درآمد
امسال (۱۳۹۸) چهلمین سالگشت درگذشت زنده یاد آیتالله سید محمود علایی طالقانی است. او در نوزدهم شهریور ۱۳۵۸ از این جهان فانی به جهان باقی رخت کشید. مرگ وی در سپیده دم پس از پیروزی انقلاب ایران و در آغاز شکل گیری نظام نوپای جمهوری اسلامی و تأسیس نهادهای آن، ضایعه بزرگ و جبران ناپذیری برای انقلاب و مردم ایران بود. زیرا، با توجه به مجموعه ویژگی های فردی و منش و روش کم و بیش آزموده طالقانی، اگر او چند سالی هم زنده می ماند، احتمالا می توانست به سهم خود مسیر انقلاب و نظام برآمده از آن را در مسیری متفاوت راهنمایی کند و حداقل در سیر تحولات به گونه ای نقش ایفا کند که حوادث تلخ و زیانبار بعدی یا رخ ندهد و یا از شدت و حجم و میزان تخریب آنها کاسته شود.
با این همه، هرچه بود، آن بزرگمرد انقلابیِ آگاه و آزادیخواه و آزاده و ملی و مردم دوست، در روزهایی که بیش از همه به حضور او نیاز بود، رخت بربست و مردمانش را در طوفان حوادث رها کرد و رفت و ما ماندیم و تجارب تلخ و سنگین پس از او و یک جهان دریغ و افسوس که صد البته فایده ای و ثمری نیز ندارد.
اینک در چهلمین سالگرد طالقانی و به مناسبت یاد و ذکر جمیل او، که فراوان می توان سخن گفت، بر این نظرم که در این وجیزه به یکی از وجوه شخصیت دینی و اجتماعی او بپردازم و آن تأملی در معنا و مفهوم «بازگشت به قرآن» است. چرا که می دانیم نام و عنوان و هویت تاریخی طالقانی با این مفهوم چندان آمیخته است که یاد او و ذکر نام او یادآورِ «قرآن» و به طور خاص شعار «بازگشت به قرآن» است. برآنم که پس از چهل از رحلت طالقانی و در این نوشتار، در این باب تأملی دوباره بکنم و ببینم که این اندیشه چه بوده و چه دستاوردهای داشته و اکنون در چه مرحله ای هستیم و در نهایت آیا این شعار و حرکت همچنان مهم و برگرفتنی است و یا به تاریخ پیوسته و کارکرد خود را از دست داده است؟
مکنونات ذهنی من ذیل این عناوین سامان یافته است:
الف. تاریخچه شعار بازگشت به قرآن
گفتن ندارد که قرآن به عنوان مهم ترین و معتبرترین و از جهاتی تنها منبع دین شناخت عموم مسلمانان از آغاز تا کنون بوده و هست. اما در حدود صد و پنجاه سال اخیر در جریان جنبش اصلاح دینی، قرآن به مثابه منبع مهم و یا تنها منبع دین شناخت و خوانش رهایی بخش از اسلام و آموزه های اسلامی، اهمیتی ویژه و مضاعف یافته است. اساس اصلاح دینی، دین پیرایی بوده است یعنی پیرایش ساحت دین از خرافات و افکار و آموزه های غیر دینی؛ و به ویژه ضد دینی و در این نحله، قرآن محور بنیادین این پیرایشگری و اصلاحگری بوده و هست.
در یک طبقه بندی می توان گفت جنبش اصلاح دینی به دو نحله مشخص و متمایز تقسیم شده است. گروه نخست را می توان «نوگرایان سنتی» دانست و گروه دوم را «نواندیشان مدرن و اجتماعی» خواند. از آنجا که این هردو جریان به طور عام و کلی ایده اصلاح دینی را دنبال کرده و می کنند و هردو نیز بازگشت به قرآن را محور اصلاح طلبی خود قرار داده اند، می توان هر دو جریان را ذیل عنوان «ایده بازگشت به قرآن» معرفی کرد ولی تمایزات بنیادی نیز بین آن دو وجود دارد. می توان دقیق تر گفت محور هردو جریان «قرآن» است و «عقل» و «توحید» (و لاجرم زدون شرک در تمام اشکال آن) و هدف نیز خروج از بن بست های خودساخته مسلمانان (انحطاط) و ورود به عرصه های پالایش یافته دینی و خلوص اعتقادی است ولی تفاسیر این دو جریان از مؤلفه ای سه گانه یاد شده گاه به طور بنیادی متفاوت بوده و هست. به ویژه باید توجه داشت که اندیشه های اصلاحی جریان دوم، بیشتر معطوف است به اصلاح در تفکر و اخلاق و اندیشه و سیاست و دیگر در قلمروهای اجتماعی (از جمله رشد علوم و فنون و در یک تعبیر توسعه تمدنی) در وضعیت جدید مسلمانان هم در مواجهه با سنت و هم در مواجهه با جهان مدرن غربی و اروپایی جدید. انگیزه طرح شعار بازگشت به قرآن برای جریان نواندیشان مسلمان، عبارت بود از: خرافه زدایی از ساحت دین و دیگر کارآمد کردن دین و قرآن محوری در جهان مدرن.
جریان نخست را کسانی چون شیخ هادی نجم آبادی، شریعت سنگلجی، حیدرعلی قلمداران و اخیرا سید مصطفی حسینی طباطبایی و جریان دوم را شخصیت هایی چون سید جمالالدین اسدآبادی، طالقانی، بازرگان، نخشب، شریعتی و . . . نمایندگی کرده و می کنند.
آنچه محور مشترک هر دو جریان است و حداقل در حد کلیات و آرمان اشتراک نظر وجود دارد، تمسک به قرآن و در واقع شعار بازگشت به قرآن بوده است. ظاهرا سید جمالالدین نخستین کسی بود که این اندیشه را مطرح کرد و بعدتر تمام مصلحان در تمام جهان اسلام از آن حمایت و دفاع کرده اند. سید احمدخان و اقبال لاهوری در شبه قاره هند، محمد عبده و شکیب ارسلان و بسیاری دیگر در خاورمیانه عربی و بن نبی و بن بادیس در شمال آفریقا از نامداران این جنبش اند.
ب. کارنامه جنبش بازگشت به قرآن در روزگار ما
اما اکنون پس از حدود یک قرن و نیم از آغاز طرح شعار بازگشت به قرآن، چه می توان گفت؟ آیا این اندیشه و رویکرد موفق بوده و به هدف و یا اهدافش رسیده است؟
واقعیت این است که داوری در این مورد کار دشواری است. زیرا هیچ تحقیق علمی و جامعه شناختی معتبری در اختیار نیست تا نشان دهد که مثلا خرافات مذهبی (خرافاتی که حداقل حامیان جنبش قرآنی از آنها یاد می کردند مانند قبرپرستی، امام و امام زاده پرستی، انواع توسل و شفاعت به غیر خدا، روضه خوانی ها و عزاداری های نامشروع، نسبت دادن عصمت و علم غیب به غیر نبی، تقلیدگرایی در دین و به طور کلی قبول آموزها ی نامعقول در زیست مؤمنانه و . . .) و یا خدایگانی نهاد دینی (روحانیت) و گسترش انواع خرافات و ناعقلیگری به دست عالمان دین و یا خروج مسلمانان از معضل انحطاط و ورود به جهان مدرن و تأسیس تمدن نوین و متناسب با روزگار نو، کمتر و یا بیشتر شده است.
با این حال، شاید بتوان گفت که در قلمرو طبقات مدرن شهری و درس خوانده های مذهبی، خرافه زدایی به میزان زیادی حاصل شده و زمینه های ورود به اخذ علوم و فنون غربی و در نتیجه آمادگی نخبگان فرهنگی و دانشگاهی و نیز عموم سیاستمداران و دولتمردان در جوامع اسلامی برای خلق تمدنی تازه، در حد مطلوبی پدید آمده است ولی در قلمرو زیست اغلب مسلمانان، نه تنها خرافات منسوب به دین و ناعقلیگری و حتی ضدیت با تمدن و عقل و دانش مدرن کم نشده بلکه در زمینه هایی افزایش نیز یافته است. بنیادگرایی اسلامی و به ویژه انواع افراطی و جنایتکارانه آن (مانند القاعده و طالبان و داعش و . . .) به طور بی سابقه ای مطلقا بر جهالت ها و خرافات و جزمیت ها افزوده است. البته در این میان گفتنی است که انقلاب اسلامی ایران، به رغم پیوند عمیقی که با جریان بنبادگرایی داشته و دارد ولی واقعیت این است که پیامدهای انقلاب و سیر تحولات در جمهوری اسلامی ایران تا کنون، هردو قلمرو را افزایش داده است. از یک سو به گسترش دانشگاهها و تألیف و ترجمه و رسانه ها و انتشار آگاهی ها و تقویت طبقات متوسط شهری افزوده و از سوی دیگر به انواع خرافه گرایی مذهبی و جزمیت ها و جهالت ها زیر پوشش دین نیز دامن زده است. متأسفانه جریان نواندیشی دینی، به رغم نفوذ و گسترش بیش از پیش خود در طبقات شهری و درس خوانده، اکنون در برابر نفوذ سیاسی و اقتصادی و نظامی جریانهای بنیادگرا و حتی سنتی و سنت گرا، اقتدار چندانی ندارد تا نقشی روشنگرانه و فرهنگی و اجتماعی پیش برنده و یا حداقل بازدارنده ای ایفا کند.
با توجه به مجموعه این ملاحظات گزاف نیست که گفته شود، جنبش قرآنی و به طور کلی جنبش نوین اصلاح دینی در جهان اسلام و در ایران، به رغم موفقیت های نسبی در برخی حوزه ها، در مجموع کامیاب نبوده و به اهداف دینی و اجتماعی خود نرسیده است.
ج. تأملی دوباره در موضوع بازگشت به قرآن
این که جنبش قرآنی (و به طور عام جنبش اصلاح دینی) تا کنون چندان موفق نبوده و نتوانسته مسلمانان را حول دو محور پیرایشگری و تمدن سازی بسیج کند و به مرحله مطلوبی برساند، به علل و عوامل اجتماعیِ قریب و بعید و پیچیده ای باز می گردد که اکنون مجال پرداختن به آنها نیست ولی، تا آنجا که به خود این جنبش و حامیان و حاملانش باز می گردد، می توان گفت برخی کاستی ها در این جریان و در نظریه پردازی های سخنگویان این جریان (در هردو نحله سنتی و مدرن) موجب ناکامی آن شده است. در این مجال محدود به برخی از آنها اشاره می کنم:
یک. نخستین نکته پرسش از «چه انتظاری از دین» و نیز «چه انتظاری از قرآن» است. بدیهی است تا برای مؤمنان روشن نشود که از دین (اسلام) و از قرآن به عنوان متن معتبر و اصلی دین شناخت مؤمنان چه انتظاری می توان و می باید داشت، منطقا نمی توان از عناوینی چون اصلاح دینی و روشنفکری و یا نواندیشی دینی حداقل در قلمرو اجتماعیات سخن گفت. مثلا آیا از اسلام و از جمله اسلامِ قرآن محور می توان انتظار داشت که به تمام پرسش ها و آن هم در هر نسلی (از جمله امروز در اوایل قرن بیست و یک میلادی) پاسخ درخور دهد و یا با تمسک به قرآن می توان تمام نیازها را برآورده کرد و تمام مشکلات نو به نو را حل کرد؟ آیا قرار است دین و وحی و نبوت برآمده از شرایط خاص هزار و چهارصد قبل و در مقطعی خاص و برای جامعه ای ویژه، فقط به موضوعات خاص اخلاقی و معنوی و یا فردی پاسخ دهد و یا متکفل تمام امور مادی و اقتصادی و سیاسی و تمدنی هم هست؟
واقعیت این است که دو جریان قرآنی و اصلاح دینی معاصر، به رغم توجه به این موضوعات و به رغم تلاش هایی که برای ارائه پاسخ هایی برای این نوع پرسش ها و نظریه پردازی های مهم و مفیدی که انجام شده است، اما «حکایت همچنان باقی است» و هنوز «هزار می ناخورده در دل تاک است». این دو جریان در این بیش از یک قرن چنان سخن گفته اند و چنان انتظاری پدید آورده اند که گویی اسلام متکفل برآوردن تمام «حاجات» است (شعار مشهور اخوان المسلمین: الاسلا هوالحلّ) و قرآن کلیدی است که تمام قفل ها باز می کند (حدیث مشهور نبوی: فاذالتبست علیکم الفتن، فعلیکم بالقرآن). در این اندیشه، گویی چنین پنداشته شده که «اسلام به ذات خود ندارد عیبی / هر عیب که هست از مسلمانی ماست»! گفته شده و می شود که فاصله گرفتن از اسلام واقعی و قرآن، موجب بدبختی و عقب ماندگی و ذلت مسلمان شده است و در چنین تفکری قهرا راه حل ها نیز در بازگشت به اسلام پاک و ناب و قرآن بدون اضافات دانسته می شود (توضیحات لازم اندکی بعد خواهد آمد).
چنین می نماید که یکی از عوامل مهم ناکامی جنبش قرآنی و جریان اصلاح دینی معاصر، آن است که انتظاری نامعقول و ناشدنی از اسلام و قرآن ایجاد شده است. به ویژه این ایراد به جریان نواندیشی مدرن بیشتر وارد است. کسانی چون بازرگان و طالقانی و بیشتر شریعتی به عنوان نواندیشان قرآنی، غالبا چنان از دین و تمسک به قرآن سخن گفته اند که گویی با دینداری خالصانه و کامل و با تمسک تمام عیار به قرآن، تمام گره ها گشوده و دین و دنیای ما آباد خواهد شد. نیز گفته می شد تمام قواعد مورد نیاز امروزین در قرآن و دیگر اسناد دینی چونان گنجی مخفی نهفته و فقط باید به درستی (از جمله با «اجتهاد» در اصول و فروع) کشفشان کرد. از این منظر، عموما به فقیهان ایراد گرفته می شد و ادعا می شد که مجتهدان و فقیهان اسلامی و شیعی توان چنین استخراج و انکشافی را ندارند.
اما تجارب تاریخ معاصر و تجربه جنبش های اسلامی روزگار ما و از جمله جریانهای بنیادگرایی و به طور خاص تجربه انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی، نشان داد که اسلامِ کل گرا و تمامیت خواه با دعوی گزاف گره گشای امور دین و دنیا، در نهایت، عملا جز فساد دین و دنیا نتیجه ای نخواهد داشت. فکر می کنم امروز باید بر عالم و عامی روشن شده باشد که اساس تصور «گنج مخفی» دور از واقعیت بوده و نه این که فقیهان توان انکشاف و به روز کردنشان را نداشته و ندارند (هرچند بی تردید بخشی از مشکل به همان عدم اجتهادهای درست و علمی و مدرن فقهیان و در واقع به عدم صلاحیت اینان برای چنین امر مهمی بر می گردد). در هرحال نباید بار زیادی بر دوش های محدود دین و قرآن گذاشت و انتظار زیادی ایجاد کرد؛ باری که در آغاز نبود و خدا و پیامبرش چنان ادعای گزافی نداشتند.
دو. چند صدایی بودن آیات قرآن. در گذشته های دور (و حتی اکنون نیز) به گونه ای از اکسیر بازگشت به قرآن به عنوان راه حل تمام مشکلات سخن گفته می شده که گویی از قرآن صدایی واحد شنیده می شود و آن هم صدای رهایی و آزادی و عدالت و برادری و برابری و خیر است. اما می دانیم که چنین نبوده و نیست. با مروری اجمالی به آیات قرآن، به سادگی می توان دریافت که در بسیاری از امور و موضوعات مهم انسانی و اجتماعی، حداقل دو صدای چه بسا متضاد شنیده می شود. مثلا جبر / اختیار، آزادی / ضد آزادی، برابری / نابرابری (تبعیض) . . . به ویژه در مورد جنسیت این دوگانه بسیار برجسته است. از این رو در گذشته های دور و هم اکنون تمام فرقه های اسلامی از آیات همین قرآن برای افکار و اعمالشان اتخاذ سند کرده و می کنند. «هادی بعضی و بعضی را مُضلّ». در روزگار ما، به عیان می بینیم که دست بنیادگرایان عقل و علم و آزادی ستیز نیز برای توجیهات اعمال خود چندان خالی نیست. بنگرید به مستندات قرانی طالبان و داعش و بوکوحرام و . . .
هرچند در گذشته نیز کم و بیش به این مهم توجه شده ولی نابگرایی و طرح شعار بازگشت به «اسلام ناب» (و یا خالص و یا اصیل) از طریق جنبش «بازگشت به قرآن» و تکیه افراطی و بدون توضیحات لازم در برخی موضوعات مهم، به اعتبار قرآن و لزوم تمسک بدان، امروز دست بنیادگرایان ستیزنده را برای رفتارهای به روشنی ضد انسانی گشاده است. در ادامه موضوع چه انتظاری از اسلام و قرآن، می بایست به این پرسش پاسخ داده شود که: آیا هرچه در قرآن آمده لزوما و برای همیشه و در هر شرایطی قابل اجراست و باید عملی شود؟ مثلا مقررات جزایی (حدود و دیات) قرآنی جاودانه اند؟ آیا اصولا از همان آغاز قرار داده که مقررات اجتماعی در قلمرو حقوق و مجازات ها و امور اقتصادی و سیاسی و نظامی (مثلا «جهاد») جاودانه باشند و تا پایان تاریخ به دست مؤمنان اجرا شوند؟ از باب نمونه، آیا مقررات مربوط به روابط زن و مرد و خانواده در قرآن، لزوما برای همیشه معتبر است و می بایست به عنوان «شریعت اسلام» عملی گردد؟ به ویژه باید توجه کرد که در جهان امروز و پس از این همه تجربه شکست خورده، بازنگری در این موارد بسی ضروری و مهم است. نگاه تاریخی به اسلام و نزول قرآن، می تواند ابزار مهم و کارآمدی در فهم چگونگی و چرایی سیر تحول افکار و عقاید و احکام در قلمرو انتظار از دین و قرآن، به کار آید.
سه. ملاحظه سوم، باور عمیق و جدی به این گزاره که شعار بازگشت به قرآن، بدون باور به فهم عمیق و نو به نو از این متن ممکن نیست. جریان نواندیشی مدرن (به ویژه در آثار شریعتی و تا حدودی طالقانی) به این دقیقه توجه داشته و تا حدی نیز بدان وفادار بوده است ولی واقعیت این است که در گذشته منادیان شعار بازگشت به قرآن به این نکته توجه لازم را نکرده و یا در عمل خود چندان نواندیش «معاصر» نبوده اند. زیرا این «فهم عصری» است که شخص را «معاصر» می کند و البته عکس آن نیز صادق است. هرچند منصفانه باید اذعان کرد که چنین انتظاری از متفکرانی که در یک قرن و حتی در نیم قرن قبل و در شرمی زیسته اند، چندان معقول هم نیست. ولی، هرچه هست امروز، با توجه به رشد عمیق علوم انسانی و آشنایی متفکران مسلمان و از جمله نواندیشان ایرانی با مباحث فلسفی و معرفت شناسی های مدرن (از جمله انواع هرمنوتیک)، از تمام مدعیان نواندیشی و یا اصلاح دینی انتظار می رود که به ضرورت چنین رویکردی در دین شناسی و قرآن شناسی توجه بیشتر و بایسته تری داشته باشند و بیش از پیش به این ابزارهای کارآمد و گره گشای مدرن مجهز شوند.
چهار. چهارمین ملاحظه، که به نوعی مکمل نکته سوم است، عنایت به این قاعده است که هر فهمی نسبی و سیّال است و از این رو در بهترین حالت، حاوی پاره هایی از خطا خواهد بود و شاید دقیق تر آن است که گفته شود بهترین فهم نیز به هر تقدیر حامل صحیح و سقیم است و این گریزناپذیر می نماید.
اگر به چنین باور معرفت شناختی و روش شناختی ملتزم باشیم، دین شناخت و قرآن شناخت ما متفاوت خواهد بود. حداقل آن است که هیچ متفکر و یا مفسّر قرآنی در هر زمانی، فهم خود را اولا مطلق نمی بیند و از این رو از جزمیت گرایی و خودمطلق بینی دست بر می دارد و ثانیا همواره خود را نیازمند تصحیح و تکمیل می بیند و برای تحقق آن، همواره افقی گشوده به تمام فضاهای باز دیگر و دیگران (حتی غیر مذهبی ها) خواهد داشت. این دقیقه در جریان قرآن شناسی سنتی ها و یا نوگرایان سنتی و حتی در شخصیتی نوگراتر چون مرتضی مطهری چندان مورد توجه نبوده و حتی در اغلب موارد همراه با دگم اندیشی است ولی در جریان نواندیشی دینی نیم قرن اخیر (و بیشتر در شریعتی و تا حدودی طالقانی با تمسک به نوعی سمانتیک) برجسته تر است. با این حال، اگر قرار است اندیشه بازگشت به قرآن دنبال شود، توجه جدی تر و عمیق تر بدان الزامی تر است و بایسته تر.
پنجم. ملاحظه مهم دیگر باور به چند منبعی بودن در دین شناخت و قرآن شناخت است. در گذشته و حتی تا کنون در دین شناسی بنیادگراها و نوگرایان سنتی، نظرا و بیشتر عملا شعار «کفی بنا کتاب الله» متحقق بوده و هست ولی در جریان نواندیشی، البته تا حدود زیادی، متفاوت است. نواندیشانی چون بازرگان و طالقانی و به ویژه شریعتی عملا در دین شناخت و قرآن شناخت خود از منابع معرفتی دیگر (بازرگان عمدتا از علوم دقیقه و تا حدودی طالقانی در تفسیر پرتوی از قرآن و شریعتی از علوم انسانی چون تاریخ و جامعه شناسی تاریخی و گاه فلسفه) استفاده کرده اند ولی واقعیت این است که این اندازه کفایت نمی کند. در واقع در زمان ما احساس نیاز به چند منبعی بودن دین شناخت و قرآن شناخت، به مراتب بیشتر است و باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. دیگر مراجعه به لغت عرب و یا آشنایی با اسبابالنزول و یا استناد به انبوه روایات (تفاسیر مأثور) و حتی استناد به فلان نظریه علمی (مثلا برای اثبات وحیانی و یا علمی بودن قرآن) کفایت نمی کند. گزاف نیست گفته شود که علم گرایی نوع بازرگان و یا طالقانی در روزگار ما، تا حدودی اعتبار و کارکرد خود را از دست داده است.
د. آیا هنوز شعار بازگشت به قرآن معتبر است؟
واپسین کلام پاسخ به این پرسش است که آیا هنوز یعنی به طور مشخص چهل پس از طالقانی به عنوان نماد «پرتوی از قرآن» و یا «قرآن در صحنه»، اندیشه بازگشت به قرآن به عنوان یک راهبرد، همچنان معتبر است؟ پاسخ اجمالی من مثبت است اما به شرطها و شروطها. آنچه خواهم گفت، شرحی کوتاه در بیان این شرایط و شروط است.
طرح این پرسش زمانی بیشتر اهمیت پیدا می کند که از مقطع انقلاب به بعد، اخلاف نواندیشان گذشته یعنی سخنگویان نواندیشی و اصلاح دینی، عملا شعار بازگشت به قرآن و تا حدودی ایده بازگشت به اسلام را فرونهاده و گویا از آن عبور کرده اند و حتی وارثان بزرگانی چون بازرگان و طالقانی و شریعتی نیز بر همین سبیل سلوک کرده و می کنند. چرا چنین شده است؟
در مقام واکاوی این مسئله، چنین می نماید که چنین چرخشی بیشتر علت دارد تا دلیل یعنی این گونه نبوده و نیست که نواندیشان متأخر یعنی کسانی چون سروش و شبستری و یا نحله نوشریعتی ها و یا پیمان در پی یک تحقیق و تحلیل به این نتیجه و جمع بندی رسیده باشند که مثلا دیگر ایده بازگشت به قرآن بی اعتبار شده و باید کاری دیگر کرد و بعد ارادی و انتخابی راهی متفاوت برگزیده اند. به گمانم وقوع غیر منتظره و طوفانی انقلاب ایران در بهمن سال ۵۷، که به زودی پسوند اسلامی نیز پیدا کرد، و تحولات نامنتظر پس از آن، عملا زمینه عبور از اندیشه هایی چون بازگشت به قرآن را فراهم کرد.
شرح تفصیلی و جامعه شناختی و تاریخی این تحول مهم مجال فراخی می طلبد ولی اجمال قضیه آن است که انتظارات طیف گسترده نوگرایان و نوانیشان در مقطع پس از انقلاب، نه تنها برآورده نشد، بلکه در اغلب موارد معکوس شد و ایده های دیرین و آرمانی این مصلحان در طول بیش از یک قرن غالبا به ضد خود تبدیل شد. مصلحانی چون بازرگان و طالقانی و پیمان و سامی و هزارانی دیگر که در این طیف به انقلاب ۵۷ خوش آمد گفته و خود در انقلاب مشارکت کرده و در پیروزی آن سهم داشتند، از سپیده دم انقلاب دریافتند که خوابشان بد تعبیر شده است. مثلا قرار بود که خرافات زایل شود ولی دامنه خرافات دینی افزون شد. انتظار بود که توحید در تمام ابعاد آن (بنگرید به «توحید عبادت» اثر شریعت سنگلجی و یا «توحید و شرک» شریعتی و یا «آفات توحید» بازرگان و حتی «توحید» حبیبالله عاشوری) اما به زودی شرک در اشکال مختلف تجدید حیات کرد. به ویژه شرک سیاسی یعنی استبداد دینی بازگشت؛ پدیده ای که نائینی در عصر مشروطه آن را «کفر عملی» دانسته بود. قرار بود که دیانت و آموزه های قرآنی پشتوانه دینی آزادی و استقلال و جمهوریت و عدالت و امنیت و توسعه همه جانبه شود. قرار بود که روحانیون به امور اختصاصی دینی خود بازگردند و مدیریت عرفی را، در چهارچوب حق حاکمیت ملی و قانون اساسی، به نمایندگان مردم یعنی متخصصان و اهل سیاست و دانش مدرن بسپارند. و بسیاری از قرارهای دیگر که یا به کلی نقض شد و یا به طور ناقص و ابتر عملی گردید.
در دهه شصت از چرایی این تغییر احوال و یا به تعبیری از علل شکست پروژه اصلاح دینی و سیاسی بسیار سخن در میان بود. اما پاسخی که پیدا شد، جدای از بدعملی و بدعهدی رهبران روحانی انقلاب و در مرحله نخست آیتالله خمینی، اجمالا این بود که اساسا نوع انتظار ما از دین و قرآن غیر واقعی و یا حداقل چندان منطقی و در حد ادعا برآوردنی نبوده است. در چنین بستری بود که بازماندگان جنبش قرانی و نیز متفکران به عرصه آمده تازه (از جمله محمد مجتهد شبستری و دکتر عبدالکریم سروش)، عملا از شعار بازگشت به اسلام و قرآن فاصله گرفته و بعد آن را به کناری نهادند. زیرا در فضای شکست و یأس دهه شصت و هفتاد، دیگر رویکردهای پیشین به دین و قرآن، چندان جذاب نبود و عملا خریداری نداشت. هرچند این شخصیت ها نیز، از جهاتی، به تفریط گرویده و با راهبرد «دین حداقلی» بدون معیار و به ویژه با «ایدئولوژی» ستیزی نامعقول و افراطی، آسیب هایی دیگر بر جنبش اصلاح دینی و نسل پس از انقلاب وارد آوردند.
حال من به عنوان یکی از بستگان جریان نواندیشی دینی و قرآنی، بر این گمانم که شعار بازگشت به اسلام و قرآن می تواند معتبر باشد و هنوز هم به عنوان یک راهبرد می توان به قرآن به عنوان معتبرترین سند دین شناخت و یا منبع اصلی هر نوع نواندیشی و اصلاحگری اسلامی، تکیه کرد اما نه صرفا با تکرار همان گذشتگان بلکه با توجه به ترمیم دستگاه معرفتی و تفسیری نوین و به متتضای اوضاع و احوال و نیازهای روزگار ما. به ویژه دو موضوع معرفت شناسی و روشن شاسی بسی مهم اند و غیر قابل چشم پوشی. همین طور تحقق پنج ملاحظه پیش گفته، از شروط تحقق طرح ایده بازگشت به قرآن اند.
قرآن بنیاد اساسی و منبع اصلی دین شناخت ماست و از آن گریزی نیست. البته در این میان لازم است که تکلیف خود را با سنت (تفسیر و کلام و فقه و حدیث و . . .) و به ویژه با حاملان سنت یعنی علما و نهاد علما برای همیشه روشن کنیم و این به گمانم راهبردی مهم در جریان اصلاح دینی و نواندیشی اسلامی مدرن است.
در هرحال تا آنجا که دانش و تجربه من اجازه می دهد، می توانم ادعا کنم که: اگر راه نجاتی برای مسلمانان در ایران و جهان اسلام قابل تصور و عملی باشد، منحصرا از طریق اصلاح دینی (اصلاح اندیشه و عمل) است و حاملانش نیز جز باورمندان به این طریق و بیشتر کوشندگان جدی و نظریه پرداز این جریان نخواهند بود. البته این مدعا در بعد نظریه پردازی است و گرنه تغییر احوال مسلمان به تحقق امور مهم دیگری در بعد مادی و عملی و تمدنی نیز بستگی دارد که پرداختن به آنها از مجال این گفتار خارج است.
30 پاسخ
خدمت حاج آقا مرادی بار دیگر سلام
خواستم چند نکته را توضیح دهم ولی بهمین اندازه بسنده میکنم که متن و آیه های قرآن یک چیز است و توجیه و تفسیر و شاخ و برگ دادن و عقیده ها و گرایشهای خود را ضمن ترجمه و تفسیر مطرح کردن و به قرآن نسبت دادن چیز دیگر.
گمان میکنم تا همین اندازه که من ناپرهیزی کرده ام و شما زحمت کشیدید و نظرتان را نوشتید، خوانندگان محترم آن چه باید را دریافت کرده اند. بیش از این وقت نمی گیرم و زحمت نمیدهم. خدا نگهدار
جنابان بهمن و آرمان
رشد اسلام و آمدن قرآن برای قوم عرب یک روال داشته که مسلما همان پروسه برای دیگر اقوام نمی تواند ایجاد و عملی شود…
از آمدن سور کوچک تا سور بزرگ سیری تربیتی برای خود قوم عرب داشته است….در سور یزرگ ادعای پیامبری برای تمام مردم میشود…در جواب کسانی که معجزه شبیه معجزات موسی درخواست میکردند گفته شده است که آمدن معجزه دست من نیست….این قرآن هم معجزه است بالاتر از معجزات موسی…
برای اقوام دیگرعلمای صادق واسطه و مترجم و مدرسه نیاز است…
قبل از آن عملکرد پیامبر و مومنین شاهد و گواه صداقت و حقانیت قرآن و رسالت است…پیامبر شاهد برای مومنین و آن مومنین شاهد بر دیگران….
دعوت پیامبر با اختیار و انتخاب و جاذبه مساوات بر اساس باور به قیامت بوده است…
عملکرد مومنین برای کشور گشایی و بازگشت تدریجی به دوران جاهلی بعد از رحلت پیامبر ربطی به ایشان و قرآن ندارد…
ایمان به قیامت محور است ولی این ایمان با رضایت دادن به بهره مندی ضعیفان از مواهب زندگی و کمک به آنها سنجیده میشود و در قیامت بر اساس سعی در این رضایت و مقدار بخشش ارزیابی انجام میشود و ایمان لسانی کافی نیست….
سلام بر جناب آقای مرادی
گاهی که فرصت میشود کمی نوشته های علما را که میخوانم . سخنان شما را هم آنجا می بینم. جسارت نباشد، آنچه در بخش اول نوشتید با آیه های متعدد و صریح در تناقض است. در جایی از قرآن چنان مطالبی ندیدم. آیه ۴ سوره ابراهیم میفرماید پیغمبری را نفرستادیم مگر بزبان قوم خودش. دلیلش را هم بدون فاصله آورده که « تا با آنان سخن بگوید». یعنی برای قومی از قوم دیگر پیامبر نفرستادیم تا زبان آنها را نداند و نتواند با آنان سخن بگوید یا نتواند پیام را برساند. یعنی برای ایرانی یا نروژی پیامبری از قوم عرب نفرستادیم. آیه مبین است.
در آیه نمیبینم آنچه را شما وعموم ترجمه کنندگان و مفسران میگویید، نمیگوید «… تا آنها به قومهای دیگر این پیام را برسانند». سخنی از « یک قوم مخاطب اولیه و ….» نیست. بلکه آیه مورد بحث صراحت دارد که هیچ پیامبری فرستاده نشد مگر بزبان قوم خودش تا با آنهان سخن بگوید. همین !
جالب است که آیه های دیگری هم آمدند که میگویند قرآن را بزبان عربی فرستادیم تا تعقل کنید. آیا خطاب به مردم ایسلند است؟ باز هم جالب اینکه چندین آیه با این معنی روشن هست که «برای هر امتی پیامبری هست». یعنی یک پیامبر برای همه امت ها نیست. نیازی به زبان بین الملی هم نیست، سخنی از مخاطب اولیه و دستوری به آنها برای رساندن پیام به دیگر قومها نیست. برخلاف سخنان عموم مفسران، آیه ها مبین و بی تناقض هستند.
سخنان مفسران ادعاهایی است که در ترجمه یا تفسیر اضافه میکنند. همین برای من مسئله شده که چگونه کسانی به کلام الله و روز جزا اعتقاد دارند ولی چیزهایی از خود اضافه میکنند تا این همه آیه صریح و روشن و مبین را موافق عقیده خود درآورند. حدیث هم دارند که خلاف گویی در باره قرآن و نسبت نادرست به خدا و پیغمبر چه عاقبتی دارد !
آیه ۴۴ سوره فصلت هم با صراحت تایید کننده آیه ۴ سوره ابراهیم است. میگوید اگر قرآن را بزبان غیرعربی ایجاد کرده بودیم میگفتند چرا بزبان عجم (یعنی غیرعربی و ناروشن) برای عربان فرستادی؟ چرا بزبان روشن خودمان (عربی) نفرستادی؟ میپرسند قرآن غیرعربی و امت عربی؟! پرسش اعتراضی است. بنابراین قرآن برای قوم عرب است نه قومهای دیگر. دیگر اینکه اگر قرآن غیرعربی برای قوم عرب نیست چرا قرآن عربی برای قوم غیرعرب باشد؟
قرآن تأکید مکرر دارد بر پیامبرعرب و زبان و کتاب عربی برای عربان. ولی مارکس نگفته این کتاب بزبان آلمانی ها است تا بفهمند و مساوات برقرار کنند. موضوع روشن است. ربطی به هم ندارند.
درهیچ جای قرآن ندیدم که به مسلمانان ماموریت داده شده باشد به سرزمینهای دیگر حمله کنید اگر اسلام نپذیرفتند آنها را بکشید و زن و بچه آنها را اسیر کنید و بیاورید کنیزتان باشند یا بفروشید.
اگر سخن شما درست باشد خدا برای مردم چین یا روم یا ایران پیامبر میفرستاد تا اثر، بازتاب و سرایتش به دیگر قومها بهترو بیشتر و کم هزینه تر باشد. نه آنطور که عمر و سرداران سپاه اسلام میگفتند برای گرفتن غنیمت و ثروت و بهره برداری از سرزمین دیگران حمله کنیم. در اوضاع دوره پایانی ساسانی اگر پیامبری برای ایرنیان آمده بود که بهتر بود.
پیروان آن کتاب هم با عملکردشان چه پیامی را تبیین کردند یا چه عملکردی داشتند تا برای دیگران جاذبه داشته باشد؟ خودشان به جان هم افتادند و جنایت ها کردند که خواندن تاریخش دلخراش است. مخاطبان اصلی چه اثر مثبتی گرفتند که برای دیگران تشویق باشد؟ چه « جاذبه و ضرورت توجه دیگر اقوام» در آنها بوده؟!
در جغرافیای قرآن هم خبری از امریکا و اقیانوسیه و روسیه و حتا هند و از حیوانات و گیاهان و خوراکیهای آنجاها نیست. احکام قرآن هم برای شرایط جغرافیایی عربستان است، با جاهای دیگر جور در نمیآید، تاکید و تفصیل درباره حوزه عربستان و پیرامون آن است خرما و شتر و مانند اینها.
موضوع کتاب مارکس فرق میکند با موضوع و هدف پیامبر اسلام و قرآن. مساوات نیز همیشه برابر عدالت یا مهمترین خواسته بشر نیست. تمرکز و بیشترین تبلیغ در قرآن و سنت پیامبر بر توحید است . بقول زنده یاد بازرگان آمدن پیامبران برای این بود بشری که میبیند این دنیا هست بداند که خدا و آخرت هم هست. خودم از ایشان شنیدم (برداشت خودم را نوشتم).
سخن از قسط و عدالت هست ولی این جور که از نوشته شما برداشت میکنم تاکید و تمرکز بر مساوات بعنوان هدف نیست. هدف الله است. همه چیز از اوست و با اوست و به او برمیگردد.
«مرجعی» که نوشتید پس از پیامبر متوقف شده آیا امروزه بکار ایجاد مساوات میاید؟ چنان که خود قرآن بصراحت گفته اسلام برای قوم عرب است. تازه بنوشته خودتان با رحلت پیامبر آن حرکت متوقف شد. بنابراین پس از پیامبر ما تکلیفی در آن باره نداریم.
گویا فیلترشکن دچار اشکال شده شاید به این زودی نتوانم وارد این سایت شوم. خدا کند این پیام برسد.
سلام و احترام به جناب مرادی و دیگر مؤمنان و علما و دیگر دوستان.
دلیلی نمیبینم که باور کنم مار عصا میشد. خدا میداند که اهل طغیان هم نیستم. ولی پیغمبر اسلام که از این پاسخها به مردم نمیدادند. این همه ادعا هم نداشتند تا جایی که میدانم.
1ـ قرآن برای “علمای قرآنی” که چند نسل قرآن خوانده باشند نیامده، برای عامه مردم (که همان عربهای آن زمان بودند) آمده. پیغمبر هم مردم عادی مکه و مدینه را دعوت میکردند نه تنها علما را، علمایی هم نبودند. به عامه مردم که نمیشود از این پاسخها داد تا قانع شوند. مگر شمشیر امثال خالد بن ولید در کار بوده باشد! که بنظر من حداقل در یک مورد زبان علی کارسازتر بود.
میگویید این قرآن معجزه است، معجزه کلامی. میپرسند چرا؟ نمیشود گفت «… با خواندن مستمر و رعایت اتصال آیات هر سوره و کلیت قرآن است و این تلاش و تبلیغ علمای قرآنی در مدرسه های قرآنی را طی نسل ها طلب میکند… و قدرتمندان مانع از شکل گیری چنین مدرسه هایی میشوند…» ! بنظرم این یعنی تعلیق به محال !
2ـ درهمان حجاز کسی از شما چنین پاسخی را نمیپذیرد، چه رسد در توکیو اگر به یک ژاپنی بگویید این کتاب برای خوشبختی شماست، بزبان عربی است تا شما عقلتان را بکار بندید! (از آیه های شریفه ی ۴ سوره ابراهیم و ۴۴ سوره فصلت و ده ها آیه دیگر در این باره گذشته) ایشان اگر پلیس خبر نکند جای شکرش باقی است !
3ـ هر کس میتواند کتابی بنویسد و از این ادعاها بکند ! آیا ما هم باید نسلها عمر بگذاریم تا ببینیم این معجزه است یا نیست ! چرا این حرف را از آغاز بپذیریم که برای اثباتش عمرها بگذرانیم که آیا بشود یا نشود؟ آن هم با تجربه این ۱۴ قرن با آن همه مدرسه ؟ این چهل سال را هم که خود شاهدیم !
4ـ اگر قدرتمندان در این ۱۴ قرن توانستند جلوی اراده الله بایستند تا نسلها نروند نزد علمای قرآنی، پس این امر محالی است. از کجا بدانیم که بفرمایش آقای خامنه ای ولی امر مسلمین جهان روزی که ما نیستیم خوب میشود؟ شما را آن زمان کجا پیدا کنیم که بپرسیم مرادی جان، چهل سال یا چند سده دیگر گذشت ولی نشد ؟
5ـ آنها که در ژاپن و سوئد از این نعمت بی بهره اند این همه مصیبت ندارند، فرهنگ و زندگی خوبی دارند و آزاد و سربلند هستند. گمان میکنم عاقبتشان هم مانند عاقبت ما تیره نباشد. چرا ما به نسلها تجربه بشری بی توجه باشیم و دنبال آزمونهای هزارها بار شکست خورده برویم تا ببینیم میشود یا نمیشود؟ تازه پس از ۱۵۰ سال اصلاحات شکست خورده، جناب اشکوری باز میخواهند ما را ببرند آزمایشگاه اصلاح دینی !
هرگز نمیگویم از قرآن بهره نبریم.
6ـ مردم به حضرت محمد میگفتند اگر دیگرپیغمبران معجزه میکردند ، معجزه تو چیست ؟ میفرمودند من نمیتوانم معجزه کنم ! مانند شما که پاسخ نمیدادند. آخرش آیه ۱۱۰ سوره کهف و آیه ۶ سوره فصلت آمد که بگو من بشری چون شما هستم جز اینکه به من وحی میشود ! یعنی نمیتوانم! شگفتا که در این زمانه آقای مطهری عالم قرآنی فرمودند اگر به حضرت رضا سلام کنید ایشان (یعنی خاک ایشان پس از حدود ۱۲ قرن) میشنود و توجه میکند !
7ـ در اینجا مراد از معجزه اثبات پیغمبری است. از آغاز قرآن نبود که بعنوان معجزه به مردم نشان بدهند تا ایمان بیاورند. اگر دیگری ادعای معجزه های کلامی کند و بگویند باید بروید چند نسل پیش خبرگان درس بخوانید تا بفهمید چه کنیم ؟
8ـ عرض کردم خود علمای قرآنی هم بر سر این معجزه بفراوانی خون یکدیگر را ریختند ! میگویند در همین حوزه قم میان علما قرائتهای مختلف کم نیست ! کدام عالم قرآنی را میفرمایید؟ موفق تر و بهتر از اینها آیا آدم پیدا نمیشود؟ چهل سال حکومت مطلق در دست اینهاست! ببینید با چه اتهام هایی به دختران جوان چه حکمهایی میدهند ! تجاوز به ناموس مردم امری عادی است، از همان سال ۵۸ ! جنایتکاران و غارتگران راست راست میگردند موقعیت خوبی هم دارند !
همان نزدیکان پیغمبر پس از ایشان به جان هم افتادند و از خانواده یکدیگرهم نگذشتند. بیش از این زحمت نمیدهم.
جناب آرمان
آمدن یک پیام آسمانی یا غیر آسمانی بزبان یک قوم (قوم مخاطب اولیه) ضروری است نمی تواند به یک زبان بین المللی باشد….پیروان آن کتاب با عملکرد و تبیین کلام دیگر اقوام را به آن پیام دعوت میکنند…افرادی از دیگر اقوام وقتی بدانند آن پیام چه پیامدهایی مثبت برای قوم اصلی داشته آن پیام به دیگران منتقل میشود…
مثلا کتاب جناب مارکس به زبان قوم خودش میباشد ولی محتوایش جهان شمول است…دیگرانی پیام مارکس را شنیدند آنرا مطالعه نمودند و از نظر خود و با مقتضیات جامعه خود به آن عمل کردند….
اتفاقا این دو آیه مورد اشاره شما نشان میدهد که چرا بزبان قوم خود پیامبر آمده و علت جاذبه و ضرورت توجه دیگر اقوام در کجاست…
از آنجا که مساوات طلبی امری جهان شمول است یعنی تمام انسانها باید به آن عمل کنند ضرورت درک اولیه صحیح در میان قوم اصلی در زمان خود پیامبر وجود دارد…درک صحیح نیز مانند خود پیام درختواره ای است که شاخ و برگ میدهد و طی قرون و اعصار و در جوامع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد…
سوره فصلت سوره ضمن دستور به لزوم همواره پرداخت زکات اشاره به تقدیرمساوات (در مصرف اقوات زمین) است:
وَجَعَلَ فِیهَا رَوَاسِیَ مِنْ فَوْقِهَا وَبَارَکَ فِیهَا وَقَدَّرَ فِیهَا أَقْوَاتَهَا فِی أَرْبَعَهِ أَیَّامٍ سَوَاءً لِلسَّائِلِینَ ﴿۱۰﴾فصلت
فهم صحیح این موضوع توسط قوم اولیه ضرورت تام دارد…باید در عمل الگو باشند تا دیگران را جذب کنند…
رَبَّنَا إِنِّی أَسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّیَّتِی بِوَادٍ غَیْرِ ذِی زَرْعٍ عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِیُقِیمُوا الصَّلَاهَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَهً مِنَ النَّاسِ تَهْوِی إِلَیْهِمْ وَارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ یَشْکُرُونَ ﴿۳۷﴾ابراهیم
مسلمانان اولیه با تبیین رسول الله توانستند قرآن را بفهمند و عمل کنند و جاذبه لازم را داشتند و افرادی از دیگر اقوام به آنها پیوستند….ولی با رحلت پیامبر این حرکت متوقف شد….حالا ما باید بگوییم قرآن بما ربطی ندارد؟….
امروزه شما با چه مرجع دیگری میتوانید باور و اراده مصمم ایجاد کنید و به حرکت مساوات طلبانه تشویق کنید؟
جناب بهمن
معجزه کلامی قرآن مانند مار شدن یک عصا نیست که جلوی چشمان ما بشکل هول انگیز ظاهر شود و ما را از طغیان باز دارد…
معجزه کلامی قرآن با خواندن مستمر و رعایت اتصال آیات هر سوره و کلیت قرآن است و این تلاش و تبلیغ علمای قرآنی در مدرسه های قرآنی را طی نسل ها طلب میکند…
و قدرتمندان مانع از شکل گیری چنین مدرسه هایی میشوند…
حالا شما آیین دین و مذهب سفارشی و عملکردهای آنها را مدام تکرار کنید …
۱۴ قرن کتابی را آموختید و آموزش دادید و تفسیر کردید و عمرها روی آن گذاشتید و مردم را هم دنبال خود کشاندید نتیجه شد این ! باز میخواهید یک یک بار دیگر یا جور دیگر توجیه و تفسیر کنید بلکه نتیجه بگیرید؟!
چه اصراری است ؟!
چرا باور نمی کنید؟ همین است که دیدید ! آدمیزاد چقدر باید تجربه کند ؟! چقدر باید شکست خورد و عمر مردم را تباه کرد ؟!
آیه ۴ سوره ابراهیم و ۴۴ سوره فصلت آیا خطاب به شماست؟ آیا خطاب به قومهای غیر عرب است؟
خود عربها این اندازه چسبندگی نشان نمیدهند ، شماها چرا ول نمیکنید؟!
سلام جناب مرادی
ببخشید . من از پاسخ شما استفاده ای که باید نکردم، پاسخ خود را نیافتم. این که نمیشود خدا بگوید حرفم را کسی گوش نمیدهد و کسانی تحمل نمیکنند ! یعنی رفع مسئولیت ! پس قرآن و پیغمبر و امامانت چه معجزه و اثر مثبتی داشتند !؟ جز هزینه ها و خونریزیها و بدبختی های قسمت بزرگی از بشریت در این ۱۴ سده چه اثری بود؟ تمدن و فرهنگ هم که در خود حجاز ساخته نشد. بسیاری از کتابها معجزه نیستند ولی اثرهای مثبت بسیار در زندگی مردم داشتند. میگویند قرآن گمراهان را راهنما نیست ، گمراه تر هم میکند ! این هم شد پاسخ ؟ این شد معجزه ؟
اگر نیاز به این همه تفسیر بود حضرت علی با آن همه وقتی که داشت چرا تفسیر ننوشت تا این همه اختلاف پرخسارت در امت و در میان علمای امت نباشد؟ امام زمان هم در این ۱۲ قرن کاری که ندارد حداقل در باره قرآن چیزهایی بنویسد که علما روشن شوندو معجزه ای دیده شود ! تفسیرهای آقای طباطبایی و مکارم را تا اندازه ای که خواندم معجزه ای ندیدم. همان قرآن بدون این تفسیرها روشنتر است. تازه میگویند به تفسیر مکارم بسیار اشکال گرفته اند.
قرآن تا جایی که من میبینم مقداری افسانه و قصه و احکام امضایی که رسمهای جامعه ی قبیله ای حجاز باشد است. حرفهای خوبی هم دارد ولی معجزه نیست. آسمانها و زمین ! آسمانها کجاست؟ زمین کجاست؟ هیئت بطلمیوسی ! اینها که با ایمان و باسواد هستند چه معجزه ای دیدند و به کجا رسیدند؟ ۱۴ قرن گذشت !
با تاسف طرح این سؤالها خطرناک هم است. جای اکبر گنجی امن است ولی چند سال پیش بنده خدا حجت اله نیکویی در همین قم به مذهب شیعه ایراد گرفت انداختنش زندان! عذرخواهی کرد و آزاد شد. پس از مدتی به قرآن ایرادهایی گرفت الان چند سالی است که خبری ازاو نیست! جناب مرادی ، برادرم ! هزینه های حوزه های علمیه سر به فلک زده. خاصیتشان چیست؟ از قرآن و معجزه اش چه برداشتی کردند؟ آقای محمد مجتهد شبستری پارسال از مراجع خواستند بیایند بحث کنند که این فقه بدرد چه میخورد؟ کسی از مراجع جلو نیامد ! بدگویی و تکفیر و توهین و تحقیر که هنر نشد.
چهل سال حکومت مطلق در دست علما و فقها است. دهان همه را بستند. به اکثریت مسلمان که سنی ها باشند اجازه داشتن یک مسجد در تهران نمیدهند. شیعیان را هم سرکوب میکنند. همه امکانات تبلیغی با هزینه های هزارها میلیارد تومانی در اختیارشان است. چه فایده ای جز برای خودشان بود؟ بسیاری همان ایمانی را که در زمان شاه خائن داشتند هم از دست دادند.
این نظام مقدس و حوزه ها با این همه هزینه نجومی نتوانستند چند تا آخوند تربیت کنند که امثال جنتی و موحدی کرمانی را مرخص کنند و جایشان را به اینها بدهند. جانشین رهبر پیشکش ! تازه مگر این دوتا رهبر جز بدبختی و تیره روزی برای مردم و جز بیزاری عمومی برای اسلام چه اثری داشتند؟ یعنی در خود حکومت اسلامی تا این اندازه ناکار آمدی و بحران هست ! کار علمای حاکم و مؤمنانشان شده سرکوب ، سانسور ، کشتار ، بردن دارییهای ملت و تجاوز به ناموس مردم ، سرمایه های کشور را به جاهای دیگر فرستادن و دشمن تراشی و بحرانسازی ! این شد اثر معجزه ؟!
ولی مگر شماها قانع میشوید ؟! برایمان آیه میخوانید !
جناب بهمن
مشکل قرآن مانند مشکل برای نظریه های مساوات طلب است…چون مساوات طلبی قابل تحمل قدرتمندان نیست با هزاران حیله و نیرنگ به جنگ کسانی میروند که بخواهند از قرآن نظریه مساوات را برداشت کنند…
وَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لَا تَسْمَعُوا لِهَذَا الْقُرْآنِ وَالْغَوْا فِیهِ لَعَلَّکُمْ تَغْلِبُونَ ﴿۲۶﴾و کسانى که کافر شدند گفتند به این قرآن گوش مدهید و سخن لغو در آن اندازید شاید شما پیروز شوید (۲۶) سوره فصلت
تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل…
قرآن نه معجزه است و نه برای همه مردم جهان. مثل آن بیاورید یعنی چه؟ کی قضاوت میکند که این مثل آن است یا نیست؟
چندین بطن دارد یا بقول آقای خمینی از فهم بشر خارج است ! پس برای چه فرستاده شد؟
این که میگویند شما قرآن را نخواندید قضاوت نکنید ، آنها که بیشتر و بهتر از شما خواندند چه کردند؟ مگر کم اختلاف با هم دارند؟ این همه مرجع تقلید و عالم و قرآن دان چرا این همه با یکدیگر بر سر همین قرآن در همه این ۱۴۰۰ سال اختلاف داشتند؟ بعضی خون هم را ریختند. پس اثر این قرآن در چه و کجا است؟
هر کتابی را بیاورید و این همه رویش وقت بگذارید و جهت دار کار کنید.
آقای اکبر گنجی چند سال پیش در سایت زمانه شاید حدود ۱۰۰۰ صفحه درباره قرآن نوشت. دریغ از یک پاسخ از طرف این همه مرجع و عالم !
از ۱۲ امام شما ۱۱ نفرشان وقت داشتند چرا آن همه وقت را صرف نکردند یک ۱۰ جلد توضیح و تفسیر بنویسند؟ همین که طبری نوشت یا اقای طباطبایی ؟
مرادی…
بجای این همه صغری و کبری چیدن، کافی بود جواب سوآل مرا در چند کلمه میدادی. این طرز جواب دادن مبین این واقعیت است که قرآن را طوطی وار از بر کرده ای و اینکه بجای جواب به سوآلی در مورد قرآن، به خودِ قرآن استناد کرده و به صحرای کربلا میزنی و به چپ و راست میتازی، به مصداق بیت زیر و در حکم مغالطه است:
دلبر جانان من، برده دل و جان من/ برده دل و جان من، دلبر جانان من
ضمناً همین سایت یک کلاس درس ابتدائی در استدلال بنام مغالطه هم دارد که بدنیست درسهای آنرا مرور کنی.
سرای مدرسه و بحث طاق و رواق/ چه سود که دل دانا و چشم بینا نیست
بنظر میرسد اینکه چه تعداد سور مدنی یا چه تعداد مکی هستند برای برداشت صحیح از قرآن اهمیتی ندارد….و همه باید به این چیدمان فعلی متکی باشیم چه شیعه و چه دیگران…..
به اشاره قرآن بیان و نظرات تعیین کننده در زمان جمع آوری آن تحت کنترل الهی القاء و عملی شده و میشود و قرآن محافظت میگردد…-مانند اشاره “قال قائل منهم” در سوره یوسف برای رقم زدن سرنوشت یوسف طبق خواسته الهی-
اعجاز کلام با چیدمان فعلی خود آیتی برای باور به این موضوع جمع آوری تحت کنترل الهی میباشد…
ارسال پیام به یک زبان بین المللی و یا ارسال پیام برای هر قوم مقدور نبوده و یا طبق خواسته الهی مبنی بر لزوم اطاعت آزادانه و تلاش شخصی افراد برای رسیدن به ایمان مغایرت داشته است…
ارسال کتاب برای “امیین” یعنی ضعیف ترین افراد در تحلیل و ساکن در حساسترین مکانهای جغزافیایی مدبرانه بوده است…آنهم قبل از پدید آمدن اعصار پر جمعیت و پرآشوب…
در هر حال همانطور که آموختن انگلیسی برای ما در این زمان از روی اختیار و نیاز است آموختن عربی نیز چنین است….
همانطور که سوره کافرون نشان میدهد تشکیل هسته های اولیه شنوندگان قرآن اختیاری و بر حسب “باور” به آنچه قرآن میگوید بوده است البته از میان ثروتمندان تعداد قلیل و از میان فقیران تعداد کثیر (که این خود انعکاسی از ظلم و ستم جاری در میان افراد و با اصطلاحات امروزی چپگرایی و سوسیلیستی بودن قرآن است)…
اما از میان بقیه افراد تحمل گروه مومنین سخت میباشد چرا که مساوات طلبی مانند ویروس به بقیه نفوذ می کند…هنوز هم که هنوز است تحمل این گروه ها برای مستکبرین و قدرتمندان کافر(کافر به مساوات و حیات اخروی و…) مشکل است….
قدرتمندان نمی گذارند مومنین (مومنین به نسخه چپ گرایانه دین) حکومت که سهل است حزب و گروه تشکیل دهند…
در بسیاری موارد اصرار بر شخصی و اختیاری بودن دین نگرانی از تشکیل جامعه و حکومت چپگرا و مساوات طلب است…
آیا باید جامعه گرایان و سوسیالیست های متدین مکتب خود را شخصی سازی کنند ولی معتقدین به رقابت های اقتصادی آزادانه مرام غلط خود را علنی و استاندارد سازی نمایند؟
اما در این میان آداب و سننی که طبق دستور الهی برای مومنین جهت تداوم ایمان و مساوات طلبی و کاهش رقابت ها و کنترل مصرف لازم هستند (مانند نخوردن بعضی خوراکیها و حجاب و نماز و…) و باید علنی اجرا شوند مورد استفاده یا سوء استفاده جناحی قرا میگیرند….
حتی عمل به این آداب نیز برای قدرتمندان مشکل آفرین شده است برای عده دیگری که به ایمان و باور نرسیده اند نیز القای شبهه دیکتاتوری دینی میکند…
این پرچم آداب دینی در دستان مومنین ضعیف و در مسیر قدرتمندان منافق و در لباس ایمان نفرت انگیز میشود…به حدی که نه تنها این آداب باید به انزوای شخصی رانده شوند بلکه ایمان علنی نشود….
در زمانه ای که چپ گرایی به انزوا کشیده شده و قدرتمندان کافر (کافر بخدا و تعهد انسانها به یکدیگر مبتنی بر امر الهی) یکه تازی میکنند ما باید آخرین ریسمان نجات خود را کنار بگذاریم!
با از سلام به جناب مرادی. همان طور که قبلا به عرض رساندم من قران را به انگلیسی و فارسی خواندم و هیچ چیز آعجاز آمیز در آن ندیدم. من، همانند ۸۰ درصد از مسلمانان با زبان عربی اشنأیی ندارم. پس قادر به درک اعجاز قران نیستم. از این رو میتوان حدس زد که تعداد قلیلی از مسلمانان قادر به فهم و درک قران هستند. اگر اینطور باشد، خالق گیتی کتابی برای گروهی قلیل و نخبه فرستاده و اکثر مسلمانان را راهی بدان جرگه نیست. برای همین عرض کردم این عقاید تا زمانیکه به جامعه تحمیل نشود محترم است. موفق باشید
با عرض سلام خدمت مرادی محترم
همانطور که دوستان بخوبی متوجه شده اند، شما بسیار با حوصله و متین هستید و بنظر میرسد به متن قرآن نیز تسلط کافی دارید. بر این اساس، مایلم از شما خواهش کنم بفرمائید که بنا بر ارزیابی فقهای شیعه، از ۱۱۴ سورۀ قرآن چه تعدادی مکی و چه تعدادی مدنی هستند و آیا بین فقهای شیعه و سنی تفاوتی در تفکیک سوره های قرآن وجود دارد یا خیر؟ با عرض تشکر از راهنمائی جنابعالی.
جناب مرادی ، دوست ما علی سون اگر در ترجمه فارسی و انگلیسی قرآن اعجازی ندید ه اما دلش ،که با ضربان قلب مادر ایستاده بر فراز جنت اعجازها به تپش افتاده ودر شمیم و حریم رحم او وجود یافته و رنگ و بوی رحمت رحمان گرفته است ، با دیدن عکس کودکان گرسنه آفریقائی می لرزد و حس اعجازش به حرکت می آید ! من شک ندارم اگر درباب مثل ، آن نیمروز گرم مکه که عرب بادیه نشینی ( که چیزهائی از محمد شنیده بود ) گریان وپشیمان پیش او می آید که یا محمد کمکم کن ، خاک برسرم شده است امروز صبح دختر کوچکم را روی گردنم از قریه بیرون بردم و بی اعتنا به زاری و التماسش اورا در چاهی انداختم ! یا محمد ! هنوز ناله اش در گوشم است نمی دانم چه کنم و کجا برم ، بلی آن نیمروز گرم اگر علی سون هم درکنار پیامبر می بود او هم مانند پیامبر به گریه می افتاد و حتما” هم مثل پیامبر ازروی رقت دل به مرد عرب می گفت ای بیچاره بدبخت ! مادرت به عزایت بنشیند چه بلائی سر خودت آوردی .خدایا ! من که اذن دم مسیحائی ندارم تا دختر بی گناه این مرد را به او برگردانم ! تو کمکش کن که سکون پیدا کند !.می گویند تا شب پیامبر و مرد عرب می گریستند و ….سپس یک یا دوروز بعد در حالت نیمه خوابی آیات سوره تکویر : اذالشمس کورت ! اذاالنجوم انکدرت ….نازل شدند که گوئی تمامی عرش و آسمانها و دریاها وزمین و کوه ها ووحوش و همه چیز و همه کس عالم از شرم نا توانی در جواب سوال دخترک که به چه گناهی زنده در گور شدم فرو می ریزند ! این بنده هم که عربی نمی دانم ولی شک ندارم که این آیات معجزه اند. کودکان آفریقائی ،لیبیائی ، سوریه ، عراق یمن ، افغانستان ، میان مارف …..کجا کجا…همه مظهر اعجاز حس همدردی و یگانگی همه ما ساکنان یک زمین و یک عالم و مخلوق یک خدائیم و باید بکوشیم بهشتی را که ویرانه و خراب کرده ایم دوباره آباد کنیم .
در خرمن صد زاهد عاقل زند آتش
این داغ که ما بر دل دیوانه نهادیم
سلطان ازل گنج عشق به ما داد
تا روی دراین منزل ویرانه نهادیم
ما از رحم یعنی از منبع و جایگاه رحمت و محبت آمده ایم و جوشش عشق و شیدائی با هر تپش قلب به سراسر و بند بند وجودمان سر می ریزد .دوستان عزیز گمان من اینست که دیدن معجزه که سراسر عالم را فراگرفته موکول به احراز ” حال ” است . همین است که مولانا یا حافظ همکلام با دعای معصوم التماس حال دارند : یا محول حول و احوال …..و معمولا” استدلال منطقی تنها کافی نیست . احسن حال هم منوط به چستچو و تقلا و تشنگی است .برخی رندانه می خواسته اند میان بر بزنند یا به اصطلاح ورزشکاران خلافکار دوپینگ کنند و آن حال خوشگواررا مصنوعا” ایجاد کنند !؟
در این شب سیاهم گم گشت راه مقصود
از گوشه ای برون آی ای کوکب هدایت
از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود
رنهار از این بیابان وین راه بی نهایت
برسبیل گستاخی عرض می کنم برای نزدیک شدن به مفاهیم اگر نه ماورائی حداقل تکان دهنده چندروز متوالی نخوردن گوشت ، و شبها قبل از خواب زدودن و پاک کردن حوزه مغناطیسی بدن ( با کف دو دست از نوک سر تا پنجه های پا مس کشیدن ) و زدن عطر طبیعی مشک یا گل سرخ و شنیدن دعا ، یا تلاوت قرآن یا موسیقی مهر و رقت انگیز ( مثلا” تصنیف ما درس سحر ناظری یا نوحه احساس برانگیزی مثل گفتم کجا گفت به خون کویتی پور ) از چند روز بحث و فحص و فکری به مراتب موثر تر و بهتر است !آرزوی من برای دوستان که هر چه بیشتر با گفتارها و لحن و آوازها و دعاهائی مشغول باشند که ازروی نیک خواهی و صداقت ابراز شده اند .
جناب علی سون
درباره اینکه میفرمایید:
“من قران را به فارسی و انگلیسی خوانده‌ام و هیچ چیز اعجاز آمیز در آن نیافتم.”
بعنوان نمونه قابل بیان در یک کامنت به سوره الکافرون نظر بفرمایید:
قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ ﴿۱﴾ لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ ﴿۲﴾
آیه ۱ با اسم جمع الکافرون ختم میشود ولی آیه ۲ با صیغه مفرد در پی می آید: لا اعبد…نوعی مرزبندی….
گفتگوی بیشتر یا بیان علت مرزبندی با اتصال و هماهنگی صیغه های جمع و مفرد ادامه می یابد…
لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ ﴿۲﴾ وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿۳﴾
آیه ۲ با صیغه جمع ختم میشود: تعبدون…آیا بعدی هم با ضمیر و فعل حمع آغاز میگردد: و لا انتم عابدون…
وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿۳﴾ وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ ﴿۴﴾
آیه ۳ با فعل مفرد ختم میشود: ما اعبد… و آیه بعد هم با صیغه مفرد آغاز میگردد: و لا انا عابد…
وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ ﴿۴﴾ وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿۵﴾
آیه ۴ با فعل جمع ختم میشود: عبدتم….آیه ۵ نیز با ضمیر جمع در پی می آید: و لا انتم عابدون…
وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿۵﴾ لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ ﴿۶﴾
در انتهای سوره مانند ابتدای سوره با مرز بندی ختم میشود…آیه ۵ با صیغه مفرد ختم میشود: ما اعبد…ولیکن آیه بعدی با صیغه جمع آغاز میگردد: لکم دینکم….
اکثر سور با مفاهیمی مشابه با مفاهیم ابتدای سور ختم میشوند…
با عرض سلام تشکر از نوشته شما که کمکی است به آموزش من و از این بابت ممنونم. الان ساعت ۱۰ شب است ولی من بر اساس نوشته شما کلیپ‌های آقا میری را پیدا کردم و گوش دادم. این پیامی است که ما باید بشنویم. به گمان من، شاید راه هفتاد و سوم حافظ همان انسانیت ماست. همان عشق و محبت ماست و نا خون و شمشیر. اکثر ما با دیدن عکس کودکان گرسنه افریقا متاثر میشویم و سعی به کمک میکنیم بدون آنکه این بچه‌ها را بشناسیم و یا در آینده با آنها برخوردی داشته باشیم و یا در انتظار پاداش خدا در عالم دیگری باشیم. در طی سال‌های اخیر من چند بار مجبور به خانه عوض کردن شدم. همسأیه مسلمان، مسیحی، یهودی، سیک و نا خدا باور داشتم. همه به من محبت کردند و مدیون همه آنها هستم. رابطه ما همان انسانیت ما بود و هست. بر این گمانم که برای خوب بودن نیاز به کتب دینی نیست گر چه به هر عقیده احترام میگذارم به شرطی که به جامعه تحمیل نشود. شب و روز خوش
حد صبروحوصله جناب مرادی از جهتی موجب حیرت است ! اینجانب هم مثل شما فکر می کنم قرآن و به طریق اولی هر پیام و ندائی خدائی مدعی خیر ونیکی و راهبر همگان به سوی یا همان ” سون ” سعادت است و درعین حال مثل گفتار بزرگان شعر خودمان سرشار از سحر و اعجاز کلام است .ولی از شما جای گله هست که با اینحال حتی در توضیحات مختصرتان هم بر سبیل امساک قدم زده و از ترجمه آیات مورد نظر و موید نظریه تان به فارسی هم دریغ کرده اید .لطفا” قدری روشن تر درباره روش درست اتصال آیات توضیح بدهید . همانطور که نقد ضمنی شما به آقای اشکوری هم نشان می دهد حتی ایشان هم حض کاملی از اینروش نبرده اند که برخی تناقضات را هنوز در روایت قرآن روا می دارند .صمنا” درهمین زمینه نکته دیگری قابل اشاره است که از جمله می تواند برای دوست دیگرمان جناب علی سون هم جالب باشد ! آقای مصطفی ملکیان که از صاحب نظران معارف اسلامی معاصرماست به صراحت گفته است که در ترجمه فارسی قرآن توسط آیت الله عظمی ! مکارم شیرازی نزدیک هزاروهشتصد ( ۱۸۰۰ ) غلط فاحش !!! وجود دارد .اشتباه نخوانده و ندیدید ! ۱۸۰۰ غلط فاحش ! والا بیش از دوهزار هم علط غیر فاحش دارد .علامه طباطبائی هم در مقدمه تفسیر المیزان نوشته است در نظام حوزوی ما میتوان مجتهد البته دقیقتر بگوئیم می توان فقیه شد بدون اینکه به قرآن و معارف و اصول و روح حاکم برآن نیازی به مراجعه و استناد باشد !؟ همین است که نوع فقهای ما هم عین طالبان و داعشی ها حکم به سنگسار و قطع دست و شلاق و…اعدام می دهند . اما دوستان تاکی حکایت و قصه مکرر روایت و قرائت های مختلف ؟ روش پیشنهادی جناب مرادی میتواند به پایان تفسیرهای متفاوت کمکی بکند ؟نظر ایشان درباره تلاش مرحوم بازرگان برای چینش و ترتیب زمانی آیات چیست ؟ در روایات هم از قرآنی یاد شده است که امام علی آیاتش را بر جسب زمان تدوین و ترتیب داده بود که شورای مامور از طرف عثمان آن را نپذیرفت .برخی هم کار شورای عثمان را که حاصلش شکل و ترتیب کنونی قرآن است در واقع نوعی تحریف می دانند چون ترتیب آیات را از تسلسل و ترتیب زمانی آنها جدا کرده و در درک و فهم آنها اخلال کرده است .بگذریم از روایاتی که تازه سخن از حذف آیات زیادی از قرآن در میان می آورند.یعنی با فرض اینکه قرآن موجود شامل و حاوی کل قرآن نازل شده به پیامبر است و از آن چیزی کاسته نشده است باز همین شکل در هم فعلی را می توان نوعی تحریف شمرد .چنانکه در طول تاریخ و عملا” راه تفسیرهای بکلی نا هماهنگ با هم به طرز موثری سد نشده است .حافظ هم تذکر داده است که هفتادو دو شیوه مختلف قرآن را تفسیرکرده و گمره شدند . در واقع به صراحت گفته است راه هفتادوسومی هست که بر صواب است و مستقیم به ” میخانه ” و عشق و مستی هدایت می کند !البته طبق مشرب حافظ و مولانا و …..برخی روایات ائمه توجه و دقت به همین یک آیه بسمه الله الرحمن الرحیم کافی است که تمامیت روح و کنه پیام قرآن را دریابیم ! یعنی هرچه و هر جا آیه و آیاتی با رحمانیت و رحیمیت گسترده و همه مکانی و همه زمانی و در همه عوالم و در گذشته و حال و اینده و……خداوند هماهنگی نداشته باشد باید در اصالت برداشت از آن شک کرد .در همین سیاق یک توصیه دوستانه به جناب علی سون .اگر فرصت داشتید دویا سه ویدئو کلیب از سید حسن آقامیری طلبه جوان ( متولد ۱۳۵۸ ) و دم گرمی که دادگاه روحانیت او را هم مثل آقای اشکوری خلع لباس کرده است ببینید .مخصوصا” ویئو ” چرا جهنم ” و ویدئو ” خیابانهای مست ” تا شاید یکبار برای همیشه معلوم شود قرآن کتاب مهرو محبت بی شائبه و فراگیر است .و راز سرمستی و شور دیوانگی حافظ و مولانا و سعدی و….به مثابه رهروان اولیا الله اندکی برملا شود .حافظ چرا هیچ بدی در عالم نمی دید و به عالم و آدم و کل خلق عاشق بود منم که شهره شهرم به عشق ورزیدن / منم که دیده نیالوده ام به بد دیدن .
به قول آقامیری تفسیر قرآن از جهتی خیلی هم ساده است وبه شرطی که اول بدانیم حال گوینده آن چگونه است خداوند به مثابه کسی که از پدر ومادر هم به انسان دلسوزتر ،نگران تر و مهربان تر است در مقام راهنمائی و تربیت فرزندان و مخلوقات خودش به سخن و راهنمائی پرداخته است .مژده داده و ترسانده است ! دادگاه روحانیت یقه آقامیری را گرفته است که تو ترویج لاابالیگری می کنی چون تبلیغ میکنی که خدا فقط مارا ترسانده و مجازات و عذاب جهنمش فقط وعید هستند و او هم مانند هر پدر و مادر نگران و مهربانی در مقام تربیت و نظارت بر فرزندان فقط خواهان سلامت و سعادت آنهاست و با هر نقص و کاستی و اشتباه و ….و به اصطلاح گناه آنها سرسازگاری و و گذشت و ملاطفت و…رحمت دارد
با عرض سلام خدمت جناب رسامی و مرادی. از نوشته هر دو شما سود بردم. بگفته لغت نامه دهخدا، اسم سون به معنا طرف و جانب است.
به چشم اندرم دید از رون توست
به جسم اندرم جنبش از سون توست .
عنصری .
ضمن احترام به شخصیت جناب مرادی، من با عقیده ایشان در مورد اسمانی بودن ادیان و کتب دینی موافق نیستم. من قران را به فارسی و انگلیسی خوانده‌ام و هیچ چیز اعجاز آمیز در آن نیافتم. قبول دارم که برخی ممکن است با دید و سواد دیگری آن را بخوانند و تفسیر دیگری داشته باشند. نظر و تفسیر آنان مورد احترام است تا زمانیکه این نظر به دیگران تحمیل نشود. با جناب رسامی در مورد گفتگو و تفاهم موافقم. به گمان من همه آنسان‌ها در ذات خود خوب هستند ولی سیاست، طمع و ایدئولوژی‌ها جامعه را فاسد میکند. در پایان، من هر روز به سایت زیتون سر میزنم، روزنه من است برای نفس کشیدن و گاه یاد گیری. موفق باشید.
گفتگو در فضای مجازی هم سبب دوستی و احترام وتفاهم می شود .صراحت و صمیمیت جناب علی سون قابل تاکید است به همین علت اگر ملاحظه خاصی نباشد لطفا” بفرمائید پسوند اسم شما چطور تلفظ می شود و به چه معنی است . خوب متوجه شدید که آقای مرادی با قرآن یا بدون قرآن انسان خوبی است .چنانکه در این عالم به ” این فراخی ” انسانهای بی شماری هستند که خوبند و اصلا” خبری هم از قرآن ندارند .تازه قرآن هم به گفته امام اول متقیان به مثابه ندا و پیامی است برای بیرون آوردن دفینه ها و گنج های خوبی و …محبتی که در درون هر انسانی پنهان است یا به اصطلاح امروزی در حالت کمون وجود دارد .آقای مرادی هم سر از خود نمی گوید که قرآن کتاب مهر و محبت است .اما دوست عزیز در برابر قدرت تبلیغات سحر آمیز حاکمان و ظرفیت اعجاب آور مردم زیر سلطه حاکمان برای فریب خوردن چه می توان کرد و چه باید گفت ؟از همان زمان پیغمبر هم افرادی هم تیپ و مذاق امثال طالبان و داعشی و ……برخی از خودیهای خودمان بودند که رفتار پیغمبر و بعدها امام علی را با مخالفین نرم و اشتباه می دانستند و با آنها شروع به مخالفت و موصع گیری کردند ! بعد از فتح مکه اکثر به اصطلاح پیروان پیغمبر برای انتقام گیری و بعضا” برای جمع غنائم شعار می دادند ” الیوم یوم الملحمه ” یعنی روز روز کشتار و انتقام است ولی پیغمبر شعار داد ” الیوم یوم المرحمه ” روز روز گذشت و مرجمت است ! و بعد از فوت یا شهادت پیغمبر هم امام علی و هم مسلکان اورا کنارزدند و بر سر فرزندان و اولادشان هم که می دانیم چه آوردند !
جناب علی سون اینکه میفرمایید:
” قران همانند دیگر کتب دینی ساخته ذهن بشر است.”
نشان از این دارد که شما هم قرآن را آنطورکه لازم است دقیق نخوانده اید…
مشکل اینجاست که میخواهیم بدانیم روش دقیق خواندن قرآن چیست؟ روشی که اگر رعایت کنیم به برداشت های یکسان خواهیم رسید و اختلافات از بین میرود…
این روش اعجاز قرآن را نیز نشان داده و معلوم میکند که قرآن نمی تواند ساخته دست انسان باشد….
اما کسانیکه نمی خواهند اختلافات رفع شود و دنبال توجیه خودخواهی های خودشان هستند رعایت اتصال در خواند قرآن نمی کنند…
دسته دیگر هستند کسانی که خودشان همت مداوم و دقیق خواندن قرآن را ندارند و به تفاسیر سفارشی و عملکرد اشتباه دسته اول استناد مینمایند…
با سلام به جناب مرادی. شما با قران و یا بدون قران انسان خوبی هستید. برای همین آیات قران را با مهر و محبت تفسیر میکنید. این هم قرانی است که آیات الله خمینی و خلخالی خواندند و تفسیر به کشتن صد‌ها و شاید هزاران انسان را دادند. هیچ کس تا به حال کتب سعدی، حافظ، مولانا، خیام را نخوانده و تفسیر ادم کشی از آنها بیرون آورده است. به گمان من ادم بد با کتاب بد بدتر میشود. قران همانند دیگر کتب دینی ساخته ذهن بشر است. البته هر کس آزاد است که هر جور دلش میخوهد فکر کند، به شرطی که فکر و عقیده آاش را به دیگران تحمیل نکند. موفق باشید.
جناب علی سون
از مادر پیرتان بپرسید با کسانی که اهل مهر و محبت نیستند چه کنیم؟
با کسانی که دیگران را تحقیر میکنند و زیاده خواه و خود خواه هستند چه کنیم؟ علی الخصوص اگر در مقام ریاست و حکمرانی باشند؟
اتفاقا رعایت اتصال آیات در خواندن قرآن شبیه به رعایت مهر و محبت بین انسان هاست…
آیه همان پدیده است
کز حق بما رسیده است
همچنانست عالمین
مکشوف بر عالمین
آدم ها را چشم و گوش
آلت هستند بهر هوش
بار ها نمای کند و کاو
باشد تو را هر چه داو
هیچ نیابی خود فتور
پس دست بکش از غرور
یعنی بدان دست بده
دست بدست حق بنه
ورنه مانی یک ظالم
در دوزخی هم دائم
دنیا را بین هم نعمت
مینو سازی را فرصت
عمرت همان عمرانست
غفلت ز آن حرمانست
گر شناسی عصرت را
پس نخوری حسرت ها
آیه همان پدیده است
کز به ما رسیده است
همچنانست عالمین
مکشوف بر عالمین
آدم ها را چشم و گوش
آلت هستند بهر هوش
بار ها نمای کند و کاو
باشد تو را هر چه داو
هیچ نیابی خود فتور
پس دست بکش از غرور
یعنی بدان دست بده
دست بدست حق بنه
ورنه مانی یک ظالم
در دوزخی هم دائم
دنیا را بین هم نعمت
مینو سازی را فرصت
عمرت همان عمرانست
غفلت ز آن حرمانست
گر شناسی عصرت را
پس نخوری حسرت ها
با سلام دو باره. این بازگشت به قران الان مدتی که است که مد شده و هر کس با تفکر خودش تفسیری از آیات به ما نشان میدهد. هیچ کس در مقامی نیست که بگوید این تفاسیر درست است یا غلط. از کجا میدانیم که منظور خداوند این بوده و آن نبوده؟ به قول مادر پیرم، فقط ایاتی را انتخاب کنیم که در عشق، محبت و انسانیت باشد و بقیه را حذف کنیم.
با بیاناتی مشابه بیان ذیل آیا چیزی بر ایمان جوانان افزوده میشود؟
“با مروری اجمالی به آیات قرآن، به سادگی می توان دریافت که در بسیاری از امور و موضوعات مهم انسانی و اجتماعی، حداقل دو صدای چه بسا متضاد شنیده می شود. مثلا جبر / اختیار، آزادی / ضد آزادی، برابری / نابرابری …”
بهتر نیست آیه یا آیات خاصی را انتخاب نموده و در مورد آن سوال و جواب مطرح شود؟
بطور مثال آیه ذیل از سوره الاسراء “ماتشابه منه” است…آیه ای از قرآن که در باب آزادی انسان اشتباه اندازنده است…برای شنیدن یک صدا از قرآن و فهم صحیح آن باید اتصال آیات سوره رعایت گردد:
وَإِذَا أَرَدْنَا أَنْ نُهْلِکَ قَرْیَهً أَمَرْنَا مُتْرَفِیهَا فَفَسَقُوا فِیهَا فَحَقَّ عَلَیْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِیرًا ﴿۱۶﴾الاسراء
در حالیکه اگر اتصال آیات سوره رعایت گردد مسئله ساده بوده و دقت و اعجاز بیان را نشان میدهد…
آیا آیات ذیل از این سوره کافی نیست که معلوم گردد به عجله و گردش مستمر بعضی از افراد جامعه بسمت جمع آوری ثروت و قدرت اشاره میشود؟
وَیَدْعُ الْإِنْسَانُ بِالشَّرِّ دُعَاءَهُ بِالْخَیْرِ وَکَانَ الْإِنْسَانُ عَجُولًا ﴿۱۱﴾الاسراء
مَنْ کَانَ یُرِیدُ الْعَاجِلَهَ عَجَّلْنَا لَهُ فِیهَا مَا نَشَاءُ لِمَنْ نُرِیدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ یَصْلَاهَا مَذْمُومًا مَدْحُورًا ﴿۱۸﴾الاسراء
افرادی که ارتباط خود را با خدا قطع میکنند و به رشته باریکی از ارتباط رسیده اند و با سرعت زیاد خود در حرکت دورانی دور شونده دنیوی هستند فقط کافی است خداوند ارتباط را با رها سازی طناب رابطه انجام دهد و او چونان گلوله آتشین به سمت جامعه رها شود…مشابه پرتاب فلاخن….
رعایت اتصال آیات را بعضی مفسرین در بعضی موارد در قرآن رعایت کرده اند اما متاسفانه پیگیری شایسته انجام نشده است و همیشه کار نیمه تمام رها گردیده است…حال آنکه خوانش مستمر و دقت در رعایت اتصال آیات در هر عصر و زمان سیستم منسجم و دقیقتر نتیجه میدهد…
مشابه همین اتصال آیات در هر سوره قرآن در میان انسانها نیز آزادی انسانها تا زمانی معتبر و صحیح است که ارتباط بین آنها برقرار بماند…اگر کسی انباشت قدرت و ثروت را برای خود بخواهد و دیگران را فراموش کند یا در حد وسیله دور انداختنی از آنها استفاده کند نابودی خود ودیگران را رقم خواهد زد…
با سلام و عرض ارادت. در مرحله نخست اجازه بدهید که شجاعت شما را در طرح این سئوأل تحسین کنم. به گمان من، ما ایرانیان نیاز به دو حرکت موازی داریم. اول تشکیل یک کشور سکولار و دمکرات، و بطور موازی، اصلاح دین. اصلاح دین کاری است بس مشکل و سال‌ها طول خواهد کشید ولی شدنی است اگر حاکمیت دین و متولی دین به مردم و قانون مدنی برگردد. به خوبی آگاهم که شما تحت آماج تیر متولیان دین، شیادان، و چپی‌های مرگ بر همه، قرار خواهید گرفت ولی برای خیلی از ما اگر ایران آینده‌ای داشته باشد، آن آینده در پرتو یک حکومت استبداد دینی و فریاد روز مره مرگ به این و آن نخواهد بود. به امید روزی که آزادی دین ، توام با آزادی از دین، در کشور ما بر قرار شود.
دیدگاه‌ها بسته‌اند.