درآمد
دوست و اندیشمند بزرگوار جناب آقای حسن یوسفی اشکوری، نظراتی در مورد نوشتهی اینجانب پیرامون مقالهی قبلی ایشان تحت عنوان «طالقانی و بازگشت به قرآن» نگاشتهاند که با عنوان «آیا از قرآن یک صدا شنیده میشود؟» در زیتون به چاپ رسیده است. این نوشتار نکاتی را در ارتباط با مقالهی مزبور ـ با پیروی از همان عناوینیکه نویسندهی محترم داشتهاند ـ ارائه میدهد.
یکم ـ کارکرد قرآن
در این قسمت از مقاله جناب اشکوری از «نقش قرآن در ذهن و زبان و زندگی ما مسلمانها» پرسیدهاند؛ و اینکه اصولاً «قرآن به چه کار میآید و این متن مقدّس چه استفادهای به ما میرساند؟». سپس به خاطراتی از حضورشان در برخی جلسات انجمن اسلامی مهندسین اشاره داشتهاند که (۱) مصلحانِ قرآنمحور به مؤمنان وعده میدهند از طریق تمسّک به قرآن، از خرافات و عقبماندگیها آزاد خواهند شد (۲) آیا قرآن به مثابه یک کتاب قانون است که باید مو به مو به آن عمل شود؟ یا احکام دینی تغییر پذیرند؟ آیات مربوط به حدود و دیات و زن و خانواده و اهل کتاب (مثلاً جزیه) چه میشود؟ آیا باید برای همیشه دست دزد را قطع کرد یا زناکار را تازیانه زد؟ و (۳) ما بهتر میفهمیم یا شیخ طوسی؟
در ارتباط با مطالب فوق من چند نکته دارم که پس از ذکر آنها به موضوع «کارآیی قرآن» خواهم پرداخت. به طور خلاصه عرض میکنم که:
اوّلاً به گمان من مصلحانِ قرآنمحور (از سید جمال الدّین اسدآبادی گرفته تا طالقانی و بازرگان و دیگران) به حق دیدهاند که جوامع اسلامی را خرافات و بیگانگی نسبت به علم پُر کرده و مسلمانها برخلاف گذشته که عالمانی چون ابوعلی سینا و ابن هیثم و سایرین از میان آنها برمیخاست، از دنیا عقب ماندهاند. آنها علّت این امر را در اخباریگری و گرایشِ افراطی به احادیث دیدند و از اینرو ندای بازگشت به قرآن سردادند که به نظر من حرکت درستی بوده و هست؛ زیرا کافی است که امروزه انسان به برخی مطالب که در رسانههای ایران به غُلُوّهای بیمانند دربارهی بزرگان دینی میپردازند گوش فرا دهد و آنگاه به قرآن بنگرد که خطاب به پیامبـرص میگویـد «قُلْ لَا أَقُولُ لَکُمْ عِندِی خَزَآئِنُ اللهِ وَ لَا أَعْلَمُ الْغَیْبَ وَ لَا أَقُولُ لَکُمْ إِنِّی مَلَکٌ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا یُوحَى إِلَیَّ = بگو: به شما نمیگویم که خزائن خدا نزد من است؛ غیب نمیدانم و نمیگویم به شما که فرشتهام، جُز آنچه را که به سوی من وحی میشود پیروی نمیکنم» (انعام/۵۰). قرآن برخلاف بسیاری از احادیث، به عقل و علم دعوت کرده و در دهها آیه مخاطبانش را به چالش میکشد که «أَ فَلَاتَعْقِلُون = آیا اندیشه نمیکنید؟» و میفرماید: «وَ یَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِینَ لَایَعْقِلُونَ = و خدا بر کسانیکه نمیاندیشند پلیدی مینهد» (یونس/۱۰۰). و از پیروی مطالب بدون علم نهی نموده و هشدار میدهد که «وَ لَاتَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ = چیزی را که به آن علم نداری (جاهلانه) پیروی مکن» (إسراء/۳۶).
به علاوه قرآن هیچگاه نگفته که آنچه را در این کتاب آمده پیروان را کافی است و دنبال منابع و آموزشهای دیگر نروند! بلکه آموزش رشتههای مختلف علوم از زمینشناسی و تاریخ و غیره را تشویق نموده و از همینرو بین مصلحانِ قرآنمحور انواع تخصّصهای علمی از مهندسی گرفته تا طب و حقوق و سایر موارد، مشاهده میشود و بنابراین مراد، «قرآنمحوری» بوده و نه «قرآن بسندگی»!
ثانیاً این عجیب است که هرچند همه اذعان داشتهاند که آیات احکام کیفری در قرآن بیش از چند تایی نیست و قریب ۹۵ درصد قرآن معطوف به خداشناسی و اخلاق و بحث از سرانجام عمر و آخرت میباشد، باز آنچه که امروز و در طول تاریخ در مورد اسلام و قرآن بیش از هرچیز دیگر مطرح شده است؛ همان موضوع مجازاتها و برخورد با متخلّفان کیفری است، گویی اساساً اسلام هویّت خود را از اموری چون قطع دست دزد و کیفر زناکار و مواردی از این قبیل میگیرد!
البتّه به نظر من این موضوع دلیل دارد. دلیلش این است که سالیان سال در تاریخ، خلفاء و
امراء به نام اسلام حکومت کرده و اطاعت میطلبیدهاند و سرکوب مجرم و اجرای مجازاتها، خود وسیلهای برای سلطه و حکومت بوده است. ولی حقیقت این است که در هیچ کتاب دینی، مجازات مجرم، به قدر قرآن با تشویق به عذرخواهی و اصلاح و گذشت، نیامیخته و راه برای توقّف و گریز از کیفرها، گشوده نشده است. به ملاحظات زیر توجّه نمایید:
- در ارتباط با سارق بعد از ذکر مجازات قطع دست (مائده/۳۸) در آیهی بعد میفرماید «فَمَن تَابَ مِن بَعْدِ ظُلْمِهِ وَ أَصْلَحَ فَإِنَّ اللهَ یَتُوبُ عَلَیْهِ إِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ = پس هرکس بعد از ستم کردنش (بعد از سرقت) توبه کند و اصلاح نماید، البتّه خدا توبهی او را میپذیرد که خداوند آمرزنده ومهربان است (یعنی مجازات قطع دست با عذرخواهی و جلب رضایت طرف خسارت دیده، ساقط میشود)».
- مجازات زناکار موکول به شهادت چهار شاهد عادل است و مقصود از شاهد ـ به تصریح مفسّران از جمله علاّمهی طباطبایی در المیزان ـ کسی است که ارتکاب عمل را به چشم خود (و نه صرفاً به اتّکای علم خود) دیده باشد. از اینرو مثلاً در عربستان سعودی بر طبق صحبتی که من شخصاً با برخی مسئولان در «دار القَضاء» مدینه داشتم، گفتند که تا به حال در آنجا مجازات زناکار نداشتهاند زیرا اثباتش تقریباً غیر ممکن است، مگر زن و مردی در میدان شهر دست به این کار بزنند!
- برای مجازات محارِب و مفسِد (مائده/۳۳) سه گزینهی کیفری هست ولی در آیهی بعد کسانی را که پیش از دستگیری ابراز پشیمانی و توبه نمایند، معاف از مجازات دانسته است (إِلاَّ الَّذِینَ تَابُواْ مِن قَبْلِ أَن تَقْدِرُواْ عَلَیْهِمْ . . . ).
- در مورد قتل عمد و هر نوع آزار جسمانی که کسی عمداً به شخصی وارد نماید، تصریح گردیده که «وَ جَزَاءُ سَیِّئَهٍ سَیِّئَهٌ مِثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَ أَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللهِ = جزای بدی، مانند آن بدی است؛ پس (ولی) هرکه درگذرد و نیکوکاری کند، پاداش او بر (عهدهی) خداست» (شوری/۴۰).
از شواهد فوق سلیقهی إلهی در برخورد با مجرمان به دست میآید که هرچند در جهت
حفظ حقوق مظلوم احکامی مقرّر شده، ولی (۱) ترجیح خدا در گذشت و اصلاح است و (۲) تبصرهها و انعطافپذیریهایی در آیات هست که به اجرای احکام بنا به مقتضیات زمان، کمک میکند.
به علاوه به قول استاد حسینی طباطبایی خداوند در قرآن برای تغییر احکام بنا به شرائط، چند ضابطه به دست داده است: ازجمله آنکه میفرماید «فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَهٍ غَیْرَ مُتَجَانِفٍ لِإِثْمٍ فَإِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ = پس هرکه ناچار شد ـ بی آنکه به گناه متمایل باشد ـ همانا خدا آمرزنده و مهربان است» (مائده/۲). هرچند موضوع آیه مربوط به استفاده از خوردنیهای حرام است، ولی میتوان آن را به سایر موارد نیز تعمیم داد. دیگر آنکه فرموده «مَاجَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ = خدا در دین برای شما هیچ حرجی (تنگی) قرار نداده است» (حج/۷۸). بنا به آثار وارده از أئمّهی شیعه (ع) این اصل که خدا در دین نظر به ایجاد مشکل برای مردمان نداشته، به جمیع موارد قابل تعمیم است (یُعرَف هذا و اَمثاله مِن قَولِهِ تَعالی ماجَعَلَ عَلَیکُم فِی الدِّینِ مِن حَرَج). بنابراین هرگاه در اجرای حکمی حرج و تنگی پیش بیاید، حُکم رفع میشود. همچنین خداوند به ما آموزش داده که با تغییر موضوع، میتوان حکم را تغییر داد (که نمونههای فراوانی دارد). بنابراین احکام ـ با ضابطه ـ تغییرپذیرند ولی نه بدون ضابطه.
ثالثاً شک نیست که مسلمانها ـ اعمّ از شیعه و سنّی ـ با کولهباری از آثار عدّهای به نام فقهاء مواجهاند؛ از شیخ طوسی گرفته تا شیخ مرتضی انصاری و دیگران. من خوشبینانه عرض میکنم که آنچه این آقایان آموخته و ارائه دادهاند، معتبر بوده و هیچیک ملاحظات دنیوی برای خود قائل نبودهاند و صرفاً از سر دغدغهی دینی سخن گفتهاند. ولی به هرحال، آیا میتوان گفت که اشتباه هم نمیتوانستهاند بکنند؟ آیا فتاوای آنان برای شرایط امروز نیز که تفاوت فاحش با دوران آنها دارد، میتواند کارساز باشد؟ مسلّماً خیر؛ مگر مردمان همه عقل و واقعبینی را به یک سو نهاده به اطاعت مطلق از گذشتگان در چند صد سال پیش تن بدهند که این خود بنا به قرآن، از مقولهی تسلیم مطلق در برابر غیر خدا و انحراف از توحید است. بگذریم که چه بسا برخی آقایان فقهای ما از دوران اُمَوی گرفته تا عبّاسی و صفویّه و قاجاریّه و حتّی بعدها، در بستر زور زمان میزیسته و در واقع دین را به امیال حکومت بخیه میزدهاند.
این خود به نظر من، تجربهای برای روشنفکران دینی در این دور و زمانه است که راه حلّ ریشهای برون رفت از مشکلات را نه در کنار گذاری دین، بلکه در ایجاد جایگاه درست دین در جامعه ببینند.
امّا در مورد کارایی قرآن: سخن در این زمینه هرچند کم گفتهاند، ولی بسیار میتوان گفت. آقای حسینی طباطبایی رسالهای تحت عنوان «قرآن در روزگار نو» دارد که مدّتها پیش در تهران به چاپ رسیده است. ولی من نمیخواهم وارد مطالب فنّی کلاسیک شوم و صرفاً تجربهی خود را در اینجا منعکس میکنم؛ مطلب را بدینگونه میبینم:
میگویند که آدمی با پیروی از عقل و منادی آن که علم یا آگاهی است، میتواند مسیر درست را در زندگی برگزیند و با پیمودن آن مسیر، به امنیّت و سعادت دست یابد. امّا در اینجا مشکلی هست؛ زیرا انسان فقط عقل و صلاحاندیشی نیست، بلکه غرایز وخواستههایی در او هست که وی را به سوی خود میکشند و آن خواستهها و هوسها در بسیاری موارد، عقلانی نیست. عقل تلاش میکند که خواستهها را پس زند و فرمان خود را در وجود انسان مستقر سازد، ولی از عهده برنمیآید زیرا نیروی غرایز و خواستهها در آدمی بسیار قوی و جذّابتر از دعوت عقل است. از سوی دیگر سرکوب غرایز نیز کار درستی نیست و انسان با پایمال کردن غرایز، به مشکلات عدیدهی روحی و اجتماعی میرسد و از برخورداریهایی که حقّ اوست، بازمیماند.
تنها راه حلّ کار این است که کاری کرد تا سلطان عقل در کشور وجود، مستقر گردد و بر طبق فرامین و صلاحدیدِ او از غرایز استفاده شود. امّا عقل برای این منظور، محتاج کمک است و به تنهایی نمیتواند از پس غرایز و هوسها برآید. این کودتای ایمان است که میتواند عقل را در وجود انسان بر تخت سلطنت بنشاند و سپر حفظ عقل در غلبهی بر غرایز گردد.
اینجاست که پای قرآن به میان میآید که به صُوَر مختلف از سرمنشأ خلقتِ آدمی تا
وصف مراحل عمر و خطراتیکه او را ـ از درون و برون ـ تهدید میکند، انسان را به احراز رسالت خود در مقابله با بدیها و ترویج نیکیها فرا میخواند. تذکّر میدهد که ای انسان! تلاشهایت بیهوده نیست، سرانجام به سوی من بازمیگردی و به عکس العمل کامل کردارت میرسی و فراموش نکن که من همواره تو را میبینم و هرآنچه بگویی میشنوم و از نظارتِ من خارج نخواهی شد.
به نظر من این بزرگترین کارکرد قرآن در این عصر و زمانه است که با تذکّرهای مستمر، انسان را به تعلّقاتی «بیرون از خود» فرا میخواند و مسئولیّتهایش را به یاد او میآورد. آدمی طی حفظ تماس با قرآن، میتواند خود را بسازد و سپر ایمانی عقل را در فرمانروایی بر غرایز استحکام بخشد؛ این به گمان من کارکرد بزرگ قرآن در همهی عصرها و مکانها است که هیچگاه کهنه نمیشود.
دوّم ـ چند صدایی بودن آیات قرآن
در این قسمت از مقاله، اندیشمند گرامی نکاتی آوردهاند تا ـ برخلاف نظر اینجانب ـ نشان دهند که قرآن «تک صدایی» نیست، بلکه معانی مختلف و گاه حتّی متضادّ از آیات آن به دست میآید. در این ارتباط من چند نکته دارم که به قرار زیر از نظر میگذرانم.
اوّل آنکه قرآن خود را کتاب «هدایت» نامیده: «إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ = همانا این قرآن به استوارترین راهها هدایت میکند». من عرض کردم کتاب «هدایت» نمیتواند مقاصد ضدّ و نقیض داشته باشد، ولی البتّه ممکن است افراد ـ در بستر هدایت ـ استنباطهای مختلف از بعضی عبارات داشته باشند که آسیبی به هدف اصلی نمیرساند. برای روشنی مطلب چند مَثَل میآورم:
- در سورهی قصص آیهی۷۷ آمده که مصلحانِ بنیاسرائیل، قارون مالاندوز را چنین نصیحت میکردند «وَ ابْتَغِ فِیمَا آتَاکَ اللهُ الدَّارَ الْآخِرَهَ وَ لَا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا وَ أَحْسِن کَمَا أَحْسَنَ اللهُ إِلَیْکَ وَ لَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِی الْأَرْضِ إِنَّ اللهَ لَایُحِبُّ الْمُفْسِدِینَ = در آنچه خدا به تو داده، سرای آخرت را بجوی ـ و نصیب خود را از دنیا فراموش نکن ـ و همچنانکه خدا به تو نیکی کرده، نیکی کن و در زمین پی فساد مرو همانا خدا دوستدار مفسدان نیست».
دراینجا عبارت «لَا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا» را برخی از مفسّران به این معنی دانستهاند که ای قارون برخورداریهایت را هم از این دنیا فراموش نکن، توجّهات به سوی آخرت (عبارت قبلی در آیه) آنقدر نباشد که تو را از بهرهمندی دنیویت بازدارد. امّا آقای حسینی طباطبایی میگوید این برداشت چندان موجّه نیست؛ اینگونه نصایح به شخص مالدوست و دنیاطلبی چون قارون لزومی نداشته است؛ بلکه مقصود از عبارت مزبور این بوده که ای قارون از یاد مبر که نصیب کوتاهی از این دنیا داری و در فرصت محدودت ـ با استفاده از امکانات خداداده ـ نیکوکاری به خلق را فراموش مکن. امّا هرکدام از نظرات را هم اگر ما بگیریم به لحاظ پیام «هدایتی» آیه چندان تفاوت نمیکند و به هرصورت پیام هدایت آیه در معرّفی شخصیّتی چون قارون و خودخواهیهای او یکسان است.
- مثال دیگر آیهی۶۴ سورهی قصص است که صحنهای از احوال مریدان و مرادان را در آخرت ترسیم میکند. میفرماید «وَ قِیلَ ادْعُوا شُرَکَاءکُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ یَسْتَجِیبُوا لَهُمْ وَ رَأَوُا الْعَذَابَ لَوْ أَنَّهُمْ کَانُوا یَهْتَدُونَ = و (به مریدان) گفته شود: شریکانتان را (که برای خدا میپنداشتید) بخوانید؛ پس ایشان را (به کمک) میخوانند ولی آنان را اجابت نمیکنند و عذاب را ببینند (و آرزو کنند که) کاش هدایتیافته بودند».
در اینجا بحثی هست که برخی (از جمله مفسّران شیعی) مقصود از «شُرَکَاءکُمْ» را صرفاً بتهای عرب جاهلی میدانند و دیگران با توجّه به قرائن مشخّص آیه، استدلال میکنند که مقصود، هر شخصیّتی است که صفات منحصر به خدایتعالی ـ مانند کمک ورای اسباب طبیعی ـ را به او نیز تسرّی دهند. این، بحثِ مصداقی است و در معنا و مفهوم آیه که میخواهد بیتأثیری غیر خدا را در سرانجام آدمی نشان دهد، تأثیری ندارد زیرا معنای اخیر از آیات روشن دیگری نیز در قرآن به دست میآید.
در همین ارتباط میتوان به آیهی۱۰۲ سورهی بقره اشاره کرد که مرحوم علاّمهی طباطبایی ـ بعد از ذکر همهی احتمالات مطرحشده توسّط مفسّران ـ اعلام میدارد که «با توجّه به قرائن داخلی آیه، یک معنا از میان معانی محتمل را برای آیه برگزیده است» که رویهمرفته دعوت به ایمان صحیح و پیروی از کتاب آسمانی مینماید و مردم ـ به ویژه یهودیان را ـ از رفتن در پی سحر و جادو و افکار شیطانی بازمیدارد. حتّی با در نظر گرفتن همهی احتمالات معنایی نیز که مفسّران پیش آوردهاند، مفهوم هدایتی مذکور از آیه، تفاوتی نمیکند.
دوّم آنکه فرمودهاند «فهم کلمات و واژگان و جملات در هر زبانی کف دارد ولی سقف ندارد». آری، بنده با این سخن موافقم. آیات قرآن نیز چه بسا در مواردی، یک معنای اساسی و اوّلیّه دارند که عرب ۱۴۰۰ سال پیش هم آن را میفهمید و سپس آن معنا با کسب اطّلاعات و کاوشها و تجارب جدید، تعمیق شده است. بر این مبنا ـ چنانکه سالها پیش به آقای دکتر سروش (وقتی برای معرّفی کتاب «قبض و بسط» به انجمن اسلامی مهندسین آمده بودند) عرض کردم، آیات قرآن در معرض «قبض و بسط» است، منتها «در طول» و نه «در عرض». قرآن خود این مطلب را به ما نشان داده، آنجا که میگوید دو نفر برای حَکَمیّت در اختلافاتشان نزد داود ع و سلیمان ع رفتند و سلیمان قضیّه را بهتر فهمید (فَفَهَّمْنَاهَا سُلَیْمَانَ)، ولی در عینحال متذکّر میگردد که «وَ کُلًّا آتَیْنَا حُکْمًا وَ عِلْمًا» یعنی به هر دو (سلیمان و داود) علم و حکمت داده بودیم؛ ولی سلیمان رأی بهتری داد. بنابراین درک معنا و مفهوم آیات قرآن نیز میتواند چنین قبض و بسط داشته باشد، چنانکه داشتهاند و مثلاً امروزه آیات مربوط به تشکیل نطفهی آدمی در رَحِم مادر، یا فلسفهی وجود و حرکت کوهها و امثال آن مسلّماً بهتر و جامعتر از گذشته فهمیده میشوند. البتّه در بعضی موارد سنّت پیامبرص آیاتی را بازمیکند به مانند «أَقِیمُواْ الصَّلاَهَ» و «آتُواْ الزَّکَاهَ» که شرحش را در سنّت پیامبرص میبینیم.
سوّم در موضوع «جبر و اختیار»، بنده معتقدم در مقولهی کفر و ایمان و عمل که سرنوشت آدمی را در برابر خدای او رقم میزند، جبری در کار نیست و انسان در انتخاب راه و گزینش گناه یا ثواب آزاد است؛ و الاّ ارسال رُسُل و بشارت به بهشت و اخطار به جهنّم ـ که بخش قابل ملاحظهای از قرآن را تشکیل میدهد ـ بیمعنا میشد. در این ارتباط نکات زیر معروض میگردد:
بدیهی است که انسان در فکر و اراده و تصمیم و عمل ارادی، آزاد است و به قول مولوی: اینکه گویی این کنم یا آن کنم خود دلیل اختیار است ای صنم
ولی عکس العملها، در دست انسـان نیسـت و بر طبق قوانیـن جاری در طبیعت و جوامع،
به آدمی میرسند. مثلاً ممکن است شخصی تصمیم بگیرد خود را از فراز ساختمانی به پایین پرتاب کند، تا اینجای کار به دست اوست ولی اینکه بر زمین میخورد و کشته میشود، دست او نیست، بلکه قانون جاذبه به مرکز ثقل زمین است که این کار را انجام میدهد. حکایت جبر در قرآن نیز چنین است؛ میگوید ای انسان! اگر با توجّه به انگیزههایی، راه عناد و لجاج در برابر حقایق پیش بگیری، انصافت را برای درک حقیقت ازدست میدهی؛ این قانون خداست که در دل و طبایع انسانها نهاده («دل» یا «قلب» به معنی مرکز پذیرش و اطمینان در وجود آدمی، نه قلبِ گوشتی) و از اینرو میفرماید «إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ سَوَاءٌ عَلَیْهِمْ أَ أَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ خَتَمَ اللهُ عَلَى قُلُوبِهمْ وَ عَلَى سَمْعِهِمْ وَ عَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَهٌ وَ لَهُمْ عَذَابٌ عظِیمٌ = بیگمان برای کافران یکسان است که بیمشان دهی یا ندهی، ایمان نمیآورند؛ خدا (با روحیّهی حقپوشی و عنادیکه دارند) بر دلها و بر گوشهایشان مُهر نهاده و بر چشمانشان پردهای است (که بینای حق نیستند) و آنان را عذاب بزرگی است» (آیات ۶و۷ سورهی بقره).
به همین ترتیب آیهی۲۶ سورهی بقره نیز که فاضل گرامی در مقاله به آن اشاره داشتهاند، ایماءِ به جبر ندارد، چنانکه میخوانیم «إِنَّ اللهَ لَا یَسْتَحْیِی أَن یَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَهً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُواْ فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ أَمَّا الَّذِینَ کَفَرُواْ فَیَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللهُ بِهَذَا مَثَلًا یُضِلُّ بِهِ کَثِیرًا وَ یَهْدِی بِهِ کَثِیرًا وَ مَایُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِینَ = همانا خدا شرم ندارد از اینکه (برای هدایت خلق) مَثَل زند و آن (مَثَل) به پشهای و یا فراتر از آن باشد؛ پس کسانیکه ایمان آوردهاند میدانند که این (مَثَل)ها حق و از جانب خداسـت، ولی آنها که کفـر ورزیده (و حقپوش و معاند)اند، گویند: چه قصدی خدا با این مَثَلها داشته؟ (آری، خدا) بسیاری را با این (مَثَلها برطبق قوانین خود در درون آدمیان) گمراه و بسیاری را هدایت میکند و جُز فاسقان (متجاوزان از حدّ انصاف) را گمراه نمیگرداند».
در مقابل خداوند به کسانیکه انصاف نشان داده با بیغرضی در فهم آیات او بکوشند، بشارت هدایت داده و میفرماید «وَ الَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا = کسانی که در(بارهی)ما مجاهدت کنند، بیشک آنان را به راههای خود هدایت میکنیم» (عنکبوت/۶۹).
بنابراین جبرِ مطلق در قرآن نیست بلکه موضوع، بر سر روحیّه و عمل انسان و عکس العمل رفتار و کارهای اوست. روحیّه و عمل از آدمی است ولی نتایج آن روحیّه و عکس العمل، بر طبق قوانین جاری و تکوینی در درون و برون انسان به او میرسد و خداوند در مقام واضع تمام قوانین هستی، آن نتایج و عکس العملها را به خود نسبت داده است.([۱]) مسئلهی گمراهی و هدایت چنین است؛ مقدّماتش را خود انسان با فکر و عمل خویش فراهم میسازد و نتیجه، بر طبق قوانین طبیعی (إلهی) به او میرسد.
البتّه این مطالب از من نیست، بلکه نتیجهی جستجوها و درسهایی است که به لطف و توفیق خدا آموختهام. برای توضیح بیشتر در مورد «جبر و اختیار در قرآن» میتوان به کتاب «خیانت در گزارش تاریخ، پاسخ به کتاب ۲۳ سال» نوشتهی استاد حسینی طباطبایی، جلد اوّل، مراجعه کرد.
چهارم (و بالأخره) اینکه متأسّفانه اندیشمند گرامی، ملاک قضاوت دربارهی قرآن را عملکرد افراد قرار دادهاند، درصورتیکه باید برعکس باشد. چنین کاری جفا به هر مأخذی است. مثلاً نمیتوان برای قضاوت دربارهی مارکسیسم، عملکرد استالین را مدّ نظر قرار داد، بلکه باید برای روشن شدن ادّعای مارکسیست بودن استالین، عملکرد او را با گفتار مارکس سنجید. خیلی مسلمانها در طول تاریخ ـ به نام اسلام ـ دست به خیلی کارها زدند (و اندیشمند گرامی چون خود با تاریخ سر و کار دارند این مطلب را بهتر از من میدانند) ولی آیا درست است که ما اعمال آنها را مبنای داوری دربارهی قرآن قرار دهیم یا باید معکوس عمل کرد و اعمال آنان را با قرآن سنجید؟
وقتی داعش دست به آن جنایتِ زنده سوزاندن افسر نیروی هوایی اردن زد، در گزارشی از آنها رسید که به آنان گفتند در حدیثی از پیامبرص آمده که از آنحضرت دربارهی مجازات زنده سوزاندن جانیان سؤال کردند و فرمود: هیچکس جُز خدا، حق ندارد انسان را به آتش مجازات کند. داعشیها اذعان داشتند که حدیث نبوی درست است، ولی مَعَذلِک بدان عمل نکردند و افسر بیدفاع را زنده سوزاندند. قرآن میگوید «در راه خدا با کسانی جنگ کنید که با شما میجنگند و تجاوز نکنید» (بقره/۱۹۰) و «اگر آنها (دشمنان) به صلح متمایل شدند تو نیز مایل باش و بر خدا توکّل کن» (انفال/۶۱) فقط در مورد مشرکانیکه با مسلمانها پیمان عدم تعرّض داشتند و آن پیمان را شکسته بر سر راهها و در اماکن به راهزنی مینشستند میفرماید آنها را «هرکجا یافتید محاصره کنید و بگیرید و بکشید» (توبه/۵) و الاّ در مورد غیرمسلمانیکه با مسلمین سر جنگ ندارد ولی میخواهد بر راه و طریق خود باقی بماند، میفرماید «خدا شما را منع نمیکند که با آنها نیکی کنید و عدالت ورزید که خدا دادگران را دوست میدارد» (ممتحنه/۸) پس چگونه نمیتوان در برابر داعش و دیگران که برخلاف مدلول صریح آیات مزبور و فراوان آیات دیگر دست به آنهمه جنایات انسانی زدند، به صراحت گفت که راه و روششان در انحراف قطعی از اسلام بوده است؟ اسلام، تنها سخن و ادّعا نیست (منافقان هم ادّعای ایمان میکنند) اسلام، حقیقتی است که در گرو ایمان پاک و عمل شایسته شناخته میشود. با کمال احترام عرض میکنم که بندهی کمترین این ادّعا را میکنم و با افتخار و قاطعیّت و وثاقت، فهمِ خود را از قرآن بدینصورت اعلام میدارم که قرآن منشور آزادی عقیده، همزیستی مسالمتآمیز با موافق و مخالف و حکومت و تصمیمگیریهای اجتماعی را بنا به رأی و خواست مردم تأیید میکند و بهترین یادآور خداشناسی، اخلاق و ملاحظات انسانی است. هر عیب که هست از مسلمانی ماست.
با تشکّر از اندیشمند گرامی که با درج مقالهی خود و پاسخ به مطالب مطروحه، این بنده را به پاسخگویی برانگیخته و مفتخر نمودند.
([۱]) مثلاً در مورد نزول باران فرموده خداست که بادها را (با تغییرات جوّی) حرکت داده ابرها را متراکم میسازد و از خلال آن ابرها، باران میفرستد که زمین مرده را بدان زنده میگرداند (روم/۴۸ و فاطر/۹).
34 پاسخ
پاسخ به چند نفر
۱ نوشته کوتاهی فرستادم. نمیدانم کیه ایا درج شود یا نشود.
۲ من مسئول خلافکاری هایی که به نام اسلام میشود نیستم. .بنام دموکراسی یا ازادی و یا علم چه خلاف ها و جنایت ها که نمیشود و نشده است!
۳ عرایض بنده درباره قران و فهم از آن بود. که بنظر بنده اگر کسی بدون غرض قران رابخواند و تامل کند, از ان هدایت و آگاهی و ایمان و تقوی بهره خواهد برد. البته مدعیان و نافهم ها زیادند. اگر کسی انها را بهانه کند و از اسلام و فران دوری کند, به خودش ضرر زده است.
گر جمله کائنات کافر گردند, بر دامن کبریائیش ننشیند گرد!
۴ معنویت و زندگی معنا دار انسانی, نه با رفع نیازهای فیزیکی و جسمی که حیوانات هم در آن مشترک اند, بلکه فقط با دین و آگاهی و ایمان و تقوی و معنویت درست بدست می آید. پس بجای بهانه گیری, سعی کنیم که دین الهی را درست بفهمیم و عمل کنیم!
والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا. خداوند در قران به تلاشگران صادق وعده داده است که راه حق را به آنها نشان خواهد داد.
خود دانید!
پاسخ به چندین نفر!
ابتدا خدمت دوستانی که بحث سیاسی و اپوزیسیون بازی دارند، عرض کنم که بنده مدافع این حکومت و کارهای غلط آن نیستم. فهم این سخن برای بعضی کار کمی نیست! و الا اینهمه خود و خوانندگان را خسته نمیکردند!
دوم، بحث در باره قران و اسلام بود!
۱ اگر کسی طرفدار حق و حقیقت باشد، نمیگوید که چرا فلانی به مثلا انگلیسی، یا فارسی، یا عربی آنرا بیان کرده است! حرف حق را، آدم عاقل به هر زبانی باشد، قبول میکند!
۲ همه ی دستجات و فرقه های باطل در طول تاریخ ۱۴۰۰ ساله ی اسلام، دم از اسلام و قران می زنند. پس شباهت زبانی و یا لباسی، یا بکاربردن آیات قران، به زبان عربی، نباید یک انسان حق جو را به اشتباه بیندارد..
۳ اگر اسلام ستیز هستید، من با شما کاری ندارم، اما اگر سوالی و اشکالی درباره ی اسلام دارید، و جستجوی حقیقت و درستی، در سر دارید، من در حد توان در خدمتتان هستم.
atabrizi66@gmail.com
اسلام برای قوم عرب هست چنان که در خود قرآن در بسیاری آیه ها گفته شده برای هر قوم و امتی پیغمبری هست، یا در بسیاری از آیه ها تاکید زیاد بر زبان عربی شده. اگر چند جا «للعالمین» هست یا هنگام جمع آوری قرآن یا در نوشتنش که بدون اِعراب و نقطه بوده آنهم توسط کسانی که سواد لازم و کافی نداشتند اشتباه شده یا منظور از عالمین همان مردم شبه جزیره عربستان هستند وگرنه تناقض هست.
به خدا اسلام برای ما فایده نداشته، خسارت و بدبختی هم زیاد داشته ، بیشترین فایده را ایران برای اسلام و عرب داشت از هر لحاظ.
این دین برای ما نیست. انقدر پافشاری نکنید. مگر اینکه مانند آخوندها شما هم سودی دارد یا اعتبار و موقعیت شما به این حرفها بسته باشد
طبیعی است که وقتی سخنانی از قرآن درباره انسان و اجتماع و آنچه مربوط به اینهاست به میان میآید مخاطبِ ایرانی بیاد عملکرد این حکومت می افتد و بحث به وضع موجود ایران میکشد که حاکم و طرفداران و زیردستانش همه کار خود را با قرآن و اسلام و منش پیغمبر اسلام توجیه میکنند.
آقای علی تبریزی وقتی گزارش خودفروشی یک زن بینوا در گور برای لقمه ای نان را دیدند از اینکه پیش از آن برای پشتیبانی و … نظام مینوشتند از خوانندگان پوزش خواستند، ولی وقتی به ایشان انتقاد میشود که پشتیبان و در نتیجه شریک جرم حکومت است میگویند یک دلیل بیاورید که من از جنایت و خیانت پشتیبانی کرده باشم و مرا قاطی حکومتیان نکنید!
خودشان در پاسخ به آقای شمس علی نوشتند « متاسفانه اکثر خلاف ها و فساد ها و جنایت هائی که ذکر کردید، در باره این حکومت چهل ساله، درست است»، بعد نوشتند سند و مدرک و آمار و… نشان بدهید که مردم این حکومت را نمی خواهند و ایشان را هوچی و پوپولیست و … خوانده اند ! ولی آیا مدرک و دلیل از همین سخن شما روشن تر ؟ مردم چرا باید چنین حکومتی را بخواهند ؟! مگرعقلشان را از دست داده باشند! شما که توصیه به عقلگرایی میکنید، اینجا چرا عقل بکار نمیآید؟!
نوشتند «همه» از طرف مردم حرف میزنند! نوشتند مگر وکیل مردم هستید ؟! ولی مگر حاکم مطلق ، ولی امر مسلمین جهان و نماینده الله اجازه میدهد مردم وکیل انتخاب کنند یا حرفشان را بزنند؟ هر کس حرفی میزند و انتقاد میکند یک پاسخ همین است که از طرف مردم حرفی نزنید !
ولی چرا به خامنه ای نمی گویید که از طرف مردم حرف نزند؟ این همه خسارت و مصیبتی که در این چهل سال وارد کرده اند را ندیده اید که تازه مدرک میخواهید؟!
همین واکنش شما گونه ای پشتیبانی از حکومت است. مردم بجان آمدند و اینجا فرصتی دارند که انتقادی بکنند چرا شما همیشه نقش مدافع حکومت جنایتکار را دارید و واکنش تند و توهین آمیز نشان میدهید؟
مخاطب را هوچی و پوپولیست خواندند و نوشتند «همه را ببین» !
آقای خامنه ای اجازه انتقاد و راه پیمایی اعتراضی و انتخابات آزاد را نمیدهد و با سؤاستفاده از امکانات حکومتی عده ای را جمع میکند تا او را تایید کنند ! چرا به ایشان نمیگویید پوپولست و هوچی؟ به انتقادکننده ایشان توهین می کنید که اول بفهم !؟
مگر ولی امر مسلمین جهان اجازه میدهد «همه» دیده شوند؟ تنها طرفداران ایشان با همه گونه پشتیبانی حکومتی میتوانند خود را نشان دهند (که به نظر من بیشترشان اگر حاکم دیگری بیاید سیاهی لشکر آن یکی میشوند)! چنان که در این چهار دهه نشان دادند پاسخ مردم معترض را با گلوله و شوکر و زندان و کشتار و تجاوز میدهند. چگونه همه را میشود دید؟ همین رفتارهای حکومت نشان میدهد که نزدیک به همه مردم خواهانش نیستند وگرنه آزادیهای مردم را پایمال نمیکردند، میگفتند هرکه مخالف است بیاید حرفش را بزند و راه پیمایی کند، تا معلوم شود مخالفان «چندصد نفرند» و طرفداران ایشان ده ها میلیون ! هربار که عده ای جان برکف بیرون آمدند حتا اگر شعاری ندادند ماموران حکومت دست به ویرانگری و آتش سوزی زدند تا آنها را بدنام کنند و بهانه برای سرکوب درست کنند ، گرچه اندکی از این سوهم دست به چنین کارهایی میزنند.
هر حکومتی هر اندازه بد باشد عده ای طرفدار دارد، ولی اکثریت شرط است. اگر خمینی و خامنه ای مطمئن بودند که پشتیبانی و پایگاه اجتکاعی لازم و کافی دارند جلوی انتخابات آزاد و آزادی بیان و راه پیمایی اعتراضی مردم را نمی گرفتند. همه امکانات تبلیغی و رسانه ای را در اختیار نمی گرفتند و به مخالفان هم اجازه مخالفت میدادند. اگر در سالهای نخست تا اندازه ای امکانش بود چاره نداشتند ، زیرا هنوز این اندازه قدرت نگرفته بودند. با تاسف بعضی کمونیستها هم با کشف خلق ها (!) و تحریک، زمینه دادند.
چند نفر نامه ای نوشتند در خواست اصلاح ساختار حکومت و کنار رفتن خامنه ای را کردند که در این چهل و یک سال، هشت سال رئیس جمهور و بیش از سی سال رهبر مطلق است (با کارنامه ای که دارد). آیا پاسخشان دستگیری و زندان انفرادی و شکنجه و … است؟! با وجود چنین حکومتی چگونه میشود «همه» را دید ؟! چگونه مخالفان احساس امنیت کنند و خود را نشان دهند؟ در سال ۸۸ با مردمی خود را نشان دادند چه کردند؟ بقول آقای شمس علی به ناموس مردم هم رحم نکردند !
آمارها و گزارشهای رسمی نشان دهنده بحرانهای بزرگ اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، آسیب های اجتماعی و فرهنگی و ناکامی های آشکار حکومت در سیاست های داخلی و خارجیش است. با این همه و پس از این همه مدت جنایت و خیانت که خود هم تایید میکنید تازه مدرک و سند و آمار میخواهید!؟ آنهم از کسی که نمیتواند خود را معرفی کند؟
بعد به مخاطب توهین میکنید که اول بفهم و … !؟ نوشته شما حرف زدن خامنه ای را بیاد می آورد!
به جناب علی تبریزی،
نوع نگاه جنابعالی به قرآن بر همان مبانی استوار است که حاکمان امروز ایران زمین به آن معتقد و مبنای حکمرانی شان بر آن بنا نهاده شده است و شاید همین موضوع است که هرکس یادداشت های شما را می خواند مشابهت و قرابت وهمسانی بین نوع نگاه جنابعالی و قرائت دینی حاکمان دینی می یابد و نقد و انتقاد از آنها را متوجه شما هم می کند.
بر چه اساس می فرمایید « هر کس علم و حکمت میخواهد باید بعد از قران و برای فهم درست قران سراغ پیامبر ص و علی ع و بعد اولاد و اهل بیت او برود» این بیان نه مبنای قرآنی دارد و نه منطق عقلانی.
یکی از معانی جاودانه بودن پیام الهی همین فهم سیال از آن است و چند صدایی بودن درک و تفسیر مفاهیم قرآنی.
مثالی ساده خدمتتان عرض می کنم: قبل از کشفیات نجوم جدید فهم حاکم و رایج از آیات قرآنی در باره آسمانها و زمین بر این استوار بود که زمین ثابت است و خورشید به دور آن می چرخد و این مبتنی بر نجوم بطلمیوسی بود و بعد از کیهان شناسی جدید و کشفیات گالیله و کپرنیک و دیگران فهم و تفسیر این آیات هم بر مبنای این دیدگاه های نجوم تغییر کرد (نگاه کنید به تفاسیر قدیم و دوران جدید در باره آیاتی همانند والشمس تجری لمستقر لها و غیره) در حالی که در همان دوران کسانی که جنابعالی به نام اهل بیت علی و اولاد ایشان از آنها نام بردید، موجود بودند و هیچ اشاره ای در تصحیح این نوع برداشت و فهم آیات از آنها صادر نشده است. و این نشان می دهد که علاوه بر دلایل قرآنی و عقلانی، صحبت شما از نظر تاریخی هم مبنایی ندارد. البته یک نمونه بود و موارد مشابه زیاد است.
خلاصه عرض بنده این است که درک و تفسیر قرآن و پیام الهی مختص و منحصر به یک فهم و برداشت خاص که فرا زمانی و فرامکانی باشد نیست.
بنده و جنابعالی و دیگران اگر علاقمند به قرآن هستیم باید آن را چنان بخوانیم که یعنی همین اکنون و در این زمان بر ما نازل شده است و آن را درک کنیم. البته پرواضح است که برای درک پیام قرآنی باید درونی حقیقت طلب و پژوهنده داشته باشیم که به قول شاعر:
عاشقی را قابلیت لازم است
طالب حق را حقیقت لازم است.
ببخشید که اینجا جای نوشتن زیاد نیست و الا بسیار در این زمینه می توان گفت و نوشت.
با سپاس و آرزوی توفیق جنابعالی و دیگر پژوهندگان حق و راستی.
جناب شمس علی
“آقا مردم شما ها را نمیخواهند.” هوچیگری و جو سازی است. همه از قول مردم حرف می زنند. همه میگویند من درست میگم، تو غلط میگی.
پس
اول بفهم که من چه میگویم، پیش خودت برای من پرونده درست نکن و من را بکوب.
دوم، ببینی مردم چه میگویند؟ با شاعد و مدرک و دلیل و قرینه و آمار میدانی و غیرمیدانی.
سوم، کی به شما و کجا وکالت داده که از طرف مردم حرف بزنی؟
و چهارم، دوباره میگویم ! من چه می گویم؟ که شما فکر میکنی مردم با من مخالفند؟
پنجم، اصلا یک آدم حسابی، باید در نظراتش، همه اش باید ببیند مردم چه میگویند و آنرا تکرار کند؟ این کار رهبران سیاسی پوپولیست و دگماتیست و عوام فریب است. من نه اهل سیاستم و نه پوپولیست و نه دگم!
جناب شمس علی
من هم پاسخی نوشتم که هنوز درج نشده.
اما اگر مختصر بنویسید، و نکات کلیدی و اصلی را مشخص کنید، بهتر میتوان گفتگو کرد.
درد دل از وضع مردم و حکومت زیاد است و همه کمابیش از آن آگاهیم. اما فکر نمیکنم اگر بنده را (که خود از این حکومت آزارها دیده ام) در خطابتان شریک جرم و جنایت همان حکومت کنید، راه بجائی ببرید!
عرض بنده در باره قران و اسلام و دینداری بود. نه آنچه شما مرا شریک جرم کردید!
در تاریخ اسلام، بنام اسلام، حسین ع، و علی ع را کشته اند، سر بریده اند، اسب بر بدنشان تارانده اند. تکه تکه کرده اند علی اکبر را، بر گلوی علی اصغر شیر خوار تیر سه پره زده اند.
شما تازه کارید یا با علم و دانائی اینچنین بی پروا نسبت و اتهام و تهمت، روا میدارید؟؟
با درود
قران و اشتباه در نقطه گذاری سوره ” عادیات، سوره ۱۰۰ ” و سوره ” وزوجنهم بحور عین، سوره ۴۴، آیه ۵۴″ :
سوره عادیات یکی از کوتاه ترین و نامفهوم ترین سوره های قران است. نام سوره ۱۰۰ “ عادیات “ به معنی „دوندگان“ است و ۱۱ آیه دارد. به نظر می رسد که ویرایشگران سوره ۱۰۰ در نقطه گذاری حرف ها و برگرداندن وآژه ها با ریشه های سوری – عبری به عربی دچار اشتباه شده اند. این نوشته به تناقضات ۵ آیه اول سوره عادیات اشاره می کند . ادامه:
http://www.chubin.net/?p=17456
قدیمی ترین نسخه قران بدون نقطه نوشته شده بود ( نگاه کنید به قران بیرمنگام ). اوائل قرن ۸ ( در دوران خلافت عبدالملک مروان) ویرایشگران قران را نقطه گذاری کردند. به نقل از زبان شناس آلمانی – لبنانی کریستف لوکزنبرگ در قران “ آیات مبهم“، یا واژه های نامفهومی مشاهده می شوند. این آیات مبهم را ویرایشگران نتوانستند به درستی نقطه گذاری کنند (نقطه گذاری حرف های بی نقطه ) و به عربی برگردانند. لوکزنبرگ برای توضیح این بخش های نامفهوم قران به ریشه های آرامی – سوری این حروف رجوع می کند. لوکزنبرگ ادامه می دهد که می توان با مشخص کردن ریشه های آرامی – سوری این حروف نامفهوم معنی درست این آیات مبهم قران را فهمید. به عنوان مثال لوکزنبرگ به آیه ” وزوجنهم بحور عین ” اشاره می کند. ادامه:
http://www.chubin.net/?p=17574
دستتان مریزاد جناب شمس علی بابت توضیح دقیق تان.
و به راستی که « در خانه اگر کس است یک حرف بس است ».
با سپاس
پاسخ به شمس علی.
با بیشتر جمله ی ما قبل آخرتان موافقم!
یعنی اسلام حکومت موجود، با اسلام پیامبر خاتم ص، خیلی فرق دارد.
من را هم لطفا قاطی حکومتیان نکنید که انگ و برچسبی بیش نیست.
خداحافط
جناب شمس علی
گنه کرد در بلخ آهنگری، به شوشتر زدند گردن مسگری.
شما در باره اسلام و قران بحث کردید و من مختصر جواب دادم. حالا یک طومار درد دل از حکومت موجود ایران نوشته اید. من این حکومت را نه جمهوری میدانم و نه اسلامی. و متاسفانه اکثر خلاف ها و فساد ها و جنایت هائی که ذکر کردید، در باره این حکومت چهل ساله، درست است. من مدافع هیچ امر خلاف و باطل و ناحقی نیستم. اگر از امر خلافی حمایت کردم، لطفا مشخصا بگوئید تا از آن استغفار کنم. انسان اشتباه زیاد میکند، در فکر و اندیشه و عمل و نظر و …
پس لطفا در موضوع صحبت کنید، و اگر مطلبی هست بفرمائید.
نیروهای ناآگاه و فریب خورده و سرکوبگر ولی امر مسلمین جهان با هزینه مردم در خیابانهای شهر ولو و آماده سرکوب و آدمکشی هستند. صورت بعضی پوشانده شده . گویا مأموریت آدمکشی بعهده اینها است.
خامنه ای سخت در اشتباه است. او باید به اصلاح قانون اساسی رضایت دهد و دست از قدرت مطلق بردارد. دیر یا زود این بساط برچیده میشود و آن زمان برای او و خانواده و برای شریکانش با خانوده هایشان بسیار بدتر میشود.
گفتن از ما و نشنیدن از آنها !
نه پیغمبر ادعای حکومت کرد و نه در قرآن سخنی از حکومت اسلامی است. بعضی میگویند در قرآن احکامی هست که بدون حکومت نمیشود اجرا کرد. این حرف برای سؤ استفاده است. قرآن کتاب مبین است اگر حکومت اسلامی معنایی داشت و لازم یا واجب بود با صراحت و روشنی در آیه ای از آن نام برده میشد و مسلمانان به تشکیل آن مکلف میشدند ، ناگفته گذاشته نمیشد تا آخوندها برداشت و استنباط کنند. موضوع مهمتر از آن است که ناگفته میماند.
به آقای جمشید عرض میشود که قرآن میفرماید :
«مَا خَلَقنَا السّمَاوَاتِ والاَرضِ وَ مَا بَینَهُما إلّا بالحَقِّ… » (حجر ۸۵ و ۸۹ و ۹۲).
نیافریدیم آسمانها و زمین را و آنچه در میانشان هست مگر بحق …
همانطور که نوشتید این هیأت بطلمیوسی است. زمین را یک صفحه گرد پنداشتند و آسمان را روی آن ، در میانشان هم ستارگان یا هرچیز دیگر ! نمیدانستند که فضا یا آسمانی هست و بینهایت ستاره و سیاره و … از جمله خورشید و زمین و … در درون آن !
از این گونه مطلب در قرآن کم نیست.
آقای علی تبریزی
در پاسخ به شما مطلبی نوشتم ولی تا این لحظه نشان ندادند !
نوشتید «از خدا و آخرت میگوید، از ایمان و تقوی سخن میگوید، یا ترویج و ترغیب به ظلم و فساد میکند؟».
این را از خودتان و از رهبر و حکومتتان بپرسید که در این چهار دهه بنام اسلام و قرآن جنایت و خیانتی نبوده که درباره این مردم (و در این چند ساله درباره مردم سوریه) نکرده باشید. چرا از ما میپرسید که قربانی حکومت شما هستیم؟! به این مردم تیره روز نگاه کنید ! چه چیزی برایشان گذاشتید؟ سیستان و بلوچستان را آب دارد میبرد که بسیاری را برده. بعد رهبرتان ۲۰۰ میلیون یورو از پول این مردم بی دفاع و بدبخت را برای بحرانسازی و هزینه در سوریه و لبنان و غزه و عراق میدهد اضافه بر صدها میلیارد دلار پولی که تا کنون هدر داده. چرا کسی از ۱۸/۵ میلیارد دلار که بار تریلی کردند و میبردند حرفی نمیزند؟ چرا از بیش از صد میلیارد دلاری که گفتند در خزانه گم شده (!) کسی حرفی نمیزند؟ چرا از نفت هایی که در این چهل سال روی دریا میفروشند و پولش را به حساب خزانه نمی گذارند حرفی نیست؟ چرا ….؟!
با هزینه ای نجومی در کربلا صحن ۲۲۱۰۰ مترمربعی ساخته اند! برای چه ؟ چه ارزشی دارد جز اینکه دکان آخوندهاست ؟
ولی امر مسملین جهان (!) به ملایان سوری قول داده که در آنجا هم حوزه علمیه بسازد ! گنبد ها و مناره های طلایی در عراق ساخته اند. با پول مردم ایران جنوب لبنان بهشت شده.
آیا برای حفظ حکومت بعثی ضد ایرانی و ضدسوری اسد میدانید چقدر از پول این مردم هزینه شده؟ آیا میدانید با حضور و همکاری قاسم سلیمانی و نیروهایی با هزینه مردم تیره روز ایران حدود نیم میلیون نفر از مردم سوریه قتل عام شدند و داعش پدید آمد؟ حسن نصرالله همن دو روز پیش گفت که سلیمانی بی هیچ منتی کمکهای نظامی و مالی به ما میکرد! پول کیست و با چه حقی و با چه هدفی برای چه چنین میکرد؟ چه فایده ای؟! وضع مردم ایران را نمی بینید ؟
تا کی خود را به نادانی میزیند؟ تا کی از این حکومتی که جز جنایت و خیانت به این مردم کاری نکرده از این رهبری که کمترین صلاحیت و شایستگی برای حکومت ندارد پشتیبانی می کنید؟
خودش گفته برای ملتی باید خون گریست که حتا احتمال رهبر شدن من مطرح باشد. بیش از سی سال است دارد این را ثابت میکند ولی امثال شما قانع نمیشوید. همانطور که آیه های روشن قران را که برای امت و قوم عرب آمده را قبول ندارد و با اثبات تناقض در قرآن میخواهید آنها توجیه و موافق میل خود معنی کنید ! ترسی هم از خدا ندارید که اگر داشتید چنین نمی کردید. یا خود را به نادانی میزنید.
گیریم حرفهای خوبی در قرآن آمده (که بنظر من آمده)، ولی این دلیل نمیشود برای ما آمده باشد یا معجزه باشد. آیه های فراوانی هم آمده که درست نیست ، یا برای این روزگار آن هم برای مردمی که در وضعیت و موقعیتی متفاوت با عربهای ۱۴ قرن پیش شبه جزیره عرب زندگی می کنند کاربردی ندارد. نمی خواهید بپذیرید. وگرنه مطلب روشن و مبین است.
با این وضع و این چهاردهه فساد و ناکارامدی و فساد و خیانت و غارت آیا شما و رهبرتان به فردای قیامت هم اعتقاد دارید ؟!
وای بر شما از خونهای به ناحق ریخته در این چهار دهه ، از سرمایه های هدر داده شده در این چهار دهه، از ثروتهای غارت شده توسط رهبر و دیگر آخونهای حکومتی و اعضای جنایتکار حزب الله و امثال شما که پشتیبانی میکنید !
همین دو ماه پیش ۱۵۰۰ جوان را نابود کردید و طلبکار هم هستید!
آیا ترامپ بدتر از شما و رهبرتان است؟ وقتی خودتان به مردم خود و به ناموس خود رحم نمی کنید با چه رویی مدعی ترامپ و اسرائیلی ها میشوید؟
به کارنامه ۴۱ ساله خود بنگرید. شما روی هرچه جنایتکار و خیانتکار را سپید کرده اید.
چرا صدایتان برای مسلمانان چچن و اینگوش درنمی آید که پوتین جنایتکار آنها را به گلوله بسته؟ چرا برای مسلمانان سین گیانک دل نمیسوزایند و صدایتان در نمی آید که دولت چین آنها را قتل عام کرد؟ چرا برای مسلمانان میانمار حرفی نزدید؟
چرا خود این همه جوان را در این چهل سال کشتید و به جوانان مردم در زندانها تجاوز کردید؟
آقا مردم شماها را نمی خواهند ! چه میخواهید از جان مردم؟
این اسلام شما هم نه آن است که محمد بن عبدالله برای قوم خود آورد.
دیگر چه میتوان گفت؟
سلام
اشتباه بزرگ این است که عده ای قرآن را مقدس شمرده وهرگونه انتقادویا کنکاش زیرکانه درآن را کفرووعناد دین ستیزانه قلمداد می کنند .جناب دبیری که احتمالا معمم می باشندآیه های نازله را کلا سخن حق میفرمایند .درآیه های سور مکی شاید بشود چنین استنبادی کردولی آیا در سوره های مدنی نیز میتوان باقاطعیت چنین گفت ؟. درسوره توبه (۱۱۴)که به گفته ای آخرین سوره نازله ودرحقیقت جمع بندی تمام قرآن است باید بیشتر دقت کرد.سخن حق یعنی لغو برده داری ویا تساوی حقوق زن ومرد و.. درکجای قرآن آمده است .سوره تحریم راباید بدقت مورد مطالعه قرار داد .(نزول این سوره که برای حل وفصل درگیری پیامبر با همسرانش است وبگفته عآیشه عجب خدای پارتی بازی داری که همه چیز را بنفع تومیگوید-تاریخ طبری،سیرت پیامبرابن سیوط، ابن هشام ).باید عقل بی صاحب را بیشتر بکار انداخت .
در قران تصریح شده است که به زبان قوم (عرب۱۴ قرن پیش) و با بیانی روشن ، عده ای تحت نام فقهای عظام و نائبین امام غایب دکانی باز کرده اند برای شرح و تفسیر آن !!
چنان نوشته شده سماوات والارض که گویی «ارض» در بیرون از «سما» هست ! هیأت بتلمیوسی !
بنظرمن حکایت روشنفکری دینی شبیه حکایت کفشهای میرزا نوروز است
قران و امام علی نمیدانند محل اندیشیدن و فکر کردن ما کجاست (سینه یا قلب به جای مغز)بعد شما تصور میکنید در عصرحاضرچیزی برای گفتن دارند
سلام جناب تبریزی
سخن حق درقران را شاید فقط بتوان درآیه های مکی دید ودرآیه های مدنی سخنان شدادودر راستای منافع قشرخاص (مسلمین ) است . درسوره توبه (۱۱۴) که بگفته ای آنرا بایدآخرین سوره دانست وختم سوره ها است چه سخن نرم لینی می بینید . ویا در سوره تحریم که مشکل پیامبر(ص) باهمسرانش را بیان وحل وفصل می نماید (وبنا برگفته عایشه به پیامبر که عجب خدای پارتی بازی داری -تاریخ طبری -سیرت رسول الله ابن اسحاق – ابن هشام ) چه سخن حق وبشر دوستانه عام می بینید . لطفا آن عقل بی صاحب را بکار انداز .خداون همه را عاقبت بخیر کند.
شمی علی،
امام علی ع: انظر الی ما قال و لا تنظر الی من قال نگاه کن به آنچه گفته می شود، نگاه نکن که گوینده کیست!
و یا ، اعرف الحق، تعرف اهله، حق را بشناس، (بعد) اهل حق را بشناس!
یعنی آدم عاقل! نگاه به ظاهر، و گوینده و زبان، و لباس نکن! / آن عفل بی صاحب را به کار انداز، از آکبندی در بیار! ببین قران سخن حق می گوید یانه؟
از خدا و آخرت میگوید، از ایمان و تقوی سخن میگوید، یا ترویج و ترغیب به ظلم و فساد میکند؟
و ..
ابتدا بایستی تصور خود از خدا را یکسان کرد سپس رفت سراغ ارتباط انسان با خدا . به نظر من تصور خدای متشخص یا موجودی جدا از هستی منجر به محدود کردن خدا می شود و قابل قبول نیست. اگر خدا را هستی ذیشعور بدانیم هر انسان وارسته ای به نسبت درجه رهایی خویش می تواند با هستی ذیشعور ارتباط برقرار کند و نمی شود این تکامل روحی انسان را محدود به عصر زمان و مکان خاصی کرد . همه انسانهای بزرگ به درجه ای توانسته اند به درجه ای به این منبع اتصال پیدا کنند منتها در خاورمیانه این عرفا به پیامبری شناخته شدند و در سایر نقاط دنیا بعنوان عارف و …. و با این تعریف نمی شود که این ارتباط در ۱۴۰۰ سال پیش قطع شده است. و پیامهای اخلاقی این عرفا و پیامبران قابل توصیه به سایر ملل و عصرها بوده و نظرات احکامی مختص زمان، مکان و جامعه محل ظهور آنها است که قابل تسری به سایر جوامع، فرهنگها در زمان خود و عصرهای آتی نمی باشد .
داداش ! قرآن بگفته خودش برای امت و قوم عرب آمده نه برای شما. پیغمبری از خودشان بزبان خودشان. نه برای دیگران.
آخوند که نیستید شغلتان این باشد.
علی سون، سلام!
جان من بیا و روزی فقط پنج آیه قران بخوان و در آن فکر کن، در مسیر همدلی، نه خصومت.
آیا به فکر اصلاح و تقوی و آخرت و خداترسی می افتی،
یا به فکر شرارت و فسق و فساد و دنیاطلبی و ادم کشی؟
وجدان خودت و عقل خودت را قاضی کن. هر چه گفتی قبول!
خداحافظ!
در پاسخ به مزدک،
خود پیام و پیک گفته برای درست فهمیدن از پیامبر کمک بگیر. پیامبر ۲۳ سال زحمتکشید تا کتاب را با عملش و توضیح و تبیینش درس دهد بیان کند و روشنگری کند.
بعد از خودش هم عالمان به کتاب را معرفی کرد. تا غاصبان و بیسوادان به تفسیر کتاب نپردازند. و الا داعش و فرقان و رجوی حاصل میشود.
تصوربفرمائید درمنزل ویا محل کار هستید ویکنفر که اورا خیلی دوست دارید به شما زنگ می زند ومیگوید چون خیلی برایم عزیزهستی برایت کادویی تهیه کرده ومیدهم پیک موتوری برایت بیاورد. شماهم تشکرکرده ومنتظر می مانید . ساعتی بعد اطلاع می دهند که بسته ای را پیک برای شم آورده تشریف بیاورید وتحمیل بگیرید .شماهم میروید وبسته را از پیک گرفته وپس از بازکردن آن متوجه میشوید کتابی را برای شما فرستاده اند.عاقلانه این است که زنگ زده واز ارسال کننده کتاب تشکرکرده ومشغول خواندن کتاب شده وازآن لذت ببرید. دیوانگیست که کتاب را مقدس دانسته وآن را درکتابخانه وطاقچه گذاشته وپیک موتوری (پیغمبر)وخانواده اورا چسبیده وهمه چیز را ازآنها طلب کنیم.
جواب به سوال ناشناس
جوابش متعدد است.
فقط یک مورد آن،
در سخن معروف و مکرر پیامبر اکرم ص است، که فرمودند: انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی، ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی ابدا
ترجمه، من شما در حالی ترک میکنم که دو چیز گرانقدر برای شما باقی میگذارم، کتاب خدا و عترت و اهل بیت م را، مادامی که به این دو (قران و عترت) چنگ بزنید، هرگز بعد از من، گمراه نخواهید شد.
با سلام و احترام
بسیار نیکوست که اقای اشکوری حوزه ی دیگری بجز قران را برای انتشار اراء خود، انتخاب بفرمایند.
دانسته های ایشان از قران و شناختشان از یافت و تفسیر و تاویل ایات، بسیار ابتدایی و در نتیجه نتیجه گیری ضعیفتری را نیز در بردارد.
در مجالی دیگر به برخی مصاحبه ها و تقلید کلامیشان از اقای سروش و اغتشاش بی موردی که در تشکیک بر سر الهی بودن مصدر کلام الهی نمود،نکاتی را خواهم نوشت.
از دانشمند محترمی که به برخی مطالب مطروحه ایشان پاسخ داده اند،سپاسگزارم
با سلام و عرض ادب
در این نوشته سخن از “بزرگترین کارکرد قرآن” به میان است. نوشتۀ من این جا در این باره است.
اگر کسی یخۀ مرا در خیابان بگیرد و از من بپرسد که “بزرگترین اثرکرد قرآن در میان شما ـ در طی یک هزار و چهارصد سال گذشته ـ چه می توانست باشد؟» من خواهم گفت که می توانست ایجاد مدنیت باشد که نشده است! [و پرسش این است که چرا؟]
و خواهم گفت که این ماییم که به کژ راه رفته ایم. و باز خوانی قرآن می تواند چشم ما را به موارد کژ بینی مان بگشاید.
و من به گمانم ضروری است که ما ایرانیان به بازخوانی قرآن بپردازیم. دینی که ما داریم درد ما و قرآن درمان آن است. ما در این بازخوانی [مسالمت آمیز] است که خود را و کژ بینی خود را باز خواهیم شناخت.
مدنیت آدمی از ترک زندگی گلّه ای و درک و پذیرش این معنا و معنای مسئولیت فردی و اجتماعی آغاز می شود. شگفتا که این معنا در قرآن بسیار برجسته است. نزد ما اما بسیار گم و ناپیداست.
واژۀ مسئولیت در میان ما واژه ای هزار و چهارصد ساله و واژه ای قرآنی است. ما اما باز با آن بیگانه ایم. آن را از خودمان و دیگران پنهان کرده ایم. هم از این روست که “بزرگترین کارکرد قرآن” که ایجاد مسئولیت فردی و اجتماعی در میان ما بوده بی اثر مانده است. [و پرسش این است که چرا؟ آیا به سبب وجود حکومت های خودکامه “دینی” در میان ما نیست؟]
قرآن در این رابطه به پیامبر می گوید که «مردمان را بگو که هر کس مسئول کار و کردار خود است. من خود نیز از این که کار ناشایست کنم [“از آن یوم عظیم”] سخت بیمناکم!» «وَلَا تَزِرُ وَازِرَهٌ وِزْرَ أُخْرَى ثُمَّ إِلَى رَبِّکُمْ مَرْجِعُکُمْ فَیُنَبِّئُکُمْ بِمَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ … قُلْ إِنِّی أَخَافُ إِنْ عَصَیْتُ رَبِّی عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ. (زمر ۷ و ۱۳) در قرآن [بارها] گفته می شود که ای پیامبر! بدانان بگو که در قاب و قاعدۀ آدمیت بندگی کنند؛ نه خدایی! خود را مسئول بدانند؛ نه “فعال ما یرید”! بگو تا بدانند که از آنان ـ در بارۀ کار و کردارشان [ ذره و یک ذرۀ آن حتی] پرسیده خواهد شد!» بگو تا بدانند «وَ هُم یُسئَلُونَ!» (انبیاء ۲۳) بگو «قسم به پروردگار که از ما همه پرسیده خواهد شد! بگو تا بدانند که «مَا خَلَقنَا السّمَاوَاتِ والاَرضِ وَ مَا بَینَهُما إلّا بالحَقِّ… فَوَرَبِّک لَنَسألَنَّهُم أجمَعینَ.» (حجر ۸۵ و ۸۹ و ۹۲)
و بگو تا بدانند که شما همگی تان مورد سئوال واقع خواهید شد! «ولَتُسألُنَّ عمّا کُنتُم تَعمَلُونَ.» (نحل ۹۳) بگو که کار و کردار هر کس به خود او مربوط است. «ولکم ما کَسَبتُم.» (بقره ۱۳۴) بگو تا بدانند که کار و کردار تو به تو و کار و کردار آنان به خود آنان مربوط است. «ما علیک من حِسابِهم من شیءٍ و ما مِن حسابکَ علیهم من شیٍ.» (الانعام ۵۲) از خودت بگو! بگو که خطای من مرا و خطای شما شما راست! «فَعَلیَّ إجرامی وَ أنا بریءٌ مِمّا تُجرمونَ.» (هود ۳۵) آری بگو تا هر کس مشرف به سرنوشت خود باشد! بگو که آنان ـ سرانجام ـ هر یک به بد و خوب حاصل از کار و کردار خود خواهند رسید! «لَها مَا کَسَبَت” و “عَلَیهَا مَااکتَسَبَت.» (بقره ۲۸۶)
با احترام
داود بهرنگ
جناب تبریزی سلام. من نگفتم که قران کتاب کشاورزی یا طب است. گفتیم که خداوند جهان در کتابش یک کلام در این موارد به ما کمک نکرده است. خداوند جهان آیه در مورد برده داری، کنیز داری، سنگسار، و زنان محمد نازل میفرماید اما دریع از یک آیه که به ما بگوید تراخم، ابله، کچلی، وبا…را چگونه درمان کنیم. هر چه علم و دانش داریم خود بشر بدون کمک این کتاب پیدا کرده است. هر چیز علمی هم که گفته یا قبلا دیگران گفته اند و یا غلط است.
اما شما حرف آخر را اول زدید. “زوری هم در کار نیست”. میتوان سالها در مورد کتب الهی بحث کنیم. اما اگر زوری نیست، پس چرا اکثر مسلمین اینقدر این بحث را کش میدهند. من قبول ندارم که این کتاب از طرف خالق گیتی باشد. شما قبول داری، داشته باش و به قول خودت زوری در کار نیست. من بارها گفته ام. ضرر دین و کتب آن در زور چپانی و تحمیل به دیگران است. موفق باشد
سراغ پیامبر وعلی رو در حدیث داریم ولی سراغ اهل بیت و اولاد علی ازکجای این حدیث فهمیده شد؟
علی سون
قران کتاب کشاورزی نیست! بدون زبان هم نیست! زبان آن عربی است. اگر ترجمه را نخواستی، و یا از آن مرحله گذشتی،باید عربی یاد بگیری.
زوری هم در کار نیست! لا اکراه فی الدین (در پذیرش دین اجبار و اکراهی نیست)
انا هدیناه السبیل، اما شاکرا و اما کفورا (ما به انسان ها، راه را نشان میدهیم؛ حال انسان میتواند بپذیرد و شاکر شود، و یا رد کند و کافر شود).
قران کتاب هدایت است. البته خودش گفته که برای ظالمین جز ضرر و خسارت حاصلی ندارد.
پس عملکرد ظالمان را به حساب قران نگذار. و مواظب باش خودت هم به کسی ظلم نکنی، به خودت نیز!
یک سری آیات را هم که خوب نمی فهمی، فعلا کنار بگذار تا به اهل قران (اهل الذکر در اصطلاح قران) برسی. فاسئلوا اهل الذکر.
بقیه اش را : در هر حدی میفهمی، با استفاده از عقلت، بخوان بفهم، بپرس، بحث کن، از عالم بپرس، و تامل کن و تعقل، و با نیت خوب، عمل کن.
فعلا هم خودت را بساز! اول خود سازی! بعد ارشاد دیگران.
کمی هم تواضع به خرج بده و از خدا کمک بخواه!
و نحن اقرب الیه من حبل الورید، ما از رگ گردن به انسان نزدیکتریم!
تا بعد!
با سلام. گر چه روی سخن با جناب اشکوری است، من خواستم فضولی کنم و چند خطی اینجا بنویسم چون سالها پیش این سوال برای من پیش آمد که این کتاب به چه درد میخورد؟ چند بار ترجمه و تفسیر قران را به فارسی و انگلیسیی خواندم. برایم جای سوال داشت که خالق این گیتی پهناور کتابی به بشر هدیه کند که به زبانی است که ۸۰ درصد مسلمانان از درک آن عاجز هستند. این کتاب نیاز به ترجمه و تفسیر دارد در نتیجه تفاسیر گوناگون از آن به دست میاید. هیچ کس نمیتواند بگوید که تفسیر دیگری غلط است. کلی از مسلمانان با استناد به این کتاب سالها است که به شکنجه، آزار و کشتار دیگران مشغولند. در این کتاب هیچ اشاره‌ای به اینکه چگونه کشاورزی را خوب کنیم یا مرض را شفا دهیم نیست. اکثر آنچه راجع به علم گفته یا قبلا توسط دیگران گفته شده و یا چون داستان خلقت آدم و حوا، مسطح بودن زمین، سفتی آسمان…و غیرو غلط است و با علم امرزی مطابقت ندارد.
تا آنجا که این کتاب را برای خود بخوانیم و سعی به تحمیل آن به جامعه و دیگران را نکنیم شاید ضرری نداشته باشد. اراتمند.
کتاب خداوند، کمتر از یک کتاب دانشگاهی که نیاز به استاد و معلم دارد، نیست.
آیات بینات فی صدور الذین اوتوا العلم، (آیات روشن کننده است در سینه کسانی که به آنان علم داده شد)
اول معلم قران شخص پیامبر است،
یعلمهم الکتاب و الحکمه( پیامبر تعلیم کتاب و حکمت میدهد)
و لکم فی رسول الله اسوه حسنه (پیامبر برای شما، اسوه و الگوی نیکوئی است.) خدای مهربان و حکیم خود گفته است که فیه آیات محکمات و اخر متشابهات (در قران آیات محکم هست و نیز متشابه
و پیامبر اکرم ص فرمود، انا مدینه العلم و علی بابها (من شهر علم ام و علی در آن) پس هر کس علم و حکمت میخواهد باید بعد از قران و برای فهم درست قران سراغ پیامبر ص و علی ع و بعد اولاد و اهل بیت او برود.
اگر نرفتیم و گمراه شدیم، تقصیر خود ماست.
و البته در آخر الزمان و عصر غیبت معصوم، کار سخت تر است و وظیفه سنگین تر. نیاز به تلاش زیاد و تقوا و احتیاط و نیز تواضع هست. و …
دیدگاه‌ها بسته‌اند.