جایی که «دولت‌‌های موازی» به‌هم رسیدند

زیتون ـ محمدرضا سرداری: سرکوب گسترده و بی‌سابقه اعتراضات مردمی به گرانی قیمت بنزین در ایران وارد سومین روز خویش شده است. گزارش‌های رسمی و غیررسمی نشان می‌دهد در اثر شلیک مستقیم نیروهای امنیتی به معترضین تعدادی از شهروندان جان خویش را از دست داده‌اند.

شاهد علوی روزنامه‌نگار به نقل از یک مقام آگاه در وزارت کشور در توییتر خود نوشته است که اعتراضات اخیر تا کنون ۲۰۰ کشته و ۳ هزار زخمی برجای گذاشته است. از سوی دیگر گزارش‌های زیادی از تخریب اماکن عمومی در شبکه‌های رسمی دولتی و همچنین شبکه‌های مجازی دیده شده که معترضین آن را به نیروهای امنیتی و مقامات رسمی آن را به معترضین نسبت می‌دهد.

برخی از شهروندان در تماس تلفنی با شبکه‌های فارسی‌زبان خارج کشور گفته‌اند خود شاهد بودند لباس شخصی‌ها و نیروهای امنیتی دست به تخریب و آتش زدن بانک‌ها زده‌اند. حوادث در ایران در حالی وارد چهارمین روز خویش می‌شود دسترسی شهروندان به اینترنت در سراسر کشور تقریباً قطع است. اما تفاوت این اعتراضات با ناآرامی‌های گذشته در چیست و مقامات در جمهوری اسلامی چه واکنشی در این زمینه نشان داده‌اند.

رهبر: معترضین اشرارند

آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، نخستین مقام رسمی بود که ضمن دفاع تمام قد از مصوبه سران قوا برای گران کردن بنزین، معترضین را اشرار خواند و حساب آنان را از مردم جدا کرد. وی البته از مشکلاتی گفت که به کشته شدن تعدادی  این اعتراضات منجر شد و توضیح نداد که مشکل چه بوده که نیروهای امنیتی مجبور به شلیک مستقیم به معترضین شدند.

پس از موضع‌گیری وی برخی از نمایندگان فراکسیون امید مجلس از جمله محمود صادقی که قصد داشتند طرح سه فوریتی برای لغو مصوبه سران قوا را در مجلس مطرح کنند از اقدام خویش صرف‌نظر کرده و در عوض اعلام کردند که از سمت نمایندگی مجلس استعفا خواهند داد. برخی از آنان نیز اعلام کردند مجلس در رأس امور نیست و در جریان این تصمیم گیری قرار نداشته است. با این وجود امروز از استعفای هیچ نماینده‌ای خبری مخابره نشد.

دولت: معترضین تروریستند اما عددی نیستند

حسن روحانی نیز یک روز پس از اعتراضات به حوادث اخیر به معترضین واکنش تندی نشان داد و رانندگانی که با ماشین‌های خود بزرگراه‌های اصلی را مسدود کرده بودند را تهدید کرد که دوربین‌های دقیق قادرند تا آنان شناسایی کنند.

او از ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه خواست تا با معترضین برخورد کند. این در حالی است که روحانی  پیش‌تر در مبارزات انتخاباتی سال ۹۶ به ابراهیم رئیسی طعنه می‌زد که جز کشتن و اعدام کردن کاری در این سال‌ها نکرده است.

روحانی از رئیس قوه قضاییه خواست تا با معترضین برخورد کند. این در حالی است که روحانی  پیش‌تر در مبارزات انتخاباتی سال ۹۶ به ابراهیم رئیسی طعنه می‌زد که جز کشتن و اعدام کردن کاری در این سال‌ها نکرده است.

وی همچنین معترضین را انگشت‌شمار خواند و گفت در فیلم‌ها دیده که آنان «عددی» نیستند. علی ربیعی، سخنگوی دولت هم که سال‌ها در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی با روحانی همکاری کرده  در اظهاراتی معترضان را تروریست توصیف کرد و گفت رفتار برخی به گفته وی اغتشاشگر شبیه حرکات تروریستی قدیم در ایران است:« در برخی گزارش‌های عده‌ای از سلاح‌های گرم و سرد استفاده کردند. پرسنل نیروی انتظامی آسیب دیدند و متأسفانه شهید هم دادند که به خانواده‌هایشان تبریک و تسلیت می‌گوییم.» وی در این اظهارات هیچ اشاره‌ای به کشته شدن شهروندان در حوادث سه روز گذشته نکرد.

سپاه: قاطعانه برخورد می‌کنیم
سپاه پاسداران نیز سه روز پس از ناآرامی‌ها در سراسر کشور با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که با معترضین سخت برخورد خواهد شد. این در حالی است که طبق مشاهدات میدانی برخورد نیروهای امنیتی در این دوره سرکوب گرایانه‌تر از پیش بوده و برای نخستین بار نیروهای امنیتی به صورت مستقیم روی مردم آتش گشودند.

سپاه در بیانیه خویش در دنبال‌روی از آیت الله خامنه‌ای معترضین را تحریک شده خاندان پهلوی؛ سازمان مجاهدین خلق  و همچنین رسانه‌های فارسی زبان خارج از ایران خواند. برخی مقامات سپاه نیز از سعه صدر در برخورد با معترضین سخن گفتند و از دستگیری عوامل اصلی ناآرامی‌ها خبر دادند.

روزنامه نگاران داخلی، توجیه گر وضع موجود

در شرایطی که دسترسی به اینترنت در سراسر کشور تقریباً قطع بود؛ برخی از خبرنگاران در توییتر آنلاین ظاهر می‌شدند و در توییت‌هایی با حمایت از تصمیم نظام در گرانی بنزین، شرایط در کشور را عادی جلوه می‌دادند.

علی اصغر شفیعیان، مدیر سایت انصاف‌نیوز، نزدیک به دولت در این زمینه با یک رشته توییت استعفای نمایندگان معترض را نمایشی خواند. مهدیانی، سردبیر ایلنا نیز ضمن توییت کردن اخبار رسمی جمهوری اسلامی درباره اعتراضات از کشته شدن یک مأمور امنیتی به ضرب گلوله خبر داد.

ارسال گزارش‌های یک سویه از سوی تعدادی از روزنامه‌نگاران داخل کشور باعث شد تا موضوع استفاده رانتی از اینترنت مورد توجه برخی از کاربران اینترنت قرار گیرد.

ارسال گزارش‌های یک سویه از سوی تعدادی از روزنامه‌نگاران داخل کشور باعث شد تا موضوع استفاده رانتی از اینترنت مورد توجه برخی از کاربران اینترنت قرار گیرد.

اصلاح طلبان؛ بیانیه‌ای برای رفع تکلیف

تنها واکنش اصلاح طلبان به حوادث اخیر صدور یک بیانیه بود که حق اعتراض مسالمت آمیز را به رسمیت شناخت و همچنین شلیک به معترضین را جنایت خواند. در این بیانیه از دولت خواسته شده تا عوامل تیراندازی به مردم شناسایی و مجازات شوند اما ظاهراً این بیانیه بدون اطلاع از تصمیم سران قوا برای سرکوب همه جانبه و شکل گیری یک حاکمیت یکدست صادر شده بود. در این میان سران اصلاح طلب از جمله محمد خاتمی تا کنون هیچ واکنشی به اعتراضات اخیر از خویش نشان ندادند و در مقابل کشته شدن معترضین سکوت اختیار کرده‌اند.

آغاز حاکمیت یکدست
یکی از نتایج اولیه اعتراضات اخیر پایان کار دولت موازی و شکل‌گیری یک دولت یکدست است. رویدادی که برخی آن را کودتای اقتصادی یا کودتا علیه مجلس توصیف کرده‌اند.

با یکدست شدن مواضع مقامات جمهوری اسلامی و حتی رسانه‌ها و روزنامه نگاران وابسته، به نظر می‌رسد بحران اقتصادی ناشی از تحریم شرایط را به سمتی سوق داده که جمهوری اسلامی برای بقای خویش باید حاکمیت را یکدست کند تا بتواند بحران‌های پیش رو را تحمل کند. از این رو انتظار می‌رود در صورت فروکش کردن اعتراضات؛ فضای پلیسی و امنیتی شدیدتری بر کشور حاکم شود.