۰۰ کیلومتری ایران٬ امکان استفاده از پایگاه هوایی سیتالچای را دارد و می‌تواند در مواقع ضروری٬ تحرکات خاصی انجام دهد.

شواهد اما نشان می‌دهد که مشغولیت‌های سیاسی و اقتصادی ایران که به خاطر تحریم‌های مالی امریکا به وجود آمده و بخش قابل توجهی از امکان فروش نفت را از جمهوری اسلامی گرفته٬ فضایی به وجود آورده که در آن٬ قدرت‌نمایی مستقیم در برابر اسرائیل٬ دشوار شده است. به ویژه در شرایطی که افشاگری‌های متعدد در مورد پرونده‌های فساد مالی و گرانی و بیکاری٬ موجی از نارضایتی را به دنبال آورده است٬ یک واکنش سریع و ماجراجویانه٬ می‌توان جان بولتون و دیگران را در مسیری بیاندازد که اقناع دونالد ترامپ برای حمله به ایران را آسان‌تر کند و در خلیج فارس و دریای عمان٬ کار ایران را سخت‌تر کند. بنابراین چنین به نظر می‌رسد که ایران فعلا ناچار است برای واکنش نشان دادن به اسرائیل٬ به فکر استفاده از نمایندگان خود در عراق و حزب‌الله لبنان باشد.