عراق؛ فشار از بیرون، شکاف از درون

زیتون ـ یلدا امیری: تنش‌ها میان ایران و آمریکا بر سر عراق بالا گرفته است. ایران، عراق را بخشی مهمی از عمق استراتژیک خود می‌داند و آمریکا خواهان خروج ایران نه تنها از عراق بلکه از سایر کشورهای منطقه. تحریم‌های سخت آمریکا هنوز ایران را وادار نکرده به طور کامل از منطقه خارج شود، اگرچه گفته می شود حمایت مالی ایران از گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه کاهش یافته اما هنوز ایران در معادلات کشورهایی چون عراق دخالت دارد.

در یک ماه گذشته، با وجود بحران همه گیر کرونا باز هم تنش‌ها میان آمریکا و شبه نظامیان شیعی وابسته به ایران به‌خصوص کتائب حزب‌الله بالا گرفت. روز ۲۱ اسفند ماه دو نظامی آمریکایی و یک بریتانیایی عضو ائتلاف ضد داعش در حمله موشکی به پایگاه تاجی عراق کشته شدند به فاصله یک روز وزارت دفاع آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد ارتش این کشور به تاسیسات گروه شبه‌نظامی کتائب حزب الله در عراق حمله کرده است.

محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران حملات خمپاره‌ای شبه نظامیان شیعه مورد حمایت تهران در عراق را عکس العمل طبیعی مردم عراق و نیروهای مقاومت آن به قتل قاسم سلیمانی، و ابومهدی المهندس توسط ارتش آمریکا دانست و گفت:«اتفاقاتی که ظرف هفته های اخیر علیه پایگاه های آمریکایی در عراق افتاده عکس العمل طبیعی مردم عراق و نیروهای مقاومت در برابر اقدام شیطانی آنها در ترور شهید سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس فرمانده نیروهای مقاومتی عراق است و هیچ ارتباطی به کشور ما ندارد و آمریکایی بعضا این موضوع را به ما نسبت می دهند که اینها فرافکنی است.»

در همین حال رسانه‌های آمریکایی خبر داده اند که آمریکا آماده حمله به نیروهای شبه‌نظامی شیعی مورد حمایت ایران است.

هفته گذشته روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی اختصاصی نوشته بود که وزارت دفاع آمریکا از نیروهای خود در عراق خواسته برای عملیات علیه نیروهای کتائب حزب‌الله و حشدالشعبی که مورد حمایت ایران هستند، آماده شوند. با این حال طبق گزارش این روزنامه آمریکایی، فرماندهان نظامی آمریکا هشدار داده‌اند ممکن است این موضوع منجر به جنگ با ایران شود.

هفته گذشته روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی اختصاصی نوشته بود که وزارت دفاع آمریکا از نیروهای خود در عراق خواسته برای عملیات علیه نیروهای کتائب حزب الله و حشدالشعبی که مورد حمایت ایران هستند، آماده شوند.

این روزنامه نوشته است که ژنرال رابرت پی. رایت، فرمانده نیروهای آمریکایی در عراق پس از دریافت دستوری برای تهیه نقشه چنین عملیاتی در نامه‌ای به واشنگتن هشدار داد که این طرح ممکن است به جنگ تمام عیار با ایران بینجامد و همچنین به لحاظ لجستیکی، آمریکا باید چند هزار سرباز دیگر را به عراق اعزام کند.

سفر جانشین سلیمانی به بغداد

همزمان با انتشار گزارش‌هایی از سفر اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران به بغداد، پایتخت عراق، دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا گفته است که ایران یا گروه‌های نیابتی تهران در حال برنامه‌ریزی برای حمله به مواضع آمریکا در عراق هستند. دونالد ترامپ در یک پیام تویتری نوشت اگر چنین اتفاقی بیفتد ایران هزینه بسیار سنگینی خواهد پرداخت.

از این سو محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در واکنش به هشدار دونالد ترامپ گفت: ایران هیچ جنگی را آغاز نمی‌کند، اما به آن‌ها که این کار را می‌کنند، درس‌هایی می‌دهد.

عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز هشدار داد که تحرکات نظامی آمریکا در عراق می‌تواند منطقه را به بی‌ثباتی و شرایطی فاجعه‌بار سوق دهد. او این اقدامات را خلاف خواسته رسمی و اعلام شده دولت، پارلمان و مردم عراق خواند.

محمدرضا نقدی معاون هماهنگ کننده سپاه پاسداران در صفحه خود در توییتر نوشت: ماجراجویی قریب‌الوقوع آمریکا موجب خواهد شد حیات منحوس اسراییل زودتر از بیست پنج سال به پایان برسد. نصرمن الله وفتح قریب.

اگر چه مقامات رسمی دولتی در ایران تلاش می کنند که با هشدارهای خود شرایط را به سوی ثباتی نسبی سوق دهند اما مقامات حکومتی مشخصا از سپاه پاسداران بر طبل جنگ می کوبند.

محمدرضا نقدی معاون هماهنگ کننده سپاه پاسداران در صفحه خود در توییتر نوشت: ماجراجویی قریب‌الوقوع آمریکا موجب خواهد شد حیات منحوس اسراییل زودتر از بیست پنج سال به پایان برسد. نصرمن الله وفتح قریب.

محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو ارشد سپاه پاسداران ایران، روز سه‌شنبه، ۱۲ فروردین، در توییتی، حمله احتمالی آمریکا را مانند حمله داعش نامید و افزود: آمریکا از عراق خارج شود وگرنه مردم عراق اخراج‌شان می‌کنند.

یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه پاسداران نیز روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم گفت، هر گونه اقدام نظامی آمریکا در عراق شکستی بزرگ‌تر از گذشته را در کارنامه آنها ثبت خواهد کرد.

بر اساس گزارش‌ها، ارتش آمریکا برای محافظت از نیروهای خود در برابر حملات احتمالی ایران و متحدانش، در برخی پایگاه‌های عراق سامانه ضدموشکی پاتریوت مستقر کرده است. خبرگزاری فرانسه می‌گوید یک سامانه پاتریوت هم به پایگاهی در اربیل مرکز کردستان عراق فرستاده شده و دو سامانه دیگر قرار است از کویت به عراق برده شود.

درون عراق چه می‌گذرد؟

تمامی این اتفاقات در حالی صورت گرفته که تحولات سیاسی بسیار قابل توجهی در درون عراق هم در جریان است. عدنان الزرفی نخست‌وزیر روز شنبه ۱۶ فروردین مامور تشکیل دولت شده است این انتخاب با وجود مخالفت‌های فراکسیون‌های عمده شیعه در پارلمان عراق بود.

پیش از این هشت گروه وابسته به الحشد الشعبی با انتشار بیانیه‌ای، ضمن رد نامزدی عدنان الزرفی، تأکید کردند که باید نظامیان اشغالگر آمریکایی از عراق خارج شوند. این گروه‌ها عدنان الزرفی را نامزد سرویس جاسوسی آمریکا معرفی کرده و به رئیس جمهور هشدار داده اند که با نامزد کردن این فرد، با اراده تظاهرات کنندگان و رهنمودهای مرجعیت مخالفت کرده است.

عدنان الزرفی، نخست‌وزیر  و مامور تشکیل دولت در عراق

این گروهها، الزرفی را نامزد جنجالی متهم به فساد عنوان کردند و تأکید کردند که او از این طریق، عمدا، صلح داخلی [عراق] را تهدید می‌کند، ولی ما اجازه چنین کاری را نخواهیم داد و تمام تلاش خود را به کار خواهیم بست تا ثبات و امنیت در کشور، برقرار شود.

در این بیانیه ضمن محکومیت حمایت برخی از نمایندگان پارلمان عراق از نامزدی الزرفی، او مزدوری نامیده شد که حمایت این نمایندگان لکه ننگی بر پیشانی آنان است. به همین دلیل از آنها می‌خواهیم عذرخواهی کنند و از اشتباه خود بازگردند. امید ما به سایر اعضای پارلمان است که بیشترین تعداد را دارند تا این توطئه را خنثی کنند. این گروه ها هدف از این توطئه را چپاول منابع عراق توسط دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا عنوان کردند؛ شخصی که قصد دارد نفت و منابع عراق را سرقت کند.

بحران سیاسی و امنیتی در عراق همزمان شده با کشمکش‌های منطقه‌ای که می توانند یکدیگر را تشدید کنند و در تمامی این بحران‌ها رد پای ایران دیده می شود. اما تجریه نشان داده که حتی اگر آمریکا به مواضع گروه‌های شیعی مورد حمایت ایران حمله بکند، بعید است ایران واکنش موثری نشان دهد، زبان تهدید مقامات ایران تندتر از اقدامات عملی این کشور است.