زیتون ـ یلدا امیری: حملات اسرائیل به سوریه، لبنان و عراق؛ مواضعی که در ادبیات جمهوری اسلامی «جبهه مقاومت» نامیده می‌شود و عدم واکنش جمهوری اسلامی، پرسش‌های بسیاری را در مورد رویکرد ایران در منطقه ایجاد کرده است.

مقامات جمهوری اسلامی که تا پیش از این به کوچکترین اتفاقات در سوریه، یمن، لبنان و عراق واکنش نشان می‌دادند و حتی اظهارنظرهای مقامات اسرائیلی را بی‌پاسخ نمی گذاشتند اکنون در برابر حملات اسرائیل سکوت می‌کنند و یا پاسخ‌های محافظه‌کارانه می‌دهند.

یکی از فرماندهان ارتش اسرائیل که نام او فاش نشده چندی پیش اعلام کرد نیروی هوایی این کشور در دو سال اخیر بیش از دویست بار مواضع نیروهای ایرانی و متحدان آن‌ها را در سوریه هدف قرار داده است. اما تاکنون واکنشی از سوی جمهوری اسلامی در این خصوص وجود نداشته است. حالا دامنه این حملات در هفته‌های اخیر از سوریه فراتر رفته و به خاک عراق و لبنان کشیده شده است. اما باز هم مقامات جمهوری اسلامی سکوت را ترجیح می‌دهند.

این سکوت از آنجا سوال‌برانگیز است که ایران با پرداخت هزینه بالا در جنگ‌های سوریه و عراق توانست گروه های شبه نظامی متحد خود را در این کشورها مستقر و نقش خود را در خاورمیانه تثبیت کند اما حالا در مورد حملات متعدد اسرائیل به نیروها و متحدانش در سوریه و عراق و لبنان سکوت کرده است.

دومینوی حملات اسرائیل

دومینوی حملات اسرائیل از سوریه شروع شد، روز ۳ شهریور ارتش اسرائیل اعلام کرد که حمله‌ای هوایی علیه نیروهای ایرانی در حوالی دمشق، پایتخت سوریه انجام داده است تا حملات پهپادی مرگبار احتمالی را خنثی کند.‏ ارتش اسرائیل گفت که علیه مواضع سپاه پاسداران ایران و شبه‌نظامیان شیعه موشک‌هایی شلیک کرده است.‏ حتی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، گفت که ایران در هیچ ‌جایی مصونیت ندارد و اسرائیل برای دفاع از خودش همچنان اقدامات قاطعانه و مسئولانه انجام خواهد داد.‏

این اولین بار نبود که اسرائیل به مواضع ایران در سوریه حمله می‌کرد اما نخستین بار بود که ارتش اسرائیل و نخست وزیر آن این حملات را به عهده گرفتند.

سخنگوی ارتش اسرائیل در گفتگو با خبرنگاران به تاکتیک جدیدی از سوی ایران اشاره کرد که بر اساس آن قرار بوده پهپادهای «کامی‌کازی» (انتحاری) با نصب سلاح و مواد منفجره اهدافی را در اسرائیل مورد حمله قرار دهند. پهپادهایی که قابلیت بالای هدف‌گیری و انفجار در نقطه برخورد را دارند.

در این میان تنها محسن رضایی، فرمانده کل سابق سپاه پاسداران و دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام بود که این خبر را تکذیب کرد و گفت: «این موضوع دروغ است و صحت ندارد. اقداماتی که اسرائیل و آمریکا مشترکا در سوریه و عراق انجام می‌دهند خلاف مقررات بین‌المللی است و پاسخ‌های آنان را بزودی مدافعان سوریه و عراق خواهند داد.» حتی رضایی هم که سابقه طولانی در رجزخوانی دارد، اشاره ای به اقدام تلافی‌جویانه مستقیم از سوی ایران نکرد.

همزمان در شامگاه ۳ شهریور و ساعاتی پس از حمله به سوریه دو پهباد بر فراز بیروت سقوط کرد و اسرائیل به مواضع یک گروه فلسطینی متحد حزب‌الله در دره بقاع لبنان در نزدیکی مرز سوریه حمله هوایی کرد.

در همان روز نیز گروه شبه‌نظامی حشدالشعبی در عراق که از گروهای شیعه مورد حمایت حکومت ایران در منطقه است، با صدور بیانیه ای اعلام کرد که در عملیات پهپادهای اسرائیل در نزدیکی مرز سوریه و عراق حداقل یکی از نیروهای این گروه کشته و یک نفر دیگر به طور جدی زخمی شده است. بنا بر بیانیه صادر شده، یکی از مواضع تیپ ۴۵ حشد شعبی واقع در ۱۵ کیلومتری مرز سوریه هدف قرار گرفته است.

به این ترتیب اسرائیل در عرض یک روز مواضع گروه موسوم به مقاومت را در سه نقطه بمباران کرد. در این میان تنها لبنان بود که به حمله اسرائیل پاسخ داد، حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان به نیروهای اسرائیلی هشدار داد که آماده پاسخ قریب‌الوقوع این گروه باشند. او همچنین گفت حزب‌الله لبنان وارد فاز تازه‌ای از مقابله با اسرائیل شده است.

حمله حزب‌الله به مواضع اسرائیل

ارتش اسرائیل روز یکشنبه ۱۰ شهریور اعلام کرد موشک‌های ضد تانک از خاک لبنان، یک پایگاه ارتش و وسایل نقلیه را در منطقه «أفیفیم» این کشور هدف قرار داده است. اسرائیل در پاسخ به این حمله، به سوی جنوب لبنان آتش گشود، پاسخی که ظاهرا تلفات مالی و جانی نداشت.

حزب‌الله لبنان با انتشار بیانیه‌ای گفت که نیروهای این گروه یک خودروی نظامی اسرائیل را منهدم کردند و تمام افرادی که داخل خودرو بودند کشته یا زخمی شده‌اند. اما در مقابل ارتش اسرائیل گفت که حمله موشکی حزب‌الله تلفاتی در پی نداشته است.

مقامات جمهوری اسلامی حتی در مقابل حمله حزب الله به اسرائیل نیز واکنشی نشان ندادند تنها علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در این خصوص گفت: «اقدام تلافی‌جویانه لبنان علیه اسرائیل ، طنین شعار هیهات من الذله است. مقابله با تجاوز پهپاد آمریکایی به آسمان ایران و تنبیه اسرائیل از سوی حزب الله لبنان، ترجمان اراده جبهه مقاومت برای مقابله با تهدیدات و آتش افروزیهای جبهه بی ثبات سازان در منطقه است. صیانت ازمنافع و عمل بر اساس مصالح مردم لبنان رویکرد محوری حزب الله دراتخاذ تصمیمات سیاسی و دفاعی است.»

فعالیت‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی و ایجاد و پرورش گروه‌های شبهه نظامی در منطقه نه تنها یکی از خط قرمزهای ایالات متحده در قبال ایران است بلکه به اتحاد اسرائیل با شیخ‌نشین‌های خلیج فارس منجر شده است

به غیر از شمخانی بقیه مقامات جمهوری اسلامی و سرداران سپاه ترجیح دادند در این مورد سکوت کنند.

شاید یکی از دلایل این خاموشی را می‌توان در تشدید تحریم‌های ایالات متحده آمریکا مقابل ایران جست. فعالیت‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی و ایجاد و پرورش گروه‌های شبهه نظامی در منطقه نه تنها یکی از خط قرمزهای ایالات متحده در قبال ایران است بلکه به اتحاد اسرائیل با شیخ‌نشین‌های خلیج فارس منجر شده است.

اکنون مراکز تصمیم‌گیری در نهادهای انتخابی و جناح اعتدال‌گرا با نهادهای غیر انتخابی و حاکمیتی همسو شده اند. هم فرماندهان تندرو سپاه و هم مقامات وزارت امور خارجه می دانند که حمایت از شبهه نظامیان در منطقه اتهامات بیشتری را متوجه ایران خواهد کرد، با این حال مشخص نیست که سکوت جمهوری اسلامی تا چه زمان ادامه خواهد داشت.