زیتون ـ محمدرضا سرداری: دست گلی که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و فرمانده کل قوا با سرنگون کردن هواپیمای مسافربری اوکراین و سپس دروغ و پنهان کاری در اعلام آن به آب دادند، با سبزه رد صلاحیت حدود ۹۰ نماینده کنونی مجلس نیز آراسته شد. نمایندگانی که به نظر می‌رسد اکثریت آنان یا از جمع اصولگرایان حامی دولت روحانی هستند یا «اصلاح طلبان خوش‌خیم» به قولی از اقتدارگرایان. اکنون در فضایی که جامعه در بهت دروغ بزرگ نظام به مردم خویش و جهانیان مانده، سخن بر سر برگزاری انتخابات یازدهمین دوره مجلس بسیار دشوارتر از پیش شده است.

دلایل رد صلاحیت ها از سوی سخنگوی شورای نگهبان

پیش از آن که شورای نگهبان نتایج رد صلاحیت‌ها را اعلام کند؛ خبر آن از سوی آمنه ذبیح پور، خبرنگار صدا و سیما منتشر شده بود. وی در توئیتی غیرمستقیم خبر از رد صلاحیت نمایندگان طرفدار دولت داد. پس از اعلام رسمی خبر سقوط هواپیمای اوکراینی، این فرض محال وجود داشت که شورای نگهبان بخواهد در تصمیم گیری خویش تجدیدنظر کند یا دستکم خبر رد صلاحیت ها را برای مدتی به تعویق اندازد.

پیش از آن که شورای نگهبان نتایج رد صلاحیت‌ها را اعلام کند؛ خبر آن از سوی آمنه ذبیح پور خبرنگار صدا و سیما منتشر شده بود.

با وجود این روز شنبه عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در گفت و گویی مطبوعاتی دلایل رد صلاحیت‌ها را اعلام کرد.
به گفته وی از میان رد صلاحیت شدگان تعدادی به سازمان‌های تروریستی و ضدانقلاب وابسته بودند. عده‌ای نیز به خاطر کلاه‌برداری، رشوه و جعل اسناد رد صلاحیت شده‌اند. برخی نیز پرونده مصرف مواد مخدر داشته‌اند. این در حالی است هیئت‌های اجرایی پیشتر به صلاحیت این نامزدها رسیدگی و صلاحیت آنان را تأیید کرده بود.

چه کسانی رد و چه کسانی تایید صلاحیت شدند؟

از میان رد صلاحیت شدگان نام‌های آشنایی چون علی مطهری نائب رئیس مجلس، محمود صادقی، نماینده تهران که پیگیر چندین پرونده فساد بوده است، الیاس حضرتی مدیر مسئول روزنامه اعتماد و محمدرضا تابش نماینده اردکان که هیچ‌گاه تا کنون رد صلاحیت نشده به چشم می‌خورد.

در میان چهره‌های اصلاح طلب افرادی چون مجید انصاری، مسعود پزشکیان، الهام امین‌زاده، مصطفی کواکبیان، سهیلا جلودارزاده، احمد مازنی، پروانه مافی، محمدرضا بادامچی، سیدفرید موسوی، فریده اولاد قباد، ابوالفضل سروش از جمله نمایندگانی هستند که صلاحیت آنان تأیید شده است. با این وجود هنوز خبری از تأیید یا رد صلاحیت اصلاح طلبانی چون ابراهیم اصغر زاده و شهین ملاوردی در دست نیست.

واکنش ردصلاحیت شدگان به اعلام نتایج

محمود صادقی نخستین نماینده‌ای بود که به رد صلاحیت خویش واکنش نشان داد. او با استناد به حدیثی از امام نخست شیعیان نوشت که دنیا برایش از عطسه بزی بی ارزش‌تر است.

قال علی (ع):
لَأَلْفَیْتُمْ دُنْیَاکُمْ هَذِهِ أَزْهَدَ عِنْدِی مِنْ عَفْطَهِ عَنْزٍ
دنیای شما نزد من از عطسه‌ی ماده بزی کم‌ارزش‌تر است.#رد_صلاحیت

— محمود صادقی (@mah_sadeghi) January 12, 2020

صادقی البته یک روز پیش از رد صلاحیتش در واکنش به دروغ و پنهانکاری نظام درباره سرنگون ساختن هواپیمای مسافربری در توییتی با هشتگ #باید_خون_گریست نوشت «در حوادث آبان ماه تعداد جان‌باختگان و مجروحان را کتمان کردید؛ علت سقوط هواپیما را اگر می‌توانستید کتمان می‌کردید.» این توییت با واکنش کانال تلگرامی «سپاه قدس» روبرو شد:«رد صلاحیت شد؟!» با وجود این صادقی به وعده استعفایش بعد از اتفاقات آبان وفا نکرد.

جواد امام، مدیر موسسه باران که محمد خاتمی آن را تأسیس کرده، نیز گرچه پیشتر از سوی هیئت های اجرایی وزارت کشور رد صلاحیت شده بود؛ بار دیگر از سوی شورای نگهبان نیز رد صلاحیت شد. جواد امام که به دلیل عدم التزام به اسلام، نظام و ولایت فقیه رد صلاحیت شده در توضیحی نوشته است «فکر می‌کنم مقدمه یک کافر حربی را برای ما تدارک دیده‌اند.»

جواد امام که به دلیل عدم التزام به اسلام، نظام و ولایت فقیه رد صلاحیت شده در توضیحی نوشته است «فکر می‌کنم مقدمه یک کافر حربی را برای ما تدارک دیده‌اند.»

واکنش علی مطهری به شورای نگهبان  اما تندتر و مفصل‌تر بود. وی که صلاحیتش به خاطر عدم التزام به نظام رد شده در در یادداشتی با عنوان «رویه باطل در بررسی صلاحیت‌ها» نوشته است که پس از ۴۱ سال باید این رویه‌های باطل منسوخ شود. وی سپس پرسیده است اگر مقصود شورای نگهبان از عدم التزام به نظام، رهبری نظام است؛ این خواسته خود رهبر است. «اگر در جایی من نظری غیر از نظر رهبری داشته‌ام-که داشته‌ام- این عین خواست خود مقام رهبری است که چند بار، از جمله در دیدار با دانشجویان گفتند ممکن است کسی نظری مخالف نظر من داشته باشد، باید آزاد باشد که حرفش را بزند. بنابراین، این نگاه هیئت‌های نظارت که زیر مجموعه شورای نگهبان هستند با نگاه مقام رهبری مغایر است و باید دست از این کارهایشان بردارند.»

چه کسی دروغ می‌گوید، خامنه‌ای یا شورای نگهبان؟

رد صلاحیت چهره‌های سیاسی به دلیل مخالفت یا انتقاد از رهبر جمهوری اسلامی تازگی ندارد. اما بارها خامنه‌ای گفته است که انتقاد از وی آزاد است. با این وجود شورای نگهبان کار خویش را انجام می‌دهد که مخالفان رهبر جمهوری اسلامی و حتی منتقدانی چون مطهری و محمود صادقی را نیز رد صلاحیت می‌کند.

اما در این میان چه کسی دروغ می‌گوید؟

آیت‌الله خامنه‌ای بارها به صراحت از سوی شورای نگهبان خواسته است تا شورای نگهبان صلاحیت نامزدهای مجلس را با معیارهایی که وی اعلام کرده تطبیق دهد و صلاحیت آنان را بر اساس معیارهای او بسنجد. انتقاد کردن از رویه جاری در نظام به‌ویژه سیاست‌های رهبر یکی از خط قرمزهای همیشگی شورای نگهبان بوده است. از این رو برخی نمایندگانی که سال‌ها است در مجلس حضور دارند؛ در دوره‌های بعدی رد صلاحیت می‌شوند. از این رو سخنان خامنه‌ای درباره این که همه آزادند تا وی را نقد کنند، یکی از دروغ‌های رایجی است که رهبر جمهوری اسلامی بارها به زبان آورده است.

 در انتخابات اسفند تنها چهره‌های وفادار به خامنه‌ای شرکت خواهند کرد. از این رو میزان مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم می‌تواند میزان مشروعیت و مقبولیت او را تخمین بزند.

رهبر جمهوری اسلامی همواره در روند امور مجلس و قانونگذاری دخالت کرده است. به باور بسیاری از منتقدان نامزدهایی که با وی زاویه فکری دارند و احیاناً انتقادی کرده‌اند شانسی برای تأیید صلاحیت شدن ندارند. وی حتی در میان نامزدهای تعیین صلاحیت شده نیز تبعیض قائل می‌شود و آنان را به صالح و اصلح تفکیک می‌کند و در روز انتخابات از مردم می‌خواهد تا به نامزدی رأی دهند که به دیدگاه وی نزدیک‌تر است.

آینده انتخابات مجلس، آیا کسی شرکت می‌کند؟

سؤالی که امروز همچنان مطرح است پیش‌بینی مشارکت مردم در انتخابات است. شاید هفته گذشته می‌شد گفت که پس از کشته شدن قاسم سیلمانی و برگزاری مراسم تشییع وی، اقبال عمومی به جمهوری اسلامی، بعد از شکاف آبان، تا حدی افزایش یافت و تنور انتخابات نیز بدان واسطه گرم شود؛ اما پس کشته و مجروح شدن تعدادی از مردم زیر دست و پا در کرمان و سپس شلیک به هواپیمای مسافربری و پنهان کاری آن ، فضای کشور  دوباره ملتهب شد و بسیاری از نخبگان فرهنگی، ورزشی و اجتماعی نیز به اعتراضات مردمی پیوسته‌اند. در چنین فضایی به نظر می‌رسد اگر جمهوری اسلامی به آن روز برسد؛ انتخاباتی برگزار خواهد کرد که تنها چهره‌های وفادار به خامنه‌ای در آن شرکت خواهند کرد. از این رو میزان مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم می‌تواند میزان مشروعیت و مقبولیت او را تخمین بزند.