موضع بریتانیایِ جانسون در قبال ایران چه خواهد بود؟

زیتون ـ یلدا امیری: پیروزی پرقدرت بوریس جانسون در انتخابات بریتانیا تیر خلاصی به نظریه پردازان چندجانبه گرایی و ایده‌های جهان‌وطنی بود. به نظر می‌رسد که این پیروزی قاطع او را مصمم کرده که برگزیت را تا یک ماه و نیم آینده اجرایی کند و دستان بریتانیا را از دستان اتحادیه اروپا بیرون بکشد. سیاست‌ها و شعارهای بوریس جانسون سبب شد که حزب محافظه‌کار اکثریت مطلق کرسی‌ها را از آن خود کند. جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر اعلام کناره‌گیری کرده است.

صبح جمعه تمام روزنامه‌های چاپ بریتانیا از پیروزی همه‌جانبه بوریس جانسون و ناکامی بزرگ جرمی کوربین نوشتند.

در این میان مواضع بوریس جانسون، نخست وزیر محافظه کاری که «سم نایت» نویسنده نشریه نیویورکر او را دیوانه می خواند در قبال ایران تفاوت عمده ای با رقیبش جرمی کوربین دارد.

طرفدار حکومت ملاها

کوربین رهبر حزب کارگر مشخصا مواضعی جانبدارانه نسبت به حکومت ایران دارد. تا جایی که بارها با شبکه برون مرزی جمهوری اسلامی، پرس تی وی مصاحبه کرده و از حکومت ایران حمایت کرده است. او توسط جانسون به «حمایت از حکومت ملاهای تهران» متهم شد. در مرداد ماه امسال بوریس جانسون، که به تازگی نخست‌وزیر شده بود در اولین سخنرانی خود در جمع نمایندگان مجلس عوام، در پاسخ به جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر، در مورد تعامل او با ایران، به شدت از او انتقاد کرد.

جرمی کوربین از جانسون پرسید آیا او به همراه شرکای اروپایی امضاکننده برجام برای احیا توافق هسته‌ای ایران و کاهش تنش در خلیج فارس همکاری خواهد کرد؟ و جانسون در واکنش به این پرسش ابتدا جرمی کوربین را نزدیک به دولت ایران خواند و گفت: «این آقا از ایران می‌پرسد. همین آقای محترمی که شبکه پرس تی‌وی ایران به او پول داده است. همین آقا در مورد آنچه در خلیج فارس می‌گذرد، به‌جای آنکه طرف دوستان ما در آمریکا را بگیرد دائما طرف ملاهای تهران را می‌گیرد.»

کوربین در شهریور ماه امسال از بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، به خاطر برخورد او در زمینه برجام انتقاد کرد. اما جانسون پاسخ داد او همراه شرکای اروپایی‌اش می‌کوشد تا ادامه کار توافق هسته‌ای با ایران را تضمین کند.

کوربین وعده داد که اگر حزب کارگر دولت تشکیل دهد، تلاش خستگی‌ناپذیری از طریق سازمان ملل خواهد کرد تا برای برقراری توافق هسته‌ای مذاکره شود و خطر جنگ در خلیج فارس برطرف شود. او در پارلمان بریتانیا گفت:«درباره ایران باید به این توجه کرد که نخست وزیر در محکوم کردن اقدام یک جانبه دونالد ترامپ در خروج یک طرفه از توافق هسته‌ای ایران که جامعه بین‌المللی آن را پذیرفته ناتوان بوده است.»

کوربین گفت خروج از توافق هسته‌ای بحران کنونی را به وجود آورده و اکنون این خطر وجود دارد که تبدیل به مناقشه‌ای عمیق‌تر شود.

اتحاد ترامپ و جانسون

حالا با شکست حزب کارگر و پیروزی قاطع محافظه کاران، بریتانیا به سمت خروج از اتحادیه اروپا می‌رود و خروج از اتحادیه به معنای استقلال بریتانیا در مواضع سیاسی است، مشخص نیست بریتانیای محافظه کار چه موضعی نسبت به ایران و برجام خواهد داشت، اما نزدیکی میان دونالد ترامپ و بوریس جانسون می‌تواند به ضرر ایران باشد.

ساعتی بعد از پیروزی جانسون، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در یک توییت صبحگاهی این پیروزی بزرگ را به جانسون تبریک گفت و وعده یک قرارداد تجاری عظیم بین دو کشور ایالات متحده و بریتانیا را پس از اجرای برگزیت مطرح کرد و در انتهای پیام خود نوشت: «جشن بگیر، بوریس!»

جانسون اخیرا در سخنانی در حاشیه اجلاس ناتو در لندن درباره تظاهرات خیابانی در ایران گفت که این تظاهرات نشانه آشکار نارضایتی مردم از حکومت است. او گفت: «احساس شخصی من این است که این اعتراضات تنها به خاطر افزایش قیمت بنزین نبود، بلکه نشانه‌ای از یک نارضایتی عمومی واقعی از حکومت بود و صادقانه بگویم که من به هیچ وجه شگفت‌زده نشدم. مانند اغلب موارد، فعالیت‌های ایران در منطقه که هرج و مرج به وجود می‌آورد، تلاشی است برای منحرف کردن توجه‌ها از مشکلات خود رژیم ایران.»

اول مهر ماه امسال مصاحبه بوریس جانسون با شبکه تلویزیونی اسکای نیوز به ابهاماتی دامن زد و بسیاری سخنان او را به قصد خروج بریتانیا از برجام تعبیر کردند. دونالد ترامپ هم از سخنان جانسون استقبال کرد و گفت که از این موضع شگفت‌زده نشده است. جانسون که به نیویورک سفر کرده بود در مصاحبه با اسکای نیوز گفته بود: «هر ایرادی که از نظر شما به توافق هسته‌ای با ایران وارد باشد، زمان آن فرا رسیده که به فکر آینده باشیم و توافقی جدید تنظیم کنیم.»

با پیروزی قاطع جانسون در انتخابات این احتمال مطرح است که لندن پس از جدایی از اتحادیه اروپا با سیاست‌های آمریکا در قبال ایران همسوتر شود.

ترامپ در واکنش به سخنان او گفت: «او به دنبال توافق‌نامه‌ای تازه است، به‌خاطر این‌که مدت‌زمان توافق قبلی در آستانه اتمام بود فقط چند سال باقی مانده است.»

اگرچه در مدت زمان کوتاهی یکی از سخنگویان دولت بریتانیا برداشت یادشده ازاظهارات  بوریس جانسون را رد کرد و بر حمایت از برجام تاکید کرد. 

بوریس جانسون در همان زمان گفت که او باور دارد، ایران عامل حملات صورت گرفته به تاسیسات نفتی عربستان سعودی است و این کشور همراه با آمریکا و متحدان اروپایی برای پاسخ دادن به این اقدام عمل خواهد کرد. او گفت: بریتانیا با درجه بالایی از احتمال مسئولیت حمله به آرامکو را بر عهده ایران می‌داند و ما بر این عقیده‌ایم که در واقع به احتمال زیاد ایران مسئول بوده است.

از زمان شروع به کار بوریس جانسون به عنوان نخست وزیر در اوایل مردادماه امسال مناسبات میان آمریکا و بریتانیا تنگاتنگ‌تر شده است. دونالد ترامپ از حامیان بوریس جانسون و رسیدن او به مقام نخست‌وزیری بریتانیا و نیز طرح او برای خروج بدون توافق بریتانیا از اتحادیه اروپاست. اکنون با پیروزی قاطع جانسون در انتخابات این احتمال مطرح است که لندن پس از جدایی از اتحادیه اروپا با سیاست‌های آمریکا در قبال ایران همسوتر شود.