زیتون– یک سوی ماجرا اصرار دارد شیرهای توزیع شده به سمی آلوده است که می‌تواند منجر به سرطان کبد شود٬ طرف دیگر اما می‌گوید برای یک «احتمال» نباید موجب کاهش سرانه مصرف لبنیات شد.

ماجرای شیرهای آلوده از کجا شروع شد

شروع این ماجرا از برنامه سلام صبح بخیر بود. در این برنامه بهادر حاجی محمدی که بازرس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران معرفی شد، گفت: «شیرهای پاستوریزه‌ای که از سوپرمارکت‌ها تهیه می‌شود مقدار زیادی آلودگی به سم افلاتوکسین دارند. سمی که به منجر به سرطان کبد می‌شود.»

این کارشناس ادامه داد: «جای آن که نگران استفاده از روغن پالم و وایتکس در لبنیات باشیم، افکار عمومی و مسئولان باید به مسائل مهم‌تری مانند وجود سموم دیگر در لبنیات توجه داشته باشند.»

او به عنوان مثال به ورود ذرت‌های آلوده استناد کرد و افزود که مصرف این ذرت‌های آلوده به افلاتوکسین، سبب تولید شیرهای آلوده به این سم شده است.

حاجی محمدی در این گفت‌وگوی تلویزیونی آماری را که به گفته خودش از پژوهش‌های تعدادی از اساتید دانشگاه استخراج شده درباره میزان آلودگی شیرهای پاستوریزه در شهرهای مختلف کشور اعلام کرد و گفت: «طبق این آمارها ۳۳ درصد نمونه‌های شیر پاستوریزه آلوده به این سم بودند. شیرهای پاستوریزه آزمایش شده در تبریز ۶۲ درصد، ساری ۶۰، مشهد ۵ درصد، شیراز ۱۷ درصد و اردبیل ۳۳ درصد به سم آفلاتوکسین آلوده هستند.»

او افزود : «سم موجود در خوراک دام وارد شیر می‌شود و با توجه به این که این سم بر اثر حرارت جوشاندن از بین نمی‌رود، در شیر باقی می‌ماند. جای تاسف است بین ۱۰ کشور منطقه خاورمیانه رتبه آخر را از نظر وضعیت آلودگی سم سرطان‌زای آفلاتوکسین در شیر داریم.»

آفلاتوکسین چیست

آفلاتوکسین‌  یا سم قارچی طبیعی قادر است انسان را از طریق مواد غذایی آلوده مانند تخم مرغ، شیر و محصولات لبنی آلوده کند و می‌توانند سرطان زا باشند.

این قارچ‌ها معمولاً ذرت، یا بادام زمینی و پسته را به راحتی آلوده می‌کنند، در حالیکه گندم، جو بارلی و برنج به این قارچها معمولاً مقاوم‌تر هستند.

اگر قارچ‌های مولد این سموم بر روی خوراک دام و مواد غذایی (مانند پسته، بادام زمینی، ذرت، سویا و گندم) رشد کنند مصرف غذاهای آلوده به آفلاتوکسین می‌تواند موجب بیماری در انسان یا دام شود. این سموم می‌توانند نکروز بافتی، سیروز، سرطان کبد و سرطان معده ایجاد کنند.

ادعایی که تکذیب شد

پس از پخش این برنامه حسن مکرمی رستمی، مدیر نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران به موضوع واکنش نشان داد و گفت: «بعد از پخش این مصاحبه و انتشار آن در فضای مجازی با رییس انجمن علمی بهداشت و ایمنی غذایی ایران تماس گرفتم و جویای اطلاعات عنوان شده شدم. پاسخ این بود که این آمارها با هماهنگی انجمن اعلام نشده است.انجمن علمی بهداشت و ایمنی غذایی ایران باید پاسخگوی این شائبه پیش آمده در جامعه باشد. از این انجمن خواستیم که اگر اعداد و ارقامی دارند در اختیار ما قرار دهند تا بررسی کنیم. ما نیز در دانشگاه علوم پزشکی مازندران پیگیر هستیم تا با استنادات علمی طی روزهای آتی نادرست بودن این ادعا را اثبات کنیم.»

به گزارش وب سایت دوات آنلاین او با تاکید بر این که این میزان از آلودگی به آفلاتوکسین در شیرهای پاستوریزه تحت هیچ شرایطی امکان ندارد، گفت: «حتی اگر هر روز هم غذای دام نان کپک زده باشد، به این میزان از آلودگی در شیر نمی‌رسیم.»

توجیه به جای توضیح معاون وزیر بهداشت 

معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این رابطه گفت: «اینکه لبنیات حاوی آفلاتوکسین باشد اجتناب ناپذیر است و همیشه و همه جا موجود بوده و هست و قاعدتا آفلاتوکسین در شیر غیر پاستوریزه به دلیل عدم کنترل بیشتر است.»

ایرج حریرچی ادامه داد: «حتی در کشورهای اروپایی که سختگیرانه ترین کدکس ها را دارند هم آفلاتوکسین در لبنیات وجود دارد، باید توجه داشت میانگین این ماده حدود ۵۰ تا ۶۰ نانو گرم در لیتر در شیرهای تولیدی صنایع لبنی کشور است.»

او گفت: «اگر مقیاس، کدکس اروپا باشد عدد کدکس اروپا ۵۰ نانوگرم در لیتر است. کدکس ایران حدود ۱۰۰ است و اگر کدکس آمریکا مد نظر باشد که میزان آن ۵۰۰ نانوگرم است، با این معیار، تقریبا تمام نمونه ها قابل قبول هستند.»

حریرچی تاکید کرد: «بررسی ۵۱ مطالعه در ایران در چند سال اخیر نشان می دهد طی ۱۰ سال گذشته میزان این ماده در شیر رو به کاهش است.»

معاون وزیر بهداشت با بیان اینکه با توجه به ارزیابی خطر باید به قضاوت این موضوع نشست، گفت: «همین امروز هم میزان مصرف شیر در جامعه ما پایین است و مصرف شیر در مقایسه با کشورهای اروپایی شاید یک چهارم باشد و به مردم توصیه می کنیم که مصرف شیر را از سبد غذایی خود حذف نکنند و نکته دیگر اینکه خطر جدی این ماده با دوز سه و نیم میلی گرم به ازای وزن مصرف کننده دیده شده که بسیار بعید است به این میزان از دوز در بدن فرد برسد.»

حریرچی تصریح کرد: «سرطان اولیه کبد در ایران عمدتا ناشی از سیروز هپاتیت مزمن است و سرطان ناشی از آفلاتوکسین بسیار نادر است. حتی ابتلا به سرطان اولیه کبد هم در ایران در سالهای اخیر رو به کاهش است.»