زیتون- آرش بهمنی: چند روز پس از انتشار رده‌بندی جهانی آزادی مطبوعات از سوی سازمان گزارشگران بدون مرز و صعود چهار پله‌ای ایران در آن،خبر صدور حکم ۲۲ سال زندان برای سه روزنامه‌نگار واکنش‌های مختلفی را برانگیخت. سازمان گزارش‌گران بدون مرز در اطاعیه‌ای صدور این حکم را «قاطعانه» محکوم کرد. رضا معینی، مسئول بخش ایران و افغانستان این سازمان به «زیتون» گفت که گرچه در مقایسه با دولت پیشین، وضعیت آزادی بیان در دولت روحانی بهتر شده، اما در یک نگاه کلی تغییر محسوسی در این زمینه رخ نداده است.

محمود علیزاده طباطبایی، وکیل دادگستری، روز دوشنبه، در گفت‌وگویی خبر از صدور حکم روزنامه‌نگارانی داد که آبان ماه گذشته بازداشت شده بودند. به گفته علیزاده دادگاه آفرین چیت‌ساز، ستون‌نویس روزنامه ایران، احسان مازندرانی، مدیرمسئول روزنامه فرهیختگان و احسان (سامان) صفرزایی، نویسنده مجله اندیشه پویا و وب‌سایت تاریخ ایرانی را به ترتیب به ده، هفت و پنج سال زندان محکوم کرد.

صدور این احکام انتقادهایی را متوجه دولت روحانی کرده است. برخی بر این باورند که با توجه به وعده‌های روحانی در زمان انتخابات و مسئولیت وی به عنوان مجری قانون اساسی، انتظار می‌رود که رئیس دولت یازدهم مقابل چنین احکامی موضع‌گیری کند. بخشی از حامیان روحانی معتقدند که با توجه به مساله تفکیک قوا و استقلال قوه قضاییه نمی‌‌توان جنین انتظاری از رئیس‌‌جمهوری داشت. رضا معینی، مسئول بخش ایران و افغانستان سازمان گزارش‌گران بدون مرز، با اشاره به وعده‌های روحانی در زمان انتخابات، به زیتون گفت: «آیا دولت‌ اقای روحانی زمانی که وعده آزادی روزنامه‌نگاران را می‌داد، نمی‌دانست تفکیک قوا وجود دارد؟»

علاوه بر این سه روزنامه‌نگار، داوود اسدی نیز بازداشت و به پنج سال زندان محکوم شده. اعضای خانواده او گفته‌اند که داوود اسدی هیچ‌گونه فعالیت سیاسی یا رسانه‌ای نداشته و احتمالا تنها به دلیل نسبت خانوادگی با «هوشنگ اسدی»، از اعضای تیم مدیریت وب‌سایت روز آن‌لاین، بازداشت و به پنج سال زندان محکوم شده.

سوال از قوه‌قضاییه به معنی نقض تفکیک قوا نیست

به گفته معینی در زمان روی کار آمدن دولت روحانی و با توجه به وعده‌های انتخاباتی، انتظار می‌رفت که وضعیت آزادی بیان در ایران بهتر باشد، اما «ما در صد روز نخست دولت آقای روحانی در بیلانی که منتشر و بر این وعده تحقق نیافته تاکید کردیم، اما متاسفانه تا امروز تغییر آن‌چنانی صورت نگرفته». به گفت معینی این تغییر باید در ظرف زمانی خودش دیده شود: «بدون شک نسبت به دوره آقای احمدی‌نژاد شرایط بهتری است. در واقع برای جمعی از روزنامه‌‌نگاران که به دولت یا بخش‌هایی از حاکمیت نزدیکند و یا روزنامه‌نگاران اصول‌‌گرا، شرایط بهتری برای کار فراهم شده».

چیت‌ساز، صفرزایی و مازندرانی به همراه عیسی سحرخیز آبان ماه گذشته و در چهارچوب پروژه مبارزه با «نفوذ» بازداشت شده بودند. سازمان اطلاعات سپاه پاسداران پس از این بازداشت‌ها، در اطلاعیه‌ای نوشت که بازداشت این افراد پس از «ماه‌ها رصد مستمر اطلاعاتی و اشراف همه جانبه به ابعاد فعالیت‌های این شبکه انجام شده است».

حسن روحانی چند روز پس از بازداشت این روزنامه‌نگاران و اطلاعیه سپاه پاسداران، در جلسه هیات دولت گفته بود که تلویحا به انتقاد از این بازداشت‌ها پرداخته و گفته بود: «بیخودی نرویم یک نفر دو نفر را از این‌جا و آن‌جا به بهانه‌ای بگیریم، پرونده‌سازی بکنیم، بعد بیاییم این پرونده را بزرگ بکنیم در کشور، بعد بگوییم این خط، خط نفوذ است، این جریان، جریان نفوذ است». علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، نیز پس از بازداشت این روزنامه‌‌نگاران در یک برنامه تلویزیونی گفته بود که دستگیری‌ها «با قصد تسویه حساب سیاسی بوده و بزرگ نمایی» صورت گرفته.

معینی بر این عقیده است که حسن روحانی چه در مقام مسئول اجرای قانون اساسی، چه به عنوان یکی از مسئولان جمهوری‌اسلامی در سه دهه اخیر و چه به عنوان کسی که در مقابل رای مردم مسئولیت دارد، باید به این مساله واکنش نشان دهد و مساله تفکیک قوا نیز مانعی برای این مساله نیست: «ایشان به عنوان شهروند می‌توانند وقتی آفرین چیت‌ساز برای ماه‌ها ناپدید می‌شود، بپرسند افرین چیت‌ساز کجاست. می‌توانند بپرسند که چرا احسان مازندرانی بازداشت شده. می‌توانند بپرسند که آقای سحرخیز با وضعیت بیماری که دارند، چرا باید زندانی باشند. فکر نمی‌کنم این سوال‌ها مشکلی در رابطه با تفکیک قوا به وجود بیاورد».

سازمان گزارشگرن بدون مرز هفته پیش اقدام به انتشار رده‌بندی جهانی آزادی مطبوعات کرده بود. در این جدول، ایران با چهار پله صعود در مقایسه با سال گذشته، به رتبه ۱۶۹ از ۱۸۰ کشور جهان رسید. این سازمان در اطلاعیه اخیر خود در اعتراض به صدور حکم برای روزنامه‌نگاران زندانی نوشت: «ایران با ۲۳ روزنامه‌نگار و شهروند خبرنگار زندانی یکی از پنج زندان بزرگ جهان برای فعالان رسانه‌ای است».