کرونا و بی‌نظمی نوین جهانی

در هزاره سوم اتفاقات ریز و درشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جهان رخ داد. جنگ آمریکا و عراق، حمله به برجهای دوقلو در یازده سپتامبر، ظهور طالبان و القاعده، بروز بحران های اقتصادی در کشور های آمریکای جنوبی، رخداد بهار عربی، ظهور داعش و چندین مورد دیگر؛ شواهدِ بسیار نشان داد که هیچ کدام از این موارد قادر نبودند ریتم و قواعد حاکم بر جهان را به اندازه پدیده کرونا به مخاطره بیندازد.

بی نظمی نوین جهانی که خود گونه ای از در هم شکستن عرف ها، تابوها و غیر ممکن ها شکل گرفته است تحت تاثیر سرعت انتشار و نفوذ امپراطوری کرونا ویروس است. این پدیده نوظهور که قدرتمندتر از هر امپراطور سیاسی دیگر که تاکنون جهان به خود دیده بود، خود را نشان داد.

کرونا توانست ظرف کمتر از دوماه چنان رعب و وحشتی در دل گروه کثیری از مردم جهان بیندازد که داعش، القاعده و خیلی از دیکتاتوری های بزرگ و بی رحم هرگز نتوانستند و شاید هنوز هم در دستیابی به این امر ناکامند و آرزوی این چنین کشور گشایی را دارند.

صرف نظر از ماهیت و چگونگی بروز کرونا ویروس (حاصل کاشت آزمایشگاهی و یا یک پدیده بیولوژیکی غیر طبیعی) با هدف و به منظور ناتوان کردن بعضی از کشورها در جهان! این ویروس توانست نظم و نظام جهانی را مختل کند و به نظر می رسد هنوز هم قویتر از منطق و ساز و کار جهانی شدن و نظام نوین سرمایه داری است و به پیشروی و گسترش سریع خود ادامه می دهد.

حال به نظر می رسد با ظهور کرونا می توان مبدا تاریخ جدیدی را شاهد باشیم، یعنی جهان پیش از کرونا و جهان پس از کرونا!

در جهان کرونایی، قدرت پدافند های غیر عامل کشورها، سرمایه های اقتصادی و اجتماعی، علم و دانش، زیر ساخت های علمی و تجهیزات، امکانات پزشکی و دهها مورد دیگر آزمون می شوند و آمادگی آنها در برابر بحران های مختلف مورد محک و سنجش قرار می گیرد.

جهان کرونایی دیگر نه تنها سکانسی از یک فیلم هالیودی نیست بلکه واقعیتی است که می شود در آینده نه چندان دور از آن فیلم مهیجی تهیه نمود.

رسانه نیز در جهان کرونایی وضعیت خاصی پیدا می کند چرا که رسانه هم در تیررس و مواجهه با بحران، نقش تعیین کننده دارد. کماکان آموزش دهی و اطلاع رسانی و آگاهی بخشی از مهمترین وظایف اوست و این رسانه است که در صدد کمک به رفع و دفع بحران می پردازد.

در جهان کرونایی این رسانه های آلترناتیو هستند که نقش تکمیلی و گسترده نسبت به رسانه های قدیمی و رسمی بر عهده می گیرند. نقشی که هدفش بیان واقعیت و عمق فاجعه، پرده برداری از سکوتها، سرپوش ها و سانسورهای رسانه رسمی را دارد.

رسانه رسمی ای که قصد دارد نشان دهد همه چیز آرام و تحت کنترل ماست و ما همچنان قدرتمند هستیم.
در این میان امر اخلاقی مغفول نمی ماند و خود را در جهان کرونایی در دو وجه نمایان می سازد
اخلاق احساسی و صوری.

اخلاق احساسی، جنبه های همدلانه، همکاری و همیاری، کمک های داوطلبانه و تلاش برای رهایی انسان از درگیری های دردآور را هدف می گیرد و درپی تلاش رفع دغدغه های جمعی است. در این رویکرد اخلاقی جمع مهم است. چرا که اگر فرد و یا جمع مبتلا به کرونا شوند این امر اخلاقی است که ملزم می کند تا افراد به وظایف خود عمل کنند، این افراد خود را قرنطینه میکنند تا بیماری گسترده تر نشود. مصداق این اخلاق را می توان در روحیات کارکنان کادر درمانی ملاحظه کرد که آنها داوطلبانه علاوه بر شیفت های کاری خود در خط مقدم مقابله با ویروس قدم بر می دارند، یا صاحبان کسب و کار نیز از دیگر گروه های داوطلب که خودخواسته بنا به رکود بازار از مستاجر خود اجاره ای مطالبه نمی کنند.

اما نوع دیگر در اخلاق صوری هویدا است. در این وجه، اخلاق دیگر جمعی نیست بلکه سودجویانه و منفعت طلبی هدف می شود. جمع مهم نیست و آنچه مهم است نجات خود، احتکار، سود جویی و فردیت گرایی است که بسیار غوغا می کند.

در این فرض اگر فرد یا افراد مبتلا به کرونا شوند به احتمال زیاد در صدد انتشار آن خواهند بود.
این رفتار مختل کننده نظم را می توان در افراد محتکر لوازم بهداشتی و پزشکی، تولید کننده محصولات ضد عفونی، تولید کننده محصولات تقلبی بهداشتی که جان و مال مردم را به خطر انداختند ملاحظه نمود.
در واقع الزام به امر اخلاقی دیده نمی شود.

درجهان پیشا کرونایی که تجربه زیسته همه ما در آن نمود داشت، دنیای مدرن و عقلانی که برای رسیدن به هدف از هر ابزاری استفاده می شد، دنیا با گونه های مختلف اخلاق سنتی، دینی و شعائر مذهبی یا اخلاق حسابگرانه تفسیر می شد ما هم از آن بهره می بردیم.

در جهان پیش از کرونا با خطر مواجه بودیم اما در جهان کرونایی هر برخوردی یک نوع ریسک (ریسک در تعامل های رودرو با اجتماع، ریسک در بازار، ریسک در خروج از خانه و …) برایمان محسوب می شود.
جهان پسا کرونای دیگر به مانند جهان قبل نخواهد بود، بنظر می رسد جهان پسا کرونایی از یک سو تضعیف کننده ارتجاع و عصر مخاطره باشد و از سوی دیگر توسعه تعاملات شبکه ای و مجازی (جهت دوری از برخوردهای رودرو) باشد!!

باید منتظر ماند و دید که عصر پسا کرونا اخلاقیات، رسانه، سیاست، اقتصاد و… در چه شکل و نوعی ظهور و نمود پیدا خواهد کرد!

منبع: کانال تلکرام نویسنده