ای سال برنگردی

زیتون– «سالی که گذشت سال بد بود»، متاسفانه این تیتر گزارش آخر سال گذشته بود! تیترمان نباید تکراری باشد؛ «هر سال می‌گیم دریغ از پارسال»..

سال ۱۳۹۸ ساعاتی دیگر به پایان می‌رسد؛ سالی  که برای ایرانیان نه یک سال عادی که سال بلا بود؛ سالی که بی‌صبرانه در انتظارِ به پایان رسیدن آن هستیم، ۳۶۵ روزی که از آن با عناوین و صفات متفاوتی یاد می‌شود، سال بلوا، سال نحس، سال شوم، سال غم و از دست دادن و …

سال ۹۸ میزبان اتفاقات بسیار تلخ و سهمگینی برای مردم ایران بود.

اتفاقات ناگواری که از بهار و همزمان با نخستین روزهای فروردین آغاز شد و دامنه آن تا به امروز که واپسین روز اسفند است ادامه دارد و بخش زیادی از کشور را در سوگ و بهت و غم و ناباوری فروبرد.

بلا در سال ۹۸ از همان روزهای اول فروردین آغاز شد.

سیل فروردین ۹۸ در شهرهای شمالی، جنوبی و غرب کشور بیش از ۶۰ کشته و ۵۰۰ مصدوم برجای گذاشت، هزاران نفر را آواره کرد و میلیاردها تومان خسارت به بار آورد.

سیلی که حداقل در ۴۰ سال گذشته بی‌سابقه بود و تصاویر و فیلم‌هایی که از آن در فضای مجازی منتشر شد نشان داد تا چه اندازه به دلیل اشتباهاتی چون عدم پیش‌بینی های صحیح، جدی نگرفتن اخطارهای کارشناسان، جاده‌سازی در مسیل رودخانه، باز نکردن به موقع دریچه سدها و … فاجعه بار بوده است.

مدیرانی که سر پست‌هایشان حاضر نبودند٬ مسئولینی که حاضر به پذیرش مسئولیت نبودند.

این سیل که ابعاد آن بسیار گسترده و برای چند هفته مداوم نیز ادامه داشت، نشان داد کشور با بحران عمیق مدیریتی مواجه است و در زمینه‌های مختلف چون بهداشت، امدادرسانی، هواشناسی، تحلیل داده و … ضعف جدی وجود دارد. کشور فاقد مجموعه مدیریتی واحد، قاطع، پرنفوذ و آشنا به شرایط بحران است و خلاصه بیدی هستیم که با یک باد، حسابی می‌لرزیم.

سال به نیمه نرسیده بود که جنگل‌های شمال، ارسباران در آذربایجان شرقی و زاگرس در آتش سوختند. تنها در طی چندروز سوختن جنگل‌های ارسباران ۳۰۰ هکتار از جنگل‌های ارسباران سوخت.

ارسباران یا قره‌داغ منطقه کوهستانی جنگلی وسیع و متنوعی است در شمال استان آذربایجان شرقی ایران که به دلیل تنوع گونه های گیاهی و جانوری بخشی از آن در سال ۱۹۷۶ به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره، معرفی شد.

ذخیره‌گاه زیست کره، مناطق حفاظت‌شده طبیعی-زیستی بین‌المللی هستند که نیاز به حفاظت خاص دارند؛ اما بخش وسیعی از این جنگل در آتش سوخت.

در این مورد نیز فقدان مدیریت بحران٬ مسئولین قاطع و «کاربلد» آشکار بود. بعد از چهار روز از آغاز آتش سوزی در یکی از مهمترین جنگل‌های ایران تازه تنها سه هلیکوپتر برای اطفای حریق به آذربایجان شرقی فرستاده شد.

سحر٬ دختر آبی٬ چند روز مانده به پایان شهریور سال ۹۸ خود را به آتش کشید.

زن جوانی که در اعتراض به روند رسیدگی قضایی پرونده‌اش مقابل دادسرا با بنزین خودش را به آتش کشیده بود، درگذشت.

سحر خدایاری در جریان تلاش برای ورود به ورزشگاه آزادی به منظور تماشای مسابقه فوتبال٬ دستگیر شد و در اعتراض به روند رسیدگی قضایی پرونده‌اش مقابل دادسرا با بنزین خودش را به آتش کشیده بود، با ۹۰ درصد سوختگی در بیمارستان بستری شد.

خواهر این دختر ۲۹ ساله نیز در تایید این موضوع به رکنا گفته بود: «خواهرم اسفندماه ۹۷ برای دیدن بازی استقلال و العین به ورزشگاه آزادی می‌رود که هنگام ورود خواهرم به ورزشگاه ماموران متوجه می‌شوند و وقتی خواهرم مقاومت می‌کند بازداشتش می‌کنند.»

پس از آن موجی از اعتراض ایران را فراگرفت تا جایی که پای فدراسیون بین المللی فوتبال نیز به میان کشیده شد و نهایت یکی از معدود اتفاقات خوب سال رقم خورد؛ زنان برای اولین بار پس از انقلاب موفق شدند در شرایطی خاص تماشاچی یک رقابت بین المللی فوتبال باشند.

پس از اعلام افزایش قیمت بنزین در روز جمعه ۲۴ آبان، ده‌ها شهر ایران شاهد اعتراضات گسترده بود.

اعتراضاتی که با سرکوبی وسیع همراه بود.

اعتراض‌های آبان ماه سال ۹۸ به گفته مقام‌های دولتی، در بیش از ۵۰۰ نقطه کشور، در ۲۷ استان، رخ داد و تنها شهر تهران شاهد بروز اعتراضات در ۱۰۰ نقطه از شهر بود. به نوشته رویترز در طی اعتراضات آبان ماه ایران ۱۵۰۰ تن کشته شدند.

آن زمان عبدالرضا رحمانی فضلی٬ وزیر کشور٬ در جلسه‌ای با نمایندگان مجلس تایید کرده است که مستقیما به سر معترضان آبان ماه شلیک شده است.

تا به امروز تعداد رسمی کشته شدگان آبان ماه از سوی مقامات ایران اعلام نشده است.

تنها یک ماه و نیم پس از اعتراضات آبان ماه٬ مصطفی کواکبیان نماینده مجلس، خبر از آن داده بود که کمیسیون امنیت ملی مجلس اعلام کرده ۱۷۰ نفر در جریان اعتراضات کشته شده‌اند.

پیش از آن نیز جلال میرزایی٬ نماینده مجلس و عضو فراکسیون امید خبر از آن داده بود که نیروی انتظامی مسئولیت کشتن تعدادی از معترضان آبان را پذیرفته است.

او در این رابطه افزوده بود: «امسئولیت تعدادی از کشته‌شدگان را نیروی انتظامی پذیرفته است در این باره نیاز داریم گزارشی شفافی از تعداد کشته‌ها و نحوه کشته شدن‌شان ارائه شود.»

یکی از سیاه‌ترین و پر ابهام‌ترین نقاط سرکوب آبان ماه٬‌ کشتار تعداد زیادی از معترضان در نیزارهای ماهشهر بود.

شورای امنیت کشور که ریاست آن با وزیر کشور است از عصر ۲۵ آبان امسال دسترسی به اینترنت را قطع کرده است تا از آنچه که «هماهنگی بین معترضان» خوانده، جلوگیری کند.

در پی این تصمیم اینترنت بین‌المللی از دسترس کاربران خارج شد و تنها شبکه ملی اطلاعات قابل دسترس بود. محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات ایران، به دلیل قطعی اینترنت از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شد.

طبق گزارش نت بلاکس، میزان دسترسی اینترنت در ایران در اوج قطعی‌ها به ۴ درصد کاهش یافته‌بود. محدودیت‌زدایی از اینترنت از پنج‌شنبه ۳۰ آبان با دسترسی دادن به برخی دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و ادارات آغاز شد و به مرور به کاربران خانگی تعمیم یافت. در ۲ آذر گزارش‌شد که تعدادی از کاربران خانگی به اینترنت دسترسی یافته‌اند و نت بلاکس هم میزان دسترسی به اینترنت را ۶۴٪ گزارش کرد.

پس از آن بود که به مرور تصاویر و اخبار سرکوب گسترده معترضین در فضای اینترنت منتشر شد.

ساعت شش و بیست دقیقه روز ۱۸ دی ماه امسال پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی مسافربری بین‌المللی اوکراین هدف شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران  قرار گرفته و ساقط شد.

در مجموع سه فیلم متفاوت از لحظه برخورد موشک با این هواپیمای مسافربری و صحنه سقوط آن در شبکه‌های مجازی منتشر شد.

اکانتی که اولین فیلم را منتشر کرده بود٬ چند ساعت پس از انتشار آن فیلم که کامل‌ترین فیلم منتشر شده نیز بود٬ از شبکه اجتماعی توییتر حذف شد.

ایران ابتدا گزارش‌ها از هدف گرفتن پرواز ۷۵۲ خطوط بین‌المللی اوکراین از تهران به کی یف را تکذیب می‌کرد و یک سخنگوی دولت حتی کشورهای غربی را به «دروغگویی و مشارکت در جنگ روانی» متهم کرد.

در نهایت اما پس از سه روز٬ جمهوری اسلامی پذیرفت که این هواپیما را اسقاط کرده است.

مسئولان جمهوری اسلامی از آن روز تا کنون پافشاری دارند که شلیک به این هواپیما ناخواسته و حاصل از خطای انسانی بوده است.

به رغم این موضوع اما جمهوری اسلامی مراسم تشیع مسافران کشته شده این هواپیما را در دست گرفت و اجازه تشیع و تدفین را به خانواده‌های آنان نداد.

همچنین خانواده برخی از کشته‌شدگان ممنوع الخروج شدند و نتوانستند از ایران خارج شوند.

از سوی دیگر تجمع‌هایی که برای یادبود کشته‌شدگان این حادثه برگزار شده بود٬ با برخود خشن ماموران امنیتی مواجه شد.

ورود کرونا به ایران روز ۲۹ بهمن ماه امسال به صورت رسمی تایید شد٬ ساعتی پش از آن نیز خبر مرگ دو تن از مبتلایان به این بیماری اعلام شد.

هرچند بر اساس شواهد جمهوری اسلامی از مدتها پیش می‌دانست که این بیماری به ایران وارد شده است و به دلیل راهپیمایی ۲۲ بهمن و انتخابات مجلس در دوم اسفند٬ از انتشار خبر آن جلوگیری کرده است.

رویکرد جمهوری اسلامی در زمینه کنترل کرونا تا به امروز آیینه تمام نمای ناکارآمدی است. قرنطینه نکردن شهرها٬ کمبود تجهیزات و مخفی کردن آمار.

طبق آخرین آمار رسمی کرونا در ایران تا امروز هزار و ۲۸۴ نفر قربانی این بیماری شده‌ و معاون بهداشت وزیر بهداشت از شناسایی ۱۰۴۶ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در کشور طی ۲۴ ساعت گذشته خبر داد. اما این تنها نوک کوه یخ است.

تعداد مبتلایان به این بیماری و حتی قربانیان آن به دلیل عدم صداقت نظام٬ در حاله‌ای از ابهام پوشیده است.

خودداری دولت و نظام از اعلام قرنطینه و مقارن شدن با ایام نوروز سبب شده که بخشی از مردم به اقدام به سفر کنند و همین موضوع باعث شد که برخی از مقامات وزارت بهداشت هشدار بدهند که هفته دوم نوروز با موج جدید بیماران مبتلا به این ویروس مواجه خواهیم شد.

یکی از فلکلورهای قدیمی تهرانی٬ شعری است از زبان حاجی فیروز که در بخشی از آن آمده است:

سالی که گذشت سال بد بود
سالی که گذشت سال بد بود
سالی بد و بد زبد بدتر بود
ای سال برنگردی
بری دیگه برنگردی
مردارو اخته کردی!
مردارو اخته کردی
زنارو شلخته کردی
دکونارو تخته کردی
همــرو خسته کردی
ای سال برنگردی بری دیگه برنگردی

هرچند با توجه به بحران اقتصادی حاصل از کرونا و نرخ شیوع این بیماری در ایران٬ در کنار همه ناکارآمدی‌ها و ناملایمات دیگر٬ امید ‌چندانی هم به سال آینده نیز نیست٬ اما ای سال بری دیگه برنگردی…