زیتون ـ احسان نادرپور: «قرار است ماهواره ظفر در کنار ماموریت‌های تحقیقاتی، یک پیام نیز مخابره کند. چه پیامی؟ هر چه شما بخواهید. پیام خود را (حداکثر ۱دقیقه) به ما بگویید. بهترین‌ها از ظفر منتشر می‌شوند.»
محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در روز ۲۶ دی ماه تبلیغاتش برای ارسال ماهواره «ظفر۱» به مدار زمین را با این وعده آغاز کرد و کمتر از یک ماه بعد با سقوط این ماهواره داستان «ظفر۱» به پایان رسید.
البته این اولین تجربه آذری جهرمی از سقوط ماهواره‌هایش نبود و پیش از این هم در وضعیت نسبتا مشابهی «پیام» را از دست داده بود.
بعد از این سقوط گروهی به نقد عملکرد وزیر ارتباطات در صرف هزینه برای پروژه‌های شکست‌خورده در شرایط اقتصادی نابسامان کشور پرداختند. آن هم در حالی که هنوز چند روزی از ماجرای اشتراک عکس لباس فضانوردی فیک که وزیر ارتباطات ادعا کرده بود تولید ملی است نگذشته بود. این وعده‌ها و بزرگنمایی‌های «وزیر جوان» در شبکه‌های اجتماعی دستمایه شوخی و تلخند شد.
عده‌ای دیگر هم در دفاع از عملکرد وزیر ارتباطات و در حمایت از «فضایی شدن ایران» توییت کردند. آنها با هشتگ‌های «آینده روشن» و «روایت ظفر» به دفاع از این حرکت پرداختند و وعده دادند جهرمی و تیم دانشجوی همراهش در پرتاب‌های بعدی موفق خواهد شد و این پرتاب ناموفق را با پرتاب‌های ناموفق ناسا مقایسه کردند. وزیر ارتباطات هم برای دلگرمی هوادارنش اعلام کرد که این ماهواره در دو نسخه «ظفر ۱» و «ظفر ۲» طراحی و ساخته شده و وعده داد که «ظفر ۲» در خردادماه سال آینده پرتاب خواهد شد.
این اولین تجربه آذری جهرمی از سقوط ماهواره‌هایش نبود و پیش از این هم در وضعیت نسبتا مشابهی «پیام» را از دست داده بود.
البته در این میان گروهی هم داستان را به این سادگی نمی‌بینند و آزمایش‌ها و شکست‌های پیاپی ماهواره‌های ایران را اساسا پوششی برای برنامه موشکی جمهوری اسلامی قلمداد می‌کنند. این نگاه نه تنها در داخل ایران که در میان کشورهای اروپایی نیز هوادارنی دارد و احتمالا از همین نقطه نظر بود که امروز دولت فرانسه هم تلاش ایران برای پرتاب ماهواره به فضا را محکوم کرد و این کار را مرتبط با فناوری موشکهای بالستیک خصوصا موشکهای بالستیک بین قاره‌ای دانست و از ایران خواست به تعهدات بین‌المللی خود پایبند باشد.
شب شکست
ساعت ۵ عصر ۲۰ بهمن فرآیند پرتاب ماهواره آغاز شد. بر اساس گزارش وزارت ارتباطات ماهواره برای قرار گرفتن در مدار چند مرحله را باید طی می‌کرد. مرحله اول ۱۰۲ ثانیه بود. در این زمان عملکرد ماهواره به درستی انجام شد. مرحله دوم که نزدیک به ۳۸۵ ثانیه زمان نیاز داشت نیز با به درستی به سرانچام رسید و ظفر کارش را در مدار ۱۷۰ کیلومتری با سرعت ۲۹۰۰ آغاز کرد.
در نهایت ماهواره‌بر «سیمرغ یک» ماهواره ظفر را حتی از مدار مورد انتظار نیز گذراند و در حالی که در مدار ۵۴۱ کیلومتری قرار داشت، موتور ماهواره‌بر نتوانست به سرعت خود را حفظ کند و ماهواره در مدار ۵۴۱ و سرعت ۶۵۳۳ کیلومتر متوقف و ارتباط تله‌متری با ماهواره قطع شد.
سیمرغ یک موشک ماهواره‌بر «چند مرحله‌ای» ساخت صنایع هوافضای ایران است که سال ۱۳۸۸ رونمایی شد.
به گفته کارشناسان، ناموفق بودن ارسال ماهواره به مدار زمین اتفاق غیرمعمولی در صنعت هوا فضا نیست. چه بسا بزرگترین پروژه‌های فضایی امریکا هم بارها پرتاب ناموفق را تجربه کرده‌اند. یکی از آخرین موارد این اتفاق مربوط به مارس سال ۲۰۱۱ می شود که ناسا یک ماهواره ۴۲۴ میلیون دلاری به نام گلوری را برای اهداف هواشناسی در تاریخ به فضا پرتاب کرد، اما راکت حامل این ماهواره در هنگام ورود به جو با مشکلاتی مواجه شد و به آب های اقیانوس آرام سقوط کرد.
با این وجود یکی از دلایل اصلی مورد انتقاد قرار گرفتن وزارت ارتباطات ایران این است که مردم به درستی نمی‌دانند تا به امروز چند آزمایش اشتباه و شکست خورده در این زمینه وجود داشته است و چندین میلیارد دیگر صرف این پروژه‌ها شده است که از دید رسانه‌ها پنهان مانده است و اینکه اساسا میزان ریسک سقوط این ماهواره‌ها در ایران به استاندارهای جهانی نزدیک است یا نه؟
آمار دقیقی از شکست‌های پرتاب‌های فضایی ایران وجود ندارد. اما میدانیم که این شکست در دولت محمود احمدی‌نژاد هم مسبوق به سابقه است. در آن زمان افکار عمومی تنها زمانی متوجه آزمایش شکست پروژه ارسال میمون به فضا شدند که بعد از اعلام خبر موفقیت، تصاویر ماموریت شکست خورده نیز به اشتباه منتشر شد.
پوریا ناظمی، روزنامه‌نگار درباره آمار این سقوط‌ها در سایر کشورهای جهان در توییتر خود چنین نوشته:
طبیعی بودن شکست در ماموریت های فضایی اتفاقی ممکن است اما افسانه رواج آن درست نیست. این چهار نمودار دو روایت از داده های همه پرتاب های فضایی تا امروز در دو بخش سرنشین دار و غیر سرنشین دار را نشان می دهد. آمار متعلق به همه کشورها و حتی شرکت های خصوصی است… pic.twitter.com/cln3wceIvL
— Pouria Nazemi (@pnazemi) February 10, 2020
اما آنچه انتقادات از وزیر جوان را به اوج خود رساند هزینه این بلندپروازی و اساسا ضرورت آن در وضعیت اقتصادی فعلی کشور بود. پروژه‌ای که به گفته خود او ۲.۵ میلیون یورو هزینه برداشته بود. چیزی حدود ۴۰ میلیارد تومان.
هر چند وزیر ارتباطات امروز در تلاش برای کوچک جلوه دادن این هزینه و در پاسخی غیرمستقیم به این انتقادات گفت که «با صرفه‌جویی ناشی از حذف دفترچه‌های کاغذی بیمه می‌توانیم ۲۰ ماهواره شبیه ماهواره ظفر یک و دو بسازیم.» اما شکست‌های پی‌درپی این پروژه‌ها در حالی که حول آن تبلیغات زیادی هم میشود، افکار عمومی را نسبت به هزینه‌کردهای اقتصادی آن حساس کرده‌است، هر چند اگر از نگاه آذری جهرمی پروژه اقتصادی و به صرفه بسته شده باشد.
چرا ظفر برای وزارت ارتباطات مهم است؟
پیش از این وزارت ارتباطات و نهادهای نظامی با اعلام خصوصیات ماهواره ظفر دلایل ارسال این ماهواره را اینگونه شرح داده بودند. آنها پنج دلیل عمده را برای ارسال این ماهواره اعلام کردند.
- کمک به تهیه نقشه‌های هیدروگرافی برای کنترل وضع دریاچه‌ها
- کاربرد در مدیریت بحران به وقت زلزله و سیل
- مدیریت موثر مناطق شهری
- کمک به تهیه نقشه‌های دقیق زمین‌شناسی
- پایش دائمی عرصه‌های منابع طبیعی از طریق تهیه انواع نقشه
در توضیحات این خصوصیات اعلام شده است که این پایش دائمی نقشه در گذشته به عنوان «ابزار جاسوسی ابرقدرت‌ها» استفاده می‌شد اما اکنون ظفر برای اهداف غیرنظامی و برای پایش زیست محیطی در مدار قرار می‌گیرد.
ریزش بازمانده‌های ظفر بر سر زاهدان
در حالی که گفته می‌شد تکه‌های ماهواره ظفر در اقیانوس هند فرود آمده است، اما همان ابتدای امر منابع محلی از زاهدان خبر از شنیده شدن ۸ صدای مهیب در منطقه و سپس روشن شدن آسمان دادند.
پس از مدتی مشخص شد که این سر و صداها مربوط به پرتاب ماهواره ظفر و انفجار آن بوده است و تکه‌های آن در این منطقه فرود آمده است. معاون امنیتی انتظامی استاندار سیستان و بلوچستان در این باره گفت: «این قطعات در منطقه فاقد سکنه حومه شهرستان زاهدان سقوط کرده و جای هیچ گونه نگرانی برای شهروندان وجود ندارد.»
در شرایط فعلی شاید بتوان گفت معنای استعاری ریختن تکه پاره‌های این «پروژه شکست خورده» بر سر مردم سیستان و بلوچستان، خلاصه همان انتقاداتی است که در افکار عمومی متوجه وزیر جوان شده است، اینکه هزینه این بلندپروازی در شرایط نابسامان اقتصادی ایران می‌توانست خرج همان مردمی شود که تکه های ماهواره ظفر در شهرشان فرود آمد. این انتقاد اما با فرض پذیرش اهداف رسمی‌ای است که وزارت ارتباطات برای این پروژه اعلام کرده، فرض‌های دیگر را اما اگر بخواهیم وارد تحلیل کنیم دیگر اساسا طرف حساب نقدها وزارت ارتباطات و «وزیر جوان» نخواهند بود و پروژه در سطح دیگری مطرح شده و پای وزارت دفاع و احتمالا سپاه پاسداران به میان خواهد آمد. کسانی که به سفارش «رهبر» در حال تقویت قوای نظامی‌اند.
4 پاسخ
بنا بر اطلاع، ماهواره سازی و پرتاب آن، باندازه یک خانه در تهران هزینه دارد. ولی اگر برود سرجایش بنشیند به اندازه یک شهر مردم و نظام را در این حالت بی دل و دماغی خوشحال میکند. پس بیخودی اطاله کلام ندهید!
“شکست ها مقدمه پیروزیند ،
انصاف داشته باشیم ،
گاهی چون از کسی خوشمان نمی آید اگرعمل درست و خوبی از او سر بزند از در سفسطه وبهانه وارد میشویم و کار نیک اورا بد جلوه میدهیم تا حدی که خودمان نیز باورمان میشود ویادمان میرود که این ما هستیم که از طرف خوشمان نمی آید (ویا طرف واقعا بد است)ولی نغس عمل او خوب بوده است . ساده تر از این در جایی که همگان میکوشند تا با آب وتاب دادن به واژه ها علم انشا ی خود را بر خود ثابت کنند ، نمیتوان نوشت . ساده تر هم بگویم همه میدانیم که چهل میلیارد تومن اکنون در تهران حوالی هفت تیر یا ستارخان فقط قیمت صد متر یا صدو بیست متر زمین مسکونی است (بماند فرشته و تجریش وونک) ، یعنی خیلی باید سطحی نگر باشیم که به دلیل اینکه از حاکمیت ونظام ودولت و وزیر وسپاه و … متنفرهستیم بخواهیم هزینه یک آزمایش بنبادی که میتواند قدم بسیار بسیار بزرگی برای آینده علوم مخابراتی، نظارتی ، هواشناسی ، ودر حالت بدبینانه ساخت وبومی سازی تکنولژی موشکهای بالستیک، را به مشکلات طبیعی وغیر طبیعی کشور تعمیم دهیم ازطرفی بیرون رفتن آنهمه پولهای اختلاس (بدون بازگشت) را ندیده بگیریم وگیر بدیم به یک وزیری که تمام دنیا علیه وزارتخانه اش هستند بی انصاف اگر قرار است هدر برود بگذار در این جور پروژه ها هدر برود. کمی انصاف داشته باشیم ارسال ماهواره با موشکی که خودمان ساخته باشیم آنهم تا ارتفاع بالای پانصد کیلومتر خودش نوعی ارزش است حتی اگر که تکه تکه هم بشود (که البته معلوم نیست علت اصلی آن چه باشد)
میتوانم مخالفت با جمهوری اسلامی وسپاه پاسداران را درک کنم وبفهمم ، میتوانم براندازی نظام معیوبی که تمامیت خواه ودیکتاتوری باشد را بفهمم ، چیزی که از فهم آن عاجزم این است که پیشرفت ویا حداقل تلاش برای پیشرفت در علوم وتکنولوژیهایی که بسیار ضروری هستند وآینده کشورها را میتوانند تغییر بدهند مانند همین ماهواره وموشک بالستیک وحتی فناوری هسته ای ، چرا باید همزمان با کشورهایی که همواره منابع ایران را به ناحق از آن خود میدانند که میشود آنها را دشمن هم خواند منتقدین ایرانی ، مخالفان ایرانی وحتی براندازان رژیم هم به ناحق این عمل ارسال ماهواره را بکوبند درحالی که دلیل منطقی برای مخالفت با آن ندارندو دلایلشان حتی قابل بحث نیست، مثلا چه ربطی بین بودجه تحقیقاتی وزارت ارتباطات وبی خانمان شدن مردم سیستان ازسیل هست ؟ اگر مجموعه حاکمیت یا دولت ناکارآمد وفاسد هستند چه دخلی به کار یک گروه محقق ومهندس ودانشمند داره؟ اگر روزی روزگاری سپاه بخواهد از موشک بالستیک برای جنگ استفاده بکند، این به آن معنی است که نباید دانشمندان کشور موشک ماهواره بر بسازند؟ اصلا کاری ندارم که در جنگ کشورهای اروپا ویا آمریکا تا چه اندازه از جنگ افزارهای کشتار جمعی واتمی استفاده کردند وپیشتازند، سپاه یا هر ارتش دیگری حق دارد در جنگ از ظرفیت های کشور استفاده کند، اینکه سپاه را تروریست خوانده اند یا من مخالف سیستم غیر قابل کنترل آن هستم نباید چشم وجدان من را ببندد وهردستاوردی را نادیده بگیرم ، مشکل اینجاست اپوزسیون ومخالفان ناکارآمدی خود را نادیده میگیرند چون آنها هستند که منفعل وبی خاصیت شده اند ونمیتوانند سازوکاری درست را برای اصلاح آنچه که آنها سیاست معیوب وفاسد میخوانند ارائه دهند وهرکدام سازی میزنند که خود باور ندارند ، از این روست که فقط به حرفیدن وحرفیدن وانتقاد کردن وهمخوابگی با خاطرات گذشته خود ورژیمی که ۴۱ سال است رفته می پردازند ، وفقط در صف رقیبان ملت ایران رژه میروند. من یک ایرانی معمولی مانند ۸۰ درصد ملت هستم و حکومت فاشیستها را قبول ندارم اما از اپوزسیون منفعل ومفتخور وبی حرکت وپیرشده هم متنفرم .
در آخر : از زیتون بسیار سپاسگذارم که مقالات ونوشته های اساتید صاحب نظر را در معرض دید واستفاده همگان میگذارد یکی از جاهایی که میشودیاد گرفت زیتون است… خدا قوت ودستمریزاد”
مثل دیگر اقدامات نظام مقدس. ما نمیدانیم و هیچ وقت نخواهیم دانست که آیا پرتاب برای مأموریت تحقیقاتی بوده، و ، یا اهداف نظامی
دیدگاه‌ها بسته‌اند.