از شورای نگهبان تا کوروش

زیتون ـ سولماز ایکدر: روز جمعه انتخابات مجلس یازدهم برگزار خواهد شد؛ انتخاباتی که حاکمیت بر روی سرمایه‌گذاری وسیعی کرده است. از یک سو شورای نگهبان بسیار گسترده‌تر از پیش صلاحیت داوطلبان را رد کرد٬ از سوی دیگر رهبر جمهوری اسلامی طی سلسله سخنرانی‌هایی به تشریح مجلس مورد نظرش پرداخت تا این بار مجلس «مدنظر آقا» شکل بگیرد.

همزمان نامزدهای انتخابات میان دوره‌ای مجلس خبرگان رهبری نیز چنان توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شدند که در بعضی شهرها فقط یک کاندید باقی مانده و در باقی جاها هم رقابت تنها بین معتمدین نظام صورت می‌گیرد.

چنانچه از شواهد پیداست این دو مجلس طی سال‌های‌ پیش رو وظایف مهمی بر دوش خواهند داشت. مجلس شورای اسلامی باید در بدو تشکیل حداقل تکلیف دو پرونده مهم اف‌ای‌تی‌اف و برجام و احتمالا «حضور منطقه‌ای جمهوری اسلامی» را مشخص کند٬ همچنین هر دو مجلس ممکن است با مسئله تعیین جانشین رهبری مواجه شوند.

با توجه به شرایط پیش روی کشور طبیعی است که انتخابات مجلس یازدهم و مجلس خبرگان٬ برای نظام تبدیل به انتخاباتی «حیثیتی» بشود. تا جایی که رهبر جمهوری اسلامی از حامیانش دعوت کند «لیستی» رای بدهند. او هفتم اسفند ماه گفته بود: «ممکن است بعضی آدمها را نشناسیم؛ من به لیست‌ آدمهای متدین، مؤمن و انقلابی‌ اعتماد می‌کنم و رای می‌دهم.»

مجلس شورای اسلامی باید در بدو تشکیل حداقل تکلیف دو پرونده مهم اف‌ای‌تی‌اف و برجام و احتمالا «حضور منطقه‌ای جمهوری اسلامی» را مشخص کند٬ همچنین هر دو مجلس ممکن است با مسئله تعیین جانشین رهبری مواجه شوند.

مجلس تراز آیت‌الله خامنه‌ای

رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله علی خامنه‌ای، روز سه شنبه طی آخرین سخنرانی مربوط به انتخابات در تهران، انتخابات را «جهاد عمومی» نامید و از مردم خواست «در انتخاب نمایندگان، بسیار مراقبت کنند» چرا که برخی نمایندگان مجلس «نوکر و کلفت آمریکا و دشمنان ایران» شده‌اند.

آیت‌الله علی خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنرانی‌اش به ضرورت تشکیل «مجلسی قوی» اشاره کرد که «در مقابل توطئه‌های دشمن، با وضع قوانین لازم، با هدایت دولت‌ها به سمت مطلوب، بتواند کشور را مصونیت ببخشد.»

این اولین بار نیست که رهبر جمهوری اسلامی در مورد «مجلس مد نظرش» سخن می‌گوید. رهبر جمهوری اسلامی پیش از این نیز بارها در خصوص «مجلس طراز» مد نظرش سخن گفته بود.

او سال ۹۶ مدعی شده بود مردم مجلسی می‌خواند که «مجلس متدیّن، مجلس متعهّد، مجلس شجاع، مجلس فریب‌نخور که فریب ترفند دشمن را نخورد؛ مجلسی که به عزّت ملّی و استقلال ملّی اهمّیّت بدهد و عزّت ملّی را پایمال نکند، استقلال ملّی را پایمال نکند؛ بِایستد در مقابل طمع‌ورزی و زیاده‌خواهی استکبار، در مقابل طمع‌ورزی قدرتهایی که دستشان از ایران کوتاه شده و دارند تلاش میکنند که دوباره برگردند و زمام قدرت را در این کشور در دست بگیرند؛ این‌جور مجلسی.»

پس از آن نیز گفته بود: «یک مجلس صالح و سالم و قوی می‌تواند بر عملکرد همه‌ی دستگاه‌های کشور اثر بگذارد.»

رهبر جمهوری اسلامی طی یک سخنرانی دیگر گفته بود: «اگر چنانچه مجلس به دنبال رفاه مردم، عدالت اجتماعی، گشایش اقتصادی، به دنبال پیشرفت علم، پیشرفت فنّاوری، به دنبال عزّت ملّی و استقلال ملّت باشد، ریل‌گذاری او به سمت این هدفها خواهد بود؛ اگر مجلس مرعوب غرب باشد، مرعوب آمریکا باشد، دنبال حاکمیّت جریان اشرافی‌گری باشد، ریل‌گذاری او در این جهتها خواهد بود؛ کشور را بدبخت خواهند کرد. اهمّیّت مجلس اینها است؛ اینها چیز کمی است؟ اهمیت مجلس همان‌طور که امام فرمودند به این است که در رأس امور است.»

شورای نگهبان طی فرآیند بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس تقریبا تمامی صداهای متفاوت را حذف کرد تا در نهایت رقابت تنها بین «جوانان مومن و انقلابی» و «وفادارن به نظام» شکل بگیرد.

از سوی دیگری آیت‌الله خامنه‌ای طی سال‌ها اخیر بارها بر لزوم حضور «جوانان انقلابی» در صحنه نیز تاکید کرده است.

جوانانی که به گفته رهبر جمهوری اسلامی«به دلیل آرمان‌گراتر و فعال‌تربودن» میدان‌داران «چهل سال دوم انقلاب» هستند و «باید کار را به دست بگیرند.» او طی سخنرانی در سال گذشته تاکید کرده بود: «مجموع آحاد ملّت و کشور مأموریّت دارند انقلابشان را حفظ کنند؛ این وظیفه‌ی همه‌ی ما است؛ امّا جوان پیش‌ران است، موتور حرکت است.»

شورای نگهبان منصوب رهبری نیز برای تشکیل همین مجلس طراز است که چنین دست به قلع و قمع هر گونه اندیشه مخالفی زده است. شورای نگهبان طی فرآیند بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس تقریبا تمامی صداهای متفاوت را حذف کرد تا در نهایت رقابت تنها بین «جوانان مومن و انقلابی» و «وفادارن به نظام» شکل بگیرد.

انتخابات کم رمق

شورای نگهبان برای انتخابات مجلس یازدهم بیش از نیمی از نامزدهای انتخابات را رد صلاحیت کرد.

بر اساس گزارش‌های رسمی، حدود ۱۴ هزار نفر برای تصاحب ۲۹۰ کرسی‌ مجلس ثبت‌نام کرده بودند که تنها صلاحیت شش هزار و ۸۵۰ نفر از سوی شورای نگهبان تایید شده است.

بسیاری از چهره‌های اصلاح‌طلب و حتی سنتی‌ها از جمله یک سوم نمایندگان فعلی مجلس از طرف شورای نگهبان رد صلاحیت شده‌اند.

شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان پیش از این از رد صلاحیت ۹۰ درصد نامزدهای خود در انتخابات مجلس خبر داده و گفته بود برای انتخابات مجلس یازدهم در حوزه انتخابیه تهران فهرست نمی‌دهد.

وب‌سایت سحام‌نیوز، نزدیک به مهدی کروبی، اعلام کرد که شورای نگهبان رکورد رد صلاحیت‌ها در ادوار گوناگون را شکسته است. بنا به اعلام سحام‌نیوز، مقایسه آمار نمایندگان ردصلاحیت شده مجلس نهم و دهم حکایت از افزایش نزدیک به سه‌برابری ردصلاحیت‌شدگان دارد.

اما رد صلاحیت‌های گسترده٬ حتی عدم شرکت برخی از اصلاح طلبان در انتخابات نمی‌تواند تنها دلیل کم رمق بودن انتخابات پیش رو باشد.

بخش وسیعی از مردم متاثر از سرکوب وسیع معترضین آبان ماه و مجموعه واکنش‌های نظام پس از سرنگونی هواپیمای مسافربری اکراینی قصد شرکت در انتخابات را نداشتند.

از سوی دیگر سیاست‌های کلان نظام٬ زیر نظر آیت‌الله خامنه‌ای٬ چنان مجلس را از هویت خالی کرده و دست و پای آن را بسته است که دیگر تفاوت چندانی ندارد چه کسی وارد آن بشود.

تحریم آخرین برگ ملت

با تغییر قانون انتخابات مجلس در سال ۹۵ میزان رای لازم برای ورود هر نامزد به انتخابات حداقل ۲۰ درصد از کل آرا است؛ تا پیش از آن کسب حداقل ۲۵ درصد آرا لازم بود.

با توجه به این قانون تعداد افراد شرکت کننده در انتخابات چندان حائز اهمیت نیست٬ کافی است چند صف رای در حدی شلوغ شود که بتوان از آن تصویری از «حماسه مشارکت» مردم در انتخابات گرفت و نماینده‌های دلخواه را به مجلس فرستاد.

از سوی دیگر برگزارکنندگان انتخابات نشان دادند که دست کاری در آمار برای ایشان کار سختی نیست٬ نه فقط در انتخابات مجلس که حتی برای انتخابات ریاست جمهوری. تا جایی که سخنگوی شورای نگهبان در گفتگوی خبری روز چهارشنبه‌اش (دو روز پیش از انتخابات) رسما اعلام کرد که مشارکت انتخاباتی زیر پنجاه درصد نخواهد بود.

این آمار در حالی اعلام شد که چندین مرکز نظرسنجی از جمله موسسه مطالعات و ‏تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران اعلام کردند بر اساس نظرسنجی‌های ایشان میزان مشارکت در انتخابات مجلس در شهر تهران تنها ۲۴ درصد است.

با این حال نهادهای رسمی به منظور تبلیغ برای شرکت در انتخابات حتی دست به دامن کوروش نیز شده‌اند و از نقاشی‌های او برای تحریک حس ملی‌گرایی مردم در بنرهای تبلیغاتی استفاده می‌کنند.

رهبر جمهوری اسلامی هم در سخنرانی روز سه‌شنبه‌اش دوباره تاکید کرد که «با ملاحظه‌ همه‌ جوانب» شرکت در انتخابات «صرفا یک وظیفه‌ی ملی و انقلابی نیست؛ وظیفه‌ شرعی است.»

رهبر جمهوری اسلامی رای دادن را «جشن ملی» و «حق مدنی» نامید و شرکت در انتخابات دوم اسفند ماه را یک جهاد عمومی و «مایه آبروی نظام اسلامی» خواند و گفت : «دوست و دشمن چشم دوخته اند به این انتخابات، به ویژه دوستانی که به گفته‌آیت الله خامنه‌ای نسبت به نرخ مشارکت مردم در انتخابات دوم اسفند ماه ابراز نگرانی می‌کنند.

او اضافه کرد : «دوستان ما در اطراف دنیا با نگرانی نگاه می کنند تا ببینند انتخابات مجلس چه خواهد شد.» رهبر جمهوری اسلامی سپس افزود: «هر وقت پیغامی به یک مجموعه ای از دوستان می دهم به آنان اطمینان می دهم هیچ نگران نباشید٬ملت ایران بلد است چه کار بکند و دارد می کند کار خودش را.»

آیت‌الله خامنه‌ای ۱۶ بهمن ماه نیز گفته بود «حتی اگر کسی از او خوشش نمی‌آید اگر ایران را دوست دارد، باید به پای صندوق رأی بیاید.»

تجربه نشان داده است که در ایران حتی «تحریم انتخابات» هم نمی‌تواند تاثیر چندانی بر نتیجه آن بگذارد٬ حاکمیت با تغییر آمار اعلامیِ میزان مشارکت٬ می‌تواند میزان آن را بارها بیشتر از میزان واقعی اعلام کنند و به اصطلاح تحریم‌کنندگان نه تنها شمرده نمی‌شوند که حتی در شمار رای‌‌دادگان جمع زده می‌شوند.

میزان پایین مشارکت در انتخابات هم از سوی مردم و هم حاکمیت قابل پیش‌بینی است و نظرسنجی‌ها نیز آن را تایید می‌کند. اما، عدم مشارکت مردم در انتخابات آخرین حلقه‌های وصل بین همان قشری که تا پیش از این کج دار و مریز رای می‌دادند و حاکمیت را قطع خواهد کرد و کسانی که در انتخابات شرکت نکرده‌اند٬‌ دیگر خود را در نحوی اداره کشور سهیم نمی‌بینند و در صورت شنیده نشدن صدای تحریمشان ممکن است به سمت روش‌های جایگزین از جمله روش‌های قهری بروند.

از همین روست که نظام به‌رغم همه آنچه پیش آمده سعی دارد مردم را به حضور پای صندوق‌های رای بکشاند.