زیتون ـ سولماز ایکدر: زخم حاصل از اعتراضات آبان ماه همچنان در حال خون‌ریزی است؛ کاری‌تر از زخم حاصل از «جنبش سبز» و اعتراضات دی ماه سال ۹۶.
این زخم‌ها تا روزی که تعداد دقیق کشته‌شدگان و آسیب‌دیدگان اعلام نشود و مسببان آن معرفی و مجازات نشوند٬ درمان نخواهد شد.
این بار اما تغییر رویکرد جمهوری اسلامی٬ در هرچه عمیق‌تر شدن این زخم٬ نقش به سزایی داشت. همزمان با سرکوب گسترده٬ این بار اینترنت‌ها نیز قطع شد تا جمهوری اسلامی در بی‌خبری کامل، ۴۸ ساعته همه چیز را «جمع کند»
ترس نظام از ابعاد اعتراضات٬ منجر به آن‌چنان کشتار و سرکوبی شد که هر روز بخش جدیدی از آن آشکار می‌شود.
«سرکوب گسترده» تنها تفاوت اعتراضات آبان ماه با مجموعه اعتراضات پیش از آن نبود٬ این بار رهبر جمهوری اسلامی مستقما مسئولیت ایجاد اعتراض یعنی افزایش قیمت بنزین را برعهده گرفته و شخصا دستور سرکوب صادر کرده است.
سرکوب اعتراضات آبان ماه٬ نقطه عطفی در کارنامه رهبری آیت‌الله خامنه‌ای
امروز خبرگزاری رویترز در گزارشی در خصوص اعتراضات آبان ماه به نقش آیت‌الله خامنه‌ای در سرکوب آن پرداخته و بر اساس «سه منبع نزدیک به حلقه اصلی اطرافیان رهبر جمهوری اسلامی» نوشته است که سرکوب شدید معترضان با دستور مستقیم رهبر جمهوری اسلامی صورت گرفته است.
سرکوب گسترده تنها تفاوت اعتراضات آبان ماه با مجموعه اعتراضات پیش از آن نبود٬ این بار رهبر جمهوری اسلامی مستقیما مسئولیت دلیل اعتراض، یعنی افزایش قیمت بنزین، را برعهده گرفته است و شخصا دستور سرکوب صادر کرده است.
به نوشته این خبرگزاری آیت‌الله خامنه‌ای که چند روز پس از آغاز اعتراضات آبان «بی‌قرار شده بود» با جمع کردن مقامات ارشد امنیتی و دولتی خود، دستور داد: «هر کاری که لازم است برای متوقف کردن آن انجام دهید.»
بیشتر بخوانید:
آیت‌الله خامنه‌ای دستور داد :«هر کار لازم است بکنید»، ۱۵۰۰ معترض کشته شدند
پیش از این نیز منابع مختلف در خصوص نقش آیت‌الله خامنه‌ای در سرکوب اعتراضات آبان ماه سخن گفته بودند.
روز چهارشنبه ۲۹ آبان علی سعیدی، رییس عقیدتی سیاسی دفتر فرماندهی کل قوا، در یک سخنرانی خبر داد که آیت‌الله خامنه‌ای خود مسئولیت تمام هزینه‌های تصمیم گران کردن بنزین را پذیرفته است.
از سخنان علی سعیدی این گونه برمی‌آمد که رهبر جمهوری اسلامی مسئولیت «تمام هزینه‌های» افزایش قیمت بنزین و آنچه پس از آن پیش آمد از اعتراضات تا سرکوب مردم را برعهده گرفته است.
پیش از آن نیز، تنها دو روز پس از افزایش قیمت بنزین و آغاز اعتراضات مردمی، روز یکشنبه ۲۶ آبان، رهبر جمهوری اسلامی در درس خارج فقه خود از گران شدن بنزین حمایت کرده بود.
او همچنین اعتراضات را به «ضد انقلاب و دشمنان ایران» نسبت داده بود.
پس از آن بود که سرداران سپاه یکی پس از دیگری به نقش آیت‌الله خامنه‌ای در سرکوب معترضان با عباراتی مانند «جمع شدن» اعتراضات اشاره کردند.
یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه پاسداران نیز طی یک سخنرانی در روز هشتم آذرماه ضمن اینکه اعتراض‌های اخیر را در طول چهل سال پس از انقلاب «بی‌نظیر» خواند٬ گفته بود که اگر ورود رهبر نبود، «اعتراض‌ها ۴۸ساعته جمع نمی‌شد.»
حسین اشتری٬ ۱۶ آذرماه حرکت‌های اعتراضی به افزایش ناگهانی بهای بنزین را یک «فتنه بزرگ» و متفاوت با حوادث قبلی خواند. فرمانده عملیات بسیج پیشتر این اعتراض‌ها را یک «پدیده عجیب و جدید» توصیف کرده و تاکید کرده بود که بدون «رهنمون‌های رهبری» امکان «جمع شدن» آن به سرعت ممکن نبود.
همچنین سالار آبنوش٬ معاون عملیات سازمان بسیج مستضعفین٬ سی‌ام آبان در مراسمی در همدان گفته بود حرکت‌های اعتراضی اخیر «پدیده عجیب و جدیدی بود که یک دفعه کل کشور را فراگرفت» و نیروهای امنیتی «برای اولین بار با هماهنگی و سازماندهی خاصی» روبرو شده بودند.
یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه پاسداران طی یک سخنرانی در روز هشتم آذرماه ضمن اینکه اعتراض‌های اخیر را در طول چهل سال پس از انقلاب «بی‌نظیر» خواند٬ گفته بود که اگر ورود رهبر نبود، «اعتراض‌ها ۴۸ساعته جمع نمی‌شد.»
به گفته او نیروهای امنیتی و انتظامی ۴۸ساعت جنگیدند تا به منویات رهبری برای «حفظ آرامش کشور» عمل کنند.
واکنش‌های چهره‌های نظامی و امنیتی به اعتراضات آبان ماه بیانگر «دستوری» از بالا برای هرچه سریع‌تر «جمع شدن» اعتراضات است.
پیش از این نیز جمهوری اسلامی همواره در مواجه با اعتراضات از «مشت آهنین» استفاده می‌کرد اما ابعاد سرکوب این بار بسیار متفاوت با گذشته بود.
بیشتر بخوانید:
آیا آیت‌الله خامنه‌ای ترسیده است؟
بر اساس گزارش رویترز «آن شب خامنه‌ای در اقامتگاه رسمی خود در یک مجتمع حفاظت‌شده در مرکز تهران، با مقامات ارشد از جمله معاونان امنیتی، حسن روحانی، رئیس‌جمهور، و اعضای کابینه دیدار و گفت‌وگو کرد.»
این خبرگزاری می‌افزاید: «در این جلسه که توسط سه منبع نزدیک به حلقه درونی علی خامنه‌ای برای رویترز توصیف شده‌است، رهبر ۸۰ ساله که حرف آخر را در مورد همه امور ایالتی در کشور دارد، صدای خود را بلند کرد و از نوع برخورد با ناآرامی‌ها انتقاد کرد. وی همچنین از سوزاندن تصویر خود و تخریب مجسمه بنیان‌گذار فقید جمهوری، آیت الله روح‌الله خمینی، عصبانی شد.»
یکی از این منابع به رویترز گفته است که آیت‌الله خامنه‌ای در این جلسه اظهار کرده است که «جمهوری اسلامی در خطر است. برای پایان دادن به آن، هر کاری لازم باشد انجام دهید. دستور من این است.»
آیت‌الله خامنه‌ای که عموما به انتقادها و گزارش‌های بین‌المللی که علیه‌اش نوشته می‌شود٬ بی‌تفاوت است٬ این بار اما طی کمتر از چند ساعت واکنش نشان داد.
چند ساعت پس از انتشار رویترز وب سایت آیت‌الله خامنه‌ای با انتشار قطعه‌ای خاص از سخنرانی ۲۱ تیر ۷۸، گزارش رویترز را تکذیب کرد.
در بخش منتشر شده از این سخنرانی رهبر جمهوری اسلامی می‌گوید: «اگر چیزی که خون شما را به جوش می‌آورد٬ مثلا اهانت به رهبری کردند٬ باز هم باید سکوت کنید٬ اگر عکس من را هم آتش زدند٬ پاره کردند٬ باید سکوت کنید….»
آیت‌الله خامنه‌ای٬ السابقون السابقون سرکوب
اگرچه این‌بار نقش آیت‌الله خامنه‌ای در ایجاد زمینه اعتراض و پس از آن سرکوب معترضان٬ بسیار آشکار بود٬ اما او پیش از این نیز به صورت آشکار یا پنهان فرمان به سرکوب معترضان داده بود.
رهبر جمهوری اسلامی سال ۹۶ نیز بر دخالت و سازماندهی تظاهرات به دشمنان تاکید و معترضان معیشتی آن سال را «وحشی و تخریبگر» خوانده بود.
آیت‌الله علی خامنه‌ای در یک دیدار عمومی در ۱۹ دی با متهم کردن آمریکا، بریتانیا و اسرائیل، گفت از چند ماه پیش برای اعتراض در شهرهای کوچک ایران نقشه کشیده‌اند، «نقشه مال آمریکایی‌ها و عوامل رژیم صهیونیستی است. پول مال یکی از این دولت‌های خرپول اطراف خلیج فارس است… این دو ضلع. ضلع سوّم پادویی‌اش است؛ پادویی‌اش هم مربوط به سازمان منافقین بود، سازمان آدمکش منافقین؛ پادو، آنها بودند.» همچنین او بیان کرد که باید «بین مطالبات صادقانه و بحق مردم و حرکات وحشیانه و تخریب‌گرانه یک گروه» تفکیک قائل شد و به دولت آمریکا هشدار داد که این حرکت را بی‌جواب نخواهد گذاشت.
یکی از منابع به رویترز گفته است که آیت‌الله خامنه‌ای در این جلسه اظهار کرده است که «جمهوری اسلامی در خطر است. برای پایان دادن به آن، هر کاری لازم باشد انجام دهید. دستور من این است.»
در نتیجه‌ی «وابسته به منافقین»٬ «وحشی و تخریبگر» خوانده شدن معترضین توسط رهبر جمهوری اسلامی٬ میزان خشونت علیه معترضین در خیابان‌ها و در زندان‌ها بسیار بالا رفت.
هنوز اطلاعات رسمی از تعداد و مشخصات دقیق قربانیانی که در تظاهرات کشته شدند٬ منتشر نشده است.
اما بر اساس اطلاعاتی که منابع حقوق بشری منتشر کردند٬ در دی ماه ۹۶ حداقل ۱۸ تن کشته و صدها تن بازداشت شدند که ۲ تن از آنان دانش آموز بودند.
او یک هفته پس از آغاز «جنبش» سبز نیز فرمان به سرکوب داده بود. آیت‌الله خامنه‌ای در مورد تجمع‌های پس از انتخابات از عبارات «اردوکشی» و «زورآزمایی خیابانی» استفاده کرد و گفت که اگر نامزدهای انتخاباتی یا فعالان سیاسی به «افراط گری» دامن بزنند، کار به جاهای «حساس و بسیار خطرناک» خواهد رسید که «خود آنها هم دیگر نمی‌توانند آن را جمع کنند.»
او در بخش دیگری از خطبه‌های نماز جمعه نیز گفته بود: «این تصور هم غلط است که بعضی خیال کنند با حرکات خیابانی، یک اهرم فشاری علیه نظام درست می کنند و مسئولان نظام را مجبور می کنند که به عنوان مصلحت زیر بار تحمیلات آنها بروند… این محاسبه غلطی است، عواقبی هم اگر پیدا کند مستقیما متوجه فرماندهان پشت صحنه خواهد بود.»
تعداد جانباختگان اعتراضات جنبش سبز نیز مشخص نیست٬ اما بر اساس آماری که تا کنون منتشر شده است حداقل ۱۱۲ و حداکثر ۵۳۲ نفر در طی ۸ ماه اعتراض٬ کشته شدند.
این سخنان رهبر جمهوری اسلامی در حکم فشردن ماشه سرکوب معترضین بود.
تعداد جانباختگان اعتراضات جنبش سبز نیز مشخص نیست٬ اما بر اساس آماری که تا کنون منتشر شده است حداقل ۱۱۲ و حداکثر ۵۳۲ نفر در طی ۸ ماه اعتراض٬ کشته شدند.
تعداد زندانیان جنبش سبز با توجه به گستردگی زمانی آن غیر قابل محاسبه به نظر می‌رسد.
آمار جانباختگان و زندانیان آبان ۹۸ در سایه تایید و تکذیب
آماری که رویترز از تعداد جانباختگان اعتراضات آبان ماه ایران اعلام کرد٬ آخرین آمار منتشر شده است.
به نوشته این خبرگزاری «در حدود کمتر از دو هفته ناآرامی‌ها که از ۱۵ نوامبر آغاز شد، حدود ۱۵۰۰ نفر کشته شدند.»
رویترز در این باره نوشت: «تعداد تلفات، که توسط سه مقام وزارت کشور ایران به رویترز ارائه شده است، شامل حداقل ۱۷ نوجوان و حدود ۴۰۰ زن و همچنین برخی از اعضای نیروهای امنیتی است.»
رویترز نوشت: «تعداد تلفات، که توسط سه مقام وزارت کشور ایران به رویترز ارائه شده است، شامل حداقل ۱۷ نوجوان و حدود ۴۰۰ زن و همچنین برخی از اعضای نیروهای امنیتی است.»
پیش از آن٬ گزارش ۱۶ دسامبر عفو بین‌الملل اعلام کرده بود که تعداد کشته‌ها در اعتراضات آبان‌ماه در ایران دست‌کم ۳۰۴ نفر بوده است. وزارت امور خارجه آمریکا نیز در بیانیه‌ای نوشته بود که تخمین می‌زند در این اعتراضات صدها ایرانی کشته شده‌اند و گزارش‌هایی را دیده است که نشان می‌دهد این رقم می‌تواند بیش از ۱۰۰۰ نفر باشد.
آمار منتشر شده توسط رویترز توسط دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی تکذیب شد.
خبرگزاری فارس٬ وابسته به سپاه پاسداران٬به نقل علیرضا ظریفیان یگانه، رییس مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی خبر رویترز را تکذیب کرد و نوشت: «این نحو از خبر نوشتن و ادعا کردن اساساً کار خاصی ندارد؛ کافی است بر اساس یک برنامه از پیش تعیین شده عملیات روانی، یک سری ادعاها کنار هم چیده شود و وقتی هم از این رسانه درخواست منبع یا سند شود، شما را به موجودات نامرئی ارجاع می‌دهد که هیچ امکانی برای صحت‌سنجی آن وجود ندارد. لذا ادعای خبرگزاری رویترز نه از باب امنیتی و اطلاعاتی، بلکه حتی از جنبه‌ی خبری هم کاملاً بی ارزش و لطمه‌ی شدیدی به اعتبار از پیش مخدوش این خبرگزاری است.»
ظریفیان یگانه یا خبرگزاری فارس اما آمار به گفته خودشان «صحیح» از تعداد کشته شدگان این اعتراضات را مشخص نکردند.
عصر روز گذشته (دوشنبه) غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی٬ رییس فراکسیون مستقلین مجلس٬ گفته بود: «آمار جان باختگان حوادث اخیر را گرفته‌ایم، اما مجاز به اعلام آن نیستیم.»
پیش از این علی ربیعی، سخنگوی دولت روحانی، روز ۱۸ آذر، وعده داده بود که به زودی «به تفکیک استان‌ها و علت» آمار کشته‌شدگان اعتراض‌های آبان ۱۳۹۸ اعلام خواهد شد.
او افزوده بود این آمار «فله‌ای» نیست و «صادقانه» خواهد بود و مدعی شده «که تعداد مجروحان نیروی انتظامی بیشتر از مجروحان عادی است».
به گفته علی ربیعی، دولت تاکنون به درخواست شورای عالی امنیت ملی این آمار را منتشر نکرده، ولی به زودی با هماهنگی قوه قضاییه و وزارت کشور این آمار اعلام می‌شود. این آمار اما تابحال اعلام نشد.
به گفته علی ربیعی، دولت تاکنون به درخواست شورای عالی امنیت ملی این آمار را منتشر نکرده، ولی به زودی با هماهنگی قوه قضاییه و وزارت کشور این آمار اعلام می‌شود. این آمار اما تابحال اعلام نشد.
جمهوری اسلامی تا امروز نه تنها تعداد کشته شدگان را اعلام نکرده است٬ حتی تعداد بازداشتی‌ها را نیز مشخص نکرده است.
یعنی حتی تعداد ورودی‌ها به زندان‌های جمهوری اسلامی پس از آغاز اعتراضات نیز اعلام نشده است. شاید بتوان با توجه به گستردگی اعتراضات و شدت سرکوب٬ پذیرفت که هنوز عدد دقیق کشته شدگان مشخص نشده است٬ اما چطور سیستم قضایی نمی‌تواند تعداد ورودی به زندان‌ها در شهرهای مختلف را با هم جمع بزند و اعلام کند یا به صورت تفکیک شده اعلام کنند؟
همین سکوت٬ وعده‌های عمل نشده٬ تایید و تکذیب‌ها و در نهایت امتناع از انتشار آمار، موجب باور پذیر شدن آمار منتشر شده از سوی رویترز می‌شود.
بیشتر بخوانید:
از سوی دیگر با پیشنهاد شورای عالی امنیت ملی٬ یعنی همان نهادی که به گفته ربیعی مخالف اعلام رسمی تعداد کشته شدگان است٬ از رهبر جمهوری اسلامی خواست تا برخی از کشته شدگان اعتراضات اخیر را «شهید» اعلام کنند و به برخی دیگر نیز دیه پرداخت کنند.
حسن نوروزی٬ سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس٬ روز دوشنبه با اشاره به پیشنهادات نمایندگان در خصوص بودجه اختصاصی برای صندوق تامین خسارت‌های بدنی دادگستری گفت: «مقرر شد که دیه افراد صدمه دیده یا کشته شده در وقایع اخیر از این صندوق پرداخت شود.»
پیش از این نیز به خانواده‌های جانباختگان در اعتراضات پیشنهاد پرداخت پول شده بود٬ اما تصویب «بودجه اختصاصی» برای پرداخت به صدمه دیدگان یا کشته شدگان توسط مجلس یا تایید شهید خواندن یا جبران خسارتشان توسط رهبر جمهوری اسلامی اولین بار است که رخ می‌دهد.
این موضوع می‌تواند بیانگر «تعداد کثیر» جانباختگان یا آسیب دیدگان این حوادث و وحشت حاکمیت از اعتراض‌های بعدی خانواده‌های این افراد باشد.
به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی از یک سو سعی دارد با «خریدن» خانواده‌های آسیب دیدگان یا کشته شدگان حوادث اخیر راه را بر اعتراض بعدی آنان ببندد؛ از سوی دیگر نیز با اعلام نکردن تعداد این افراد٬ به «هاله قدسی» مسئول اصلی تمامی این حوادث آسیبی نزد.
آیت‌الله خامنه‌ای که پس از رسیدن به رهبری برای کامل کردن وجه «پدر معنوی» حتی رنگ ریشش را تغییر داد تا روحانی‌تر به نظر برسد و تا کنون سعی می‌کرد دامن عبایش را از منازعات بیرون نگه دارد٬ این بار رسما و علنا پا به میدان گذاشته است. حال با افشای تعداد کشته‌شدگان و آسیب‌دیدگان نه فقط مخالفان و معترضان به سیاست‌های جمهوری اسلامی که برای مدافعان آن نیز چهره «حضرت آقا» مخدوش خواهد شد.
کمتر وجدان سالمی است که حتی در دفاع از «نظام محبوبش» بتواند چشم بر روی چنین کشتاری ببندد.
۱۳ آبان در تاریخ جمهوری اسلامی روز مهمی است؛ نه از آن جهت که سفارت…
در تحلیل سیاسی و روانشناختی دیکتاتوری، مسئله مقصر دانستن پذیرفتگان دیکتاتوری به عنوان افرادی که…
امروز یکم نوامبر، روز جهانی وگن است؛ این روز، یادبودِ تمام دردمندی‌ها و خودآگاهی‌هایی است…
درآمد در این نوشتار به دو مطلب خواهم پرداخت. نخست، تحلیلی از عنوان مقاله و…